''Arkadagly ýaşlar" žurnaly

Esaslandyryjysy-Türkmenistanyň magtymguly adyndaky ýaşlar guramasy Salgysy: aşgabat ş.,garaşsyzlyk şaýoly; 104 Tel.:(993 12) 44-88-80; faks:44-88-94 Poçta salgysy: arkadaglyyashlar@gmail.com

Habarlar

Zenan torbasy barada

Zenany torbasyz göz öňüne getirip bolmaýar. Çünki zenanlar ähli zerur hasap eden zatlaryny torbasynda saklaýarlar. Köplenç, ondan gerekli zadyňy wagty bilen tapmak kyn bolýar. Hatda öýjükli telefona jaň gelen ýagdaýynda-da, ony tapman, ep-esli wagt eglenilýändir. Gyz-gelinleriň şeýle ätiýaçly bolan torbalarynda beýle köp zat saklamak isleginiň sebäbi nämedenkä?! Zenan torbasynda zerur we gerekli zatlaryň iň az sanawy barmy ýa-da muňa şahsy tarapdan seretmelimi?! Geliň, ýagdaýa esasly seredeliň we «Zenan torbasynda nämeler bolmaly?» diýen sowala jogap bermäge synanyşalyň.

Öý bikesi öwrense...

Manty Gerekli önümler: 500 g et, 100 g guýruk ýagy, 2 düýp sogan, geregiçe duz, burç, un, 1 ýumurtga.

Maşgalany goramak — geljegi goramak

Türkmen halky asyrlarboýy maşgala terbiýesine aýratyn üns berip, onuň ýörelgelerini, däp-dessurlaryny özgerdip, nesilden-nesle geçirip gelýär. Maşgalada çaga milli däp-dessurlarymyz we edim-gylymlarymyz esasynda terbiýelenilýär. Çünki maşgala — bu birek-birege goldaw bermek, jemgyýet, halk, Watan ýaly mukaddes düşünjeleri özüne baglaýar. Ata-enä bolan sylag-hormat adamyň iň ajaýyp häsiýetleriniň biridir. Köneleriň aýdyşlary ýaly, ataňy begendirseň, Gudraty güýçliniň merhemeti artar, eneňi begendirseň, Pygamberiň rehimdarlygy artar. Öz borjuňy yhlas bilen ýerine ýetirmek, ynsana kömek edip, lebziňe ygrarly bolmak, ata-eneňe, Watanyňa wepalylyk — bu halkymyzyň milli aýratynlygydyr.

Plastilinden çopantelpek

Mähriban çagalar, plastilinden dürli şekiljikleri ýasamak siziň iň halaýan güýmenjeleriňiziň biri. Hatda çagalar bagyna gatnaýan körpelere-de, mekdep okuwçylaryna-da «plastilinden şekiljik ýasamaly» diýseň, olar üçin başlanýar bir hezillik. Haýwanjyklaryň şekilini ýasap oturany haýsy, jaýjagazdyr bagjagazlary ýasaýany haýsy, ertekileriň gahrymanlaryny suratlandyrmaga çalyşýany haýsy... garaz, çagalaryň her biriniň işi seni geň galdyrjak, sende uly täsir galdyrjak derejede özboluşlylyga eýedir. Hut şonuň üçin size bu gezek plastilinden çopantelpek gülüni ýasamagy öwredýäris. Öwretmek bizden, özüňizçe baýlaşdyryp, has kämil ýerine ýetirmek sizden. Hany, öz ukybyňyzy görkezmäge synanyşyň, eziz jigiler!

Şokoladly bananlar

Gerekli önümler: 200 gram şokolad,

Asyry arka atan ata

Türkmenlerde «Garryly öý — gaznaly öý» diýilýär. Bu iňňän aýdyň hem ykrar edilen durmuş hakykaty. Hudaýa şükür, il içinde muňa mysal alara öý-ojaklar kän. Bu babatda Daşoguz welaýatynyň Akdepe etrabynyň Ak altyn geňeşliginiň Ak altyn obasynda ýaşaýan Goýçyýewleriň maşgalasy-da, tüweleme, tüýs bagty getirenlerden! Küren obanyň bir syrgynyny düzüp oturan 10 — 15 hojalyk, oba ýerinde aýdylyşy ýaly, garry öýdäki şol «gaznadan» döwlet tapýar. Şol «hazyna» bilen ol ojaklar has-da nurana, has-da döwletli! Bu hojalyklar, ömri mundan hem uzak bolsun, indi 105 ýaşy alkymlap ýören Goýçy Amandurdyýewiň nesil-nebereleriniň öýleri. Diňe bir bu syrgynyňkylar däl, ykbal-nesibesine görä, obanyň dürli ýerinde ýaşap, işläp ýören beýleki ilen-çalanlary-da, goňşy-golamdyr obadaşlary-da ýygy-ýygydan Goýçy aganyň ýanyna salama gelip, onuň durmuş, manyly ömür bilen bagly gymmatly maslahatdyr nesihatlaryny alyp gidip durlar... Ýalynly ýyllaryň ýaşlygy

Döwlet hemaýaty — maşgalanyň maddy goragy

Türkmen maşgalasynyň terbiýesiniň gözbaşynda ata-babalarymyzyň müňýyllyklaryň dowamynda toplan milli ýörelgeleri bar. Halkymyz ençeme asyrlaryň dowamynda ýokary ruhy-ahlak başlangyjyny, dogruçyllygy, hoşniýetliligi, zähmetsöýerligi, enelere we ýaşululara bolan hormaty kemala getirýän mukaddes maşgala gymmatlyklaryny saklap gelýär. Maşgalany goldamaga we goramaga gönükdirilen döwlet syýasatynyň hukuk esaslarynyň kemala getirilmegi, onuň ykdysady taýdan özbaşdaklygy we ähli agzalarynyň hal-ýagdaýynyň ýokarlanmagy üçin şertleri döretmek arkaly maşgala hakynda aladanyň edilmegi, maşgalalara döwlet kömek pullarynyň tölenilmeginiň üpjün edilmegi, olaryň saglygynyň guralmagy, ata-eneleriň zähmet işini maşgala borçlaryny ýerine ýetirmek bilen utgaşdyrmagy üçin şertleriň döredilmegi, durmuş infrastrukturasyny ösdürmek, şeýle hem maşgalany, eneligi we çagalygy goramak babatda döwlet syýasatyny durmuşa geçirmäge gönükdirilen hukuk esaslaryny kemala getirmek Türkmenistanyň maşgala kanunçylygynyň maksady bolup durýar.

Obanyň hezilligini diýsene...

Men ömrümiň dowamynda sygyr sagyp gördüm, emma düýe sagyp welin görmändim. Durmuşa çykmankam “Sen düýe sagyp bilermiň» diýip soran bolsalar men ör-gökden gelerdim. Mekanymyz işiň-güýjüň köp ýeri bolan şäheriň merkezi bolansoň ertirden-agşama çenli dürli hereketleriň sazlaşygyndan lezzet alyp işläp ýördüm. Wagtyň geçmegi bilen çagalarymyň islegi bilen obada ýaşamaly boldum. Ine, saňa gerek bolsa, çölden botlap gelen köşeklije düýeler. Owal daşyndan görenimde olardan eýmenýärdim. Gäwüşäp gözleriňe, her bir hereketiňe syn edip duran düýeler meniň iň gowy görýän mallarymyň birine öwrüldi duruberdi. Bu piri güýçli haýwanyň asylly hereketleri edil ulugyzyň häsiýetleri ýaly maňa ýakymly görnüp başlady. Ýaňyja aýaga galyp ýörejek bolup ýykylyp, sürşüp enesini gözleýän köşejigiň hereketleri örän täsindi. Köşek patanaklap ýöräp ugranyndan enesini gözläp başlady. Bu hereketler çagalarym üçin örän gyzyklydy. Olar köşege enesini tapmaga kömek berip, onuň daşynda başagaýdylar. Bu hezillige goşulyşýan goňşy-golamlaryň çagalary-da, az begenmeýärdiler. Olar gündelik çal içmäge öwrenişipdiler. Çünki, düýe çaly ula-kiçä ýakymly, örän tagamly bolýar.

Jemgyýetiň gymmatly baýlygy

Maşgala türkmen halkynda hemişe-de mukaddes öý, keramatly ojak, döwletiň içindäki  kiçijik döwlet hasap edilipdir. Maşgala gatnaşyklary babatda hem halkymyzda asyrlardan-asyrlara aşyp gelýän medeni gymmatlyklar, ahlak düzgünleri kemala gelipdir. Maşgala diňe bir hukuk gatnaşyklarynyň däl, ilkinji nobatda, söýginiň, hormatyň we beýleki ahlak kadalarynyň binýadynda döredilýär. Türkmen maşgalasynda hereket edýän bir-birege hormat goýmak, ulyny sylamak, kiçini söýmek, ene-atanyň sözüni ýykmazlyk, gelniň ýaşmak ýaşynmagy, gyzyň edaly bolmagy ýaly kämil ýörelgeler bar.

Nesil terbiýesi — mukaddes iş

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda ýaş nesillere ylym, bilim öwretmekde, olarda ahlak sypatlaryny kemala getirmekde möhüm işler durmuşa geçirilýär. Geljegimiz bolan ýaşlaryň döwrebap bilim, terbiýe almaklary, merdana pederlerimiziň ýol-ýörelgelerine wepaly adamlar bolup ýetişmekleri üçin durmuşa geçirilýän özgertmeler halkymyzy buýsandyrýar. Halkymyzda gadymy döwürlerden bäri terbiýeçilik işine möhüm ähmiýet berlipdir. Şunda ýaşuly nesilleriň öwütdir ündewleri ýaşlar üçin bahasyz baýlyk bolupdyr. Halkymyzyň milli terbiýeçilik mekdebi bolan «Kowusnama», «Oguznama» ýaly eserlerinde «Görogly» şadessanynda hem beýan edilýän öwüt-ündewler nesil terbiýesinde giňden ulanylypdyr.

Mähribanlygyň nusgasy

Bagtyýar çagalygyň ýurdy bolan eziz Diýarymyzda ýaş nesli watansöýüjilik, ynsanperwerlik ruhunda terbiýelemäge, olaryň beden, aň-bilim, ruhy we durmuş taýdan ösüşlerini üpjün etmäge, eneligi we çagalygy goramaga uly ähmiýet berilýär. Durmuş tejribesi, sagdyn ene bolmasa, sagdyn perzendiň hem bolmajakdygyny ýyllarboýy subut edip gelýär. Gahryman Arkadagymyzyň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly ajaýyp kitabynda bellenilişi ýaly, ene beýikleri dünýä inderýän beýiklik, şol beýikligi bolsa, ilki bilen, mähribanlyk döredýär. Mähribanlyk ynsanda dünýäni söýmek duýgusyny oýarýar, şol duýgy hem eneden gaýdýar. Şonuň üçin-de, ene iň mähriban we mukaddes ynsan. Zenan, ene hakda gürrüň edilende, tamdyr, tamdyr çöregi biygtyýar ýadyňa düşýär. Agzybirligiň, halallygyň, arassalygyň, milliligiň nusgasy bolan türkmen zenanlary tamdyry aýratyn mukaddeslik saýýarlar. Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabyndaky: «Ir döwürlerde türkmen obasynyň deňinden geçip barýan ötegçi, ilki bilen, ondaky tamdyrlara syn edipdir. Sebäbi eger-de obada her syrgynda ýa-da her ýerräkde bir tamdyr bar bolsa, bu obanyň agzybirligini aňladypdyr» diýen sözlerini okanyňda, agzybirligiň nyşany bolan mukaddes tamdyra bolan guwanjyň, buýsanjyň has-da artýar. Tamdyrda çörek bişirilende ulanylýan suwuň-da özboluşly manysy bolupdyr. Çörek bişirilende onuň ýüzüne bäş gezek suw sepilip, birinji

Nusgalyk ömür

Daş-töweregi gülzarlyga öwren baharyň gelmegi bilen howa-da gyzyp başlady. Aşgabat şäheriniň Bekrewe şäherçesinde ýaşaýan, hormatly dynç alyşdaky Klara Kakabaýewa bilen duşuşmak üçin ir salkynda ýola düşdüm. Men baranymda, ol gapysyndaky pyntyklaryny ýaýyp, hoştap ysy bilen daş-töwerege gözellik eçilýän dürli reňkdäki bägülleriň, ýaňy bişip başlan miwesini güjeňleýän baglaryň aşagyny ýumşadyp ýören eken. — Bular meniň guwanjym, edil çaga bolan mähribanlygym kimin ir säher bedenterbiýe maşklaryny ýerine ýetirip boldugym, bularyň ýanyna gelip, halyndan habar alýaryn. Sebäbi dünýädäki ähli zat janly, söýgiňi, mähriňi berseň, gün geçdigiçe parlap ösüberýärler, sähel garaýşyňy üýtgetseň, süllerip, başyny aşak egiberýärler. Gül-gunça bolup parlajak güllerimi diňe öz howlymy däl, eýsem, goňşularymyň öýlerini hem bezemegini isleýärin. Baglar miwe eçilse, ony-da goňşularym bilen paýlaşýaryn. Bu ýyl, ynha, hoz agajyny ekdim — diýip, Klara daýza şahalary bahar howasyna janlanyp başlan hoz agajyny mähir bilen synlady-da, öýe girmegi mürähet etdi. Segseniň onlugyndaky zenanyň ýeňil gopup, edýän hereketlerini synlanymda, onuň gujur-gaýratyna, owadan dünýä bolan söýgüsine buýsandym. Çaý başynyň söhbedi gyzykly boldy.

Awokado

Awokado subtropik ösümlik bolup, ata watany Meksika hasaplanýar. Onuň ady gadymy astekleriň dilinde «agaç ýumurtgasy» diýmegi aňladýar. Awokadonyň miwesiniň şahada goşa-goşadan ösýänligi üçin, onuň şeýle atlandyrylan bolmagy ahmal. Eger-de siz ony satyn alan badyňyza iýmek isleýän bolsaňyz, onda onuň ýumşap bişen miwelerini saýlaň. Alan awokadoňyz heniz doly bişmedik bolsa, onda ony kagyza dolap, 2 — 5 gün öý temperaturasynda saklaň.

Biler bolsaňyz...

Edenli zenanlarymyz ýüň eşikleri geýenlerinde-de, olary, gyş geçenden soň, ýygnap saklanlarynda-da, güýeden goramagy başarypdyrlar. Ene-mamalarymyzyň gürrüň bermeklerine görä, güýe ýagtylygy halamaýar. Güýäniň tohumyny taşlaýan kebelekler garaňky otaglarda köp bolýar. Şonuň üçin güýeden gaçarak durmak isleseňiz, ýüň zatlary daşarda şemalladyp durmaly. Gyşyna geýilýän egin-eşikleri ýygnanyňyzda, olary ýuwup, arassalap, atyr sepmeli ýa-da narpyz, bägül ýapraklaryny olaryň arasynda goýmaly. Ýüň eşikler saklanjak şkafyň ýa-da sandygyň dört burçuna narpyz ýapraklaryny goýsaň, güýe onuň golaýyna barmaz diýip, ene-mamalarymyz gürrüň bererdi. Türkmeniň köňül nagşyna öwrülen, durky bilen gözellige ýugrulan haly-palaslary güýeden goramagyň hem öz düzgüni bar. Halydyr-palaslaryňyzy dula söýäp goýdugyňyz, güýeler onuň içinde mesgen tutmak bilen bolýarlar. Şeýle edilende, haýal-ýagallyga ýol berilmeli däldir. Şonuň üçin ýüňden dokalan, tikilen zatlary wagtal-wagtal daşarda serip, ýelejiredip durmaly. Oba ýerlerinde haly-palas dokaljak ýüpleri elde egrip boýaýarlar. Ýüp boýalan wagty, güýä garşy serişdeler goşulsa, güýe degmezligine köp peýdasy bardyr ýa-da taýýar, dokalyp bolan haly-palaslaryň arasynda güýä garşy derman serişdeleri goýulsa, güýe barmaz.

Lagly-merjendir boýnunda...

Köplenç ýagdaýda şaý-sepler ýasalan wagty, onuň berkligi üçin goşulýan goşundylary bolýar. Şol sebäpli hem olar wagtyň geçmegi bilen garalmaga başlaýar. Bu şaý-sepler howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokarlanmagy, ýagny şaý-sepleri hammamda, suwa düşülýän ýerlerde, açyk Gün şöhlesiniň düşýän ýerlerinde dakynanyňda ol garalyp biler. Şaý-sepler kosmetiki hem-de hojalykda ulanylýan himiki serişdeler bilen galtaşanda, şeýle hem hlorly suwda garalýar. Bu önümler ýoda ýanaşdyrylanda-da, onuň ýokary gatynda çal yzlar döreýär. Şol sebäpli şaý-sepleri özünde köp mukdarda ýod saklaýan suwlardan daşda saklamaly. Aslynda, şaý-sepleri içi ýumşak örtükli gutularda saklamak maslahat berilýär.

Rowaýata öwrülen göwher

Gündogarda jadylaýjy gözelligi bilen älemi haýrana goýýan daşlaryň biri-de almaz, ýagny göwherdir. «Almaz» sözi grek dilindäki «adamoş» sözünden gelip çykyp, «ýeňilmeýän» diýen manyny aňladýar. Sebäbi almaz juda berk daş bolup, al-sary, solgun gülgüne reňkde bolýar. Rowaýata görä, göwherler ýyldyzlaryň Ýere gaçan bölejiklerimiş. Onuň özüne çekiji güýji bar. Göräýmäge reňksiz, çala gök öwüsýän göwherler özüne sereden gözleriň ählisini jadylamagy başarýar. Ol dürli ýaşdaky, derejedäki adamlara öz täsirini ýetirmegi başarýar. Hemme wagtlarda-da dury, arassa, birkemsiz göwherleriň öz eýelerini gorap, üstünlik gazanmagyna, işleriniň şowlamagyna ýetirýän täsirleri hakynda köp aýdylypdyr.

Öý bikesi öwrense...

Gaplanan batyrma Gerekli önümler: 3 kg pomidor, 2 sany sogan, 2 sany bolgar burçy, 2 sany käşir, 2 diş sarymsak, ýarym desse arpabadyýan we şibit, 2 sany lawr ýapragy, 1 bulgur ösümlik ýagy, geregiçe duz.

Täleýnama Ýyldyzlar näme diýýär? Iýul 2023

HAMAL Guzy 21.03 — 20.04 Bu döwürde hamallaryň gujur-gaýraty we özlerine bolan ynamy artar. Iýul dynç almak, syýahata gitmek üçin örän amatly pursat. Eger-de dynç alşa gidip bilmedik ýagdaýyňyzda hem gynanyp oturmaly däldigini ýyldyzlar ýatladýar. Bu döwürde siziň öýüňiziň şatlyk-şowhuny, asudalygy artyp, özüňizi ruhy taýdan rahat duýarsyňyz. Şahsy meselelerde, hyzmatdaşlykda hem-de maşgala gatnaşyklarynda size täze özgertmeler garaşýar. Tomsuň ortaky aýynda siz iş meselelerinde hyzmatdaşlyk saklaýan ýakynlaryňyza bil baglap bilersiňiz. Bu aý siziň üçin uzak möhletleýin taslamalary durmuşa geçirmekde maksatnamadyr meýilnamalary düzmekde örän amatly döwür bolup biler. Aýyň ahyrynda durmuşyňyzda ozal goýberen säwlikleriňiz ýüzüniň ugruna düzeler.

Bananly buzgaýmak

Gadyrly çagalar, žurnalymyzyň şu sanynda tomus paslynyň gelmegi bilen hemmämiziň gowy görýän tagamlarymyzyň biri bolan buzgaýmagyň taýýarlanylyşyny size öwretmegi makul bildik. Gerekli önümler:

Nesilleriň saglygy — jemgyýetiň baýlygy

Parasatly pederlerimiz körpe nesliň saglygyny hemişe iň möhüm zatlaryň hatarynda goýupdyr. «Bal süýji, baldan-da bala», «Balanyň barmagy agyrsa, enäniň ýüregi syzlar» diýip, körpe nesle bolan söýgüsini ýürek sözüne siňdirip ebedileşdiripdirler. Olara jemgyýetiň geljegi, ýagty ertiri hökmünde garap, hemişe aýap-apalapdyrlar, goraglapdyrlar. Olaryň saglygyny bütin jemgyýetiň saglygy bilen bir terezä goýupdyrlar. Körpe nesliň saglygy hakyndaky alada Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe has-da giň gerime eýe bolýar. Tutuş jemgyýetiň saglygynyň hatyrasyna durmuşa geçirilýän işleriň hatarynda çagalaryň saglygyna gönükdirilen tutumlara hem aýratyn ornuň berilmegi, Türkmenistanyň bu ugurda milli hem-de sebit derejesindäki birnäçe taslamalary hem-de maksatnamalary durmuşa geçirmegi diýseň buýsandyrýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 15-nji martynda ýurdumyzda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda döwrebap lukmançylyk desgalarynyň düýbüniň tutulmagy munuň aýdyň ýüze çykmasy boldy. Şol gün ýurdumyzda birbada lukmançylyk desgalarynyň 3-siniň — 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň, 80 orunlyk Stomatologiýa merkeziniň, şeýle hem 160 orunlyk Halkara pediatriýa merkeziniň düýbi tutuldy. Bu wajyp ähmiýetli desgalar eziz Diýarymyzda lukmançylyk hyzmatlarynyň ýokary hilli bolmagyna, keselleri anyklamakda, bejermekde hem-de ö