HABARLAR

Geologlaryň üstünlikli işleri

«Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyna» laýyklykda, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy işleri üstünlikli alyp barýar. Korporasiýa 2021-nji ýylyň dowamynda nebiti, gazy, gaty magdanlary, gurluşyk materiallaryny we ýerasty suwlary gözlemek hem-de barlamak maksady bilen geologiýa-gözleg işlerini ýerine ýetirýär. Nebit we gaz ýataklarynda hem-de geljegi bar bolan meýdançalarda meýdan geofizika, çuň buraw işlerini amala aşyrýar. Işler nebite we gaza geljegi bar bolan ýerasty gurluşlary tapmak, olaryň geologik gurluşyny öwrenmek hem-de çuň burawlama taýýarlamak, täze nebit we gaz ýataklaryny ýüze çykarmak maksadyndan ugur alýar.

5 Iýul 2021

Ylym

Nebit we gazhimiýa pudaklary üçin ýokary derejeli hünärmenler — döwrüň talaby

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ýaş nesillerimiziň ruhy taýdan kämil, beden taýdan sagdyn bolmagy, döwrebap bilim almagy we hünär öwrenmegi döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyny halkymyz bilen bir hatarda, ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň işgärleri we Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň professor-mugallymlary, talyp ýaşlary hem ýokary ruhubelentlikde garşylaýarlar. Bu ýokary okuw mekdebiniň uçurymlary ýurdumyzyň nebitgazhimiýa pudaklarynda öndürijilikli zähmet çekip, ata Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegine halal zähmeti bilen mynasyp goşant goşýarlar.

5 Iýul 2021

Ylym

Parafin çökündilerini arassalamagyň täze usuly

Guýularda geçirilen önümçilik-synag işlerinde pirobenziniň guýularyň NKT-de emele gelýän asfalten-şepbik-parafin çökündilerini kanagatlanarly arassalaýanlygy anyklanyldy. Geçirilen barlag işleri kondensatyň eredijilik netijeleriniň pirobenziniň eredijilik netijesinden pesdigini görkezdi. Mundan başga-da, barlaghana şertinde guýynyň düýpýaka zolagyndaky AŞPÇ-ny arassalamak ukybyna tejribe-synag işleri hem geçirildi. Geçirilen barlag işlerine nebitgaz känleriniň dürli çuňluklaryndan alnan hakyky kern daşlary we nebit käniniň AŞPÇ-nyň nusgalyklary hem-de harytlyk nebiti ulanyldy. Tejribe-synag işleri gatlak şertlerine ýakyn ýagdaýda geçirilip, gerekli basyş we ýylylyk derejeleri we şertleri döredildi. Alnan barlaghana maglumatlaryna esaslanyp, guýynyň düýpýaka zolagynda we NKT-de ýygnanýan AŞPÇ-ny arassalamak üçin Gyýanlydaky polimer zawodynyň goşmaça önümi bolan pirobenzini ulanyp, nebit guýularynda önümçilik tejribe-senagat synag işlerini önümçilikde geçirmek teklip edildi.

5 Iýul 2021

Ylym

Gowaçanyň orta süýümli «Tohu — 17» sorty

Gowaçanyň «Tohu-17» sorty «Gossupium hirsutum» görnüşine degişli bolmak bilen, görnüşiçre daşlaşdyrma usuly bilen döredildi. Gibridleşdirme 1996-njy ýylda Türkmen oba hojalyk institutynyň Oba hojalyk ylmy-önümçilik merkeziniň Ýolötendäki ylmy-önümçilik synag hojalygynyň (öňki Pagtaçylyk ylmy-barlag instituty) tejribe meýdançalarynda geçirildi. Bu sortuň ýönekeý gibridi institutda saklanylýan, «Hindistan» nusgawy sort bilen çylşyrymly gibridleşdirmeden döredilen «Li-8109» sorty özara çakyşdyrylyp alyndy. Soňra bu gibridiň 1-nji neslinde, önümçilikde giňden ekilýän gowaçanyň orta süýümli «133» sorty bilen gaýtadan çakyşdyrma geçirildi (F1(Hindistan x Li-8109) x 133). «Hindistan» süýüminiň ýokary çykymlylygy (40 — 41 göterime çenli), «Li-8109» süýüminiň ýokary hili (2 — 3-nji tiplere degişli), «133» bolsa ýokary hasyllylygy bilen tapawutlanýardy. Gibridleşdirme «Hindistan» nusgawy sortunyň ýokary süýüm çykymlylygyny, «Li-8109» sortunyň süýüminiň ýokary hilini we gozasynyň iriligini, «133» sortunyň ýokary hasyllylygyny bir sortda jemlemek maksady bilen geçirildi. Sortuň ilkinji saýlantgy ösümligi 2002-nji ýylda saýlanylyp alyndy. 2009 — 2010-njy ýyllarda ilkinji, 2011 — 2013-nji ýyllarda bäsleşik, 2014 — 2016-njy ýyllarda «Ýolöten-49» ady bi

4 Iýul 2021

Ylym

Tehnologiýalar merkezinde

Şu ýylyň 27 — 30-njy iýuny aralygynda Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretary Bagdat Amreýewiň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň Türkmenistana iş sapary boldy. Saparyň çäklerinde, 29-njy iýunda wekiliýet Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine aýlanyp gördi. Bu ýerde myhmanlary merkeziň ýolbaşçy düzümi garşylady we köpugurly ylmy barlaghanalarda işleýän hünärmenler olary ýerine ýetirilýän ylmy-tehnologik işler bilen tanyşdyrdylar. Hususan-da, alym Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde Tehnologiýalar merkezinde ornaşdyrylan häzirki zaman enjamlarynda ýurdumyzda ozal geçirip bolmaýan, täze ylmy tejribeleriň geçirilýän Nanotehnologiýalar barlaghanasynda nanogatlaklaryň, nanobölejikleriň we nanoturbajyklaryň alnyşy hem-de olaryň elektron mikroskop we beýleki barlaglarynyň geçirilişi görkezildi. Iş sapary bilen gelen wekiliýet gözel paýtagtymyza, şol sanda Tehnologiýalar merkezine aýlanyp, özlerinde galan gyzykly täsirler barada aýtdylar we geljekde hyzmatdaşlygy ösdürmegiň wajyp ugurlaryny bellediler.

3 Iýul 2021

Ylym

Tebigat — tämizlik çeşmesi (Tanyş boluň, ýaş alym!)

Türkmenistanly talyp gowaça çöpünden we buýan kökünden taýýarlanan tämizleýji serişdäni önümçilige hödürleýär Gözel paýtagtymyz Aşgabadyň Ginnesiň bütindünýä rekordlar kitabyndaky ykrarnamalarynyň biri onuň binalaryndaky ak mermerler bilen baglydyr. Ak umytlaryň, ak niýetleriň, ak ýollaryň ak şäheri Aşgabat, hakykatdan-da, her kimde ýatdan çykmajak täsir galdyrýar. Elbetde, bu täsinlikde mermer binalaryň gurluşykçylarynyň mynasyp paýy bar. Gurluşygyň hysyrdyly işleriniň biri hem mermerlerdir kafelleri dürli serişdeler bilen tämizlemek bolup durýar. Eger bu iş henize çenli düzüminde himiki garyndylar bolan serişdeleriň üsti bilen geçirilen bolsa, Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň talyby Sylap Sylabow şeýle serişdeleri gowaça çöpünden we buýanyň gabygyndan öndürip boljakdygyny ylmy taýdan subut etdi. Bu başlangyç talyp ýigidiň «Tebigy ekologiki arassalaýjy serişdesi» atly ylmy işinde öz beýanyny tapýar.

2 Iýul 2021

Ylym

Ylym — belentlige badalga

Parasatly Prezidentimiz ýurdumyzda ylym ulgamyny ösdürmek, ýaşlarymyzyň häzirki zamanyň öňdebaryjy tehnologiýalaryna erk edip bilmegini gazanmak ýaly meselelere uly ähmiýet berýär. Bu babatda milli Liderimiz: «Halkymyzyň «Okaýan il ozar» diýen ajaýyp pähimi bar. Şoňa görä-de, ylym we bilim ulgamlaryny düýpli özgertmek hem-de kämilleşdirmek Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň esasy wezipeleriniň biri bolup durýar. Bu ulgamlar ýurdumyzyň täze belentliklere tarap öňe gitmeginiň, bilim bermegiň dünýä derejesine çykmagynyň hem-de ýaş nesilleri terbiýelemegiň düýpli esaslarynyň biridir» diýip belleýär. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimiziň täze taryhy eýýamynda ylym ulgamyny ösdürmäge, ýaşlarymyzyň döwrebap derejede bilim we hünär öwrenmegine, ylmy işler bilen meşgullanmagyna, şeýle hem olaryň dünýäniň abraýly ýokary okuw mekdepleriniň öňdebaryjy tejribeleri bilen tanyşmagyna hem-de bu ugurda halkara hyzmatdaşlygynyň ýola goýulmagyna uly ähmiýet berilýär.

1 Iýul 2021

Ylym

Ahlak kadalary

Döwlet Baştutanymyzyň taýsyz tagallalary bilen ýurdumyzda milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmek boýunça uly işler alnyp barylýar. «Döwlet gullukçysynyň etikasy we gulluk özüni alyp barşy hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hem şol uly işleriň biridir. Bu Kanun döwlet gullukçysynyň ahlak keşbine we işewür sypatlaryna talaplary ýokarlandyrmaga gönükdirilendir we döwlet gullukçysynyň hünär işini mynasyp amala aşyrmagy üçin onuň umumy etiki kadalaryny we özüni alyp baryş düzgünlerini belleýär diýlip, Kanunyň girişinde beýan edilýär. Kanun 2016-njy ýylyň 26-njy martynda kabul edilip, ol dört bapdan, on alty maddadan ybaratdyr. Kanunyň maddalarynda döwlet gullukçylarynyň gulluk özüni alyp barşynyň ýörelgeleri, düzgünleri, hünär etikasy, gulluk etikasy we başga-da birnäçe kadalar öz beýanyny tapýar. Milli kanunçylygymyzda döwlet gullukçysy — bu döwlet gullukçylarynyň wezipeleriniň sanawynda görkezilen wezipäni eýeleýän we döwlet gullugynyň öňünde durýan wezipeleri durmuşa geçirmek boýunça işi amala aşyrýan Türkmenistanyň raýaty hasap edilýär.  Bu Kanunda bellenilişi ýaly, döwlet gullukçylary wezipe borçlaryny ýerine ýetirenlerinde kanunylyk ýörelgesini, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň, kanunlarynyň we gaýry kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň ta

24 Iýun 2021

Ylym

Adam­za­dyň iň uly baý­ly­gy

Her bir ösen ýurduň ösüşiniň syry bilen gyzyklanyp göreniňde, ozaly bilen, ilkinji orunda ylmyň durandygyna göz ýetirýärsiň. Jemgyýetiň ruhy we ahlak medeniýetiniň ýokarylygy-da şu hakykat bilen baglanyşdyrylýar. Gahryman Arkadagymyzyň: «Ylym adamzadyň ähli ösüşleriniň hem-de özgerişleriniň özenini düzýän gymmatly baýlyklaryň biridir» diýen parasatly sözleri çuňňur many-mazmuny özünde jemleýär. Adamzat durmuşynda gazanylan ähli üstünlikler we ýeňişler, ýetilen belent sepgitler ylym-bilimiň, ösen aňyýetiň miweleridir. Häzirki taryhy döwürde ýurdumyzy ösdürmegiň türkmen nusgasy täze mazmun bilen baýlaşdyrylyp, hemişelik Bitarap döwletimiziň dünýä bileleşigine has ynamly goşulyşmagyny üpjün etmek, onuň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak wezipeleri döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Bu wezipeleri durmuşa geçirmekde milli ylym ulgamynyň özünde uly mümkinçilikleri jemleýändigi şübhesizdir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ylmy-tehniki ösüşiň gazananlaryndan, täze tehnologiýalardan, dünýäde ylmyň soňky gazananlary esasynda döredilen innowasiýalardan oňat baş çykarýan hünärmenleri taýýarlamak wezipelerinden ugur alyp, ýurdumyzda bu ugurlara düýpli maýa goýumlary gönükdirilýär. Şol bir wagtda Türkmenis

23 Iýun 2021

Ylym

Himiýa instituty: aýdyň maksatlar, giň mümkinçilikler, oňyn netijeler

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli ylym ulgamy dünýä derejesinde ösdürilýär. Öňdebaryjy tejribeler, ylmyň gazananlary ykdysadyýetiň pudaklaryna giňden ornaşdyrylýar. Häzirki wagtda dünýä ülňülerine laýyk gelýän binýatlyk ylym ulgamynyň döremegi üçin ýurdumyzyň ähli ylmy-barlag edaralaryny iň kämil tehnologiýalar, kompýuter we barlaghana enjamlary bilen doly üpjün etmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Muny TYA-nyň Himiýa institutynda alnyp barylýan ylmy-barlag işleriniň mysalynda hem aýtmak bolar. Biz şular dogrusynda gyzyklanyp, Himiýa institutynyň alym kätibi Akjagül Saparowa bilen söhbetdeş bolduk. — Akjagül, ilki bilen, institutyňyzyň durmuşyndaky täzelikler hem-de alnyp barylýan işler bilen tanyşdyraýsaňyz!

23 Iýun 2021

Ylym