Türkmenmetbugat

"Bereketli toprak" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-64, 38-60-87, 38-60-67
Email: bereketlitoprak@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Şygyr dünýäsiniň ussady

Dünýä edebiýatynyň genji- hazynasyna özünüň ajaýyp goşgulary bilen giren Magtymguly Pyragynyň keşbi onuň her bir eserinde ör-boýuna galýar. Dogry, onuň ýaşan zamanasy galagoply döwür bolupdyr. Şahyr hyýanatçylygyň, ejize ganymlygyň garşysyna mäkäm durup göreşmeli bolupdyr. Ýöne welin ol göreşler hem şahyr ýeke bolansoň netijesiz tamamlanypdyr. Iliň şatlygyna şatlanyp, agysyna aglaýan şahyryň öz maşgala durmuşynda-da şowsuzlyklar az bolmandyr. Ejesi Orazgülüň aradan çykmagy maşgala üçin agyr urgy bolupdyr. 1958-nji ýylda Baba Nejebalyýewden ýazylyp alnan «Weýrana geldi» atly goşgusynda akyldar şahyryň ýakyn garyndaşlarynyň aradan çykandygy aýdylýar. Şeýdip iliň içinden Magtymgulynyň goşgularyny toplamak işi 1958-nji ýylda Lebap welaýatynyň obalarynda hem dowam edipdir. Kerki etrabynyň Astanababa obasynyň ýaşaýjysy, bagşy Bereket Allaberdi oglundan hem alymlar şahyra degişli goşgularynyň ondan gowragyny ýazyp alypdyrlar. Bilşimiz ýaly, Magtymguly ilkinji sowadyny kakasy Döwletmämmet Azadydan alansoň onuň maslahat bermegi bilen soňra Lebaba — Idris babanyň medresesine okuwa gidýär. Bu ýerde okap ýören wagty ol birnäçe ýerli talyplar bilen dostlaşyp, obalarynda bolýan toýlara we döwrelere gatnaşýar. Şahyr:

6 Iýun 2024

Halkyň aňynda ýaşaýan şahyr

Halkyň ruhy dünýäsini baýlaşdyrmakda ýazyjy-şahyrlaryň döredýän eserleriniň ähmiýetiniň örän uludygy bellidir. Mämmetweli Kemine hem ajaýyp eserleri bilen halkyň kalbynda orun almagy başaran şahyrlaryň biri hasaplanýar. Onuň döreden şygyrlary wagtyň synagyndan geçip, häzirki günler hem uly höwes bilen okalýar. Bu nusgawy şahyrymyz 1770-nji ýylda doglupdyr. Mämmetweli çagalygyndan şygyr ýazmaga başlapdyr. Halkyň içinde bolup, il-günüň durmuşyna, ýaşaýşyna belet bolansoň onuň durmuşy goşgulary halkyň göwnünden turupdyr.

6 Iýun 2024

Türkmenistanyň Gyzyl kitabynyň täze neşiri çapdan çykdy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda halkymyzyň durmuşynyň her bir güni şatlykly wakalara beslenip, ildeşlerimiziň eziz Watanymyza, Gahryman Arkadagymyza we Arkadagly Gahryman Serdarymyza bolan buýsanjyny has-da artdyrýar. 5-nji iýunda bellenilip geçilen Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä gününe gabatlanyp, «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda Türkmenistanyň Gyzyl kitabynyň 4-nji neşiriniň çap edilmegi şeýle wakalaryň biri boldy. Gyzyl kitap ýurdumyzda daşky gurşawy gorap saklamak babatda uly ähmiýete eýe bolup, Türkmenistanyň özboluşly tebigatyny goramaga, baýlaşdyrmaga, tebigy baýlyklary ylmy taýdan düýpli öwrenmäge hem-de ekologik abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilendir we ýurdumyzyň ösümlik, haýwanat dünýäsi baradaky gymmatly ylmy işdir.

6 Iýun 2024

Akyldar şahyryň keşbi

Magtymguly Pyragynyň şygryýet dünýäsi ýaş suratkeşlerimiz üçin egsilmez ylham çeşmesidir. Onuň döredijiligi bilen baglanyşykly döredilen täze taslamalar nakgaşlaryň aňynyň milli düşünjeler bilen baýlaşmagyna, köpräk hyýaly pikirlenmeklerine, sungat ýolunyň ilkinji ädimlerinde özlerine bolan ynamlaryny güýçlendirmäge ýardam edýär. Elbetde, geçen asyryň ortalarynda (1947-nji ýylda) Magtymguly Pyragynyň keşbini döretmek boýunça geçirilen bäsleşikde Aýhan Hajyýewiň eseri ýeňiji bolupdy we bu portret kanoniki bolup galdy.

5 Iýun 2024

«Magtymguly Pyragy — şygryýetiň ussady» atly bäsleşige

Watanym Jylawyňda mydam erenler pirler,«Häh» diýseň ýetişer gaýduwsyz şirler,Muňa bagtyýarlyk mekany diýrler,Äleme meşhurdyr meniň Watanym!

5 Iýun 2024

Magtymguly — halkyň beýik danasy

Halkymyzyň hakydasynda paýhaslar mülküniň şasy bolup ýaşaýan dana şahyr Magtymguly Pyragynyň pähimlerini nesillerimiz aýratyn hormat goýup sarpalaýar. Şahyryň watançylyk, ahlak päkligi, söýgi, mertlik, gahrymançylyk, özbaşdak döwlet gurmak, agzybirlik, myhmanparazlyk, zenan mertebesi, zähmetsöýerlik, salyhatlylyk ýaly terbiýeçilik ähmiýetli goşgulary biziň günlerimizde hem tämiz owaz bolup ýaňlanýar. Bu owaz häzirki döwürde müň dürli öwüşgin bilen şöhle saçyp, ýaşlarymyzy terbiýelemekde uly ähmiýete eýedir. Türkmen halky dana şahyr Magtymguly Pyragynyň goşgularyny aýdyma, dillerde dessana, ýüreklerde nagşa, köňüllerde keşdä öwürýär. Şahyryň şanyna ýazyjy-şahyrlarymyz ençeme kitaplary, goşgulary, ylmy işleri ýazsa, bagşylarymyz onuň goşgularyny aýdyma öwrüp aýdýarlar. Suratkeşlerimiz ençeme suratlardyr, portretleri, heýkeltaraşlarymyz dürli heýkelleri, halyçy gelin-gyzlarymyz ençeme köňül nagyşlary bilen nusgawy halylary döretdiler.

5 Iýun 2024

Watan hakyndaky müdimi owaz

Magtymguly Pyragynyň döredijiliginde durmuşyň ähli ugurlary şöhlelenýär, şahyr pikirimizdäki ähli zatlary şygra geçiripdir diýip aýdylmagy asyrlaryň dowamynda ykrar edilen hakykatdyr. Şahyryň döredijiliginde beýan edilýän gadymy Kesearkaç hem-de Kesearkajyň belli menzil-mekanlary, aýry-aýry şahsyýetler hakyndaky goşgy setirleri hem şony subut edýär. Magtymguly Pyragynyň: Magtymguly aýdar, bu ne hekaýat,Il bary alymdyr, tutmaz nesihat,Asmandan inipdir Zemine apat,Isa, Mäti, Mälik Aždar görünmez —

5 Iýun 2024

Söz manysy

Begeýik Begeýik, esasan, ýanly köýneklerde goýlupdyr. Türkmen diliniň düşündirişli sözlüginde ol «Türkmen aýal geýimleriniň, köýneginiň, çabydynyň ýeňi bilen ýanynyň birigýän ýerine — goltugyň aşagyna tikilýän başga reňkdäki üçburç mata» diýlip düşündirilýär.

5 Iýun 2024

Türkmeniň gyrmyzy dony

Ene-mamalarymyzyň el işleriniň, döreden nepis önümleriniň her biriniň öz taryhy, olaryň döreýşi bilen baglanyşykly gyzykly rowaýaty bolup, olar nesilden-nesle, dilden-dile geçip gelipdir. Türkmeniň gyrmyzy donunyň döreýşi barada-da halkymyzyň arasynda gyzykly rowaýat aýdylýar.Onda beýan edilişine görä, gadym döwürde bir adamyň dört ogly we bir gyzy bar eken. Erkek doganlary uýasyny örän gowy görýän ekenler, sebäbi ol gaty terbiýeli, akylly, eli çeper gyz bolupdyr. Onuň ady Gyrmyzy eken. Dört erkek doganyň arasynda ýeke gyz bolansoň, Gyrmyzy diňe el işlerine güýmenmek bilen çäklenmän, eýsem, doganlarynyň yzyna eýerip, olaryň pişelerini — at münmek, gylyç oýnatmak, aw-şikär etmek ýaly başarnyklaryny hem öwrenipdir. Gyrmyzy bir gün goýy gyzyl reňkli çabytlyk mata dokap, ondan özüne çabyt tikinýär. Oňa «alma gül» nagşyny salýar. Soňra don tikinip, onuň gyrasyna jähek tutupdyr. Ejesi gyzynyň tikinen geýimleriniň biri-birine meňzeş däldiginiň sebäbini soranda ol:

5 Iýun 2024

Ýaşlaryň döredijiligi

Mukaddes kitap («Atamyň gürrüňlerinden» ýatlamalar toplumyndan)

5 Iýun 2024

Janpena

Jarçy toý mähellesini göreş meýdanyna çagyrdy. Döwräniň sesýetim aňyrsynda agyl doly baýrak goýlan mal-garalar dyknyşyp durlar. Güýz aýlarydy, howanyň birazajyk çigregi bardy. Ýöne, ýagyş-ýagmyr ýok, tüýs göreşli günüň howasy. Günortan başlanan göreş giç öýläne çenli dowam etdi. Oňa deňiç men hem iki gezek orta çykyp, ikisinde-de ýykdym. Şeýdip, göreşi soňlaberipdik. Şol wagt çanakçy göreşiň baş pälwanyny yglan edýän «ahyr tabagy» alyp, orta çykdy. Ol: — Toýuň «ahyr tabagyny» Rahman pälwan aljakdyr. Ol şu ýerli Kerimberdi pälwan bilen tutluşjakdyr-la ho-ow — diýip, süýkdürip ugrady. Bu habary töwerek-daşymdakylar hem alyp göterip:

5 Iýun 2024

Watan

Watan, seniň gül jemalyň göremde,Buýsanç owaz edýär ýürek tarymda.Adyňdan tanaldym baran ýerimde,Biwatan bolmadym seniň baryňda. Perzendiň men, ýaýnap ýyly goýnuňda,Ömür salym geçdi eýýäm ýetmişden.Uzak ýoluň bergisi bar boýnumda,Dilgir däl men, gürrüň etsem geçmişden.

5 Iýun 2024

Magtymgulynyň şygryýetinde paýhas akymy

Şygyr äleminiň wepaly hyzmatkäri Magtymguly Pyragynyň goşgulary türkmen diliniň, milli edebiýatymyzyň ruhy baýlyklaryny özünde jemleýär. Halkymyz beýik akyldarymyzyň döredijiligine uly sarpa goýýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň türkmen we dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren gymmatly edebi mirasy alymlar tarapyndan öwrenilýär. oglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip yglan edilen üstümizdäki ýylda akyldar şahyrymyzyň ömri-döredijiligini has çuňňur öwrenmek we dabaralandyrmak maksady bilen ata Watanymyzda we daşary ýurtlarda tutumly işler durmuşa geçirilýär. Magtymguly atamyzyň dünýä edebiýatynyň genji-hazynasyna öwrülen gymmatly eserleriniň many-maňyz aýratynlygy seljerilýär. Şol aýratynlyklaryň hatarynda şahyryň şygyrlarynda edebi usullaryň biri hökmünde psihologizmi ulanandygy bellenilmäge mynasypdyr.

5 Iýun 2024

Tymsallar

Çözgüt Bir sapar geljekki matematik Jorj Dansig professor Neýmanyň sapagyna 20 minut gijä galyp gelipdir. Talyp öýe berlen işdir öýdüp, tagtada ýazylgy iki meseläni depderine gyssagly göçüripdir. Ol öýde şol meseleleri birnäçe sagadyň içinde çözüp, ertesi çözgütlerini professora getirip beripdir. Birnäçe hepdeden soňra professor gijäniň bir wagty talybynyň öýüne kürsäp giripdir hem-de oňa matematikada ozal çözgüdi tapylmadyk meseleleri çözendigini düşündirmäge başlapdyr. Görlüp oturylsa, Jorja bary-ýogy iki sagadyň içinde matematikleriň müňlerçe ýyllaryň dowamynda ejir çeken iki meselesini çözmek başardan ekeni. Sebäbi Jorj Dansig bu meseleleri çözmegiň mümkin däldigini bilmeýärdi.

5 Iýun 2024

Ussadyň şanyna dikeldilen heýkeller

Sungat eserleri ynsany ýaşatmaly. Göreniňde, sözüň güýji bilen düşündirip bolmaýan duýgulary ýüregiňe guýmaly. Sungatyň dilinde söýläp, beýan edýän şahsyýetini, taryhy döwrüni, wakasyny ynsanyň hyýalynda janlandyrmaly. Ine, heýkeltaraşlyk eserleriniň maksady hem şundan ybarat. Diýmek, heýkeltaraş şu maksada gulluk etmeli. Bu şeýle bolan ýagdaýynda hakyky sungat eseri öz öňünde goýan maksadyna ýetýär. Şahsyýeti, taryhy döwri we wakany ebedileşdirýär. Gündogaryň beýik akyldary, türkmen halkynyň nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň şanyna dikeldilen heýkeller munuň subutnamasy... Magtymguly Pyragynyň keşbini ebedileşdirmekde heýkeltaraşlaryň bitiren işleri abyrsyz. Olaryň arasynda türkmenlerem bar, daşary ýurtlularam. Şolardan W.Popow, W.Wysotin, W.Kutumow, A.Abramow, A.Şetinin, S.Artykmämmedow, B.Esengeldiýew, B.Atdaýew, M.Seýitmyradow, M.Nurymow, B.Annamyradow, G.Ýarmämmedow, S.Babaýew ýaly heýkeltaraşlaryň, arhitektorlaryň adyny hormat bilen aýtmak bolar. Sungaty hem-de edebiýaty öwrenijileriň berýän maglumatyna görä, akyldaryň ilkinji heýkeli 1956-njy ýylda A.Abramow tarapyndan döredilipdir. Şahyr ýürekli Gahryman Arkadagymyzyň «Ynsan kalbynyň öçmejek nury» atly kitabynda: «Magtymgulynyň şygryýet älemi — türkmen edebiýatynyň buldurap akýan, çuňňur mana we çeper söze teşne kalplary gandyrýan çeşmesi. Bu çeşme gözbaşyny Oguz han Türkmenden, Gorkut ata Türkmenden, G

5 Iýun 2024

Ýazyjyly ýatlamalar

Ömür menzilimde ýurdumyzyň tanymal ýazyjy-şahyrlarynyň birnäçesi bilen didarlaşmak, söhbetdeş bolmak, olaryň gyzykly gürrüňlerini diňlemek miýesser etdi. Şeýle pursatlar hiç wagt ýatdan çykmaýan eken. Olaryň ýadygärlik ýazgy ýazyp beren kitaplaryny bolsa gymmatbahaly sowgat hökmünde aýap saklaýaryn.*  *  *1982-nji ýylyň sentýabr aýynda Aşgabatda türkmen dili we edebiýaty dersi boýunça mugallymlaryň iki hepdelik okuwy guraldy. Şol okuwyň ýolbaşçysy Gözel Rahmanowa okuwa gelen bilim işgärleri bilen Türkmenistanyň halk ýazyjysy, şahyr Kerim Gurbannepesowyň duşuşygynyň boljakdygyny mälim etdi. Bellenen güni şahyr duşuşyga geldi. Kerim aga bilen alşylan sorag-jogap has-da gyzykly boldy. Şonda mugallymlaryň biri şahyra şeýle sowal berdi: — Kerim aga, siziň «Ýazmasy agyr düşen goşgy» diýen örän meşhur eseriňiz bar. Şondaky beýan edilýän waka, hakykatdanam, durmuşda bolan wakamy ýa döredijilik toslamasymy?

5 Iýun 2024

Şygryýet

DANA MAGTYMGULY,BEÝIK ARKADAG Bagta barýar bu ýyllaryň akymy,

5 Iýun 2024

Rubagylar

Ak urpakly mele çölümdir Watan, Onuň bilen birdir bu janym, bu ten.

5 Iýun 2024

Lukmanyň häsiýeti nähili bolmaly?!

Lukman öz häsiýetine görä, akyl-paýhasly, sypaýy, hoşgylaw hem ynsanperwer bolmaly. ***

5 Iýun 2024

Hoja BATYRYŇ degişmeleri

GANT BILEN ÇAÝ IÇÝÄN Ir döwürlerde Han däde pahyr irden işe gitjek bolup durka, gelnejemiz Han dädä ýüzlenip:

5 Iýun 2024

‹
1
2
...
52
53
54
55
56
57
58
...
632
633
›