HABARLAR

Dünýä täzelikleri gysga setirlerde

In­di­ki oýun­lar Gyr­gy­zys­tan­da ge­çi­ri­ler. 2026-njy ýyl­da Çar­wa­dar­la­ryň VI Bü­tin­dün­ýä oýun­la­ry­ny Gyr­gy­zys­tan ka­bul eder. Bu ba­ra­da ýurduň Me­de­ni­ýet, mag­lu­mat, sport we ýaş­lar sy­ýa­sa­ty mi­nistri Al­tyn­bek Mak­su­tow ha­bar ber­di. Gyr­gy­zys­tan Çar­wa­dar­la­ryň bü­tin­dün­ýä oýun­la­ry­ny ge­çir­mek baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş eden ýurt­dur. Ruz­wel­te ýa­zy­lan hat. Fi­zik alym Al­bert Eýnş­teý­niň Ame­ri­ka­nyň 32-nji Pre­zi­den­ti Frank­lin Ruz­wel­te ýa­zan ha­ty auk­sio­n­da 3,992 mil­li­on dol­la­ra sa­tyl­dy. Hat iki nus­ga­da 1939-njy ýy­lyň 2-nji aw­gus­tyn­da ýa­zy­lyp­dyr. Bu hat Ruz­wel­tiň Nýu-Ýork­da­ky Pre­zi­dent ki­tap­ha­na­syn­da we mu­ze­ýin­de sak­lan­ýar.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Maýa goýumlarynyň mukdary artýar

Ow­ga­nys­ta­nyň Mag­dan se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi soň­ky üç ýyl­da 200-den gow­rak ki­çi we iri kom­pa­ni­ýa bi­len mag­dan ga­zyp al­mak bo­ýun­ça şert­na­ma­la­ra gol çe­ki­len­di­gi­ni ha­bar ber­di. Mi­nistr­li­giň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, ýur­duň we­la­ýat­la­ryn­dan peý­da­ly mag­dan­la­ry ga­zyp al­mak bo­ýun­ça 30 tö­we­re­gi şert­na­ma bag­la­şy­lyp, gur­şun, sink, de­mir, kö­mür we beý­le­ki mag­dan­la­ry ga­zyp al­ma­ga ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň muk­da­ry 7 mil­liard dol­la­ra deň bol­dy. «Bu şert­na­ma­lar pu­dak­da 150 müň­den gow­rak ada­my iş bi­len üp­jün et­di» di­ýip, «TO­LO­news» web saý­ty ha­bar ber­di. Kä­bir yk­dy­sa­dy bi­ler­men­ler stan­dart­laş­dy­ry­lan içer­ki ga­zy­lyp alyn­ýan peý­da­ly mag­dan­lar Ow­ga­nys­ta­nyň yk­dy­sa­dy ösü­şi üçin peý­da­ly bo­ljak­dy­gy­ny aýd­ýar­lar.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Hyz­mat­daş­lyk jar­na­ma­sy­na gol çek­di­ler

Ger­ma­ni­ýa­nyň Kans­le­ri Olaf Şols Öz­be­gis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Şaw­kat Mir­zi­ýo­ýew bi­len Mer­ke­zi Azi­ýa üç gün­lük sa­pa­ry­nyň il­kin­ji gü­nün­de mig­ra­si­ýa ba­ra­da iki­ta­rap­la­ýyn şert­na­ma gol çek­di. 15-nji sent­ýabr­da Sa­mar­kant­da gol çe­ki­len şert­na­ma, il­kin­ji no­bat­da, sag­ly­gy go­ra­ýyş we bi­lim pu­da­gyn­da­ky hü­när­men­le­riň, ýag­ny hü­när­li iş­gär­le­riň Öz­be­gis­tan­dan Ger­ma­ni­ýa bar­ma­gy­nyň ter­ti­bi­ni aň­sat­laş­dyr­ma­ga ni­ýet­le­nen­dir. Kans­ler Olaf Şols Sa­mar­kant­da gol çe­ki­len şert­na­ma­nyň Ger­ma­ni­ýa­nyň beý­le­ki döw­let­ler bi­len bag­laş­mak is­le­ýän şu­ňa meň­zeş şert­na­ma­la­ry üçin nus­ga bo­lup dur­ýan­dy­gy­ny aýt­dy. Syn­çy­la­ryň pi­ki­ri­çe, iki­ta­rap­la­ýyn şert­na­ma­lar koa­li­si­ýa hö­kü­me­ti­niň mig­ra­si­ýa sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy bö­le­gi­dir. Mun­dan öň Ger­ma­ni­ýa Gru­zi­ýa, Hin­dis­tan, Ko­lum­bi­ýa we Ma­rok­ko bi­len şu­ňa meň­zeş şert­na­ma­la­ra­ gol çek­di.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Tä­ze dü­zü­mi­ni işe baş­lat­mak­çy

Ýew­ro­pa Ko­mis­si­ýa­sy­nyň baş­ly­gy Ur­su­la fon der Lýa­ýen, Ýew­ro­pa ko­mis­sar­ly­gy­na da­laş­gär­le­riň tas­syk­lan­ma­gy­nyň gi­jä ga­lan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň tä­ze­le­nen ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji or­ga­ny­nyň işe baş­la­ma­gy­nyň se­ne­si­niň 1-nji no­ýabr­da bol­jak­dy­gy­ny öňe sür­di. Bu ba­ra­da «Po­li­tico» ne­şi­ri ha­bar ber­ýär. Ur­su­la fon der Lýa­ýen gen­der de­ňag­ram­ly­ly­gy­ny sak­la­mak mak­sa­dy bi­len kä­bir ýurt­la­ryň ýew­ro­ko­mis­sar­ly­ga da­laş­gär­le­ri­ni üýt­get­me­gi­ni ha­ýyş et­di. Şo­nuň üçin ola­ryň soň­ky sa­na­wy en­tek taý­ýar däl.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

BRICS-iň sam­mi­ti ge­çi­ri­ler

Okt­ýabr aýy­nyň ahy­ryn­da Ka­zan­da gu­ral­jak BRICS-iň sam­mi­ti­ne 20 mü­ňe go­laý ada­myň gat­naş­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar. Bu ba­ra­da Ka­za­nyň şä­her hä­kim­li­gi­niň met­bu­gat gul­lu­gy ha­bar ber­di. «BRICS sam­mi­ti­ne da­şa­ry ýurt­lar­dan ça­gy­ry­lan 36 li­de­riň 18-si sam­mi­te gat­naş­mak­çy­dy­gy­ny tas­syk­la­dy» diý­lip, be­ýa­nat­da bel­le­nil­ýär. Mun­dan baş­ga-da, döw­let Baş­tu­tan­la­ry bi­len gel­jek we­ki­li­ýet­ler­den baş­ga-da žur­na­list­le­riň, teh­ni­ki iş­gär­le­riň, hu­kuk go­raý­jy eda­ra­la­ryň iş­gär­le­ri­niň we meý­le­tin­çi­le­riň gel­me­gi­ne ga­ra­şyl­ýar.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Ge­çen aý 1 mil­li­on elekt­rou­lag sat­dy

Aw­gust aýy­nyň ahy­ryn­da Hy­taý dün­ýä­de bir aý­da 1 mil­li­on­dan gow­rak elekt­rou­lag sa­tan il­kin­ji ýurt bol­dy. Hy­ta­ýyň ýe­ňil aw­tou­lag bir­le­şi­gi­niň (CPCA) mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, ge­çen ýy­lyň aw­gust aýy bi­len de­ňeş­di­ri­len­de, bu ösüş 33 gö­te­rim bol­dy. Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gin­de we Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­da elekt­rou­lag sa­tu­wy 4 gö­te­rim azal­dy. Pe­se ga­çy­şly­gyň se­bä­bi Ger­ma­ni­ýa­da sub­si­di­ýa­la­ryň ýa­ty­ryl­ma­gy we Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň hy­taý elekt­rou­lag­la­ry üçin söw­da çäk­len­dir­me­le­ri bol­dy. «Şol bir wag­tyň özün­de elekt­rou­lag­la­ra bo­lan glo­bal is­leg art­ma­gy­ny do­wam et­dir­ýär» di­ýip, «Rho Mo­ti­on» bar­lag kom­pa­ni­ýa­sy ha­bar ber­ýär. 2024-nji ýy­lyň ba­şyn­dan bä­ri dün­ýä­de 9,8 mil­li­on elekt­rou­lag sa­tyl­dy, aw­gust aýyn­da ýyl­lyk ösüş 20 gö­te­ri­me deň bol­dy. Elekt­rou­lag­la­ry we gib­rid­le­ri öz içi­ne al­ýan ulag se­riş­de­le­ri­niň pa­ýy Hy­taý­da ýo­lag­çy aw­tou­lag­la­ry­nyň umu­my sa­tu­wy­nyň re­kord derejede 53,5 gö­te­ri­mi­ne ýet­di.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

«Ça­ne-6» Lag­ranž no­ka­dy­na ýet­di

Il­kin­ji ge­zek Aýyň ar­ka ta­ra­pyn­dan Ýe­re nus­ga­la­ry ug­ra­dan Hy­ta­ýyň «Ça­ne-6» mis­si­ýa­sy­nyň or­bi­tal en­ja­my Gün-Ýer ul­ga­my­nyň ikin­ji Lag­ranž no­ka­dy­na (L2) ýet­di. Nus­ga­la­ry Ýe­re ibe­ren­den soň, or­bi­tal en­jam pla­ne­ta­my­zyň at­mos­fe­ra­sy­na gaý­ta­dan gir­mez­lik üçin he­re­ket­len­di­ri­ji­le­ri­ni iş­let­di we tä­ze tra­ýek­to­ri­ýa ar­ka­ly uçu­şy­ny do­wam et­dir­di. «Space News» ne­şi­ri­niň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, bu uçuş Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň gel­jek­ki kos­mos mis­si­ýa­la­ry­ny taý­ýar­la­mak­da, my­sal üçin, 2028-nji ýyl­da ek­zop­la­ne­ta­la­ry göz­le­mek üçin me­ýil­leş­di­ril­ýän «Ýer 2.0» ob­ser­wa­to­ri­ýa­sy­ny işe gi­riz­mek­de aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe bo­lup bi­ler. «Lag­ranž L2» no­ka­dy Ýer­den iň az päs­gel­çi­lik bi­len kos­mos çuň­lu­gy­na yzy­gi­der­li gö­zeg­çi­lik et­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän dur­nuk­ly gö­zeg­çi­lik şert­le­ri­ni üp­jün ed­ýär. Jeýms Web­biň ady­ny gö­ter­ýän te­les­ko­p hem şol se­bit­de ula­nyl­ýar.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

100 ýyl­dan soň sa­tyl­dy

Da­ni­ýa­ly işe­wür Lars Emil Bruu­nyň go­ýup gi­den mi­ra­sy 100 ýyl­dan soň­ra sa­tyl­dy. Işe­wür 1923-nji ýyl­da ara­dan çyk­maz­dan ozal, öm­rü­niň do­wa­myn­da ýyg­nan, ba­ha­sy 1 mil­li­on dol­la­ra ba­ra­bar bo­lan mi­ra­sy­nyň 100 ýyl­dan soň­ra sa­tyl­ma­gy­ny wes­ýet edip­dir. Şeý­le­lik­de, onuň ag­tyk-çow­luk­la­ry kol­lek­si­ýa­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­ni sa­tu­wa çy­kar­dy. Şa­ýy­lyk pul­lar­dan, bank­not­lar­dan we al­tyn me­dal­lar­dan yba­rat bo­lan kol­lek­si­ýa 16,5 mil­li­on dol­la­ra sa­tyl­dy. Bruun kol­lek­si­ýa­sy­nyň Da­ni­ýa­nyň mil­li kol­lek­si­ýa­syn­da gaz­na hök­mün­de sak­lan­ma­gy­ny we 100 ýy­la çen­li sa­tyl­ma­gy­nyň çäk­len­di­ril­me­gi­ni, on­dan soň­ra ag­tyk-çow­luk­la­ry­na bäh­bit­li bo­lan ýag­da­ýyn­da, sa­tyl­ma­gy­ny wes­ýet edip­dir. Onuň kol­lek­si­ýa­syn­da jemi 20 müň sany gym­mat­ly zat bar. «Stack’s Bo­wers’a» auk­si­on öýi ta­ra­pyn­dan hö­dür­le­nen ta­ry­hy gym­ma­ty bo­lan zat­lar 14,82 mil­li­on ýew­ro sa­tyl­dy.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Bu­keriň gys­ga sa­na­wy

2024-nji ýy­lyň Bu­ker baý­ra­gy­nyň gys­ga sa­na­wy mälim edil­di. Gys­ga sa­naw­da al­ty ýa­zy­jy bar: Reý­çel Kuş­ner «Ýa­ra­dy­lyş kö­li», Ýa­el wan der Wu­den «Sak­çy», Sa­man­ta Har­wi «Me­kan», Enn Maýkls «Held», Şar­lot­te Wud «Daş how­lu­da­ky di­leg» we Per­si­wal Ewe­rett (Jeýms). Gys­ga sa­na­wa gi­ren her bir ýa­zy­jy 2 müň 500 funt ster­ling, ýe­ňi­ji bol­sa 50 müň funt ster­ling alar. Dün­ýä­niň is­len­dik ýur­du­nyň aw­tor­la­ry ta­ra­pyn­dan iň­lis di­lin­de ýa­zy­lan we Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­da ýa-da Ir­lan­di­ýa­da ne­şir edi­len çe­per eser ab­raý­ly baý­ra­ga da­laş edip bil­ýär. 2024-nji ýy­lyň Bu­ker baý­ra­gy­nyň gow­şu­ry­lyş da­ba­ra­sy 12-nji no­ýabr­da ge­çi­ri­ler.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Prem­ýer-mi­nistr we­zi­pe­si­ne 9 da­laş­gär

Ýa­po­ni­ýa­nyň hä­zir­ki Prem­ýer-mi­nist­ri Fu­mio Ki­si­da­nyň ýe­ri­ne Li­be­ral-de­mok­ra­tik par­ti­ýa­sy­nyň (LDP) tä­ze baş­ly­gy­ny saý­la­mak bo­ýun­ça kam­pa­ni­ýa­lar res­mi taý­dan baş­lan­dy. 1972-nji ýyl­dan bä­ri il­kin­ji ge­zek mas­la­hat be­riş ul­ga­my or­naş­dy­ry­lan­dan soň, 9 da­laş­gär, şol san­da, iki ze­nan bu we­zi­pä da­laş ed­ýär. Da­laş­gär­le­riň sa­ny­nyň kö­pel­me­gi par­ti­ýa frak­si­ýa­la­ry­nyň ýa­ty­ryl­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Saý­law­lar­dan öň­ki çe­kiş­me­le­riň esa­sy mow­zu­gy sy­ýa­sy öz­gert­me­ler we par­ti­ýa­nyň tä­ze­len­me­gi bol­dy. Tä­ze do­lan­dy­ry­jy par­ti­ýa­nyň li­der­li­gi­ne saý­law­lar 27-nji sent­ýabr­da ge­çi­ri­ler we ýe­ňi­ji­niň Ýa­po­ni­ýa­nyň tä­ze Prem­ýer-mi­nist­ri bol­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar.

20 Sentýabr 2024

Jemgyýet