Türkmenmetbugat

Газета "Нейтральный Туркменистан"

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-18, 39-95-82, 39-95-88
Email: neytralnyturkmenistan-gazeti@online.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Nesil terbiýesinde milli aýratynlyklar

Her halkyň özüne mahsus bolan hüý-häsiýeti, edim-gylymy, däp-dessurlary, adaty, milli-ahlak, etiki düzgünleri bolýar. Hut şol düzgünler milli terbiýäniň özeninidir. Ata-babalarymyz şeýle düzgün-kadalardan ugur alan nesil terbiýesine örän uly ähmiýet berip, ony kämil derejelere ýetiripdirler. Pederlerimiz gadymyýetden terbiýe meselesine örän çuň üns berenleri üçin, terbiýelemegiň dürli ýollaryny we usullaryny hem oýlap tapypdyrlar. Halkymyzyň beden terbiýesi bilen ahlak terbiýesini utgaşykly alyp barmagy, geljekki watançy nesilleriň sagdyn, berk bedenli bolmaklary bilen bir hatarda, olaryň ýiti pähimli, ugurtapyjy bolup, paýhasly pikirlenip, dogry netije çykarmagy başarmaklaryna getiripdir.

15 Fewral 2023

Eneler

Eneler gojaman dünýäniň görki. Mähri çog ýaly eneler ojagyň zynaty. Şonuň üçin dünýäde iň gowy eserler enelere bagyşlanyldy. Ynsan kalby eneleriň mährine-didaryna hemişe maýyl. Bu babatda beýik söz ussady Magtymguly Pyragynyň «Walydym, Mekge-Medinäm, mähribanym, kaýda sen» diýen setirlerini ýada salalyň. Eneler hakynda söhbet açylanda ynsan zybany mähir-gora ýugrulýar. ENELER — GÜLLERE, GÜLLER — ENELERE MEŇZEŞ

14 Fewral 2023

Ene söýgüsi — mukaddes duýgy

Ene söýgüsi! Bu duýgy söz bilen düşündirip bolmajak üýtgeşik duýgy. Ene söýgüsinde keramat bar, onda tebigat tarapyndan bagyş edilen ylahy güýç bar. Ol suwy egsilmeýän umman ýaly, uç-gyraksyz, aňyrsyna göz ýetmeýän güýçli duýgy. Şahyr aýtmyşlaýyn: Enäniň ýüregi näzikdir gülden,Enäniň ýüregi güýçlüdir silden...

14 Fewral 2023

Saçbagyň örülişi

Gerekli esbaplar: • Saçbag;

14 Fewral 2023

Bagtdan paýly zenanlar

Halkymyz gelin-gyzlarymyzy elmydama ýürek buýsanjyna, mukaddes tuguna deňäp gelipdir. Nusgawy şahyrlarymyz tarapyndan waspy ýetirilen gelin-gyzlaryň mertebesi mydama belentde tutulypdyr. Türkmen zenanlary, mährem enelerimiz bu günki gün kämilligiň nusgasy bolup, ýaş nesli watançylyk, ynsanperwerlik ruhunda terbiýelemekde uly işleri alyp barýar, wagyz-nesihat işlerine işjeň gatnaşýar. Dana ata-babalarymyz «Atadan ogla miras, eneden gyza» diýen pähimden ugur alyp, maşgalada nesil terbiýesine uly ähmiýet beripdir. Bu asylly däpler häzirki döwürde netijeli durmuşa ornaşdyrylýar. Ýurdumyzda zenanlaryň kanuny bähbitlerini, hukuklaryny goramak, olary döwlet tarapyndan zerur bolan ýeňillikler bilen üpjün etmek babatda giň gerimli işler geçirilýär. Bu babatda «Aýallaryň we erkekleriň deň hukuklarynyň we deň mümkinçilikleriniň üpjün edilmeginiň döwlet kepillikleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilendigini aýratyn bellemek bolar. Bu Kanun döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň ähli çygrynda aýallaryň we erkekleriň deň hukuklarynyň we deň mümkinçilikleriniň üpjün edilmeginiň döwlet kepilliklerini belleýär. Häzirki wagtda döwlet edaralary, ýerine ýetiriji ýerli häkimiýet we ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralary, jemgyýetçilik birleşikleri gender deňliginiň üpjün edilmegi boýunça degişli çäreleri üstünlikli durmuşa geçirýär. Ýurdumyzyň jemgyýetçilik birleşikleri bu kanunyň çäklerinde ge

10 Fewral 2023

Edep-terbiýäniň gözbaşy

Adamzat durmuşynyň bezegi mähriban ene. Çaga dil bitende ilki sözlän sözi hem enedir. Enäniň hem her bir sözi alkyşy, päk arzuwy, her jümlesi perzendiniň sag-salamat gezmegi hakynda. Ene hakynda gürrüň edilende Gahryman Arkadagymyzyň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly çuň parasata ýugrulan kitaby hakydaňa gelýär. Kitap her bir adam üçin gymmatly ruhy çeşme. Kitapda nygtalyşy ýaly, enäniň hüwdüsi körpesiniň rahatlygydyr, şirin mukamdyr, ýagty umytlardyr. Perzendiniň körpelikden başlap, tä ulalýança eden her bir hereketine, üstünligine guwanýan ene onuň ukybyny ösdürip, başarnygyny kemala getirýär. Enäniň yhlas bilen öwreden goşgudyr aýdymy çaganyň ýadynda hemişelik galýar. Perzendiniň eline galam berip, hat ýazmagy, harpy okamagy-da ürç edip öwredýän enedir. Ene harplygy näçe çagasy bolsa, şonça gezegem okaýar. Ene edep-terbiýäniň, göreldäniň gözbaşy. Ýagşy gylyk-häsiýet ene öwüdiniň, göreldesiniň gözbaşy. Ula-kiçä hormat goýmagy, dogry sözlüligi, adamkärçiligi, ynsaply bolmagy, umuman, adamy bezeýän häsiýetleriň ählisini ene perzendine ýaşlygyndan öwredýär. Gyzyna el hünärini öwredip, tikin işlerine ugrukdyrýanam ene. Şu günki gün ene-mamalarymyzyň ýardamy bilen öwredilen el hünäri müňlerçe gelin-gyzlarymyzyň zehinine ýugrulyp, döwrebap öwüşgine eýe bolýar. Netijede, eneleriň gymmatly öwütleri, öwreden el hünäriniň inçe syrlary asyrlarboýy nesilden nesle geçirilip, milli

8 Fewral 2023

ÇAGANYŇ KEMALA GELMEGINDE ENE-ATANYŇ ORNY

Çaga ertekileri okamak, kitapdan goşgy okamak, olar bilen beýan edilýän gahrymanlar barada söhbetdeş bolmak köp wagty talap edýän hem bolsa, şeýle hereketler onuň sazlaşykly ösüşi üçin zerurdyr. Çaga gören we eşiden zatlaryny hökman gaýtalaýar. Eserleri ýatda saklap, beýnisini türgenleşdirýär. Häzirki ösen tehnologiýalar zamanynda kompýuterler, planşetler, ykjam telefonlar adamzadyň durmuşyna barha işjeň aralaşýar. Bu ýagdaý, bir tarapdan, çylşyrymly, uzak wagty talap edýän işleri çalt hem-de aňsat ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär, beýleki bir tarapdan, olaryň kadadan artyk ýa-da nädogry ulanylmagy ilatyň, ösüp gelýän ýaş nesilleriň saglygy bilen bagly birnäçe meseleleri orta çykarýar.

8 Fewral 2023

Maşgala abadançylygynyň berk binýady

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda, ýaş raýatlaryň, ýaş maşgalalaryň ýaşaýyş-durmuş üpjünçiligini gowulandyrmaga, jemgyýetiň ilkinji we möhüm düzüm bölegi hasaplanýan maşgalany hemmetaraplaýyn goldamaga örän uly ähmiýet berilýär. Bu ugurda giň möçberli işler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Munuň üçin döwletimizde kämil hukuk binýady döredildi. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 40-njy maddasynda: «Maşgala, enelik, atalyk we çagalyk döwletiň goragynda durýarlar. Nika ýaşyna ýeten erkek bilen aýalyň özara razylygy boýunça nikalaşmaga we maşgala gurmaga hukugy bardyr. Maşgala gatnaşyklarynda är-aýal deňhukuklydyrlar. Ata-eneler ýa-da olaryň ornuny tutýan adamlar çagalaryny terbiýelemäge, olaryň saglygy, ösüşi, okuwy barada alada etmäge, olary zähmete taýýarlamaga, kanunlara, taryhy we milli däp-dessurlara hormat goýmak medeniýetini olaryň aňyna ornaşdyrmaga hukuklydyrlar we borçludyrlar. Kämillik ýaşyna ýeten çagalar ata-eneleri barada alada etmäge, olara kömek bermäge borçludyrlar. Döwlet ýaşlaryň hukuklarynyň we azatlyklarynyň amala aşyrylmagy üçin şertleri döredýär we olaryň hemmetaraplaýyn ösüşine ýardam edýär» diýlip kesgitlenendir. Munuň özi döwletimiz tarapyndan maşgala, onuň abadançylygyna we bagtyýarlygyna, ony hemmetaraplaýyn goldamaga, ýaşlaryň

1 Fewral 2023

Mamam mamla (durmuş pursatlary)

Käte hyýalymda gamsyz çagalygymyň gujagyna dolanmak edähedim bar. Şol pursat kalbymda gunçalan höweslerimiň arzuwlara öwrülendigini sahaplanan durmuş kitabyndan edil ýanynda ýaly görüp oturmaly. Ine, ömrüme okap, tamamlap bilmejek şol kitabyň ýakymly ýatlamalary bu gezek meni Bamy obasyndan çykardy. Demir ýoluň ýakasy. Gijäniň gara saçynyň çalaryp ugran uçurlary, oba zenanlary sygryny «höwlümläp», bedresiniň düýbüni süýt bilen örtüpdi. Mamamlaryň sygry ýuwaş bolansoň, ejem şol gün ony özüniň sagjakdygyny aýdyp, daýzamyň elinden gabyny alypdy. Üzüm dalbarynyň astyndaky sekide ýorganymdan yşyklap, ukudan ganmadyk gözlerimi açalak-ýumalaklap, ejemiň her bir ädimini sypdyrmazlyga çalyşýardym. Daňyň alagaraňkylygy ähli zady saýgardybam baranokdy. Käbämiň elleriniň sazlaşykly hereketine demir gap «wyzt-wyzt» edip, guşlaryň jürküldisine, mal-garanyň uly obanyň ynsanlaryny oýaryjy sesine garylyp, säher simfoniýasyny döredipdi. Bedräniň agzyny gyrpaklap duran akja köpüklere gözüm düşen bada aşgazanym özümden öň dillenipdi. Mamam aýtmyşlaýyn, oba säheriniň gönezligi şol köpükler bolmalymyş. Öýüň güneý tarapynda atylan keçäniň üstünde ertiri garşylap, demini alan çaýyny süzüp oturan mamam «sandyk bagşysyndan» «Ýylgaýlar» sazyny diňleýärdi. Çaýyny içip bolup, käsäniň şemmesini ekine tarap serpdi-de, mamam bize gep goşdy:

31 Ýanwar 2023

Edep başy zähmetde

Halkymyz edepli perzent ýetişdiren ene-atany eden yhlasy ýerine düşen, azaby gowşan bagtly maşgala hasap edýär. Hakykatdan-da, edepli ogul-gyz ene-atanyň buýsanjy, iliň guwanjy bolýar. Ilhalar perzentleri terbiýeläp ýetişdirmek ene-atadan irginsiz zähmeti, gaýduwsyz yhlasdyr aladany, akyldyr paýhasy, sabyrdyr kanagaty talap edýär. Perzent — her bir maşgalanyň baş arzuwy. Çagalar — her bir ojagyň ody, durmuşyň dowamy, ýürekleriň örki, göwünleriň görki. Çagalary ylymly-bilimli, edepli-terbiýeli edip ýetişdirmek üçin döwletimiz tarapyndan hem uly tagallalar edilýär. Ekilen bagyň hasylynyň onuň idegine bagly bolşy ýaly, perzentler hem görkezen edep-terbiýäňden özüne geregini alyp kemala gelýär.

30 Ýanwar 2023

Çagany ýaşdan diýipdirler

Çaga tebiýesi hakynda, elbetde, her kimiň öz garaýşy bar. Ol garaýyşlaryň kemala gelmegine bolsa, adatça, ene-atanyň özüniň ene-atasyndan alan terbiýesi, şahsy we tanaýan adamlarynyň durmuşy täsirini ýetirýär. Käbirleri çaganyň geljekde öz garaýşynyň bolmagy, özbaşdaklygy öwrenmegi üçin ene-atanyň onuň bilen deň hörpden gopmagyny öňe sürýärler. Çagany öz ugruna kowmagy ündeýärler. Emma men arada bir kiçijik waka şaýat boldum we her nähili bolanda hem çaga terbiýesinde ene-atanyň hem öz diýenini gögertmeli pursatlarynyň bolýandygyna göz ýetirdim.

30 Ýanwar 2023

Durmuş şeýle diýýärler... (oýlanma)

«Ýok, ýok» diýdim. «Sen öte ýuwaş gelýäň. Durmuş gurjak ýigidiň birneme dogumly, gepe çeper bolsa ýagşy. Ol seni we maşgalaňy gorap bilmeli, ýogsam, durmuş diýeniň çarkandakly ýol diýmeýärlermi näme?! Durmuş hakda kimi gürletseň şeýle diýýär... Durmuş durşy bilen çarkandakly bolsa, özem gaty agyr bolsa... Seniň bu bolşuň bilen, biz ony alyp çykyp bilmeris. «Käbir gyzlar ýaly, men birneme dogumly bolsadym... Belki, ýöne men olam däl» diýdim. «Seniň bu sadalygyň, ýuwaşlygyň bilen ol diýilýän durmuş bize eýgertmez» diýip, ýene gaýtaladym. Bu sözleri biriniň ýüzüne basyp, gönümel aýdyp bilmäge-de güýç gerek ahyryn. Ýöne men welin, şol pursat seniň ýanyňda özümi gaty dogumly alyp barypdym. Pert-pert gürläpdim. Görüp otursam, şol wagtam seniň maňa bolan söýgiňden güýç alyp, şol sözleri dile getiren ekenim. Sen bolsa gürläp başladygym, asyl ýeke agyz gürlemän, doňup galardyň. Men aýdasymyň gelýän zatlaryny birin-birin aýdypdym, birden göwnüňe degýän bolaýmaýyn diýip, pikir hem etmändirin. Indi käteler şol sözlerim üçinem ötünç soraýasym gelip gidýär. Emma şol wagt, uly iş bitiren mysaly, hoşlaşyp, ol ýerden uzaklaşypdym. Sen welin, şondan soňam esli wagt yzymdan garap galypdyň... * * *

25 Ýanwar 2023

Bagtyň açary

Ir döwür enemleriň ýaşaýan obasynda Seýit atly bir ýigit, täze öýlenenligine garamazdan, gelniniň rugsadyny beripdir diýip, gürrüň etdiler. Çaga-da bolsam, enemiň beren gürrüňlerini eşidip, juda gynananymy bilýärin. Seýit:

25 Ýanwar 2023

Tozgalap ýaganda gyşyň ak gary... (oýlanma)

Mawy asmandan tozgalap ýagýan akja garlar menden has uzakda ýaşaýan mähribanlarymy ýada salýar. Ejem bilen bagly wakalar göz öňümde janlanýar. Wagtyň geçäýşini! Gulpagymy tasadyp, agalarymyň yzynda howluda iki-ýana ylgap oýnaýan günlerim ýaňy ýalydy. Sen: «Gyzym, gyz çaga biş-düş, tikin-çatyn bilen bolar. Hany, gel, maňa kömekleş» diýip, oýnap ýören ýerimden öýe salardyň. Soň-soňlar özümem seniň ýanyňdan aýrylmadym. Soňra bileje nahar bişirip, tikin edenimizde, haly dokanymyzda, sen durmuşyňy şeýle süýjülik bilen gürrüň bererdiň welin, näçe diňlesem-de, şirin hüwdä meňzeş ýakymly owazyňdan ganmazdym. Gyş paslyny has gowy görýändigiňi aýdyp: «Bu pasylda sen doguldyň, gyzym!» diýip, meni mähribanlyk bilen bagryňa basardyň. Her gezek bereketli güýz pasly öz ornuny gyşa berip, ene ýeri ak gar örtende, seniň bilen bagly şol wakalar serimden geçýär. Belki, senem şeýlesiň. Ykbalyň emri bilen gaýry ýurda düşen garry atamyň ojagyny saklap oturyşyňa, ilki ýokary okuw mekdebi diýip Türkmenistana gaýdyp, soňra-da ykbaly ata ýurduň bir perzendi bilen baglanyp, bu mukaddes toprakda ömürlik galan ýeke gyzyň baradaky ýatlamalar bilen ýaşaýansyň. Alty ogluň içinde ulalan ýeke gyz perzendiňi her gar ýaganda ýatlaýanyňy bilýän, eje jan!

25 Ýanwar 2023

Peýdaly maslahatlar

Eger-de mis gabyň ýüzünde tegmiller peýda bolsa, onda mata bölejiginiň ýüzüne ketçup çalyň, soňra duz sepiň. Mata bölejigini tegmil aýrylýança sürtüň. Şeýtseňiz, gabyňyz täze ýaly bolar. * * *

25 Ýanwar 2023

Nusgalyk ömrüň beýany

Ýurdumyzda uzak ýaşy arka atan eneleriň biri hem Ahal welaýatynyň Tejen etrabynyň Garaşsyzlyk geňeşliginiň ýaşaýjysy Aýsoltan Hommadowadyr. Ol 1927-nji ýylda daýhan maşgalasynda dogulýar. Çagalygy ata-enesiniň ýanynda geçýär, olaryň oňat göreldesini alýar. 1935-nji ýylda 7 ýyllyk likbeze okuwa girip, bilim alýar. 1937-1938-nji ýyllarda, obada mugallym ýetmeýändigi üçin, oňat okaýan we özüni tertipli alyp barýan oglanlary Aşgabada okuwa ugradypdyrlar. Kiçijik Aýsoltan: «Arman ýaşym kiçi bolaýýar, meniň Aşgabada gidip okasym, lukman bolup, adamlara kömek edesim gelýär» diýýän eken.

25 Ýanwar 2023

Döwrüň Bagtyýar perzendi

Täze — 2023-nji ýylyň garşy alnan gijesi paýtagtymyzyň ýaşaýjylary Mommadowlaryň maşgalasynda toý şatlygy goşalandy. Täze ýyla gadam goýlan ilkinji minutlarda, ýagny 2023-nji ýylda ilkinji dünýä inen oglanjyk tutuş maşgalanyň guwanjyna öwrüldi. Öý hojalykçy Gülbahardyr telekeçi Nurmuhammet Mommadowlaryň maşgalasy ol gün egsilmez şatlyga beslendi. Ene-ata Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň, şeýle-de Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň iň bagtly perzendine Bagtyýar diýip at goýdy. Bagtyýar bu agzybir maşgalada üçünji perzent bolup, körpejäniň agramy 3 kilogram 840 gram, boýy 53 santimetrdir. Ol paýtagtymyzyň Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş ylmy-kliniki merkeziniň lukmanlarydyr şepagat uýalary tarapyndan mähir-muhabbet bilen gurşalyp alyndy.

25 Ýanwar 2023

Öý bikesi öwrense...

Gök önümli çorba Gerekli önümler:

25 Ýanwar 2023

Dört gaýtarlanda göwnejaý

Gahryman Arkadagymyzyň «Çaý — melhem hem ylham» atly ajaýyp kitaby bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyk bolup, çaý bilen baglanyşykly ähli ylmy maglumatlary, täsinlikleri özünde jemleýän çeşmedir. Çaýyň peýdaly täsirine uly baha berýän halkymyz gök çaýa diňe bir teşneligini gandyryjy içgi hökmünde baha bermän, eýsem, oňa sagdynlygyň we uzak ömür sürmegiň serişdesi, myhmansöýerligiň, gelen adama hormat goýmagyň nyşany hökmünde hem garapdyr. «Çaý bir gaýtarylanda laý, iki gaýtarylanda çaý, üç gaýtarlanda maý, dört gaýtarlanda göwnejaý» ýa-da «Çaýyň soňy dostuňa», «Içseň çaý, bolar göwnejaý»... ýaly sözler, megerem, şol sebäpli dörän bolsa gerek?!

25 Ýanwar 2023

Eneler dynç almaýar...

Güne güneş, gyzgyn mähir, gor beren,Ynsanýete ykbal hem ykrar beren,Eneler dynç almaýar,Eneler ynjalmaýar — diýýän şahyr, hakykatdan hem, mamla. Elbetde, uzakly gijäni süýtreňk nuruna besleýän owadan Aý daň atansoň, öz ornuny Güneşe berip dynç alýar. Dünýäni tylla nury bilen dolduryp, uzakly gün ýere ýyly çoguny saçan Gün ýeriň süňňüni, janly-jandary, bag-bakjalary öz yssy gory bilen ýyladyp, Asmanda owadan şapagyň keşbini çekip, ýene-de ýagty ertirler üçin dynç almaga ugraýar. Gyşyň aňzagynda ýatyp, ukusyny alan ene toprak ýazlarda gül-gunçalap, açylyp dünýäni lälezarlyga büreýär, ynsan kalbyna joşgun, ylham gatýar. Zemine täze bir ýaşlygy bagyş edýär. Ýazlar öz ornuny tomsa, tomus sary güýzlere gezegini berip, dynç alýar. Diňe eneler dynç almaýar.

24 Ýanwar 2023

‹
1
2
...
22
23
24
25
26
27
28
...
54
55
›