"Ekologiýa medeniýeti we daşky gurşawy goramak" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 15
Telefon belgileri: 94-17-24

Makalalar

Serkeç — gadymy käse gap

Ata-babalarymyzyň ir döwürde ulanan öý-hojalyk esbaplarynyň, gurallarynyň ençemesi wagtyň geçmegi bilen mirashana gymmatlyklaryna öwrülip galdy. Şeýle gymmatlyklaryň ençemesi Babadaýhan etrabynyň Täze ýol obasyndaky hormatly Prezidentimiziň atasy, ilhalar ynsan, halypa mugallym, watançy esger Berdimuhamet Annaýewiň adyny göterýän mirashanada hem saklanylýar. Şolaryň biri-de edil susaga meňzäp duran serkeçdir. Käse gap hökmünde ulanylan serkeçler öňki döwürde uzak ýola gidilende, ýazlaga çykylanda ulanylypdyr. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen çap edilen «Türkmen diliniň düşündirişli sözlüginde» bu söze şeýle düşündiriş berilýär: «Serkeç —at. Ýola çykylanda käse salmak we onuň döwülmezligi üçin gaýyşdan, keçeden we ş.m ýörite tikilýän gap, guty». Serkejiň, esasan-da, çarwaçylyk bilen meşgullanýan ilatyň arasynda köpçülikleýin ulanylandygyny mirashana işgärleri aýdýarlar.

Miras — halkyň hazynasy

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ata Watanymyzda adamzat mirasynyň genji-hazynasyna öwrülen taryhy-medeni we tebigy ýadygärlikleri aýawly saklamaga gönükdirilen işleriň uly tapgyry amala aşyrylýar. Türkmenistanyň taryhy-medeni goraghanalarynyň üçüsiniň ýadygärlikleriniň — gadymy Merwiň, Köneürgenjiň we Nusaý galasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizilmegi hem ýurdumyzda milli mirasymyzyň goralyp saklanmagy üçin durmuşa geçirilýän işleriň aýdyň netijesidir. Halkymyzyň özboluşly taryhy-medeni mirasynyň ýadygärlikleriniň müňden gowragy häzirki döwürde döwletimiz tarapyndan hasaba alyndy. Bu sanaw taryhy ähmiýetli açyşlaryň hasabyna yzygiderli artýar. Taryhy-medeni mirasa juda baý bolan ata Watanymyza jahankeşdeleriň gyzyklanmasy hem has-da artýar. Daşary ýurtly syýahatçylaryň ünsüni özüne çekip, täsin bezegleri bilen haýran galdyrýan ýadygärliklerimiz olarda uly gyzyklanma döredýär.

Ýanlyk

Halkymyzyň geçmiş taryhyna ser salanyňda, diňe bir ekerançylyk, maldarçylyk önümlerini öndürmek bilen çäklenmän, eýsem olary gaýtadan işlemegiň kämil usullaryny hem döredendigini görmek bolýar. Dänesi ýagly önümleri gaýtadan işlemekde ulanylýan juwazlar, nah, ýüpek, pagta süýümini gaýtadan işlemekde ulanylýan taralar öz döwrüniň kämil enjamlary hökmünde tä soňky döwürlere çenli köpçülikleýin ulanylyp gelindi. Ýeri gelende aýdylsa, seýrek ýagdaýlarda bolsa-da, olar halkymyzyň milli mirasynyň gymmatlyklary hökmünde häzirki döwürde hem saklanylýar. Süýdi gaýtadan işlemekde hem kämil usullar döredi. Şonuň netijesinde süýtden mesge, dorog, gurt, gymyz, agaran, süzme, çekize, garagurt ýaly onlarça görnüşli süýt önümleri öndürilýär.

Teşne ýürekleriň çeşmesi

Gözbaşyny müňýyllyklaryň jümmüşinden alyp gaýdýan milli aýdym-saz sungatymyzyň baý taryhy bar. Kalplara gozgalaň salyp, göwünleri joşdurýan ganatly aýdym-sazlar ençeme asyrlaryň dowamynda merdana halkymyzyň köňül syrdaşy, ruhy hemrasy bolupdyr. Türkmen halkynyň milli ýaşaýyş medeniýetine, gadymy ýol-ýörelgelerine ser salanyňda, şirwan perdeden ýaňlanan aýdym-sazlaryň halkyň durmuşynyň aýrylmaz bölegine öwrülendigine göz ýetirmek bolýar. Heňňamlaryň syrlaryny özünde jemleýän gadymy ýadygärliklerimiziň şu günlere gelip ýetmeginde halk dessanlarynyň, aýdym-sazlaryň ähmiýetiniň uly bolandygy aýdyň hakykat. Hut şonuň üçinem, halkymyzyň ruhy-ahlak ýörelgelerini, däp-dessurlarynyň özboluşlylygyny, ýaşaýyş-durmuş medeniýetiniň kada-kanunlaryny çeper sözüň, ýakymly sazyň üsti bilen beýan edip, halk köpçüligine ýetirmekde türkmen bagşy-sazandalarynyň aýratyn orny bardyr. Türkmenistan Diýarymyzyň Gündogarda özüniň gadymylygyna, dürli halklaryň ýaşan mekanydygyna dünýäniň ençeme ýurtlarynyň alymlarynyň ýazan işleriniň üsti bilen göz ýetirmek bolýar. Saz öwreniji alym A.Eýhenwald türkmen bagşylarynyň ýerine ýetirijilik aýratynlyklary barada: «...bagşylarda jukguldylar, bokurdak sandyratmalar, agyzlaryny ýapyp hüýýüldetmekleri, bogaz gaýnatmala

Saçaklaryňyz toýlara ýazylsyn!

Saçak keramata, mukaddeslige deňelýär. Saçak egsilmez berekediň çeşmesidir, bitewiligiň, agzybirligiň nyşanydyr. Çünki biz oňa Güneşe çalymdaş mele-myssyk çöregi dolaýarys. Saçagy mukaddeslige deňeýän pederlerimiz onuň başynda özüňi alyp barmagyň kadalaryny hem döredipdirler. Türkmençilikde çagyrylmazdan öň saçak başyna gelmeklik, saçak başynda eliňi ýere diräp oturmaklyk, nahary çep eliň bilen iýmeklik halanylmaýar. Bu talaplar dürli yrymlaryň, rowaýatdyr hekaýatlaryň, tymsallaryň üsti bilen ýaş nesillere öwredilipdir. Saçak başynyň kadalary perzentleriň ýaşlygyndan gursagyna guýlup, aňyna berk ornap, nesilden-nesle geçirilip, biziň günlerimizde-de derwaýyslygyny ýitirmän gelýär. Halkymyzyň saçak ýazmak ýörelgesi gelen myhmana goýýan çäksiz hormatyny aňladýar. Myhman hem özüne edilen hezzet-hormata: «Saçagyň berekedi artsyn!», «Saçaklaryňyz hemişe toýlara ýazylsyn!» diýen ýaly ýagşy dilegleri edýär. Bu bolsa sahawatly saçagyny göwni ýaly giňden açan adama egsilmez rysgal-bereket dilemegi, onuň öýüniň, maşgalasynyň abat bolmagyny aňladýar. Halkymyzyň saçak ýazmagynda şeýle çuň we uly many bar. Myhmanyň öňünde saçak ýazylmagy birek-birege sarpanyň, sahawatlylygyň, gadyr-gymmatyň we päk ýürekliligiň alamatydyr. Türkmen üçin saçaga sarpa go

Ýaraşykly ak öýler

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda nesilbaşymyz Oguz han döwründe halkymyzyň durmuşyna ornaşan öý-ojak baradaky garaýyşlar barada çuň mazmunly söhbet açyp: «Çünki öý-ojak ynsanyň örküniň baglanan mukaddesligidir. Ynsanyň dünýä yhlasy, gözellige söýgüsi onuň öz öýüne bolan gatnaşygyndan başlanýar. Öý gurmak mukaddeslik ojagyny bina etmekdir. Türkmen öýi — türkmen paýhasynyň dünýä inýän giňişligidir» diýýär. Döwlet Baştutanymyz Aşgabadyň häzirki zaman şähergurluşyk syýasatyny üstünlikli amala aşyrmakda bar bolan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň zerurdygyna, gurulýan desgalarda milli binagärlik ýörelgeleri bilen bir hatarda, häzirki zaman tejribeleriniň utgaşdyrylmalydygyna aýratyn ünsi çekýär. Hormatly Prezidentimiz Aşgabadyň demirgazyk künjeginde guruljak «Aşgabat-sitiniň» merkezinde Türkmeniň ak öýüniň şekilinde binanyň gurulmagy barada aýdanlary ähli halkymyzda buýsanç döretdi.

Kitaphana — ruhy hazyna

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen ruhy baýlyga aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi, mähriban halkymyzyň, aýratyn hem, ýaşlaryň intellektual derejesiniň ýokarlanmagyna, aň-paýhas kämilligine uly ýardam edýär. Milli Liderimiziň ýurdumyzyň medeniýet ulgamynyň ýolbaşçylary bilen golaýda wideoaragatnaşyk arkaly geçiren iş maslahatynda türkmen medeniýeti barada eden çuň manyly çykyşy biziň ählimizde uly ruhubelentlik döretdi. Kitaba uly hormat goýýan hormatly Prezidentimiz: «Kitap adamzadyň köňül nagşydyr, ol medeni gymmatlyk hökmünde ruhy baýlyga öwrülip, adamlaryň ýüreklerine ýol salyp bilýär» diýip aýratyn nygtaýar. Gahryman Arkadagymyz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe kitaphanalaryň işini has-da kämilleşdirmek we ýurduň ähli künjeklerinde täze kitaphanalaryň gurulmagy, elektron kitaplar bilen üpjün etmek baradaky aladalary bu gün özüniň oňyn netijelerini berýär. Kitaphana ulgamynda zähmet çekýän her bir hünärmeniň öňünde uly borç durýar. Halkyň aň kämilliginde kitaba uly orun degişlidir. Elbetde, munuň özi, ýurdumyzda alnyp barylýan döwletli işleriň ählisiniň özeninde durýar. Mähriban Arkadagymyz bu babatda şeýle diýýär: «Amala aşyrýan özgertmelerimiz çuň mazmunly eserleriň, çe