Çile saçy

Maşgala bagtyýarlygy — döwletiň baş wezipesi

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe döwletiň bir ülüşi hasaplanýan maşgalanyň abadançylygyny gorap saklamak, bagtyýarlygyny üpjün etmek babatda kanunalaýyk işler durmuşa geçirilýär. Çünki hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, maşgala türkmen jemgyýetiniň özeni bolup durýar, maşgala näçe berk boldugyça, jemgyýet şonçada hemmetaraplaýyn baý bolýar. Biziň wezipämiz bolsa türkmen maşgalasynyň sütünlerini gorap saklamakdan we berkitmekden, onuň maddy üpjünçiligini gowulandyrmakdan ybaratdyr. Maşgala jemgyýetiň durnuklylygyny, ykdysady we ruhy ösüşini kesgitleýän wajyp institutdyr. Döwlet onuň berkemegine we abadançylygyna ýardam etmek bilen, öz ösüşiniň esasy wezipelerini çözýär. Ynsan mertebesiniň maşgala çygrynda deňlik we birek-biregi hormatlamak esasynda üpjün edilmegi adam hukuklarynyň anyk durmuş, ykdysady we syýasy şertlerde iş ýüzüne geçirilmegine mümkinçilik berýän serişdedir. Maşgala gymmatlygy ata-babalarymyzdan dowam edip gelýän ýörelgeleriň esasynda has-da berkeýär. Ol maşgala gatnaşyklarynyň pugta bir maksatda jemlenmeginiň esasynda kemala gelýär. Maşgala, ilkinji nobatda, är-aýalyň arasyndaky bir-birege garaýyşlaryň birliginden örňäp, jemgyýetde sazlaşykly häsiýete eýe bolýar. Häzirki wagtda ýurdumyzda maşgala gatnaş

Çaga terbiýesinde maşgalanyň orny

Hormatly Prezidentimiz geljegimiz bolan ýaşlaryň maşgala terbiýesine uly üns berýär. Sebäbi çaga ilkinji terbiýäni maşgaladan alýar. Maşgala iki ýaş juwanyň biri-birine bolan mähirli gatnaşygyndan, söýgüsinden we olaryň kanuny nikalaşmagyndan emele gelýär. Maşgalanyň arzuwy, göz-guwanjy bolan çaga dünýä inenden soň ata-enäniň bar aladasy çagany terbiýelemek, ony sagdyn ösdürmek bolup durýar. Maşgala terbiýesinde ata-enelere uly orun degişlidir. Çagalaryň nähili terbiýe aljakdygy, ilkinji nobatda, ata-enäniň şahsy göreldesine baglydyr. Ata-eneleriň özlerini alyp baryşlaryndaky iň ownujak hasaplanylýan zatlar hem terbiýelenilýän çagalarda belli bir häsiýetleri döredip biler. Sebäbi çaga ene-atasyna, özünden ululara meňzejek bolup çalyşýar.

Keçe basmagyň ussady

2003-nji ýylda dünýäniň iň uly halysy hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyndan orun alan «XXI asyr — Türkmeniň Altyn asyry» atly haly barada, onuň dokalyş aýratynlygy hakynda köpiňiz eşiden bolsaňyz gerek. Paýtagtymyzdaky Türkmen halysynyň milli muzeýine baryp, bu ajaýyp gözelligi ýakyndan synlanlaryňyz hem bardyr. Hawa, hakykatdan-da, hem türkmen gelin-gyzlarynyň ýiti zehininden dörän bu täsin haly göreniň ünsüni özüne çekýär. Şanly Garaşsyzlygymyzyň 10 ýyllyk baýramyna çeper elli gelin-gyzlaryň özboluşly toý sowgady bolan äpet halyny dokamaga halyçylaryň 40-sy gatnaşdy. Şolaryň biri-de Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň ýaşaýjysy Gurbangözel Amanmyradowadyr. Haly dokamaga höwes onda çagalygyndan döräpdir. Entek mekdep okuwçysydygyna garamazdan, Gurbangözel ökde halyçylar bilen haly dokamaga başlaýar.

Çaga terbiýesinde nakyllaryň orny

Ata-babalarymyzyň bize galdyran ruhy gymmatlyklarynyň hatarynda, ýagny halk döredijiligi eserleriniň iň esasylarynyň biri hem nakyllardyr. Munuň özi halkymyzyň gadymy döwürlerden şu günki günlere çenli gelip ýeten ruhy baýlygydyr, edep-terbiýe mekdebidir. Nakyllar çagalara öwüt-ündew, terbiýe bermekde uly ähmiýete eýedir, çünki olaryň edepli, tertipli, abraýly, ilhalar adam bolup ýetişmeginde ata-babalarymyzyň döreden nakyllaryna salgylanmak oňyn netije berýär. Çaga her bir hereketinde, özüniň geljekki durmuşynda ony sapak edinýär.

Halkymyzyň asylly ýörelgesi

Türkmen halkynyň gadymdan gelýän däpleriniň biri il-gün bolup ýygnanyşmakdyr. Birek-biregiň didaryny görüp, hal-ahwal soraşmakdyr. Şeýle däp-dessurlara halk döredijiligi eserlerinde ýygy-ýygydan gabat gelýäris. Il-gün bolup ýygnanyşmak dessury soňlugy bilen maşgala myhmansöýerligi ýaly ajaýyp däpleriň halkymyzyň durmuşyna ornaşmagyna itergi beripdir. Halkymyzyň myhmansöýerlik däp-dessurlarynyň aňyrsynda birwagtky köpçülik bolup ýygnanyşmak dessurynyň bardygyny nygtasymyz gelýär. Birek-birekden habar almak, halyny bilmek, ýagdaýlaryny soramak, özgäniň ykbaly bilen gyzyklanmak ýaly asylly häsiýetler adamda duýgudaşlygy terbiýeleýär. Onuň diňe özüni bilýän adam däl-de, özgeleri hem pikir edýän ynsan bolmagyna getirýär. Ynsan bolsa hemişe ruhy dünýäsini baýlaşdyrýan gatnaşyklaryň, pikirleriň gözleginde gezmelidir.

Nesil terbiýesinde maşgalanyň orny

Her jemgyýetiň ahlak ýörelgesi raýatlaryň edep-ekramlylygy, watansöýüjiligi, ata-enäniň, çagalarynyň, il-günüň öňündäki borjy bilen kesgitlenýär. Terbiýäniň düýp binýady, ilkinji nobatda, maşgalada goýulýar. Maşgala — bu kiçijik döwlet. Türkmen maşgalasy agzybirligiň ojagy, terbiýäniň öýi hasaplanylýar. Maşgala agzalary näçe agzybir, maşgalabaşynyň sözi ýerinde ýöreýän bolsa, şol öýe döwletem, mertebe-de ýaraşýar. Türkmençilikde «Bina bolmasa, binýat bolmaýar» diýlişi ýaly, maşgalanyň binýadyny gurýan ata-enelerdir. Ata-enäniň yhlasy, söýgüsi bilen bina bolan maşgala berk, abat bolýar. Türkmeniň islendik maşgalasynda atanyň orny gaýduwsyzlygyň, edermenligiň, merdanalygyň, enäniň orny mukaddesligiň, mähribanlygyň nusgasy bolup çykyş edýär. Maşgalada aga ata çekse, uýa enä meňzese, şol öýe gelen gelnem öýüň ody bilen girip, küli bilen çyksa, bagtam şol öýe hemişe gülüp bakýar. Agzybirlik, oňşuklylyk diýlen düşünjelerem ulularyň sözi ýöreýän ýerde bolýar. «Ulynyň aýdanyny etmedik uwlar» diýilmegem, ulularyň sözüniň ýöremeýän ýerinde, diýeni edilmeýän öýünde agzalalygyň, dawa-jenjeliň, oňşuksyzlygyň bolýandygyny aňladýar. Maşgala agzalarynyň hersi öz ornunda durup, birek-birege düşünişseler, ol ojak

Ene hüwdüsinden başlanýan söýgi

Ene söýgüsi — keramatly güýç. Oňa taý geljek zady näçe uzak oýlansagam tapmak mümkin däl. Çünki ol edil ylym ýaly çäksiz barlyk. Perzendiniň sallançagyny üwräp, gijäni ukusyz geçiren ene: «Ýadadym, irdim» diýmez, gaýta «Aýlanaýyn adyňdan» diýip hüwdi aýdar. Ýer togalagyny ýyladýan — bu ene mähriniň ýylysydyr. Eneleriň gasyn-gasyn elleriniň mähirden dokalan aýasynyň sypan başlaryna hatda keselem kär edip bilmez. Enäniň bagtlylygyny artdyrýan zat perzendiniň durmuşda ilhalar, Watana wepaly perzent bolup ýetişmegidir. Ene bilen perzent — olar iki ten we bir jandyr. Perzent enäniň bagrynyň parasydyr. Ýetginjeklik ýaşyna ýeten çaganyň goýberen ýalňyşlygy sebäpli ene ýüregi näçe ezilse-de, balasyna käýemez. Gaýtam: «Oglum ýigit çykyp barýar» diýip, oňa öwüt berer. Soňra mähriban ene perzendini çagyryş boýunça Watan gullugyna ugradar. Şol pursat enäniň gözleri ýaşlam bolsa, ýüregi ganatlydyr. Sebäbi ähli türkmen enesi-de perzendine näçe «Balam, balam» diýse-de, jigerbendiniň Watan ogludygyny her pursatda duýup ýaşaýar, perzendini il-gün üçin, Watan üçin kemala getirýär. Hatda özüniň ýekeje dikraram bolsa, halkyň bagty ugrunda alnyp barlan söweşlere ogluny ugradan merdana türkmen zenanlarynyň sanardan kändigine taryh gözli şaýatdyr. Şol sebäpli-

Bagtyň asman belentligi

Arzuwlaryň, umytlaryň şol belentlige çykmagy söýgi diýlen müň bir syrly duýgynyň tebigatynda bar. Ýöne siz bagt toýuny asmanda tutan jübütleri görüpmidiňiz? Hawa, seýrek, onda-da juda seýrek ýagdaý. Seýrek hem bolsa, edil şeýle toý 23-nji iýunda Lebap welaýatynda tutuldy. Türkmenabatly ýigit Arslan Çaryýew Hojambaz sebitlerinde önüp-ösen magşugy Aýgül Jepbarowa bilen durmuş toýuny hut uçaryň üstünde, ýerden müňlerçe metr belentlikde tutdy. Şeýdip, bagt ýene bir gezek asman belentligine çykdy. Ýöne bagt şeýle bir belentlige çykyp bilýän eken welin, onuň ýanynda asman dagy ho-ol aşakda galyberýär. Aslynda, Arslan bilen Aýgülüň bagty düýn ilki bilen şol belentlige çykdy-da, jübütler laçyn kamatly uçaryň biline gonansoň, asman belentligine çenli indi. Biziň nygtamak isleýän belent bagtymyz — bilelikdäki durmuşa gadam goýan jübütleriň ak patany hut hormatly Prezidentimiziň özünden almagydyr.

Çagalaryň goragynyň kanunçylyk esaslary

Ýurdumyzyň röwşen geljeginiň binýadyny tutjak edepli, terbiýeli, bilimli, giň dünýägaraýyşly, sagdyn ruhly ýaşlary kemala getirmek her bir adamyň öňünde durýan esasy wezipedir. Döwletimizde çagalaryň hukuk goragyna degişli kanunçylygy kämilleşdirmäge we halkara kadalaryna laýyk getirmäge aýratyn üns berilýär. Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda döwletimizde çagany goramak, olaryň hemmetaraplaýyn ösmegini gazanmak, saglygyny gorap saklamak, olary özbaşdak durmuşa we zähmete taýýarlamak bilen bir hatarda, maddy we durmuş ýeňillikleriniň ygtybarly hukuk, durmuş kepillikleri döredilýär. Ýurdumyzda «Türkmenistanda çagalaryň hukuklaryny durmuşa geçirmek boýunça 2018 — 2022-nji ýyllar üçin hereketleriniň Milli meýilnamasy» we ondaky çäreler giň gerim bilen durmuşa geçirilýär. Türkmenistan Garaşsyzlyk ýyllary içinde Birleşen Milletler Guramasy bilen örän netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýdy. Türkmenistan BMG-niň Çagalar gaznasy bilen köp ýyllardan bäri hyzmatdaşlyk etmek bilen enäniň, çaganyň hukuklaryny we azatlyklaryny goramak, wagyz etmek bu babatda milli kanunçylygy halkara talaplarynyň derejesine ýetirmek boýunça hyzmatdaşlyk gatnaşyklary giňden alyp barýar. Türkmenistan BMG-niň çagalar babatynda kabul eden resminamalarynyň onlarçasyna gatnaşýar. Olaryň hatarynd