HABARLAR

Çaga edebi eziz

Ýaşlaryň ählitaraplaýyn ösen, beden we ruhy taýdan sagdyn, bilimli, ylymly bolmagyny gazanmak, olarda ata-babalarymyzyň müňýyllyklaryň dowamynda kemala getiren mertlik, edermenlik, watansöýüjilik, halallyk, ruhubelentlik, päk ýüreklilik, arassa ahlaklylyk, zähmetsöýerlik ýaly häsiýetlerini terbiýelemek we milli mirasymyza bolan sarpany kemala getirmek maksady bilen, talyp ýaşlaryň arasynda dürli wagyz-nesihat çärelerini geçirýäris. Ýakynda hem Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynda Türkmenistanda eneleriň we çagalaryň saglygyny goramak boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin «Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek» atly Milli strategiýany durmuşa ornaşdyrmagyň çäklerinde jemgyýetçilik guramalary tarapyndan ýaşuly nesliň, lukmanlaryň gatnaşmagynda «Çaga eziz — edebi ondanam eziz» atly wagyz-nesihat çäresi geçirildi. Dabaranyň dowamynda Türkmenistanyň halk artisti Şemşat Hojaýewanyň ýerine ýetirmeginde gelin-gyzlarymyza bagyşlanan aýdymlaryň ýaňlanmagy çäräniň täsirini has-da artdyrdy.

17 Dekabr 2021

Maşgala

Kämil terbiýe

Tutanýerlilik bilen keçjallygyň tapawudyna dogry düşünmeli. Çaga nämedir bir zady isleýär we şol maksadyna ýetýär, ynha, şoňa tutanýerlilik diýilýär. Haçan-da, çaga bir zady özüniň isleýändigi üçin däl-de, eýsem, diňe şol hakda aýdandygy hem-de ulularyň onuň sözüni diňlemelidigi üçin talap edýän bolsa, bu keçjallykdyr. Keçjal çaga soň-soň hem soralýan zat ähmiýetini ýitirip, asla gerek däl bolsa-da, şol bir diýenini tutup durýar. Keçjallyk edende çagada köp mukdarda dartgynlylygy döredýän gormon — «adrenalin» bölünip çykýar. Olar özlerini ýere taşlap, el-aýaklaryny hereketlendirip, ýadasalar hem biraz ara salyp, ýene şol hereketlerine başlaýarlar. Şol pursat olar gowy eşitmeýärler, gowy görmeýärler. Bu ýagdaý, adatça, birnäçe minut dowam edýär. Şol wagtyň içinde çaga bar güýjüni sarp edýär we soňra özüni boşaşan ýaly duýýar.

9 Dekabr 2021

Maşgala

Maşgala agzybirligi — jemgyýetiň esasy daýanjy

Adam dünýä inende, ilki bilen, ene gujagynda hüwdülenýär. Sekuntlara çenli sanalgy durmuşyň hasaby şol pursatlardan dowam edip başlaýar. Dünýäniň abadanlygy, durmuşyň nuranalygy bolsa maşgalanyň bagtyndadyr. Öý-ojagyň berkarar bolmagy jemgyýetiň sazlaşykly ösüşleriniň biri hasaplanýar. Her bir döwletiň ykdysady, syýasy taýdan ösüşi halkynyň agzybirliginde jemlenýändir. Maşgalanyň bagty hem onuň agzalarynyň agzybirliginde we jebisligindedir. Türkmen halky gadym döwürlerden bäri maşgala gymmatlygyna uly sarpa goýup gelýär. «Maşgalam — baş galam» diýlen parasatly jümle biziň dilimizde hemişe gaýtalanyp dur. Bu sözler indi adamlaryň durmuş şygaryna öwrülip gidipdir diýsegem ýalňyş bolmaz. Öňde goýlan maksada agzybirlikde, bilelikde ýetmekde maşgalanyň goldawy esasy orunda durýar. Her bir adamyň şahsyýet bolup kemala gelmeginde jemgyýetiň uly orna eýe bolşy ýaly, perzendiň terbiýesinde ata-enäniň orny örän uludyr. «Çaga eziz, edebi ondanam eziz» diýlen pähim halkymyzda giňden ýaýrandyr. Maşgalada perzent terbiýesi esasy orunda durmalydyr. Bu babatda alnanda, ata-ene perzent üçin görelde bolmalydyr. «Edip beren ýeňňemden, edep beren ýeňňem ýagşy» diýlen durmuş taglymatyna eýerilmelidir. Maşgala gatnaşyklary bilen baglanyşykly döredilen paýhasly pikirler baý

3 Dekabr 2021

Maşgala

Maşgala mukaddesligi

Baş gala Maşgala ojagynyň mukaddesligi, ene-ata bolan söýgi, sadalyk, zähmetsöýerlik, ula hormat goýmak ýaly düşünjeler öz gözbaşyny maşgaladan alyp gaýdýar. “Maşgalam — baş galam” diýilişi ýaly, maşgala bu biziň birek-birege kömek bermäge borçlanýan gurşawymyz. Maşgala jemgyýetiň iň möhüm bölegi bolup durýar. Şonuň üçin hem maşgala jemgyýet we döwlet tarapyndan goralýar.

3 Dekabr 2021

Maşgala

Çaga — durmuşyň güli

Zenan maşgala dünýä injek çagasynyň aladasyny heniz göwresindekä edip başlaýar. Çaga enesiniň göwresinde ösüp, bellibir kada ýetende, onuň duýuş synalaryndan ilki bilen gulagy eşidip ugraýar. Eşidýän zatlarynyň ýakymlydygy ýa-da däldigi netijesinde bolsa, çaganyň bedeninde dürli duýgular döreýär. Şol duýgular hem çaganyň geljekki ösüşine, özüni duýşuna täsir ýetirýär diýlip hasap edilýär. Çaga dünýä inenden soňra ilkinji aýlarda onuň duýgy synalary kämilleşip, bellibir derejä ýetýänçä, beýniniň akyly kämilleşdirýän bölekleri heniz işjeň ýagdaýa ýetişmedik bolýar. Bellibir döwürde ene bilen çaganyň gatnaşygy esasan, duýgular arkaly amala aşýar. Soňra duýgular beýnä täsir edip, çaganyň aňlamak, ýatda saklamak, pikirlenmek ýaly ukybyny günsaýyn artdyrýar. Çaga doglandan soň, lukmanyň barlagyndan geçirilip durulmagy, çaganyň kadaly ösüp ulalmagynda ilkinji zerurlyklaryň biridir. Şeýle edilende çagada dogabitdi ýetmezçilikleriň bardygy ýa-da ýokdugy anyklanylýar. Lukmançylyk tehnologiýalarynyň ösmegi netijesinde, olaryň käbirini entek çaga enesiniň göwresindekä hem bilmek bolýar. Doglan wagtynda agramy 2500 gramdan pes bolan we boýy 45 santimetre ýetmedik çagalar wagtyndan ozal dünýä inen diýlip hasaplanylýar. Wagtyndan öň doglan çagany hass

2 Dekabr 2021

Maşgala

Ba­la­la­ryň sö­ýe­ni, ene­le­riň ge­re­gi

Ene gujagyna meňzedilýän sallançagyň döreýiş taryhy gadymy döwürlere uzaýar. Ol bäbekleriň rahat uklamagy üçin oýlanyp tapylandyr. Ilki-ilkiler balasyny ýatyrmak islän ene ony gujagynda ikibaka yralapdyr. Iki aýagyň üstünde ýassyk goýup, çagajygy yralap ýatyrma endigi-de şondan gözbaş alyp gaýdýar. Aslynda şol wagtlar çagany rahatlandyrmak üçin şuňa meňzeş dürli usullara ýüzlenilipdir. Bu gündogar halklaryna mahsus häsiýet. Mysal üçin, koreý, hytaý, ýapon zenanlary çagany mata bilen arkasyna daňyp, ikiýana yranmak arkaly ýatyrypdyrlar. Şol bir wagtda olar ýöräp ýören ýerlerinden öý işleri bilen meşgullanypdyrlar. Netijede bir wagtda iki işi ýerine ýetiripdirler. Irki döwürler sallançaklar öýde iki tarapa ýüpli çekilen matalardan ýasalypdyr. Soňra oňa ýörite ýüp bilen bag edilip, ony çekmek arkaly üwrelipdir. Bagly sallançaklar gündogar halklarynda has köp ulanylypdyr. Ýewropada olara derek ýokardan ýa-da diwarda kakylan uzyn taýakdan asylyp goýulýan sallançaklar ulanylypdyr. Sebede meňzeş bu sallançaklar gül bogdajygyny ýada salyp, ýumşak howa geçýän perde bilen örtülipdir. Çagany mör-möjekleriň bimaza etmezligi üçin perdäniň ähmiýeti uly bolupdyr.

2 Dekabr 2021

Maşgala

Çaga bilen bilelikde işlemegiň anyk mysallary

Redaksiýadan: Gadyrly okyjylar! Gazetimiziň şu sanynda professor, çaga terbiýesi hakynda köp sanly kitaplaryň, makalalaryň we ylmy işleriň awtory, tejribeli psiholog Ýuliýa Borisowna Gippenreýteriň 1995-nji ýylda neşir edilen «Ene-atalar üçin iň möhüm kitap» atly kitaplar ýygyndysyndan bölekleri size ýetirmegimizi dowam edýäris.

1 Dekabr 2021

Maşgala

Ene yhlasy

Güýzüň ortaky aýynda uniwersiteti bile okan boýdaşym Jeren bize myhmançylyga geldi. Ikimiz çaý başynda okan ýyllarymyzy hem Tejeniň ekin meýdanlarynda daýhanlara pagta ýygmaga kömek beren döwrümizi ýatladyk. Ondan bäri otuz ýyldan gowrak wagtyň geçendigine garamazdan, wakalar biziň ýadymyzda ýakynda bolan ýaly şol aýdyňlygy bilen dur. Boýdaşym gürrüňimiziň arasynda: «Seniň ejeň duzuny iýipdik, ýadyňa düşýärmi, pagta ýygýan ýerimize kakaň barypdy» diýdi. Men: «Heý, şol günlerem ýadymdan çykarmy?» diýdim. Göz öňümde şol hezil günler janlandy.

26 Noýabr 2021

Maşgala

Saba-säher seni ýatlamda käbäm

— «Ene» diýmegiň özi ähli gowy zatlary aňladýandyr. Şonda diňe «söýgi» diýen düşünje bärden gaýdýar. Ene biziň üçin ähli gowy zatlaryň, ynsanlyga mahsus asylly ýörelgeleriň jemini aňladýar. Şonuň üçinem ene iň mähriban we mukaddes ynsandyr. Eneler biziň üçin ähli baýlyklaryň seresidir. Olar ýanymyzdaka dünýämiz doludyr. Hormatly Prezidentimiziň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» kitabyndan.

26 Noýabr 2021

Maşgala

Mukaddeslikleriň ýolunda

Mukaddeslik adamyň aňyna, edebine, ýaşaýyş-durmuş garaýşyna berk ornaşandyr. Bu düşünjä uýýan adam köneden gelýän millilik hem adamkärçilik edebine uýup, onuň öňünde gürrüňsiz baş egýär. Mukaddeslik diýen düşünje adam ömrüni boýdan-başa gurşap alýar. Dünýä ýaňy inen akja bäbegiň özi mukaddeslik. Ene-ata uly umyt bilen, uludan toý tutup, ýakyn-ýadyny üýşürip, ýagşydan-ýagşy at dakyp, mundan beýläk ömrüniň manysyny, maksadyny öz perzendiniň abraýyna, bagtyna guwanmakda görýär.

26 Noýabr 2021

Maşgala