"Türkmenistan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-88, 39-95-06, 39-95-67
Email: turkmenistan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Ak öýleriň ýaraşygy

«7/24.tm»: №45 (232) 04.11.2024 Ene-mamalarymyzdan bize miras galan milli gymmatlyklarymyzyň biri-de türkmeniň keçe sungatydyr. Ençeme asyrlar bäri dowam edip gelýän bu inçe senet ýylsaýyn il arasynda öz gymmatyny barha artdyrýar. Türkmen gelin-gyzlary keçe basmak işiniň inçe syrlaryny ýitirmän, milli keçelerimizi täze öwüşgin bilen baýlaşdyrýarlar. Keçeleriň dürli görnüşleri bolup, olar häzirki günlerde hem gündelik durmuşda giňden ulanylýar. Goşma keçe, ýan keçe, ojakbaşy, tör keçe ýaly keçelere salynýan nagyşlar hem biri-birinden tapawutlydyr.

Na­gyş­ly pök­gi

«7/24.tm»: №45 (232) 04.11.2024 Ça­ga­la­ryň oý­na­ýan oý­na­waç­la­ry­nyň ara­syn­da iň go­wy gö­rül­ýän oý­na­waç­la­ryň bi­ri hem pök­güdir. Hä­zir­ki dö­wür­de pök­gü­le­riň dür­li gör­nüş­le­ri ön­dü­ril­ýär. Re­zin­den, de­ri­den ön­dü­ri­len dür­li gör­nüş­dä­ki pök­gü­le­re her bir öý­de duş­mak bol­ýar. Ýö­ne me­niň gür­rü­ňi­ni et­jek bol­ýan pök­gim ol pök­gü­le­re meň­ze­me­ýän ma­ta pök­gü­ler ba­ra­da. Siz ma­ta­dan ti­ki­len pök­gü­ler ba­ra­da eşi­dip gö­rüp­mi­di­ňiz? Dog­ry, hä­zir­ki gün­le­ri­miz­de bu ba­ra­da il­ki eşi­de­nem, ýa du­şa­nam bir­ba­da geň gal­sa ge­rek. Biz bu ba­ra­da mek­de­bi­mi­ziň türk­men di­li we ede­bi­ýa­ty mu­gal­ly­my Ba­har An­na­şo­wa­dan eşit­dik. Ba­har mu­gal­ly­m il­ki geç­miş­de ene-ma­ma­la­ry­my­zyň ti­kin­çi­li­ge, el iş­le­ri­ne ga­ty ök­de bo­lan­dy­gy, bu ga­dy­my hü­nä­riň sun­gat de­re­je­si­ne ýe­ti­ri­lip, ne­sil­ler­den-ne­sil­le­re ge­çi­ri­lip gel­nen­di­gi ba­ra­da, türk­men ze­na­nla­ry­nyň el­le­ri­niň zäh­me­tin­den, ze­hin-yh­la­syn­dan dö­rän ne­pis el iş­le­ri­ne bü­tin dün­ýä ýü­zü­niň halk­la­ry­nyň haý­ran ga­lyp gel­ýän­di­gi ba­ra­da gür­rüň ber­di.

Halkymyzyň guwanjy

Milli gymmatlyklarymyzyň hatarynda ady dünýä dolan wepaly, edermen türkmen alabaýlaryna aýratyn orun degişlidir. Gahryman Arkadagymyzyň türkmen alabaýynyň taryhy we şu güni bilen bagly wakalary özünde jemleýän «Türkmen alabaýy» atly ajaýyp kitaby bu babatda bahasyna ýetip bolmajak eserdir. Her ýylyň oktýabr aýynyň soňky ýekşenbesinde Türkmen alabaýynyň baýramyny giňden uly dabaralar bilen bellemek Arkadagly eýýamymyzyň asylly däbine öwrüldi. 

Köňül köşgüniň zergäri

Akyldar şahyrymyzyň doglan senesiniň şanly 300 ýyllygynyň halkara gerimler bilen ýaýbaňlandyrylmagy Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň türkmen halkynyň ruhy baýlygyny ähli zatdan ileri tutýandygynyň buýsançly beýany bolup dabaralandy. Şu ýylyň şygary hökmünde Gahryman Arkadagymyzyň ylhamyna eýlenen ajaýyp goşgusynyň adynyň saýlanyp-seçilmegi hem-de şahyryň 300 ýyllyk toýunyň halkara derejesinde giňden bellenilip geçilmegi halkymyzyň medeni durmuşyndaky iň bir şanly wakalaryň toplumyna öwrüldi. Şu ýylyň 17-nji maýynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan Magtymguly Pyragynyň ajaýyp heýkeliniň we şahyryň adyny göterýän medeni-seýilgäh toplumynyň açylmagy ýylyň iň guwandyryjy wakalarynyň birine öwrüldi. Türkmeniň paýhas hazynasynyň hormatyna paýtagtymyzyň gözel künjeginde diklenen boýy altmyş metrlik heýkel bilen şahyryň adyny göterýän, dünýäniň söz ussatlarynyň 24 sanysyny özünde jemleýän medeni-seýilgäh bu taryhy hakykatyň nobatdaky gezek dabaralanmasy boldy.

Döwletliligiň nyşany

Nal diýlende, diňe bir atyň toýnagyna kakylýan demir däl-de, eýsem, ol baradaky dürli yrym-ynançlar, rowaýatlar hem biziň aňymyza gelýär. Sebäbi nal diňe bir türkmen halkynda däl, dünýä halklarynda döwletliligiň nyşany hökmünde görülýär. Nal tapmak ýa-da sowgat almak gowulygyň alamaty hasaplanylýar. Nal barada gadymdan bäri dürli halklarda dürli yrymlar, rowaýatlar döredilipdir. Naly öýde nädip saklamalydygy barada-da dürli düşünjeler bar. Öýdäki ýagşy niýetler, döwlet, baýlyk dökülmesin diýip, öýüň gapysynyň iç tarapyndan nalyň «aýaklaryny» ýokary edip asyp goýýarlar. Eger nal gapynyň daş ýüzünden asylsa, onda gara güýçler, erbet niýetler saklanman, dökülip durar ýaly, ony aşak bakdyryp goýýarlar. Meksikalylarda naly el ýetmez ýaly ýerden kakypdyrlar. Italýanlar her kimiň eli ýetip durar ýaly, ony pes ýerden asmagy makul bilipdirler. Hytaýlylar naly öýleriniň demirgazyk-günbatar tarapynda, beýleki gündogar halklary gapynyň agzynda gömýärler.

Keşdeçilik sungaty — milli mirasymyz

Golaýda Türkmenistanyň Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezi binasynda halkymyzyň milli gymmatlyklarynyň şan-şöhratynyň bütin dünýä dabaralanmagyna uly goşant goşýan gelin-gyzlarymyzyň uz barmaklaryndan döreýän jahana nusgalyk türkmen keşdeçilik sungatyny wagyz etmek maksady bilen, Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi Geňeşiniň, Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň, ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň Milli toparynyň Sekretariatynyň hem-de Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilelikde yglan eden «Türkmen keşdeçilik sungaty – milli mirasymyz» atly bäsleşigiň jemleýji tapgyry geçirildi. Zenanlaryň başarnygyny we ukybyny açyp görkezmek maksady bilen geçirilen bu bäsleşikde Arkadag hem-de Aşgabat şäherlerinde, ýurdumyzyň welaýatlarynda geçirilen deslapky tapgyrlarda ýeňiji bolup, bäsleşigiň döwlet tapgyrynda çykyş etmäge hukuk gazanan zenanlar gatnaşdy.

Jöwher daşy

Il içinde jöwher daşy barada köp gürrüň edilýär. Biziň hem gürrüňimiz jöwher daşy hakynda. Ir döwürler bir akylly kerwenbaşynyň akylly aýaly bolupdyr. Günleriň bir güni aýaly oňa şeýle diýýär.

Gözellik ondur...

Ene-mamalarymyzyň naýbaşy lybaslarynyň biri-de türkmen milli donlarydyr. Halkymyzyň arasynda türkmen milli donlary barada ýöne ýere «Gözellik ondur, dokuzysy dondur» diýilmändir. Mary welaýatyna iş sapary bilen baranymyzda bize don tikýän zenan barada gürrüň berdiler. Bu zenanyň el işleri bilen tanyşmak maksady bilen Sakarçäge etrabynyň Söýem Sary geňeşliginiň ýaşaýjysy Artykjemal Orazgylyjowanyň salgysyny alyp, ýola düşdük. Bizi 70-i töwerekläp barýan nurana ýüzli ene mähir bilen garşy aldy. Ynsan durmuşy her hili öwrümlerden doly. Artykjemal daýza küleçe tikmek işine mundan sekiz ýyl ozal başlandygyny aýtdy. «Näme üçin 8 ýyl ozal, onuň sebäbi nämede?» diýen sowalyma, ol:

Türkmenistan — ÝUNESKO: milli we bütindünýä mirasyny goramak ugrunda

Dünýä siwilizasiýasynyň ösüşine uly goşant goşan türkmen halkynyň baý taryhy-medeni mirasyny aýawly saklamak, hemmetaraplaýyn öwrenmek we dünýä ýaýmak Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiz tarapyndan durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Bu babatda Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen hyzmatdaşlyga aýratyn ähmiýet berilýär. Türkmenistan 1993-nji ýyldan bäri bu abraýly guramanyň doly hukukly agzasy bolup durýar. ÝUNESKO bilen gatnaşyklary ösdürmek Türkmenistan bilen BMG-niň arasyndaky strategik hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň biridir. Onuň çäklerinde üstünlikli durmuşa geçirilen we häzirki wagtda hereket edýän bilelikdäki taslamalar bar. Ikitaraplaýyn dialoga ulgamlaýyn häsiýet bermek maksady bilen, ýurdumyzda ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli topary hereket edýär. Soňky ýyllarda bu gurama bilen däp bolan hyzmatdaşlyk mazmun taýdan baýlaşdyrylyp, hil taýdan täze derejä çykaryldy. ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň we Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawlaryna girizilen hödürnamalaryň sanynyň artmagy munuň aýdyň mysalydyr.

«Mirasdyr bu pederimden»

Her ýylyň oktýabr aýynyň soňky ýekşenbesinde bellenilýän Türkmen alabaýynyň baýramy bu ýylda hem Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň toplumynda uly dabara beslendi. Bu baýramçylygyň dowamynda «Ýylyň türkmen edermen alabaýy» atly halkara bäsleşiginiň hem-de türkmen alabaýynyň daşky keşbini şekillendiriş we amaly-haşam sungaty eserlerinde, neşir önümlerinde, fotosuratlarda we teleýaýlymlarda çeper beýan etmek boýunça suratkeşleriň, heýkeltaraşlaryň, halyçylaryň, fotosuratçylaryň, neşirýat işgärleriniň we teleoperatorlaryň arasyndaky döredijilik bäsleşiginiň jemleri jemlenildi. Türkmen alabaýynyň baýramyna Hökümet agzalary, Mejlisiň, ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, daşary ýurtlaryň we halkara guramalaryň diplomatik wekilhanalarynyň ýolbaşçylary, Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň agzalary, itşynaslar, ugurdaş edaralaryň hünärmenleri, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. Toý lybasyna beslenen toplumyň öňündäki meýdançada aýdym-sazly çykyşlar bilen myhmanlar garşylandy. Soňra baýramçylyk çäresine gatnaşyjylar bu ýerde guralan sergini synladylar. Onda türkmen alabaýynyň wepadarlygyny, dogumlylygyny, arassa ganlylygyny hem-de wepaly dostlugyny beýan edýän birnäçe surat, heýkel eserleri ýerleşdirilipdir.

Yhlas ýürekden bolanda...

Gahryman Arkadagymyzyň «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly kitabynda Jennet Annamyradowanyň ahalteke bedewlerine söýgüsi barada örän gyzykly beýan edilýär. Şol sebäpli-de, ykbaly atçylygyň mekany bolan Arkadag şäherine alyp gelen, Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynda Atly sport, syýahatçylyk we milli at üstündäki oýunlar kafedrasynyň müdiri wezipesinde işleýän Jennet mugallym bilen söhbetdeşlik taýýarlap, okyjylara ýetirmegi göwne makul hasapladyk. — Jennet mugallym, özüňiz barada, atçylygy, sirk sungatyny saýlamagyňyzyň sebäpleri barada gürrüň beräýseňiz?

Ruhy bitewilik

Gahryman Arkadagymyzyň ylmy-çeper dünýägaraýşyna, pelsepewi pikirleniş ukybyna, şahyrana hem ylmy älemine milli özboluşlylyk, saldamlylyk mahsus. Bu aýratynlyk eziz Arkadagymyzyň okumyşlygyndan, dünýägaraýşynyň çuňlugyndan, nusgawy şahyrlaryň hem-de alymlaryň oý-pikirlerine eýerýändiginden gözbaş alýar. Çünki Milli Liderimiz dünýä derejesinde ykrar edilen beýik söz ussatlarymyza uly sarpa goýýar. Ylaýta-da Gahryman Arkadagymyzyň Magtymguly atamyza aýratyn sarpa goýmagy, gündelik amallarynda akyldar şahyrymyzyň parasatly pikirlerini ýörelge edinmegi bu iki ägirdiň ruhy bitewiligini alamatlandyrýar. Aslynda, Magtymguly Pyragynyň parasatly pikirlerine eýermek Milli Liderimiziň maşgala durmuşynda ata-baba ýörelgesine öwrülip, adat bolup galypdyr. Ömrüni nesil terbiýesine bagyş eden Berdimuhamet mugallym hem her ädimde Magtymguly Pyragynyň setirlerini nusga edinýär. 1941 — 1945-nji ýyllaryň Beýik Watançylyk urşunda ýaralanyp, harby gospitalda bejergi alan döwründe hem Magtymguly Pyragynyň eserler ýygyndysyny ýanyndan goýmaýar. Çagalar bilen geçen her okuw sapagynda Magtymguly Pyragynyň setirlerini türkmen halkynyň ynam-ygtykadynyň beýany hökmünde yzygiderli mysal getirýär. Berdimuhamet mugallym urşa gidenden soň maşgalanyň gündelik hysyrdylary ýaşajyk Mälikgulynyň üstüne düşýär. Bu kynçylyklary ýeňip geçmekde oňa hem Magtymguly atamyzyň dana sözleri, parasatly jümleleri ruhy ganat

Şygryýet äleminiň çyragy

Hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde paýtagtymyzda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli geçirilen «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» ady bilen geçirilen halkara forum dünýä jemgyýetçiliginde uly gyzyklanma döretdi. Hormatly Prezidentimiz forumda eden taryhy çykyşynda Magtymguly Pyragynyň toýunyň bu gün dünýäniň toýuna öwrülendigini, tutuş halkymyzyň, şeýle-de beýleki halklaryň wekilleriniň hem asyrlarboýy onuň parasatly pikirlerine eýerendiklerini belläp, beýik söz ussadynyň şygryýet äleminiň döwürleriň we siwilizasiýalaryň arasynda akyl-paýhasyň köprüsi bolandygyna ünsi çekdi. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň öňe süren pikirini goldamak bilen, foruma gatnaşyjylaryň ählisi beýik söz ussadynyň döredijilik äleminiň tutuş adamzat üçin bahasyna ýetip bolmajak ähmiýete eýedigini ýene-de bir gezek ykrar etdi.

Geçmişe syýahat, şu güne buýsanç

Halkymyzyň gadymyýetden gözbaş alyp gaýdýan baý taryhyna degişli tapyndylary we beýleki gymmatlyklary özünde jemleýän muzeýlerde gezelençde bolanyňda, şöhratly geçmişimize, ata-babalarymyzyň durmuşyna gaýybana syýahat edip, taryhyň gatlaryna içgin aralaşýarsyň. Ýurdumyzyň şeýle döwrebap muzeýleriniň biri-de Magtymguly etrabynyň merkezindäki «Magtymguly Pyragy» muzeýidir.

Wepadarlyk

Türkmençilikde, esasan hem, oba ýerlerinde her öýde diýen ýaly it saklanylýar. Itiň öz eýesi hem-de onuň maşgalasy hakda gowy zatlar dileg edýändigi, eýesine çirksiz wepalydygy, dileginiň kabul bolýandygy barada gürrüňler çagalykdan gulagymyzda galypdyr. Enem ak öýleriň gapysynyň daşyndan asylýan eňsilere, düşeklik keçelere «tazyguýruk», «it yzy» nagyşlaryny salyp otyrkak: «It: «Hojaýynymyň ogly bolsun alty sany, alty ogluň her birisi berer maňa bir döwüm nany, etini iýip, maňa oklar olar her gün omaçany» diýermiş». «It üýrse, myhman geler», «It gara görmän üýrmez», «It geldi, gut geldi», «Ýurt ýeriň ýitmesin diýseň, it edin» diýilýändir» diýip, gürrüň bererdi. Arada it bilen adamyň dostlugy baradaky eşiden tymsalym mende uly täsir galdyrdy. Bir adamyň örän wepadar iti bar eken, ol dünýäsini täzelände, item eýesiniň ýanynda jan berip galypdyr. Adamyň ruhy garaňky ümüriň içine düşüp, ýolsuz ýerlerden azaşyp, büdräp, ýol gözläp başlapdyr, it hem onuň yzyndan galmandyr. Ahyry ol bir altyn derwezäniň öňünde peýda bolupdyr, derwezäniň öňünde derwezebanlar duran eken. Ol «Bäri nähili ýer?» diýip, derwezebandan sorapdyr. «Bäri jennet, içeri girip, arkaýyn dynç alyp bilersiňiz» diýipdirler. «Ol ýerde suw barmy?». «Islän görnüşiňizde bar: arassa çüwdürimler, salkyn howuzlar...». «Iýmit bererlermikä?». «Islän zadyňyz bardyr». «Ýöne meniň ýanymda itim bar». Derwezeban «Itlere rugsat beri

Türkmen alabaý iti

Alabaýlaryň şekiljikleri we heýkeljikleri antik we orta asyr eýýamynyň harabaçylyklarynda-da duş gelýär. 1982-nji ýylda Amyderýanyň golaýynda gazuw-agtaryş işleri geçirilende b.e.öň IV we II asyrlarda ýasalan alabaý itiniň şekilleri tapylypdyr. Alabaý iti kiçiliginden eýesini goramaga, ýagny sakçylyga ukyply bolupdyr. Türkmen alabaýlary niýetlenişi boýunça möjekçi, goýunçy, sakçy ýaly toparlara bölünýär. Osoawiahim guramasynyň gulluk itçilik komitetiniň başlygy W.L.Waýsman tarapyndan 1931-nji ýylda düzülen alabaýlaryň birinji standarty has bellärliklidir, ol alabaýyň beden gurluşyny iki görnüşe bölýär.

Kap dagynyň Sumrug guşy

Her bir halkyň hakydasynda öçmejek yz goýan beýik şahsyýetler bolýar. Eýse, şahsyýet kim? Sözlükde bu sowala: «Şahsyýet — haýsydyr bir alamaty, sypaty bilen tapawutlanan şahs» diýen jümle bilen jogap berilýär. Ýöne göwnüme bolmasa, şahsyýet sözüniň manysy ýokarky düşündirişden has giň hem çuňňur ýaly. Türkmen halkynyň taryhynda uly orun alan beýik şahsyýetler sanardan kän. Şol şahsyýetlerden biri hem Abu Yshak Ybraýym ibn Edhem ibn Mansur Balhydyr. Häzirki wagtda ony ilat arasynda Ybraýym Edhem diýip tanaýarlar. Ybraýym Edhem VIII asyrda ýaşap geçen meşhur alymlaryň biridir. Ybraýym Edhemiň ömri baradaky maglumatlar, esasan, rowaýatlara daýanýar. Aýtmaklaryna görä, ol Balh şäherinde doglupdyr. Akyldaryň kakasy Edhem bin Mansur Saka diýlip tanalýan eken. Saka «suwçy, suw daşaýan adam, suwkeş» diýmekdir. «Ybraýym Edhem» atly dessanda Ybraýym Edhemiň ejesiniň Balh hökümdary Mälik şanyň gyzy Melike Huban bolandygy aýdylýar. Beýleki edebiýatlarda Ybraýym Edhemiň ejesiniň adynyň Gülbün soltan bolandygy baradaky maglumatlara hem duş gelinýär. Akyldaryň ejesi soltanyň ýeke perzendi eken.

SUNGATDA ALABAÝYŇ WASPY

Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli Türkmenistanyň Şekillendiriş sungaty muzeýinde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň Karary bilen alabaýlarynyň gözelligini şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserlerinde, neşir önümlerinde,fotosuratlarda, teleýaýlymlarda çeper beýan etmek boýunça heýkeltaraşlaryň, halyçylaryň, zergärleriň, fotosuratçylaryň, neşirýat işgärleriniň, teleoperatorlaryň arasynda yglan edilen bäsleşige hödürlenen döredijilik işleriniň sergisi ýaýbaňlandyryldy. Oňa ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary, talyp ýaşlar, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, sungaty öwrenijiler gatnaşdylar. Hüşgärligi, çydamlylygy, wepalylygy, duýgurlygy, bilen tapawutlanýan türkmen alabaýlary bu gün milli gymmatlygymyz derejesinde sarpalanýar. Türkmen alabaýlarynyň arasynda geçirilýän bäsleşikler bolsa olaryň aýratynlyklaryny açyp görkezmäge mümkinçilik berýär. Wepadarlygy bilen ynsanlaryň hemişelik hemrasyna öwrülen türkmen alabaýynyň hormatyna ýurdumyzda bellenilýän şanly sene mynasybetli geçirilýän bäsleşige hödürlenen işler çeperçiligi, nepisligi bilen biri-birinden tapawutlanýar. Halylarda häzirki  wagtda haly  gölleri bilen bilelikde türkmen alabaýynyň keşbiniň sazlaşykly dokalmagy, alabaýlaryň türkmen durmuşynda uly orun eýeleýändigini suratlandyrýar. Sergi eserlerinden görnüşi ýaly, awtorlar milli gymmatlygymyz bolan türkmen alaba

Saklanyp galan pursatlar

Suratda: halypa artistler Ata Döwletow, Hommat Müllük hem-de Mergen Nyýazow (1986 ý.).

Müňýyllyklara uzaýan sungat

Ermeni halkynyň milli-medeni mirasynda saz sungatyna aýratyn orun degişlidir. Iň gadymy saz sungatlarynyň biri bolan ermeni halk aýdym-saz sungatynyň dünýä medeniýetiniň ösüşine uly goşant goşandygyny alymlar belleýärler. Ermeni saz sungaty gözbaşyny gadymyýetiň çuňluklaryndan alyp gaýdýar. Onuň ylmy taýdan öwrenilen döwürleri biziň eýýamymyzdan öňki XX — XVIII asyrlara baryp direýär. Ermeni halkynyň gadymyýetde ýaşan ýerleriniň çäklerinde geçirilen arheologik gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde alymlar gadymy saz gurallaryny we dürli dabaralarda saz çalyp duran adamlaryň şekillerini tapdylar. Olar ermeni halk aýdym-sazlarynyň Mesopotamiýa, Ortaýer deňiz halklarynyň medeniýeti bilen garyşmagy netijesinde gutarnykly kemala gelendigi baradaky pikiri öňe sürýärler.