"Türkmenistanyň Prezidentiniň Metbugat çapary" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-09, 38-61-11, 38-61-12
Email: metbugatchapary-gazeti@online.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Ösümlikden sement öndürildi

Daşky gurşawa zyýanly zyňyndylaryň mukdaryny azaltmak ugrundaky global tendensiýa gurluşyk pudagyna hem täsir etdi. Bu ugurda nemes alymlary Nigeriýadaky kärdeşleri bilen bilelikde ösümliklerden sement öndürdiler. Sement öndürmek üçin ylmy-barlag topary belli bir gyzgynlykda ýanýan manioka ösümliginiň gabygyny ulandylar. «Ösümligi ýakmak arkaly alnan külden häsiýeti boýunça semente meňzeş önümiň üstünde işleýäris. Ony adaty sementiň ýerine birleşdiriji madda hökmünde ulanmak bolar» diýip, Wolfram Şmidt adyndaky serişdeleriň synagy we barlag Federal institutynyň inžener-gurluşykçysy belläp geçýär.

25 Aprel 2023

Ylym

Türkmenistan — üzümçiligiň gadymy mekany

Ýurdumyzda halk hojalygynyň ähli ugurlary uly depgin bilen öňe ilerleýär. Şeýle ugurlaryň biri-de oba hojalygydyr. Ýer eýelerine, azyk önümlerini öndürýän telekeçilere döredip berilýän mümkinçilikler Türkmenistanyň daşary söwdasynda oba hojalyk önümleriniň eksportynyň yzygiderli artmagyna getirýär. Soňky ýyllarda pudakda gazanylýan ýokary netijeler, bu ugurda bar bolan mümkinçilikler türkmen telekeçilerini täze-täze gözleglere ruhlandyrýar. Olar üzümçiligi ösdürmeklige-de möhüm ähmiýet berýärler. Üzüm — girdejili önüm. Akademik Nikolaý Wawilow Türkmenistany üzümçiligiň dördünji gadymy medeni ojagy diýip atlandyrýar. Köpetdagyň eteklerinde, Hazar deňziniň gündogar kenarlarynda üzümiň ýabany görnüşde ösmegi-de bu aýdylanlaryň hakykatdygyna şaýatlyk edýär.

25 Aprel 2023

Ylym

Ýeriň «demini» diňlän

Ol — geolog alym, hormatly mugallym, zehinli suratkeş, taslamaçy heýkeltaraş hem erjel daga dyrmaşyjy. Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň geografiýa kafedrasynyň mugallymy, geologiýa we mineralogiýa ylymlarynyň kandidaty Anatoliý Grigorýewiç Buşmakin diýseň, ony ýurdumyzyň we goňşy döwletleriň ylmy wekilleriniň arasynda tanamaýan ýok diýen ýaly. Ömür saly togsana golaýlaberen bolsa-da, onuň hortap bedenli sadadan geýnen keşbinde öwrenmekden, agtarmakdan, gözlemekden irmek-ýadamak duýulmaýar. Amal eden işleri, ylmy täzelikleri, ýazan makalalarydyr monografiýalary, suratkeşlik, taslama eserleri barada pikir etseň, halypa mugallyma «türkmen geologiýasynyň we tebigaty öwreniş ylmynyň da Winçisi» diýse boljak. Halypa mugallym ömrüniň esli bölegini türkmen geologiýasynyň anyk hem özboluşly taryhyny şöhlelendirýän muzeýi döretmäge, onuň işini alyp barmaga bagyşlady. Aslynda, «Watan» diýlen topragyň üsti-astynyň «ýüpünden iňňesine çenli» tabyna, geçmişine geologyň nazary bilen düşünmek oňa ähli hünärleriň başy bolup göründi.

20 Aprel 2023

Ylym

Nebitgazçylaryň ýokary okuw mekdebinde Lu Ban ussahanasy dörediler

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde Hytaý Halk Respublikasynyň Bilim ministrliginiň goldawy bilen Hytaýyň Týanszin bilim edarasy tarapyndan esaslandyrylan Lu Ban ussahanasyny döretmek bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmak boýunça iş maslahaty geçirildi. Oňa uniwersitetiň, Hytaýyň Milli nebitgaz korporasiýasynyň, onuň Türkmenistandaky «Internasional Ltd» şahamçasynyň, şeýle-de wideoaragatnaşyk arkaly Sian nebit we Hebeý nebit hünär-tehniki uniwersitetleriniň wekilleri gatnaşdylar. Iş maslahatynyň dowamynda uniwersitetde Lu Ban ussahanasyny açmagyň anyk wezipeleri, onuň häzirki zaman tejribehana enjamlary üçin talabalaýyk okuw binasy, geçiriljek okuw-tejribe sapaklarynyň hünär ugurlary, okuw meýilnamalary we maksatnamalary, okuw dersleri, okuw-tejribe enjamlary we hünärmenler bilen üpjünçiligi ara alnyp maslahatlaşyldy. Maslahatda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň rektory Baýrammyrat Atamanow çykyş edip, hormatly Prezidentimiziň tagallalary netijesinde ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmek we ýaş nesle döwrebap bilim-terbiýe bermek boýunça ägirt uly işleriň amala aşyrylýandygyny nygtady hem-de uniwersitetde alnyp barylýan işler, ýetilen sepgitler bilen tanyşdyrdy. Şeýle-de maslahatyň dowamynda Lu Ban ussahanasy boýunça ikitaraplaýyn iş toparyny döretmek we özara düşünişmek hakynda Ähtnama bagl

17 Aprel 2023

Ylym

Talyplar ― rus dili bäsleşiginiň ýeňijileri

Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň talyplarynyň ikisi rus dili boýunça geçirilen «Dil baýlygy ― il baýlygy» atly II milli olimpiadanyň öňdäki orunlaryna eýe boldular. Has takygy, Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri instituty tarapyndan geçirilen bilim bäsleşiginde Türkmenabat şäherinde ýerleşýän baýry ýokary okuw mekdebiniň talyby Altynjemal Sylabowa zehinli deň-duşlarynyň sekizisi bilen bilelikde birinji orny eýeledi. Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň talyby Enegül Abdullaýewa hem öňdäkileriň üçlügine girmegi başardy.

17 Aprel 2023

Ylym

Kitap — bilimleriň çeşmesi

Durmuşymyza täze kompýuter tehnologiýalarynyň, sanly ulgamyň giňden aralaşmagy bilen dürli maglumatlary bilmegiň usullary barha giňeýär. Innowasion tehnologiýalaryň barha kämilleşýän we olaryň hemmelere elýeterli döwri bolan häzirki wagtda ýaş nesillerimizde kitap okamaklyga söýgini terbiýelemek esasy meseleleriň biri bolup durýar. Kitap okamaklyk çagalaryň we ýetginjekleriň sowatlylygyny artdyrýar, dünýägaraýyşlaryny giňeldýär, olaryň döredijilik taýdan ösmegine, ruhy taýdan kämilleşen şahsyýetler bolmagyna ýardam berýär. ªonuň üçin bilim öwretmekde täze tehnologiýalary özleşdirmek bilen utgaşyklylykda kitaplary okatmaklygyň kada öwrülmegini gazanmaklygyň möhümdigini hem unutmaly däldiris.

12 Aprel 2023

Ylym

Egsilmez ruhy hazyna

Kitap döwürleriň, nesilleriň we medeniýetleriň arasyndaky arabaglanyşygy özünde jemleýän baýlykdyr. Ol ynsana hormat goýmagy öwredýän, bagtyýar durmuşda ýaşamagyň ýoluny salgy berýän, Watana, halka bolan beýik buýsanjy terbiýeleýän çeşmedir, adamzadyň akyl-paýhasyny durlaýan gymmatlykdyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň kitaphana ulgamy täze ösüşleri başdan geçirýär. Ýurdumyzda kitaba uly sarpa goýulmagy we ylym-bilimiň ösdürilmegi kitaphana işgärleriniň öňünde kitaphanalaryň işiniň hilini gowulandyrmagy we bilimlerini artdyrmagy wezipe edip goýýar. Kitaphanalara täze okyjylary çekmek, olarda kitaba bolan söýgini döretmek, oňa hormaty has-da çuňlaşdyrmak, bitewi elektron gazna döretmek, ony doly derejede ýola goýmak, elektron kitaplar babatda ýaşlaryň arasynda wagyz-nesihat işini alyp barmak, kitaphana işini has-da kämilleşdirmek maksady bilen kitaphanaçylar dürli mazmunly medeni-köpçülik çärelerini, duşuşyklary, kitap sergilerini, göçme kitaphana hyzmatlaryny, täze gelýän kitaplaryň tanyşdyrylyş çärelerini geçirip durýarlar. Bu tejribe kitaphana okamaga gelýän we kitaphana hyzmatyndan peýdalanýan okyjylaryň sanyny artdyrýar.

12 Aprel 2023

Ylym

Ylym öw­ren­me­giň peýdalary ba­ra­da

Türk­men hal­ky­nyň ede­bi mi­ra­sy um­man ýa­ly giň­dir. Ta­ryh­da ýa­şap ge­çen ady bel­li söz us­sat­la­ry­my­zyň dö­re­di­ji­li­gi dur­mu­şyň äh­li me­se­le­le­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly pi­kir­le­re örän baý­dyr. Şeý­le söz us­sat­la­ry­nyň bi­ri hem Mu­ham­met Ga­za­ly­dyr. Onuň «Ylym ba­ra­da ki­tap» at­ly ese­ri­ni bil­me­ýän oky­jy seý­rek bol­sa ge­rek. Bu ki­tap­da, adyn­dan gör­nü­şi ýa­ly, esa­san hem ylym-bi­lim ha­kyn­da söz açy­lyp, her bir aly­myň oňa hem­me­ta­rap­la­ýyn yk­jam çe­me­leş­me­li­di­gi nyg­tal­ýar. Eser­de yl­myň yn­sa­nyň ru­hy dün­ýä­si­ne tä­sir edip, ada­myň ah­lak­ly, edep-ter­bi­ýe­li bol­mak­ly­gy­ny ga­zan­dyr­ýan­dy­gy ýa­ly ga­ra­ýyş­la­ra giň orun ber­lip­dir. Bu ba­bat­da Ga­za­ly şeý­le ýaz­ýar: «Ylym adam­la­ryň ruh­la­ry­ny ýa­ra­maz hem he­läk edi­ji ah­lak­lar­dan ha­las edip, dürs ter­bi­ýe­le­mä­ge, ola­ry ha­la­nyl­ýan we bag­ty­ýar­ly­ga ýe­ti­ri­ji ah­lak­la­ra ug­ruk­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len­dir». Şeý­le-de akyl­dar akyl we dil ylym­la­ry­nyň ara­ta­pa­wu­dy­ny aýyl-sa­ýyl edip, akyl yl­my­ny ýo­kar­da goý­ýar. Ol aky­la pa­ra­sat bi­len, dil yl­my­na bol­sa diň­le­mek ar­ka­ly ýe­tip bol­ýar di­ýen dü­şün­jä gul­luk ed­ýär. Mu­ham­met Ga­za­ly yn­sa­nyň bu dün­ýe­de ama­la aşy­ryp bi­läý­jek iň uly işi ylym öw­ren­mek­dir di­ýen pi­ki­re do­ly uý­ýar. Şun­luk­da, Ga­za­ly öw­ren­mek, akyl ýe­tir­mek, ir­gin­siz yl­my göz

11 Aprel 2023

Ylym

Bilim hazynadyr

Beýik Seljuk soltanynyň hökümdarlyk eden döwründe Eýranyň kiçijik bir şäherinde ýeke ogly bilen bir ene ýaşaýar eken. Ömrüniň ahyrlap barýanyny duýan ene ogluny ýanyna çagyryp, oňa şeýle diýipdir: «Men saňa ahyrky demimde uly bir baýlygy miras goýýaryn. Onuň içinde uly-uly üstünliklere ýetmegiň inçe syrlary jemlenendir. Sen ondaky ýazylanlary okap, dogry berjaý etseň, uly derejelere, soňsuz hazyna eýe bolarsyň». Onsoň ol törde çaň basyp giden köneje tekjä barmagy bilen yşarat edipdir-de, gözlerini baky ýumupdyr. Ol garyp öýüň bar baýlygy, şatlygy, bezegi bolan käbesiniň ahyrky wesýetini ýerine ýetirmek üçin bar güýjüni jemläpdir. Ol köneje tekjäniň ýanyna baryp açyp görse, akja ýaglyga dolanan kitap bar ekeni. Ol ony emaý bilen alyp, kitabyň giriş sahypasyny açýar. Onda: «Hazyna ýetmek üçin her sahypany, her setiri sypdyrman okaň. Eger sabyrsyzlyk edip, ony ahyrky sahypasyna geçirseňiz, onda kitap öz-özünden ýok bolar we siz hazyna eýe bolup bilmersiňiz» diýen sözler bar.

10 Aprel 2023

Ylym

Ygtybarly maglumatlary almakda seýsmiki barlaglaryň ähmiýeti

Türkmenistanyň uglewodorod ýataklary, gözleg barlag meýdanlary nebit we gaz welaýatlarynyň taglymatyna laýyklykda, Amyderýa welaýatyna bölünýän giň Garagum nebitgaz basseýninde ýerleşýär. Türkmenistanyň merkezi, demirgazyk, gündogar sebitleriniň, Günbatar Özbegistanyň, Demirgazyk Owganystanyň çägini tutýan Garagum nebitgaz basseýniniň umumy meýdany 514 müň km2. Ol ýeke-täk arteziýa basseýnidir we Köpetdagetek büklümi, Türkmen anteklizasynyň gündogary, Amyderýa sineklizasy ýaly uly geotektonik elementleri öz içine alýar. Köplenç, Garagum nebitgaz basseýni megabasseýn hökmünde tapawutlandyrylýar hem-de garaşsyz Köpetdagetek, Amyderýa nebitgaz basseýnlerine ýa-da subbasseýnlerine bölünýär. Turan plitasynyň Garagum nebitgaz basseýninden başga-da, Orta Hazar, Günorta Hazar basseýnleriniň Orta Aziýanyň günbatarynda ýerleşýänligini hem bellemelidiris.

10 Aprel 2023

Ylym

Talyplarymyz ― halkara bilim bäsleşiginiň ýeňijileri

Ýakynda Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda nazary mehanika boýunça geçirilen II Açyk halkara internet olimpiadasyna Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň talyplarynyň bäşisi gatnaşyp, olaryň ikisi baýrakly orunlara mynasyp boldy. Has takygy, institutyň talyplaryndan Atamyrat Sähedow bilen Aziz Muhammedow bäsleşikde üçünji orny eýelemegi başardylar. Atamyrat bäsleşikde 15 utuk toplap bilen bolsa, Aziz 14,5 utuk bilen tamamlady. Munuň özi ýokary netijedir. Çünki oňa dünýä döwletleriniň 17-sine wekilçilik edýän 75 sany ýokary okuw mekdebinden talyplaryň 479-sy gatnaşdy. Şolaryň diňe 131-si türkmenistanly, 348-si bolsa daşary ýurtly talyplardyr. Munuň özi dünýäniň bilim jemgyýetçiliginde Türkmenistanda geçirilýän halkara bilim bäsleşiklerine uly gyzyklanma bildirilýändigini görkezýär.

10 Aprel 2023

Ylym

Ça­ga­lar ki­tap­ha­na­la­ry

«7/24. tm», № 15 (150), 10.04.2023. Ça­ga­la­ryň sag­dyn pi­kir­li, sag­dyn ruh­ly ke­ma­la gel­me­gi hak­da­ky ala­da­lar adam­zat jem­gy­ýe­ti­niň öňün­de du­ran mö­hüm me­se­le­le­riň bi­ri­dir. Ça­ga­la­ryň be­lent mak­sat­la­ra ýet­me­gi üçin bü­tin dün­ýä­de tä­sin­den-tä­sin usul­lar ula­nyl­ýar. Ata Wa­ta­ny­myz Türk­me­nis­tan­da türk­men hal­ky­nyň nu­ra­na gel­je­gi­niň eýe­le­ri bo­lan şu gün­ki ýaş ne­sil­le­riň kä­mil ösüp ýe­tiş­mek­le­ri üçin bi­möç­ber ala­da­la­r ed­ilýär. Ola­ryň oka­mak­la­ry, öw­ren­mek­le­ri, wagt­la­ry­ny hoş ge­çir­mek­le­ri üçin ýur­du­myz­da äh­li müm­kin­çi­lik­ler bar. Ça­ga­lar üçin sport, sa­gal­dyş-dynç alyş mer­kez­le­ri, me­de­ni mak­sat­ly des­ga­la­ryň ýüz­ler­çe­si ýur­du­my­zyň äh­li kün­jek­le­rin­de gur­lup ula­nyl­ma­ga be­ril­di. Şeý­le hem ýur­du­myz­da­ky ça­ga­lar ki­tap­ha­na­la­ry ýaş ne­sil­le­ri­mi­ziň hyz­ma­tyn­da­dyr. Bu ýer­de ça­ga­lar ylym-bi­lim­le­riň ja­dy­ly dün­ýä­si­ne ara­laş­ýar. Öz gy­zyk­lan­ýan ugur­la­ry, gel­jek­de saý­lan hü­när­le­ri bi­len bag­ly ki­tap­la­ry, çe­per ede­bi­ýat­la­ry oka­ma­ga müm­kin­çi­lik al­ýar­lar.

9 Aprel 2023

Ylym

Gazlift klapanlary we olaryň işleýiş aýratynlyklary

«Türkmennebit» döwlet konserniniň nebitgaz çykaryş müdirlikleriniň gazlift usuly bilen işleýän guýularynda ornaşdyrylan ýerasty enjamlar, esasan-da, dürli kysymly gazlift klapanlary nebit çykarylyşyny birsyhly artdyrmaga we tehnologik iş proseslerini kämilleşdirmäge ýardam berýär. Gazlift klapanlar hem, öz gezeginde, gaz goýberiji (gysyjy) we iş klapanlaryna bölünýär. Goýberiji klapanlar göteriji turbalarda oturdylyp, guýulary iş agenti (gaz) bilen özleşdirmek üçin niýetlenen bolsa, iş klapanlary guýular özleşdirilenden soň, olaryň ulanyş wagtynda gatlak ýa-da çuňluk basyşlary peselende ýa-da gazyň berlişi üýtgände, guýularyň kadaly işlemegi üçin iň aşakda goýulýan klapandyr. Häzirki wagtda ýurdumyzyň günorta-günbatar sebitleriniň nebitgaz çykaryjy bölümlerinde differensial (ýaýjykly) we silfonly klapanlar giň möçberde ulanylýar. Differensial klapanlar turbaňry we nasos-kompressor turbalar arasyndaky giňişlikde basyş tapawutlary bilen işleýän bolsa, silfonly klapanlar turbaňry giňişlikde iş agentiniň (gazyň) basyş täsiri astynda işleýär.

3 Aprel 2023

Ylym

Magtymgulynyň filosofiýasynyň ähmiýeti

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde «Magtymgulynyň filosofik mirasy we bu filosofiýany jemgyýeti öwrenýän ylymlarda beýan etmegiň meseleleri» atly seminaryň nobatdaky duşuşygy geçirildi. Belläp geçsek, milli miras, jemgyýetçilik we ylym babatynda ähmiýetli bolan bu çäre 2021-nji ýyldan bäri dowamly guralýar. Seminara ýurdumyzyň okuw mekdepleriniň mugallymlary, alym-professorlary, talyp ýaşlary, şeýle-de belli magtymgulyşynaslar, mirasy öwrenijiler, sungat işgärleri gatnaşyp, beýik şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň ömri we döredijiligi barada giňişleýin çykyş edýärler. Bu gezekki seminara Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň jemgyýeti öwreniş ylymlary kafedrasynyň professory Nurýagdy Suwhanowyň alyp barmagynda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň uly mugallymy Amannepes Şyhnepesow, Türkmenistanyň at gazanan artisti Batyr Çaryýew, uniwersitetiň mugallymlary Jemal Sapargulyýewa, Täçmyrat Baýramgeldiýew we talyp ýaşlar gatnaşdy.

3 Aprel 2023

Ylym

Nebitgaz känlerini özleşdirmegiň döwrebap usullary

Nebiti we gazy çykarmagyň tehnikasynyň we tehnologiýasynyň ösüşiniň döwrebap tapgyry nebit ýataklary özleşdirilende bolup geçýän özgerişler barada önümçilik maglumatlarynyň göwrümini ýokarlandyrmak bilen häsiýetlendirilýär. Nebit ýataklarynda awtomatlaşdyrmak, telemehanika ulgamlarynyň, şeýle hem kompýuter torlarynyň dürli görnüşleriniň ulanylmagy önümçiligi dolandyrmagyň we gözegçilik etmegiň tehnologiýasyny ösdürmäge mümkinçilik berýär. Halkara tejribesinde nebitgaz pudagynda sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösdürilmegi «intellektual» nebit senagatynyň döredilmegine itergi berýär. Uglewodorod känlerini özleşdirmek işlerini dolandyrmagyň intellektual ulgamy — bu önümli gatlakdan nebiti we gazy çykarmak, şeýle hem olary daşamaga taýýarlamak ýaly proseslere dolandyryjy täsirleri intellektual elementleri ulanmak bilen durmuşa geçirýän ulgamdyr. Dolandyrmagyň intellektual ulgamy aşakdaky şertleri hasaba almak bilen döredilýär: — uglewodorod çig malyny çykarmakda täze innowasion tehnikalaryň we tehnologiýalaryň, şeýle hem nebitgaz känleri özleşdirilende hemmetaraplaýyn monitoringi üpjün edýän ulgamlaryň döredilmegi;

3 Aprel 2023

Ylym

Tehnologiýalar merkezi: Ýaşlar. Oýlap tapyşlar. Täzeçillik.

Ylmy goldamak we ony ösdürmek ýurduň geljegi üçin örän derwaýysdyr. Ylmyň ösüşiniň derejesi jemgyýetiň durmuşynyň derejesiniň esasy görkezijileriniň biridir. Ylymly adam hemişe täzeçilligiň gözleginde bolýar. Kämillige ymtylýar. Kämillik bolsa ylymdan başlanýar. Taryha nazar aýlanyňda, geçen ençeme ýüzýyllyklarda türkmen topragynyň oýlap tapyşlar bilen dünýä taryhyna giren şahsyýetleriň mekany bolandygyna buýsanýarsyň. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hem hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda ýaş alymlaryň täze nesli kemala gelýär. Belent ynamdan ruhlanýan ýaşlar biri-birinden netijeli oýlap tapyşlary bilen ýurdumyzyň ylym, tehnologiki we ykdysadyýet babatda gazanýan üstünliklerine öz mynasyp goşantlaryny goşýarlar.

3 Aprel 2023

Ylym

Täze žurnal — täze başlangyç

Haýsydyr bir täzeligi jemgyýete ýetirmekde habar beriş serişdeleri möhüm rol oýnaýar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkeziniň «Türkmenistanda innowasiýa tehnologiýalary» atly ylmy-amaly elektron žurnalynyň döredilmegi hem giň ylmy jemgyýetçiligi türkmen ylmynyň gazananlary we innowasion işläp taýýarlamalary bilen tanyşdyrmaga ýardam eder. Hormatly Prezidentimiziň goldamagy bilen täze žurnalyň döredilmegi baradaky çözgüt geçen ýylyň oktýabr aýynda geçirilen Hökümet mejlisleriniň birinde kabul edilipdi. Ýakynda bu žurnalyň ilkinji sany elektron görnüşde internet ulgamy arkaly okyjylara ýetirildi. Žurnalda ýerleşdirilýän makalalarda ileri tutulýan ugurlar boýunça ýurdumyzda alnyp barylýan ylmy işler hem-de innowasion işläp taýýarlamalar şöhlelendirilýär. Täze ylmy-amaly elektron žurnalynyň redaksion düzümine ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň hyzmatdaş alymlary girizildi. Innowasiýa tehnologiýalary boýunça ylmy-barlaglary alyp barýan hünärmenler, bu ugurlar boýunça bilim berýän ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlarydyr talyplary hem-de giň okyjylar köpçüligi bu elektron žurnalyň üsti bilen düýpli, ylmy-amaly barlaglaryň netijeleri we olaryň önümçiliklere ornaşdyrylyşy bilen tanyş bolarlar.

3 Aprel 2023

Ylym

Iňlis dilini netijeli öwrenmek üçin

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylmyň iň täze gazananlary işjeň durmuşa ornaşdyrylýar. Şunda bilim ulgamyna hem sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylandygyny bellemegimiz gerek. Ylym-bilimiň ösen döwründe islendik ýurduň ykdysady kuwwaty kesgitlenende, onuň innowasion ösüş derejesine seredilip baha berilýär. Bu günki gün dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryndaky ornuny barha berkidýän Türkmenistanda-da ýurdy innowasiýalaşdyrmak, sanly ulgama geçirmek işleri güýçli depginlerde alnyp barylýar. Ykdysadyýetiň ähli ulgamlaryna sanly tehnologiýalardyr nou-haular ornaşdyrylýar. Bu işleriň gözbaşynda bolsa, ilkinji nobatda, Arkadagly Serdarymyzyň belent maksatlarynyň bardygyny bellemelidiris. Hormatly Prezidentimiz ösen ýurtlaryň tejribesini nazara alyp, ýaşlarymyzyň beden we ruhy taýdan sagdyn ösmegi, watançylygyň belent ruhunda terbiýelenmegi üçin ähli mümkinçilikleri döredýär. Şonuň üçin hem şu günki ýaşlaryň kämil bilimi, başarnygy has-da ösdürilýär, olara ylmyň iň täze gazananlary, döwrüň häzirki tehnologiýalary öwredilýär. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkeziniň maglumat howpsuzlygy we aragatnaşyk tehnologiýalary barlaghanasynda «C#» programmirleme dilinde we «Visual Studio» programmalaşdyrma gurşawynda orta mekdepleriň iňlis dili mugallymlary üçin elektron gollanma ýazyldy. Bu taslama arkaly iňlis diliniň harplaryny, diliň ýazuw kadalaryny, sö

31 Mart 2023

Ylym

Bioenergetikada täze mümkinçilik

Hormatly Arkadagymyz «Suw – ýaşaýşyň we bolçulygyň çeşmesi» atly kitabynda türkmen halkynyň suwuň gadyr-gymmatyna nähili sarpa goýýandygy barada çuňňur paýhasa ýugrulan ündewleri öňe sürýär. Howanyň üýtgeýän şertlerinde gurakçylyga durnukly ekerançylygy ýola goýmak maksady bilen, goşmaça suw gorlaryny döretmek baradaky pikirler şol ündewleriň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Hormatly Arkadagymyz «Altyn asyr» Türkmen kölüniň döredilmeginiň maksadynyň diňe bir ýurdumyzyň ähli çägindäki zeý suwlaryny toplamakdan däl, eýsem, suwy oba hojalygynda gaýtadan ulanmak we beýleki zerurlyklar üçin häzirki zaman tehnologiýalaryň esasynda ony gaýtadan işlemekden ybaratdygyny nygtaýar. Lagym suwlaryny, şol sanda zeý suwlary mikrosuwotularyň kömegi bilen arassalamak dünýä tejribesinde giňden peýdalanylýan innowasion usullaryň biridir. Bu tehnologiýany ýurdumyzyň şertlerinde bioenergetika maksatlarynda utgaşykly peýdalanmak üçin Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezinde zeýkeş suwlary mikrosuwotularyň kömegi arkaly arassalamak, ekologik taýdan arassa biodizel ýangyjyny öndürmek bilen baglanyşykly ylmy-barlag işleri dowam edýär. Ylmy işiň maksady zeýkeş suwlarynyň düzümindäki maddalary mikrosuwotular üçin iýmit gurşawyny döretmekde peýdalanmakdyr. Häzirki döwürde ýurdumyzda suwarymly ekerançylykda ösdürilip ýetişdirilýän ek

27 Mart 2023

Ylym

Ylymly ýaşlar — Watanyň daýanjy (Dünýä we ýaşlar)

Täze taryhy eýýamymyzda ýaşlaryň ylym babatdaky başarnyklaryny doly ýüze çykarmak, ösdürmek, kämil düşünjeli nesli kemala getirmek maksady bilen, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde döwrebap şertler döredilýär. Ylma teşne talyplar mümkinçiliklerden netijeli peýdalanyp, döwlet we halkara derejesinde geçirilýän olimpiadalarda, bäsleşiklerde öz zehinlerini, ukyp-başarnyklaryny, bilim derejelerini görkezip, ýokary netijeleri gazanýarlar. Ýakynda, has takygy, şu ýylyň 25-nji fewraly — 4-nji marty aralygynda Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň talyplaryndan ybarat bolan topar Albaniýanyň Durres şäherinde geçirilen halkara Žan Pikte bäsleşigine gatnaşdy. Halkara ynsanperwerlik hukugy ugrundan geçirilmegi däbe öwrülen bu bäsleşik gerimi boýunça dünýäde iň iri we meşhur taslamalaryň biridir. Bäsleşik iňlis we fransuz dillerinde geçirilýär. Onda eminler topary talyplaryň halkara ynsanperwerlik hukugy boýunça bilimine hem-de ony ulanyp bilmek başarnygyna, halkara jemagat hukugy hem-de onuň degişli şahalary boýunça bilimine, toparlaýyn işlemek başarnyklaryna, bäsleşige bolan höwesine, jedelleşmek, başga toparlary diňläp bilmek hem-de dilewarlyk sungaty boýunça başarnyklaryna baha berdiler.

13 Mart 2023

Ylym