"Türkmen gündogary" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Lebap welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Türkmenabat şäheri, S.A.Nyýazow şaýoly, 42
Telefon belgileri: 3-14-36, 3-26-83, 3-26-82
Email: turkmengundogary-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Pälwan (hekaýa)

— Biz oňa pälwan diýerdik — diýip, atam gürrüňe başlady. Ol nämedir bir zady ýada saljak bolýan ýaly çala sägindi-de, sözüni dowam etdi: — Ýok, ýeke biz däl, bütin obamyz ony hatyralap, pälwan diýerdiler.Ýogsam, ilçilikde göreşýän köp. Ýöne biziň pälwanymyz juda üýtgeşikdi.

Daşdan telpek

Bir gün Soltansöýün öz wezirlerini ýygnap, özüne daşdan telpek tikip bermeklerini buýrupdyr. Wezirler näme etjeklerini bilmän, köp gamgyn bolupdyrlar. Olaryň biri Myrala ýüz tutmagyň gerekdigini aýdypdyr. Ol mysapyrsyrap, Myralynyň ýanyna barypdyr. Oňa bolan wakany gürrüň berip: — Indem näme etjegimizi bilemzok, özüň kömek edäýmeseň. Ýeri, daşdan nädip telpek tikip bolar?! — diýip sorapdyr.

«Ýer göteren sary öküz...»

Halkymyzda öküz zähmetsöýerligiň, rysgal-berekediň, bol hasylyň nyşany hasaplanýar. Bilşimiz ýaly, öküz nesilbaşymyz Oguz hanyň oňonydyr. Muňa Altyndepeden tapylan altyndan guýlan öküz kellesi şaýatlyk edýär. Onuň gözleri we maňlaýyndaky ýarym aýyň şekili ýakut daşlaryndan ýasalandyr. Gadymy rowaýatlarda gojaman Ýer şaryny bir äpet öküziň göterip durandygy hakynda aýdylýar. Magtymguly Pyragy hem bu barada «Ýer göteren sary öküz, bilmen niçe ýaşyndadyr» diýip, belläp geçýär. Öküz bilen bagly düşünjeler, adalgalar we sözler oguzlaryň gadymy ynam-ygtykady arkaly halkymyzyň ruhyýetine berk ornaşypdyr. Muňa näçe diýseň mysal getirmek mümkin. Halkymyz asmandaky ýyldyzlar toparynyň birini «Öküz» diýip atlandyrýar. Öküziň sinonimi bolan «Buga» sözüni halkymyzda täze dünýä inen oglanjyklara at hökmünde dakmak hem ýörgünlidir. «Gorkut ata» eposynyň «Bugaç han Derse han oglunyň boýy» atly boýunda öküz bilen söweşip, Bugaç adyna mynasyp bolan ýigit hakyndaky tymsaly okanyňda, dünýä halklarynyň medeniýetine ornaşan öküz bilen söweşmek sungaty bolan korridanyň taryhy kökleriniň biziň ülkämizden gaýdandygyna ynanasyň gelýär. Gadymy grek rowaýatlarynda Geraklyň hem öküz bilen söweşişi beýan edilýär.

Gyş barada çarwa aýtgylary

Aýamöwjüz alty gün... Halk arasynda «Aýamöwjüz alty gün, alty aýdan gaty gün» diýlen aýtgy bar.

Aşgabat

Atýar süýji daňlar ak päle meňzäp,Ganabilmän Gün eglenýär roýuňdan.Kim bagtyny, kim arzuwyn idäp ýör,Läle deý açylan gülleň çogundan. Aý nurun düşeýär aýna ýoluňa,Eçip bolluk bilen sahawatyny.Ýa bu Aýyň uçmah öýdüp ýanyňaBegenip gelşiniň alamatymy?!

Duýguly dünýä

GÖRMEDIŇIZMI? Yşkyň mekanyna ýoluňyz düşse,Şahyryň ýüregni görmediňizmi?Şemiň ýagtysyna perwana uçsa,Şahyryň ýüregni görmediňizmi?

Şygryýet çemeni (Dostluk köprüsi)

TERANE TURAN REHIMLI,(Azerbaýjan Respublikasy). BIZ BIR-BIREK ÜÇIN DÖREMÄNDIRIS

Sowuklyk (Oýlanma)

Dekabryň ilkinji hepdesiniň dynç günüdi. «Şu dynç günümi bir adyna mynasyp ýagdaýda geçireýin» diýen tamakinlik bilen säheri garşy aldym. Bolmasa, her dynç güni bir zatjyk tapylyp dur. Daşarda bolsa «hazan ýeli» diýilýäni öwüsýärdi. Sygyrlarymyzyň ot-suwuny, towuklaryň hem höreklik dänesini paýlaşdyrdym. Niýetim: dynç güni ýyly otagda emin-erkin aýagymy uzadyp telewizora tomaşa etmekdi. Ýa bolmasa, gowy görýän eserlerimiň birini okamakdy. Geçen dynç günümi odur-budur elujy kömege çagyryp gelenlere «pida» edipdim. Ertirlik edindim. Şol pursat adymyň tutulýandygyny eşitdim. Içki otagdan daşarky gapa ýöneldim. Gapyny açsam, Söhbet dur. — Eýgilikmi, dost? Irläpsiň welin...

Zeminiň dostluk damary

«Garaşsyzlyk gadyry» çeper-publisistik toplumdan Bu ýazgylaryň kagyza geçmegine 2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» adynyň ýüreklere has ýakyndygy hakdaky duýgular sebäp boldy. Ine, şol duýgy-pikirler okalan, ýatda galan zatlary sere sepläp goýberdi.

Göwün (hekaýa)

Otly Aşgabada ýakynlaşdygyça, Bähbit aganyň aladasy artan ýaly boldy. «Oglum Baýrama-da duýdurman gaýdyberdim welin, onuň öýüni taparmykam? Öýünde bolsa ýagşy, iş bilen uzaklara-da gidäýmesi bardyr onuň». Ol ýene-de öz-özüne teselli berdi: «Mekgänem sorap tapypdyrlar. Her niçigem bolsa, öýüniň salgysy-ha bar». Ol birneme rahatlanan ýaly boldy. Tizdenem otly şäheriň demir ýol menziline gelip saklandy. Ýolagçylar howlukmaç düşüp ugradylar. Goja welin gyssanmady, otludan düşübem gidibermedi. Birsalym töweregine garanjaklap durdy.

Parahatçylygyň nyşany (hekaýa)

In­di bir­nä­çe ýyl bä­ri öz saý­lan kä­ri­ne yh­las bi­len ýa­py­şyp, iş­läp ýö­ren Dün­ýä­gö­ze­liň bu gün­ki sa­pa­ga taý­ýar­la­ny­şy üýt­ge­şik­di. Ol mek­de­biň ga­py­syn­dan gi­rip, synp ota­gy­na ta­rap how­luk­maç bar­ýar­dy. Synp ota­gy­na gi­ren des­si­ne için­de otu­ran og­lan-gyz­la­ryň şa­dy­ýan­ja bal­kyl­da­ýan göz­le­ri­ne ba­kan­da özü­niň saý­lan kä­ri­ne bo­lan gu­wanç duý­gu­sy has-da beý­gel­di. Mu­gal­lym:

Bagtly ene durmuşynyň bir güni (hekaýa)

Akar ýa­byň ýa­ka­sy­ny tu­tup otu­ran oba daş-tö­we­re­gi­ne gö­zel­lik ber­ýär­di. Og­lan­lar çe­ke­ne mal­la­ry­ny öň­le­ri­ne sa­lyp, akar ýa­byň ge­çel­ge­si­ne ta­rap bar­ýar­dy­lar. Sy­gyr­la­ryň we gö­le­le­riň yz­ly-yzy­na mo­laş­ýan ses­le­ri oba­ny ýaň­lan­dyr­ýar­dy. Kim­le­riň ga­py­syn­da at­lar kiş­ňe­ýär­di, kim­le­ri­niň­ki­de bol­sa it­ler üý­rüş­ýär­di.

Kindiwanja kyssalar

Dil Gelin ötgür dili bilen ýanýoldaşynyň göwnüne degenini bilip, dürli pikirleriň girdabyna çümdi. Pikirini düýbünden üýtgetdi. Öýke-kineleri ýadyndan çykardy.

«Hawa, men şol» (gülküli kyssa)

Ara­da bir gün ga­zet sa­tyl­ýan dü­kan­dan ga­zet­le­ri alyp se­re­diş­di­rip dur­kam bir ga­ze­tiň dör­dün­ji sa­hy­pa­syn­da­ky öz su­ra­ty­my gö­rüp haý­ran gal­dym. Gö­zü­me ynan­man, iç­gin-iç­gin se­ret­dim. Hut öz su­ra­tym. Di­ňe bir su­ra­ty­mam däl, men hak­da ýa­rym sa­hy­pa ma­ka­la-da bar eke­ni. Der­rew aw­to­ry­na se­ret­dim. Ýa­zan me­niň dö­re­di­ji­li­gim bi­len iç­gin gy­zyk­la­nyp ýö­ren ta­nyş og­lan eke­ni. Şol wagt güp­be ýa­dy­ma dü­şäý­di, bäş-al­ty gün­lük­de özüm hak­da bir zat­la­ry so­rap­dy. Nä­me et­je­gem diý­män, so­ra­gy­na jo­gap be­rip­dim. Ga­zet­de ýa­zy­lan zat­la­ryň gy­zyk­syz-a ýok­dur we­lin, özüň hak­da nä­me ýa­zy­la­ny­ny bil­mek has gy­zyk­ly eke­ni. Şol du­ran ýe­rim­de ma­ka­la­ny okap baş­la­dym. Oka­dy­gymça ýü­züm-gö­züm üýt­gä­ber­ýän ýa­ly du­ýul­dy. Ara­syn­da: «Öte ge­çen ýa­ly-la şu ýer­de» di­ýip, gaý­ta­dan okap gör­düm. Ýa­zy­lan zat­lar dog­rudy. Owa­dan söz­ler bi­len çe­per­leş­di­rip ýa­zy­lan bo­lan­soň bir­hi­li has ös­dü­ri­len ýa­lam bo­lup gö­rü­ni­ber­ýän eke­ni.

Ylham çeşmesi diňe zähmetde (oçerk)

Hereketiň nyşany diýlende, ilki bilen aýlawly, göni, ýokaryk-aşak, gapdala ýol-ugur görkeziji şekiller göz öňüňde janlanýar. Meniň üçin bolsa, eli ýantorbaly işe tarap, özi hem, edil toýa barýan ýaly şähdaçyk, güler ýüzli, gadamlary hem batly adam göz öňüme gelýär. Ol adam Orazmyrat Gummadow. Onuň teatr sahnasyna, belki-de, kino surata alyş meýdançasyna tarap, ýantorbasynyň içinde hem täze dörejek kino ýa-da spektakl eseriniň edebi esasyny göterip barýan pursatlary aňymda aýlanýar. Onuň saýlan ýoly adaty ugurly ýol däl. Ol, egrem-bugram, aýdyň hem aýan bolmadyk syrly ýol. Bu ýol belgilerden, çelgilerden, simwollardan, metaforalardan, öwrümli, tilsimli, täsinliklere baý ýol. Ol — täze ýolgörkeziji nyşan. Halypanyň sahnada döreden keşpleriniň, drama režissýory hökmünde goýan spektakllarynyň, surata düşüren kino eserleriniň, ýazan edebi esaslarynyň we pýessalarynyň sanawyny diňe agzap, barmak büküp sanap geçmek üçin, bir makalanyň möçberindäki gerimi darlyk edýär. Bu babatda, medeniýet-sungat ugrundan ylmy iş ýazjaklara, medeni aň-bilim ugry boýunça gollanma hökmünde, kitaplary ýazmaga maglumat gaznasyna baý döredijilik gory bolup biljekdigini ynamly aýtsa bolar.

Gel, obamyň lälesi

(Aýdym) Tebigat beripdir saňa,

Hikmetli setirler

Bir şahyr özüniň bolgusyz goşgusyny bir adama okap berip: — Nädipdirin? — diýip soraýar. Ol adam şahyra:

Goşa söýgi

Ýaş nesillere edep-terbiýe bermekde şahyrlaryň goşgulary uly orun tutýar. Iki sany duýgy, has ýakyn jana,

Hatyra

Diňlesem, doýmajak dessanym, Watan Türkmen okyjylary Geldi Bäşiýewi aýdymçy şahyr hökmünde, radiodiňleýjiler bolsa ony zehinli diktor hökmünde kabul edipdi. Ýöne okyjylar-da, radiodiňleýjiler-de ýalňyşmandylar. Geldi Bäşiýewiň goşgularyny okan, onuň şygyrlaryna döredilen aýdymlary diňlän adamlar ony zehinli şahyr diýip tanadylar. Haçan-da, Geldi Bäşiýew radionyň mikrofonynyň öňüne geçip, gepleşik alyp baranda bolsa ol ussat diktordy. Radiodiňleýjiler ony mahmal sesinden dessine tanardylar. Ol bu hünäri saýlap, ýörite bilim alyp, tejribesini baýlaşdyryp, halypalaryň ençemesiniň mekdebini geçipdi. 1960-njy ýyllarda zähmet ýoluna başlan diktor az salymdan Geldi Döwletow, Oguljahan Mämikowa, Baýram Geldimyradow ýaly adygan diktorlaryň hatarynda tanalyp başlanypdy. Ol Moskwa radiosynda iş tejribeligini geçen döwründe meşhur diktor Ý. B. Lewitanyň diktorlyk sungaty boýunça okan leksiýalaryny diňläp, onuň ak patasyny alypdy.

Ulansaňyz, uýsaňyz

Syntgylanan setirler Maksada alyp barýan ýoluň ulagy päldir.