Nobel baýragynyň taryhy
Şwesiýaly himik Alfred Nobel 1833-nji ýylyň 21-nji oktýabrynda Stokgolmda dünýä inýär. Ol çagalygyndan himiýa bilen gyzyklanyp başlaýar. Şol döwürlerde ýol çekmek, magdan känlerini gazmak, ýer asty geçelgelerini açmak ýaly işler agyr zähmeti talap edýärdi. Alfred Nobel birnäçe wagtlap ylmy barlaglary geçirip, 1864-nji ýylda dinamiti oýlap tapýar. Nobeliň açyşy bu işleri ýeňilleşdirmäge giň mümkinçilik döredýär. Bu açyş ony derrew meşhur we baý edýär. Emma gazanan meşhurlygy we baýlygy ony şeýle bir begendirmändir. Alfred Nobel ömrüniň ahyrky günlerinde özüniň meşhur wesýetnamasyny ýazypdyr we 1896-njy ýylyň 10-njy dekabrynda San-Remoda aradan çykypdyr. Alfred Nobeliň wesýetnamasynda bellenişi ýaly, onuň mirasynyň belli bir bölegi ynsanlar üçin peýdaly işleri amala aşyranlara baýrak hökmünde berilýär. Bu baýrak bäş ugurda, ýagny himiýa, fizika, edebiýat, halkara ylalaşdyryjylyk, lukmançylyk ýaly ugurlarda görnükli iş bitiren şahslara ýa-da ýörite guramalara berilýär. Ilkinji Nobel baýragy 1901-nji ýylda berlip başlanýar. Edebiýat ugrundan ilkinji baýraga şol döwrüň meşhur ýazyjylarynyň biri Rene Sýulli-Prýudom mynasyp bolýar. Bu baýragyň gowşurylyş dabarasy her ýyl Nobeliň aradan çykan güni bolan 10-njy dekabrda bolýar. Baýrak alanlara ýörite diplom, medal we belli bir mukdarda pul gowşurylýar. 1901-nji ýyldan 2021-nji ýyl aralygynda bu baýrak 118 gezek gowşuryldy. 1914, 1918, 1