"Garagum" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-83, 39-96-05, 39-96-07
Email: garagum_tm@sanly.tm

Habarlar

Elektron we kompýuter enjamlarynyň 2000-e golaýy ornaşdyryldy

«Microsoft» we «Intel» ýaly dünýä belli kompaniýalar bilen hyzmatdaşlyk edýän «Agzybirlik tilsimaty» bilelikdäki kärhanasy tarapyndan Arkadag şäherindäki onlarça edara-kärhanalara 2000-e golaý kompýuter enjamlary, dürli ölçegdäki monitorlar we barkod enjamlary üstünlikli ornaşdyryldy. «Agzybirlik tilsimaty» bilelikdäki kärhanasy türkmenistanlylar üçin elýeter, döwrebap kompýuter we ykjam smart enjamlaryny öndürýän milli kärhanadyr. Kärhananyň esasy maksady Türkmenistanda kompýuter tehnologiýalaryny öndürmek we ösdürmek bolup durýar.

Paýtagtymyz Aşgabatda, Arkadag şäherinde we ýurdumyzyň welaýatlarynda gpon tehnologiýasy ornaşdyrylýar

Aşgabat şäher telefon ulgamy (AŞTU) ýokary tizlikli Internet bilen üpjün etmek üçin GPON (Gigabit passive optical network – gigabit passiw optiki tor ýa-da «müşderä çenli optika») tehnologiýasyny ornaşdyrmak boýunça netijeli iş alyp barýar. Häzirki wagtda Aşgabadyň günortasyndaky köp gatly belent ýaşaýyş jaýlar, paýtagtymyzyň demirgazyk-günbataryndaky «Täze zaman» ýaşaýyş jaý toplumy we «Parahat 7/2» ýaşaýyş jaý toplumy ýokary tizlikli internet bilen üpjün edilendir. Her jaýa optiki kabeller çekilendir we ONT müşderi terminallary oturdylandyr.

Hindistan 2035-nji ýyla çenli özbaşdak kosmos stansiýasyny döretmegi meýilleşdirýär

Hindistanyň Kosmos barlaglary guramasy (ISRO) 2035-nji ýyla çenli özbaşdak kosmos stansýasyny döretmegi meýilleşdirýär. Bu barada “Adi Sankara Trust” gaznasynyň baýraklaryny gowşurmak dabarasynda Hindistanyň Kosmos agentliginiň ýolbaşçysy Şridhara Paniker Somnath mälim etdi. Mälim edilişi ýaly, ýurduň kosmos stansiýasynyň ilkinji moduly 2028-nji ýyla çenli taýýar ediler.

«Akylly» ýöriteleşdirmek konsepsiýasy döwrüň derwaýyslygy

Bilşimiz ýaly, häzirki döwürde ýurdumyzda ylmy-tehniki ösüşlerde uly üstünlikler gazanylýar. Biotehnologiýa, nanotehnologiýa, elektronika, robot tehnologiýalary, emeli aň ýaly ylmyň täze ugurlary barha ösdürilýär. Şular bilen bir hatarda, sebit derejesini ösdürmek we giňeltmek maksady bilen «akylly» ýöriteleşdirmek konsepsiýasy durmuşa ornaşdyrylýar. Biz muny geljegi uly bolan Arkadag şäheriniň gurluşygynda aýdyň görýäris. Täze «akylly» ýöriteleşdirmek konsepsiýasy 2009-njy ýylda «Ösüş üçin bilim» bilermenler topary tarapyndan Ýewropa döwletlerinde girizilip başlandy. Bu konsepsiýa sebitde iş orunlaryny döretmek we ykdysady ösüşi ýokarlandyrmak bilen baglanyşyklydyr. Konsepsiýanyň esasy maksady sebitde bäsdeşlige ukyply ykdysady ugurlary ýüze çykarmak bolup durýar. Bu konsepsiýa dünýäniň birnäçe ösen we ösüp barýan döwletlerinde durmuşa geçirilýär we ýokary netijeler gazanylýar.

Sanly mümkinçilikleriň höziri

Diýarymyzyň gadymy künjekleriniň birinde, Köpetdagyň ajaýyp dag eteklerinde döwlet ähmiýetli şäher diýen aýratyn hukuk derejesine eýe bolan Arkadag şäheriniň gurulmagy Türkmenistanda amala aşyrylýan durmuş ugurly we ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmäge, onuň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilen döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu şäher öňdebaryjy sanly, maglumat- aragatnaşyk we «ýaşyl» tehnologiýalara esaslanýan «akylly» şäheriň aýdyň nusgasydyr. Täze şäherde «akylly» şäher konsepsiýasy esasynda gurlan edara we durmuş maksatly desgalar ulanmaga berildi. Bu ýerde halkara standartlaryna, şol sanda tebigaty goramak ulgamyndaky standartlara laýyk gelýän toplumlaýyn infrastrukturanyň döredilmegi şäher ýaşaýjylary üçin oňaýly ýaşaýyş-durmuş şertlerini üpjün edýär. Şäherde optiki-süýümli kommunikasion ulgamyň ornaşdyrylmagy ýaşaýjylara we myhmanlara ýokary tizlikli interneti ulanmaga mümkinçilik berdi.

Döw­re­bap ösüş­ler

Milli ykdysadyýetimizi sanly ykdysadyýete tapgyrlaýyn esasda geçirmek, döwlet bilen hususy bölegiň hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmak, durmuş ulgamlarynyň netijeliligini ýokarlandyrmak babatda uly işler durmuşa geçirilýär. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» esasynda işlenilip düzülen «2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça Döwlet maksatnamasyna» we ony ýerine ýetirmegiň Meýilnamasyna laýyklykda, sanly tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmagyň we ulanmagyň maksatlarynyň esasylarynyň biri hökmünde söwda we hyzmatlar ulgamlarynyň işini täzeçe guramak kesgitlenildi.

«Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň wekiliýeti IT boýunça iň uly gerimli «Cisco Live 2024» atly halkara forumyna gatnaşdy

Şu günler, has takygy fewral aýynyň 5-9-y aralygynda Gollandiýanyň paýtagty Amsterdam şäherinde IT ulgamynyň gerimini giňeltmek, sanlylaşdyrmak, tor hyzmatlary we programma üpjünçiligi, kiberhowpsuzlyk babatynda tejribe alyşmak we bu ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça halkara «Cisco Live 2024» atly uly tehniki okuw çäresi geçirilýär.  Dünýäniň öňdebaryjy tehnologiýa enjamlaryny öndüriji iň iri kompaniýalarynyň biri “Cisco Systems” tarapyndan her ýylda ýokary derejede geçirilýän bu foruma IT pudagynda ösüş gazanan ençeme ýurtlaryň wekilleri bilen «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň wekiliýeti gatnaşýarlar.

ŞHG-ä agza ýurtlar bilelikde Tehnoparklaryň bileleşigini dörederler

Gazagystanyň sanly ösüş, innowasiýalar we aerokosmiki senagat ministri Bagdat Musin Almaty şäherinde geçirilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösüşine jogapkär ministrlikleriniň we edaralarynyň ýolbaşçylarynyň üçünji maslahatynda şeýle başlangyç bilen çykyş etdi. Bu çäre «Digital Almaty 2024» forumynyň çäklerinde geçirildi diýip, Merkezi Aziýadaky IT başlangyç kompaniýalaryň (startap) iň iri halkara tehnoparky «Astana Hub» habar berýär.

Paýtagtymyzda tehnologiýa seminary geçirildi

Ýekşenbe güni “Google-yň” işläp taýýarlaýjylar topary (GDG) Aşgabatda “Google” korporasiýasynyň işläp taýýarlaýjylara hödürleýän mümkinçiliklerine bagyşlap, çäre gurady. Tehnologiýa söhbetdeşligi Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň binasynda geçirildi. Çärä tejribelik geçýän işläp taýýarlaýjylar, işewür wekiller we mekdep okuwçylary gatnaşdylar. “GDG Ashgabat” çäresini guraýjylar “Google” kompaniýasynyň tehnologiýa ägirtlerinden tälim almaga we öz taslamalaryny durmuşa geçirmäge býujet serişdeleri bölüp berýän mümkinçilikler barada gatnaşyjylara gürrüň berdiler. Şeýle hem Türkmenistandaky ilkinji “Google-yň” talyplar işläp taýýarlaýjylar kluby (GDSC IUHD) çykyş etdi. Onuň wekilleri talyp ýaşlara niýetlenen “Solution Challenge” atly her ýylda geçirilýän taslama barada bu ýere gelenlere gürrüň berdiler.

Hytaý dünýäde ilkinji bolup emeli intellektli hemrasyny uçurdy

CGTN-iň berýän habaryna görä, Hytaýdaky Taýýuan hemra uçuryş merkezi ilkinji täjirçilik emeli intellekt gipersputnigini orbita üstünlikli çykardy. “Smart Dragon-3” (SD-3) kysymly ulgam, Pekin wagty bilen sagat 11:06-da uçuş meýdançasyndan ugrady, AI gipersputnigi öz içine alýan dokuz hemra toparyny älem giňişligine alyp gitdi. “Rongpýao” ýa-da “Xingshidai-18” diýlip atlandyrylýan AI gipersputnigi, kompaniýanyň altynjy nesli “hemra beýnisi” ulgamy bilen enjamlaşdyrylan toplumlaýyn datçikli tor hemrasydyr.

Aşgabat we Arkadag şäherleriniň arasynda Türkmenistanda ilkinji elektrik otlusy ýörär

Russiýanyň «RŽD» APJ Aşgabat — Arkadag ugry boýunça täze demir ýol ugruny döretmek babatdaky taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşar. Bu ugur boýunça sebitleýin ýolagçy ekspres otlusy gatnaw eder. Diňe elektrik togunda işlejek otly bu aralygy bary-ýogy 18 minutda geçer diýip, Halkara habarlar merkezi habar berýär. Infrastruktura taslamalaryny bilelikde durmuşa geçirmek meselelerini rus kompaniýasynyň wekiliýeti «Türkmendemirýollary» agentliginiň wekilleri bilen maslahatlaşdylar.

Adaty däl we gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri

Türkmenistanda 2030-njy ýyla çenli gaýtadan dikeldilýän energetikany ösdürmek boýunça Milli strategiýanyň» çäklerinde elektrik energetikasy Türkmenistanyň milli ykdysadyýetiniň binýatlaýyn pudagy bolup, ýurduň beýleki pudaklarynyň hem hereket etmegini üpjün edýär. Türkmenistanyň energetika ulgamy uly artykmaçlyga eýe bolup, ol içerki sarp edijileriň islegini kanagatlandyrýar we şertnamalaýyn esasda bellenilen tertipde goňşy döwletlere elektrik energiýasynyň eksportyny amala aşyrýar. Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri ugry boýunça ýokary hünär derejeli hünärmenleri taýýarlamak maksady bilen, 2014-nji ýylda Adaty däl we gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri ugry boýunça ýaş hünärmenler taýýarlanyp başlandy.

Belent ynamdan ruhlanyp

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynyň işini yzygiderli döwrebaplaşdyrmak, oňa innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak, ýaşlara berilýän bilimiň hilini ýokarlandyrmak, bu babatda dünýä tejribesinden ugur alyp, sanly ulgama geçmek boýunça giň möçberli özgertmeler dowam etdirilýär. Häzirki zamanyň möhüm talaplaryndan ugur alnyp, Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Neşirýat-çaphana orta hünär okuw mekdebinde hem poligrafiýa önümçiligi, tehnologik prosesleriň we önümçilikleriň awtomatizasiýasy, neşirýat işi hünärleri boýunça talyplara döwrebap bilim-terbiýe berilýär. Şunda sanly bilim ulgamynyň mümkinçiliklerinden işjeň peýdalanylýar. Bitewi portal diňe bir mekdebimiziň çäginde hereket etmän, eýsem, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň okuw mekdepleriniň torlary bilen hem birikdirilendir. Munuň özi teleköpri arkaly wideoşekilli okuw sapaklaryny geçirmäge mümkinçilik berýär.

Sanly bilim ulgamy – innowasion ösüşiň badalgasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ähli ugurlarda uly ösüşlere beslenýän Türkmenistan döwletimiz ykdysady taýdan kuwwatly ýurda öwrüldi. Häzirki wagtda ýurdumyzda döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly milli ykdysadyýetimiz barha kuwwatlanýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň başda durmagynda ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda sanly dolandyryş ulgamyna geçmek işleri üstünlikli alnyp barylýar. Şol sanda “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy” esasynda mekdeplerde, bilim edaralarynda sanly ulgamy ornaşdyrmak işi barha giňeýär. Adam hakyndaky alаdany döwlet syýasatynyň ileri tutýan ugry hökmünde kesgitlän ata Watanymyzda aň-bilim taýdan ösen, ruhy taýdan kämil, beden taýdan sagdyn nesilleri ýetişdirmek  ýaşlara dünýä derejesinde bilim we döwrebap terbiýe bermek, biz  bilim işgärleri üçin  möhüm wezipe bolup durýar . Bu belent wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde hem-de döwrebap pikirlenmegi başarýan, giň dünýägaraýyşly, çuňňur bilimli, hakyky watansöýüji nesilleri terbiýelemekde ýurdumyzdaky we dünýädäki ylym-bilim täzeliklerini, öňdebaryjy innowasion tejribelerini milli bilim ulgamyna ornaşdyrmakda biz-bilim işgärleri  dör

Kämil tehnologiýalaryň eýýamy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda ýokary derejeli tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Ösüşleriň täze belentliklerine barýan ýurdumyzda ykdysadyýeti ösdürmekde uly işler durmuşa geçirilýär, kabul edilen maksatnamalaryň esasynda ýokary netijeler gazanylýar. Sanly ykdysadyýet, innowasiýalar, ykjam çözgütler, maglumatlaryň seljermesi ýaly häzirki zaman tehnologik ösüş meýilleri täze mümkinçilikleri açýar. Sanly ykdysadyýetiň üstünlikli hereket etmegi üçin berjaý edilmeli ugurlar bar. Olar internetiň elýeterliligi, programma üpjünçiligi, kämil telearagatnaşyk ýaly üpjünçilik ulgamynyň, hojalyk işini kompýuter torlary arkaly dolandyrmak boýunça elektron işewürliginiň we harytlaryň, hyzmatlaryň internet arkaly ýerlenilmegini üpjün edýän elektron söwda ýaly ugurlardyr. Ylmy-tehniki ösüşiň täze tapgyryna geçmegi innowasiýa işjeňliginiň ýokarlanmagyny we innowasiýalara düýpli düşünmekde täze çemeleşmeleri talap etdi. Häzirki wagtda ýurdumyzda önümçilik işlerini, tehnologiýalary ornaşdyrmak, tehniki taýdan täzeden enjamlaşdyrmak, ylmy gözleg we işläp düzmeler pudagyna bolan islegleri özgertmek üçin ähli şertler bar. Bazar ykdysadyýeti şertlerinde innowasiýa işjeňligini dolandyrmak, köplenç ýagdaýda, bazar gurşawynyň mümkinçiliklerinden peýdalanmagyň netijeliligine

Şowly üstünligiň şuglasy

Gahryman Arkadagymyzyň tutumly başlangyçlaryny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyz il-ýurt bähbidini ähli zatdan ilerde tutup, ýurdumyzy hemmetaraplaýyn gülledip ösdürmek meselesini hemişe üns merkezinde saklaýar. Kalby päk, tämiz ruhly, giň dünýägaraýyşly ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmek döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzda amala aşyrýan beýik başlangyçlarynyň, hususan-da, ylym-bilim özgertmeleriniň özenini düzýär. Hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda ýurdumyzyň orta we ýokary okuw mekdepleriniň tehniki binýadyny berkitmäge, olaryň öňdebaryjy daşary ýurt ylym-bilim merkezleri bilen ysnyşykly gatnaşyklary ýola goýmagyna giň mümkinçilikler döredilýär. Şol mümkinçilikleriň gurşawynda döwrebap ylym-bilim alýan ýaşlar ukyp-başarnyklary, tebigy zehinleri bilen tapawutlanýarlar.

Hyzmatlardan il hoşal

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ulag ulgamynda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary netijesinde uly ösüşler, özgerişlikler gazanylýar. Güneşli Diýarymyzyň şäherlerinde we obalarynda hyzmat edýän, halkara ülňülerine laýyk gelýän döwrebap awtobuslar, taksiler halkymyzyň kalbynda uly buýsanç, kanagatlanma duýgusyny döredýär. Bu ulgama ýokary amatlylykly ulaglaryň yzygiderli satyn alnyp, halkyň hyzmatyna hödürlenmegi şäherara we şäheriçi gatnawlaryň bökdençsiz ýola goýulmagyna hem ýardam berýär. «Lebapawtoulag» önümçilik birleşiginiň zähmet adamlary 2023-nji ýyly üstünlikli jemläp, «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylyny ýene-de täze üstünliklere besleýärler. Ýükleri daşamakda, ýolagçylara hyzmat etmekde we gaýry hyzmatlary amala aşyrmakda kärhanada nusga alarlyk işler guralýar.

«Sanly Çözgüt IT meýdança» HJ bilim we sanly hyzmatlaryň gerimini giňeldýär

«Sanly Çözgüt IT meýdança» HJ 5-14 ýaşly çagalar üçin “Robototehnika esaslary” atly täze okuwyň başlandygyny habar berdi. 6 hepdelik okuw, ösen tehnologiýalary ulanyp, dürli görnüşli robot kömekçilerini nädip ösdürmelidigini öwretmegi maksat edinýär. Bu, eýýäm sanly hyzmatlaryň giň toplumyny hödürleýän IT jemgyýetçiliginiň täzeliklerinden diňe biri:

Döwrebap hyzmatlar, köpugurly mümkinçilikler

20-nji ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory Diýarymyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, sanly hyzmatlary yzygiderli artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada döwlet Baştutanymyza hasabat berdi. Şunda döwlet tarapyndan döredilýän mümkinçiliklerden peýdalanyp, hususy kärhanalar, paýdarlar jemgyýetleri tarapyndan ilatymyza hödürlenilýän döwrebap sanly hyzmatlara aýratyn orun degişlidir. Biz hem okyjylarymyzy ulanyjylaryň gündelik durmuşdaky işlerini ýeňilleşdirmäge ýardam edýän täze hyzmatlaryň, ykjam mobil goşundylaryň, programma üpjünçilikleriniň käbir görnüşleri bilen has ýakyndan tanyşdyrmagy makul bildik.

Bilim bermekde döwrebap mümkinçilikler giňden peýdalanylýar

Adamzat jemgyýetiniň ösüşi ylym-bilim bilen özara baglanyşyklydyr. Garaşsyz, hemişelik Bitarap ýurdumyzda ylym we bilim döwletimiziň güýç-kuwwatyny hem-de mümkinçiliklerini artdyrýan esasy serişde, jemgyýetimiziň hereketlendiriji güýjüdir. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, häzirki zaman dünýäsi ylmy esasda ösdürilýär. Ylym-bilim pudagynyň işini kämilleşdirmek, bu işi häzirki zamanyň talaplary esasynda ýola goýmak bilen baglanyşykly guramaçylyk, hukuk, kanunçylyk çäreleriniň uly tapgyry amala aşyrylýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen tassyklanan “Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasy” we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasy munuň aýdyň görkezijisidir. “Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasy” ýurdumyzda umumybilim maksatnamasynyň çäklerinde bilim almagyň döwlet bilim standartlarynyň talaplaryna laýyklykda, bilimiň basgançaklarynda tebigy we takyk ylmy ugurly dersleri okatmagyň maksatlaryny, wezipelerini we usulyýetini döwrebaplaşdyrmagyň häzirki zaman çemeleşmelerine, şeýle hem bu dersleri okatmagyň milli tejribesine, halkara ölçeglerine laýyklygyny kesgitleýär. Şeýle hem sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanyp, tebigy we takyk ylmy ugurly dersleri okatmagyň mazmunyny baýlaşdyrmak, hilini has-da