Газета "Нейтральный Туркменистан"

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-18, 39-95-82, 39-95-88
Email: neytralnyturkmenistan-gazeti@online.tm

Habarlar

Taýjygyň dosty Akbaý

(Hekaýa) Akmämmet awçy güjüginiň Küýzeşöwür obasynda oturýan Ýarmämmet gapançynyň tejribeli goýun itlerinden kemal almagyny isläpdi. Haçan-da ony Küýzeşöwür obasyna eltende, güjük ol ýerde galmajak boldy. Ony bir sazak töňňesine  daňyp, alyp galdylar.

Okamaly çagyňda oka, oka, kän oka!

Çaý başynda Bazar gatnaşyklarynyň ösen häzirki döwründe käbir adamlar kitabyň durmuşdaky orny öňküsi ýaly uly däl, kitap okamagyň kän bir zerurlygy ýok diýip pikir edýärler. Bu ýagdaý kitap barada, okamak barada öz pikirimi ýazmaga itergi berdi.

Gurbannazar Ezizow, Türkmenistanyň halk ýazyjysy

Göwnüm Göwnüm, göwnüm, eziz göwnüm,Diýme muňa öwündigim.Otuza ser uran günümAhyr bildim göwündigiň.

Dillerde dessan Pyragy

Adamzat durmuşyna nur çaýýan, kalba söýgi gatýan, watansöýüjilik, dost-doganlyk, wepadarlyk, özara hormat-sylag ýaly asylly ýörelgeleri wagyz edýän kämil eserleri döreden akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllyk toýy bu gün halkara derejesinde giňden bellenilýär. Naýbaşy eserleri bilen dünýäniň edebi mirasynda orun alan Magtymguly Pyragynyň şygyrlary dünýä halklarynyň ençemesiniň diline terjime edildi. Daşary ýurtlaryň görnükli şäherleriniň gözel künjeklerinde şahyryň heýkeli dikilip, dabaraly ýagdaýda açyldy. Bu bolsa güneşli Diýarymyzda milli medeniýetimizi ösdürip, gadymy edebi gymmatlyklarymyzyň aýratynlyklaryny dünýä tanatmakda alnyp barylýan işleriň üstünliklere beslenýändigini äşgär edýär. Magtymguly Pyragynyň ylham-zehininden joşup çykan eserler ähli döwürde-de dünýä alymlarynyň, edebiýatçylarynyň üns merkezinde boldy. Alym E.Bertels dünýäniň nusgawy edebi gymmatlyklarynyň arasynda orun alan Magtymguly Pyragynyň döredijiligini älem-jahan täsinliklerini görkezýän «Jemşidiň jamyna» meňzedipdir. Akyldar şahyryň döredijiligi ürç edilip öwrenilip, pähimli setirleri ýolgörkeziji nakyldyr öwüt-nesihatlara öwrüldi. Halal ýaşamagyň, Watana wepaly, kemally adam bolmagyň çelgisi boldy.

Ata pendi (tymsal)

Bir adamyň iki ogly bar eken. Ol ogullaryny ýanyna çagyryp: — Ikiňiz hem ýigit çykdyňyz, indi heriňiziň bir käriň başyna geçip, hünär öwrenmek döwrüňiz ýetip geldi. Siz näme iş bilen meşgullanmakçy? — diýip sorapdyr.

Nusgawy edebiýata buýsanç

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda milli medeniýetimiz, nusgawy edebiýatymyz dünýä ýaýylýar. Häzirki ajaýyp döwrümizde halklaryň arasynda dost-doganlyk ýörelgeleri has-da pugtalandyrylýar, çünki medeniýet halklaryň dostluk köprüsi hökmünde ykrar edilýär. Ýakynda geçirilen «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forum hem çuňňur many-mazmuna eýe boldy. Bu halkara forum edebiýatyň, sungatyň, medeniýetiň dostluk köprüsi hökmündäki gymmatlygyny has-da baýlaşdyrdy. Şeýle gymmatly baýlyklaryň biri hem adamzat kalbyna pähim paýlaýan akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň eserleridir, ajaýyp döredijiligidir. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen akyldar şahyryň goşgulary dünýä dillerine terjime edildi. Şeýle şanly wakalaryň biri hem ýakynda bolup geçdi. Has takygy, Magtymguly Pyragynyň goşgulary özbek, ermeni, gyrgyz dillerinde çap edildi. Munuň özi dünýä okyjylarynyň şahyryň goşgularyna uly gyzyklanma bildirýändigini aýdyň beýan edýär. Magtymguly Pyragynyň golýazmalar toplumy ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» Maksatnamasynyň halkara sanawyna girizildi. Bu beýan edilenlerden görnüşi ýaly, şahyryň döredijiligi diňe bir türkmen halky üçin däl, eýsem, ähli adamzadyň paýhasly kelamyna öwrüldi. Şonuň üçin hem Magtymguly Pyragy adamzat kalbynyň şahyry diýlip jaýdar bellenilýär. Munuň öz

Meniň dostlarym (Hekaýa)

Ahmal gyza kän mahsus däldirem welin, men-ä itleri gowy görýärin. Daş sypatlary nähili bolsa, bolaýsyn, itleriň ählisinde birmeňzeşlik bar. Olaryň hemmesiniň gözleri akylly, manyly. Saňa nämedir bir gowy zatlary aýdasy gelip duran ýaly. Ejemiň aýtmagyna görä, kiçijekkäm ala-böle itden gorkmaz ekenim. Megerem, şu ahwal hem itler bilen dost bolmagyma sebäp bolandyr. Joralarym bilen üýşüp, itli köçeden geçip gitmeli bolsak, haýsy tarapda it ýatan bolsa, şol tarapa meni geçirerdiler. Başgalara üýrüp duran itiňem, maňa seredip «yňkam» etmeýşine içlerini çekip, haýran galýan joralarymyň ýüzi häli-häzirem göz öňümden gitmeýär. ... Ony heniz kiçijekkä öýe getiripdik. Adyna-da Garagöz dakdyk. Garagöz türkmen iti bolmasa-da, onuň şeýle bir salykatly gylyklary bardy. Ony elim bilen naharlasamam towsup, gujagyma bökjek bolup durmazdy. Garaz, ol gözüme güýdüşip, howlymyzyň arka derwezesinden, ulaglaryň suw ýaly geçip duran şaýoluna çykyp, meniň ýüregimiň juda-juda agyrmagyna, hatda aglamagyma-da sebäp bolýança wepaly dostum bolup ýaşady...

Şygryýet älemi

Türkmen bedewi Asyrlaryň jümmüşinden ýadygär,Mirasyma bezeg, ajaýyp eser —Türkmen bedewi.Toýnagynyň urgusynda jady bar,Çapyksuwar diýer: «Kişňeýşiň ýeser» — Türkmen bedewi.

Dünýäniň baky danasy

Adamzat dünýäsiniň iň belent mertebeli şahsyýetine öwrülen dana, şahyr Magtymguly Pyragy türkmen halkynyň milli buýsanjy, şygryýet äleminiň baş halypasydyr. Onuň üç asyr bäri barlyga, ýaşaýşa söýgi döredip gelýän edebi mirasy ynsan aňyna paýhas, kalbyna mähir, didelerine röwşenlik eçilmegini dowam edýär. Akyldar şahyryň şygryýet bossanyna aralaşan her bir adam bagtyýarlyga eýe bolýar. Sebäbi dananyň dagdan belent, ummandan çuň, älemden giň manyly goşgularynyň her bir setirinde hikmet bar. Olar dünýägaraýşyň çäksizligine atyryp, ömrüň lezzetiniň nämededigini düşündirip, kämillige gol bermegiňe iterýär. Hut şonuň üçin-de, Magtymguly atamyz milli nusgawy, Gündogar edebiýatynyň görnükli wekili düşünjeleriniň içinden parran geçip, adamzat dünýäsiniň kämilligine öwrülýär. Keremli sözi gural edinen şahyr ynsanyýeti arzuw-islegine, maksat-myradyna ýetirip, dünýäniň abadançylygyny, asuda ösüşini pugtalandyrýar. Munuň şeýledigini şahyryň hormatyna Ýer ýüzünde amala aşyrylýan bihasap işler hem subut edýär. Pyragynyň edebi mirasynyň dünýä jemgyýetçiligine ýaýylmagy, umumadamzat bähbidi mynasybetli guralýan, geçirilýän dürli derejedäki maslahatlarda onuň paýhasyna ýüzlenilmegi hem şol işleriň hatarynda durýar. Özgerişleriň mekany eziz Diýarymyzda «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy»,TÜRKSOÝ-da «Beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýlip yglan edilen şanly senäniň ilk

Türkmeniň alabaýy

Gujurdan, gurbatdan, dogumdan aslyň,Ýeňişlere ýaran kowumdan aslyň,Aýdymda, öýdümde buýsançly waspyň,Guwanjymyz — sen, wepaly Alabaý! Duýgur sen, algyr sen, batyrlyk başda,Syrdaş sen, ýoldaş sen, duruşyň başga,Yhlasyň, ynamyň, dogumyň nusga,Buýsanjymyz — sen, wepaly Alabaý!

Ýigidiň wepaly syrdaşy

Alabaý — halkymyzyň milli buýsanjy. Ata-babalarymyz türkmen alabaýlaryna gadymy döwürlerde hem syrdaş bolup, olara öz gündelik ýaşaýyş-durmuşyndan aýratyn orun beripdirler. Ýyllaryň geçmegi bilen türkmen alabaýlary halkyň durmuşyna siňipdir. Şonuň üçin-de, her bir türkmeniň ýüreginde alabaýyna bolan uly söýgi bar. Bir jümle bilen aýdanyňda, türkmen alabaýlary agzybir halkymyzyň wepaly ýoldaşyna öwrüldi. Munuň şeýledigine alabaýlarymyza belet ýaşulular: «Alabaý eýesine örän wepalydyr» diýip, ynam bilen aýdýarlar. Öýüň sak goragçysy, mal yzynda gezýän adamlaryň kömekçisi hem süriniň goraýjysy, ýolda wepaly ýoldaşy bolýan alabaýlar sözleriň iň ýagşysy bilen taryplanylmaga mynasypdyr. Ir döwürlerde gapysyndan gulp asmadyk türkmen öýüni, mal-mülküni öz wepaly dostuna — alabaýyna ynanyp, islän ýerine gidiberipdir. Alabaýlar eýesine wepalylygy, saklygy bilen birlikde, asudalygy, parahatçylygy goraýjylyk häsiýetleri bilenem meşhurdyr. Olar aňyrdan gelýän adamyň aýak basyşyndan niýetiniň nähilidigini anyklap bilýärler. Şonuň üçin olar serhetçilerimiziňem kömekçisi, dost-doganlyk serhetlerimiziň goragçysydyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen alabaýlaryna goýulýan hormat-sarpa has-da artýar. Her ýylyň oktýabr aýynyň soňky ýekşenbesinde Türkmen alabaýynyň baýramynyň bellenilmegi muny aýdyňlygy bilen tassyklaýar. Bu sene mynasybetli döwlet derejesinde geçirilýän «

Tymsallar

Goja bagdan goja dersObanyň sylanýan bir ýaşulusynyň ýanyna bir ýaş ýigit gelip derdinipdir: — Gül ýaly günüm bardy. Birden ähli zat tersine öwrüldi. Işlerim ugruna bolanok, maşgalamda-da öňki ýaly rysgal-bereket, agzybirlik ýok, dost-ýarlarym bilen hem arama tow düşdi. Bu ýagdaýlardan nähili baş alyp çyksamkam?

Magtymguly Pyragynyň döredijiligi dünýä edebiýatynyň göwher hazynasy

Türkmen halkynyň akyldar şahyry Magtymguly Pyragynyň edebi mirasy Watana, onuň keremli topragyna bolan beýik söýgä, belent duýga eýlenendir. Şahyryň döredijiliginde türkmen halkynyň ykbalyna dahylly meseleler barada pikir ýöredilýär. Magtymguly Pyragynyň eserlerini okanyňda, şahyryň türkmen halkynyň ykbaly baradaky alada bilen ýaşandygyna göz ýetirýärsiň. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda ýurdumyzda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy giňden bellenilýär. Şeýle hem, bu döwürde akyldar şahyryň ömri, ýaşan döwri, ölmez-ýitmez eserleri baradaky ylmy derňewleriň örüsi barha giňeýär. Magtymguly Pyragy dünýä medeniýetine goşant goşan beýik şahyr we akyldardyr. Beýik akyldar çylşyrymly döwürde ýaşap, türkmen nusgawy edebiýatynyň däplerine eýerip, milli şygryýeti belende göterdi. Onuň ynsanperwerlige ýugrulan şygryýeti ençeme asyrlap watandaşlaryny ruhy tarapdan kämilleşdirip gelipdir. Onuň şygyrlary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe uly ähmiýete eýe bolup durýar. Şonuň üçin bitewi döwleti, agzybir halky arzuw edip, bütin ömrüni ata Watanyny taryplap, öz halkyny jebislige çagyryp ýaşan akyldara türkmen halky buýsanýar. Berkarar döwleti arzuw eden, agzybirligi wagyz eden Magtymguly Pyragy agzybirligiň bar ýerinde döwletliligiň, abadançylygyň bolýandygyny öz şygyrlary arkaly beýan edipdir. Ynsanperwerligiň belent nusgasyny görkezen Magtym

Beýik akyldary dünýä halklary sarpalaýar

Magtymguly Pyragynyň ýubileýine bagyşlanan halkara forum dünýä metbugatynyň sahypalarynda Magtymguly Pyragynyň edebi mirasy türkmen halkynyň dünýä medeniýetine uly goşandy bolup, onuň özenini ynsanperwerlik, Watana söýgi, umumadamzat gymmatlyklaryna hormat ýaly aýratynlyklar düzýär. Şoňa görä-de, beýik akyldaryň döredijiligini wagyz etmek boýunça medeni dialog döwletleriň arasyndaky hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösmegine öz oňyn täsirini ýetirýär. Muňa 11-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli Aşgabatda geçirilen «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forum nobatdaky gezek şaýatlyk etmek bilen, bu şanly waka dünýäniň habar beriş serişdeleriniň ünsüni özüne çekdi.

Kitap adamzadyň köňül nagşydyr (Ýaş žurnalistiň sözi)

Beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň parahatçylyk, adalatlylyk, ynsanperwerlik, dost-doganlyk hem-de ähli halklara hormat goýmak baradaky düýpli pikirleri halkara gatnaşyklaryň häzirki döwründe has-da möhüm strategik ähmiýete eýedir. Şoňa görä-de, ýakynda hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde akyldar şahyrymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli Aşgabatda geçirilen «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forum «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň esasy wakalarynyň biri bolup, döwletlerdir halklaryň arasyndaky gatnaşyklarda-da aýratyn şanly sene hökmünde orun aldy. Forumyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyza hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyza akyldar şahyrymyzyň goşgularynyň ermeni, özbek we gyrgyz dillerine terjime edilen neşirleriniň sowgat berilmegi döwletara gatnaşyklarda medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyga möhüm ornuň degişlidigini görkezýär. Bu neşirleriň tanyşdyrylyş dabaralary Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda geçirildi. «ISMIM DÜŞDI ILDEN-ILE»

Halkyň kalbyna siňen paýhas ummany

Magtymguly Pyragynyň döredijiligi bütin adamzadyň gymmatly hazynasydyr Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň ömür we döredijilik ýoluny çuňňur öwrenmek boýunça ýurdumyzda amala aşyrylýan işler abraýly halkara guramalaryň, dünýä ýurtlarynyň uly goldawyna eýe boldy. Türki medeniýetiň halkara guramasy (TÜRKSOÝ) 2024-nji ýyly «Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýip yglan etdi, dana şahyryň golýazmalar toplumy ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasynyň halkara sanawyna girizildi. Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenilip geçilýän şanly seneleriň sanawyna goşuldy. Şeýle hem 11-nji oktýabrda paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forum geçirilip, bularyň ählisi beýik söz ussadyna goýulýan belent sarpanyň nyşanydyr.

Ylham joşguny

MAGTYMGULY PYRAGA Söýşüň ýaly ulus-ili,Ýatlanýarsyň ýylyň-ýyly.Dünýäde mertebäň uly,Beýik şahyr Magtymguly!

Körpelere okap beriň!

GÜÝZ SÖHBETDEŞLIGI — Guşjagaz, niräGaýyp barýarsyň?Güýz güni ýekeGoýup barýarsyň?

Pagtaly pelleriň pyşyrdysy

(Oýlanma) Öňem içimden: «Obada pagta ýygymy başlanandyr. Ak hanalar çogup, çaňňalaklar patrak ýaly pagtadan dolup durandyr. Wah, ýaşlyk ýyllarymyz bir gaýdyp geläýsedi. Synpdaşlarym bilen aýdym aýdyp, pagtaly meýdanlara gitsedik. Talyp joralarym bilen Tejeniň ýüpek hanalaryny bir tirsedik» diýip, heserlenip ýördüm. Toý bahanasy bilen Gäwers düzlüginden geçmegimiz ýürek höwesimi hakykata öwrüp goýberdi. Şol barmana-da ýeňil awtoulagdaky okuwçy gyzjagazyň jedirdisi tüýs jüpüne düşdi. Ojagazyň: «Eje, hana, pagta açylypdyr, ýygyp göräýeli. Mugallymymyz gowaçanyň ýapragyndan gerbariý toplamagy tabşyrdy» diýmegi bilen, sürüji ýylgyryp, ulagyny saklady. Maňa gerek ekeni pagtaly meýdanlar. Eneli-gyzdan öňürti peliň başynda peýda boldum. «Ak zat alnyňa ýagşy» diýip, uzak gözýetime ýazylyp gidýän ak meýdany ýüzüme syldym. Soňam pyşyrdap diýen ýaly, «Eý, pagtaly meýdanlar! Eý, Hydyr atanyň nazary düşen, ata-babalarymyzyň maňlaý deri siňen keramatly sähralar! Biziň örkümiz, görkümiz, rysgal-berekedimiz sizde jemlenen. Siz keramat! Edil şu nura beslenen reňkiňiz ýaly ähli arzuwlaryma çyrag beriň! Il-günümize, bala-çagalarymyza, özümize asudalyk, rahatlyk eçiliň!» diýdim. «Güýzüň mylaýym ýeli duýgur» diýseler, ynanman ýördüm. Gowaçalaryň ýürek sesime yranyşyna hoş bolup, hakykaty boýnuma aldym. Ýelleriň öwüsgininde şol gadymkyja pyşyrdylaryň bardygyny duýdum. Megerem, pagtaly p

Edebi mirasa sarpa

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk ýörelgesine ygrarly bolup, dünýä ýurtlary bilen hoşniýetli gatnaşyklary ösdürýär. Döwletimiziň ýöredýän hemişelik Bitaraplyk syýasaty dünýä halklaryny ýakynlaşdyrýar, dostlaşdyrýar. Şunda medeniýet diplomatiýasynyň uly orny bardyr. Halklaryň arasyndaky medeni gatnaşyklaryň ösdürilmegi aýratyn many-mazmuna eýedir. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda akyldar şahyryň goşgulary dünýä okyjylarynyň ünsüni çekýär. Ýakynda şahyryň goşgular kitaby özbek, ermeni we gyrgyz dillerinde neşir edildi we olar bilen tanyşdyryş dabaralary geçirildi. Bu hem halklaryň arasynda dostlugyň we doganlygyň has-da pugtalandyrylýandygyny aýdyň beýan edýär. Magtymguly Pyragynyň edebi mirasyny öwrenmek asylly däbe öwrüldi. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli gymmatlyklarymyz, şeýle hem nusgawy edebiýatymyz dünýä ýaýylýar. Akyldar şahyryň goşgulary adamzat kalbyna paýhas nuruny çaýýar. Ol mazmuny boýunça, sözüň doly manysynda, okyjylara paýhas paýlaýan, asyrlaryň dowamynda kemala gelen, kämilleşen milli ýörelgelerimiziň, däp-dessurlarymyzyň esasynda dogry ýol salgy berýän edebi mirasdyr. Şeýle ajaýyp goşgulary okanymyzda, türkmen halkynyň nusgalyk milli ýörelgeleriniň bardygyna göz ýetirýäris. Şoňa görä-de, akyldaryň paýhasly goşgulary diňe bir türkmen halky üçin däl, eýsem, dünýä halklary