Türkmenmetbugat

Türkmeniň nusgalyk alabaýy

Esaslandyryjysy: Halkara "Türkmen alabaý itleri" assosiasiýasy
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 553/2 jaýy.
Telefon belgileri: 39-00-72

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Ahyrky garagyş

Ahyrky garagyş — bu 6 — 21-nji fewral aralygyndaky, dowamlylygy 15 gün bolan döwürdir. Türkmen halk senenamasy boýunça Ahyrky garagyş gyş paslynyň ahyrky günleridir. Ata-babalarymyz gyş paslynyň tamamlanmagyny 22-nji fewralda «Togsan doldy» diýip, belläpdirler. Ahyrky garagyş döwri başlananda, ýurdumyzda gündiziň dowamlylygy 1 sagat töweregi uzalyp, ol ýurt boýunça ortaça 10 sagat 29 minuta barabar bolýar. Gijeler gysgalyp, gündizler uzalsa-da, bu döwürde-de howa sowuk bolup, käte ýerde garyň ýatýan halatlary hem bolýar.

14 Fewral 2021

Towşana dogduk depe...

Ümmülmez Garagum uzaklara ýaýylyp gidýär. Bu jelegaýda towşana aw diýip, tüpeň çeneýän adama gözüň kaklyşjak gümany ýok, çünki bu ýerler Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň «Bereketli Garagum» döwlet tebigy goraghanasyna degişli. Paslyň egri dyzdan gara bürenen halaty, ho-ol alaňyň üstünde towşan göründi. Ana, yzy bilen ýene biri towsup çykdy. Gara bürenen Garagumuň burjy baglan çeti-çerkezli, gandym-sözenli gerşinde dürli haýwanlaryň aýak yzlary mese-mälim bildirýär. Zoolog dostum maňa ol yzlary ýekän-ýekän «okap berýär»: çalja towşandyr ýüwrük keýik, tilkidir şagal, möjekdir garsak, hüwüdir gyrgy, çaýkeldir dazzarkel...

12 Fewral 2021

Täsin güller

Orhideýa gülleri bir ülüşli ösümlikler maşgalasyna girýär. Ylymda gülleriň 35 müňden gowrak görnüşi hasaba alnandyr. Gögerýän topragyna baglylykda orhideýa gülleri epifit, saprofit ýa-da litofit görnüşli bolýar. Olaryň aglabasy epifit ösümlikler (bagyň şahasynda, başga ösümlikleriň üstünde ösýän, ýöne mugthorluk etmeýän) hasaplanýar, ýöne litofit görnüşlilerem (daşly, çagylly ýerde bitýän), saprofit hillilerem (mugthor, ýagny başga ösümlikleriň üstünde ösýän we şolaryň hasabyna iýmitlenýän) duş gelýär. Orhideýa gülleri gözelligi, täsinligi bilen görenleri haýran galdyrýar. Geliň, şolaryň haýwanlaryň şekiline çalym edip duran üýtgeşik görnüşleri bilen tanyş bolalyň! Kaleana ýa-da uçýan ördek orhideýasy

11 Fewral 2021

Gadymy mekanyň gözellikleri

Gaplaňgyr döwlet tebigy goraghanasy ösümliklere, ýabany haýwanlara, dürli görnüşli guşlara baýdyr. Hormatly Prezidentimiziň daşky gurşawy goramak bilen baglanyşykly amala aşyrýan bimöçber aladalarynyň netijesinde goraghananyň haýwanat, ösümlik dünýäsi barha baýlaşýar. Goraghana degişli Gaplaňgyr hem-de Gulantakyr meýdançalary, şeýle-de Sarygamyş we Şasenem döwlet tebigy çäkli goraghanalary bar. Şu goraghananyň çäginde ýerleşýän Sarygamyş kölüniň taryhy örän aňyrdan gaýdýar. Onuň döremegi Amyderýa bilen baglanyşykly bolup durýar. Sebäbi  Amyderýa, alymlaryň aýtmaklaryna görä, VII-VIII asyrlarda öz akymynyň ugruny Sarygamyş çöketligine ugrukdyrýar. Şonuň netijesinde, şol döwürde Sarygamyş çöketligi suwdan dolup, ýokary derejä ýetýär. Sarygamyş köli ýurdumyzyň çäginde uly baýlyk bolup durýar. Sebäbi kölüň töwereginde haýwanlaryň dürli görnüşleri ýaşaýar. Olardan keýikler, Bathyzdan göçürilip getirilen gulanlar hem şu kölüň kenaryna gelýärler.

10 Fewral 2021

Hoz agajy

Güneşli Diýarymyzyň ajaýyp baý ösümlik dünýäsi bar. Gojaman Köpetdagda gabat gelýän täsin agaçlaryň biri-de grek hozudyr. Täsin hoz agajy derelerde, çeşmeleriň boýunda ösýär. Hoz agajy, esasan hem, Hytaýda, Hindistanda, Owganystanda, Eýranda giňden ýaýrandyr. Hoz diňe bir adamlaryň däl, eýsem, ähli jandarlaryň halaýan iýmitidir. Grek hoz agajy Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilendir. Hoz maňzynda 45 — 77 göterime çenli ýag bolup, esasan hem, lukmançylykda ýürek-damar kesellerini bejermekde giňden peýdalanylýar. Onuň kaloriýasy sygyr etine garanyňda 7 esse köpdür. Hozuň daşky gabygy boýag üçin çig mal hökmünde ulanylýar. Hoz agajy howanyň arassa ýagdaýda saklanmagyna hem oňyn täsir edýär. Bilermenleriň bellemeklerine görä, bir düýp hoz agajy ortaça üç adama bir ýyllap dem almaga ýeter ýaly kislorody öndürýär. Adatça hoz agajy aprel aýynda gülleýär. Sentýabr, oktýabr aýlarynda miwesi ýygnalýar. Hoz nahallarynyň boýy 2 — 3 ýyldan 1 metre çenli, köki bolsa, 60 — 80 santimetre çenli uzap gidýär. Hoz agajy 5 — 7 ýyldan soňra miwe berip başlaýar. Hoz diňe bir lukmançylykda ulanylman, eýsem, tagam taýýarlamakda hem giňden peýdalanylýar. Häzirki wagtda hozuň maňyzlary, esasan, süýjülik tagamlary taýýarlamakda has köp ulanylýar. Şeýle hem, bu önüm konditer önümlerini öndürýän kärhanalarda dürli görnüşdäki süýji-köke harytlaryny taýýarlamakda hem giňden peýdalanylýar. Hoz dünýäniň dürl

10 Fewral 2021

Tebigaty goramak hemmeleriň borjudyr

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe tebigaty goramak, gözelleşdirmek milli Liderimiziň döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň ekologiýa syýasaty ýurdumyzyň daşky gurşawyny, ösümlik dünýäsini gorap saklamak ýaly ugurlara gönükdirilendir. Ýurdumyzyň ösümlik we haýwanat dünýäsiniň bitewüligini, durnuklylygyny we ýokary öndürijiligini gorap saklamak, olary netijeli peýdalanmak möhüm wezipeleriň hatarynda durýar. Bu ugurda ýurdumyzyň ösümlik dünýäsiniň bir bölegi bolan dag tokaýlarynyň daşky gurşawyň ýagdaýyny gowulaşdyrmakda we durnuklaşdyrmakda ähmiýeti barha artýar.

10 Fewral 2021

Guşlar — ak sähranyň owazy

Mähriban Arkadagymyz: «Çogly güneşi, gaýtalanmajak özboluşlylygy, ajaýyp tebigy ýadygärlikleri, täsin ösümlik we haýwanat dünýäsi bolan türkmen topragynyň tebigaty täsin gözelligi bilen tapawutlanýar» diýende müň keren mamla. Ösümlik dünýäsi bilen bir hatarda, guşlar dünýäsi goýny gülzar Garagumuň aýrylmaz bölegi. Ak sähranyň owazy bolan guşlaryň hersi özboluşly täsinlige eýe. TORGAÝ

10 Fewral 2021

Ösümlikli sütün

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramynyň toýlanjak ýyly bolan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylan 2021-nji ýylyň nyşanynda Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň ösüşlerini alamatlandyrýan derek agajynyň şekili ýerleşdirilen. * * *

9 Fewral 2021

Täsin “orkestr”

Bu wakany maňa heniz kiçijikkäm babam — bagşy we žurnalist Halykberdi Gurbansähedow gürrüň beripdi. Men häzir hem ol gürrüňi ýatlaýan we ýylgyranymy duýman galýaryn. Geçen asyryň ellinji ýyllarynyň aýaklarynda babam ýaş hünärmen bolup, Marynyň welaýat halk döredijilik öýünde işe başlaýar. Ol ýerde geljekki atly režissýor Osman Saparow hem işleýärdi. Olar dostlaşýarlar, birek-birek bilen ýakyndan gatnaşýarlar.

8 Fewral 2021

Jümle-jahan habarlary

Ýanardagdan emele gelen ada

8 Fewral 2021

Gowaklarda galan gözellikler

(Dowamy. Başlangyjy gazetiň 26, 30-njy sanlarynda). GOWAKLAR WE SPELEOTERAPIÝA

8 Fewral 2021

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu hepdäniň dowamynda boljak howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty: Balkan welaýatynda üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ikinji ýarymynda az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara ugruny üýtgedýän, tizligi sekuntda 8 — 13 metrden 11 — 16 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +1... +6 gradusdan +6... +11 gradus aralygynda maýyl, gündizlerine +20... +25 gradus, welaýatyň kenarýaka etraplarynda +9... +14 gradus maýyl bolar.

8 Fewral 2021

Syry köpdür Köýtendagyň...

Güneşli Diýarymyzyň tebigatynyň gözelligini gözüň bilen görmek, ýüregiň bilen duýmak gerek. Diňe şonda bu gözellige hakyky baha berip we oňa akyl ýetirip bolýar. Ýurdumyzda olary goramak we iliň hyzmatyna bermek boýunça ýörite goraghanalaryň birnäçesi bar. Şolaryň biri-de Köýtendag döwlet tebigy goraghanasydyr. Ol ýurdumyzyň gündogarynda, Lebap welaýatynyň Köýtendag etrabynda 1986-njy ýylyň 11-nji iýulynda döredildi. Bu goraghananyň döredilmeginiň esasy maksady Köýtendagyň Magdanly pes daglygynyň we olaryň daş-töweregindäki ýerleriň ösümlik we haýwanat dünýäsini gorap saklamakdan, tebigaty goramagyň ylmy esaslaryny işläp düzmekden ybaratdyr.

7 Fewral 2021

Emeli kölüň ýeriň duzlulygyna garşy täsiri

Türkmen topragynda suw ulgamynda gazanylan bu üstünlik öz köklerini halkymyzyň ata-baba suwa mukaddeslik derejesinde garamagyndan, oňa uly sarpa goýmak bilen, dürli suw desgalaryny gurmakda baý tejribesiniň bolmagyndan alyp gaýdýar. Ýurdumyzda geçirilen arheologiýa barlaglary suwarymly ekerançylygyň mundan 8-9 müň ýyl öň dörändigini we dünýäniň suwarymly ekerançylygynyň esasy gözbaşlarynyň biri bolandygyny subut edýär. Diýarymyzyň ähli künjeklerinde diýen ýaly, taryhyň ajaýyp ýagdygärlikleri hökmünde bentlere, sardobalara, howuzlara, kärizlere, gatlalara, nowhanalara, arnalara, howuzlara, kaklara we oýtaklara gabat gelmek bolýar. Türkmen halky köp asyrlyk taryhynyň dowamynda suwa tebigatyň bahasyna ýetip bolmajak peşgeşi we durmuşyň gözbaşy hökmünde garap gelýär. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen gurlan «Altyn asyr» Türkmen köli hem suw ulgamyndaky asyrlara barabar işleriň netijesidir. Ylmy maglumatlara görä, toprakda erginleriň saklanylyşy 0,01-0,05 göterim bolanda, ekinler ondan iýmit maddalaryny örän gowy özleşdirýärler. Tebigy ýagdaýlarda diňe şorlaşmadyk topraklardaky erginler 0,02-0,2 göterim bolýar. Ösümlikler bu erginlerden hem kadaly iýmitlenip, ýokary hasyl berip bilýärler. Eger-de toprak erginleri 0,3 göterim we ondan hem ýokary bolsa, onda iýmit maddalarynyň özleşdirilişi peselip, ösümliklere zyýanly duzlaryň birleşmeleri artyk toplanýar. Ol zyýanly duzlar t

7 Fewral 2021

Ösümlikleriň ýaşaýşynda suwuň tutýan orny

Suw ösümlikleriň ýaşamagynda örän uly orny eýeleýär. Dürli-dürli ösümlikleriň 80 – 90 göterimi suwdan ybarat. Ösümlikleriň öýjüklerinde köp mukdarda suw, organiki we mineral maddalar saklanýar. Ösümlikleriň miwesiniň turşy we süýji bolmagy öýjüklerinde saklanýan askorbin kislotasynyň we şekeriň mukdaryna baglydyr. Suw ösümlikleriň dokumalaryna kök ulgamy we ýapraklary arkaly iýmiti getirýär hem-de ýylylygy sazlaýjy bolup hyzmat edýär, ol ösümligiň ýapragynyň üstünden bugarýar. Bu bolsa köp mukdardaky ýylylygy özüne siňdirýär.

7 Fewral 2021

Gowaklarda galan gözellikler

(Dowamy. Başlangyjy gazetiň 26-njy sanynda). “HAŞYMOÝUK” GOWAGY

6 Fewral 2021

Köpetdag kyssalary

(Dowamy. Başlangyjy gazetiň 17, 18, 20, 22, 25, 28-nji sanlarynda). KÄKILIKLER

4 Fewral 2021

Otagdaky ýaşyl tebigat

Tebigatyň aýrylmaz bölegi bolan güller hakynda gürrüň edilende, elbetde, otag gülleri hem göz öňümizde janlanýar. Sebäbi güýz we gyş aýlarynda - tebigatyň uka gidýän döwründe öýümizde ýaşyl tebigaty emele getirýän otag gülleri kalbymyza özboluşly ýakymly duýgyny bagyş edýär. Adam ösümliklerdir güllere ideg etmek bilen, olardan ruhlanýar, şähdi açylýar. Otag güllerini haçan we kimiň ösdürip başlandygy hakynda anyk bir zat aýtmak kyn, ýöne bu işe ilkinji bolup gözellik şeýdalary başlangyç beren bolsa gerek. Mundan başga-da, dürli geografik mesgenleriň açylmagy, ösümlik dünýäsiniň öwrenilmegi netijesinde, dürli güller medenileşdirilip, otaglarda ösdürmäge uýgunlaşdyryldy. Häzirki wagtda dünýäniň dürli ýerlerinden getirilen aloe, balzamin, begoniýa, geran, limon, kaktus, hytaý bägüli, palma, fikus we beýleki güller otaglarymyzda ýaşyl gülzarlygy emele getirýärler. Otag gülleri, esasan, äpişgäniň öňünde ýerleşdirilýär. Güller öýüň howasyny arassalamak bilen birlikde, ynsan ruhuna hem oňyn täsir edýär. Otag gülleriniň, ýokarda belleýşimiz ýaly, görnüşleri köp bolup, olaryň ideg ediliş usullary hem gelip çykýan ýerlerine görä, dürli-dürlüdir. Şol sebäpden her bir otag gülüniň oňat gülläp, ösüp, boý almagyny isleseňiz, onda ilki bilen onuň nähili idedilişi hakynda maglumatlara eýe bolmaly. Özüm hem otag güllerini ösdürmek, olary köpeltmek bilen gyzyklanyp, ilki başda olar

4 Fewral 2021

Tebigaty goramak — möhüm wezipe

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwletimizde tebigaty goramak babatda uly işler durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary netijesinde Diýarymyzyň baý ösümlik we haýwanat dünýäsini goramak, tebigatyň peşgeş beren baýlyklaryna aýawly çemeleşmek hem-de ekologiýa ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça alnyp barylýan giň gerimli işler nusgalyk häsiýeti bilen tapawutlanýar. «Biz keremli daglarymyzy, özboluşly sähralarymyzy, ajaýyp derýalarymyzdyr köllerimizi aýawly we netijeli peýdalanmalydyrys» diýip, milli Liderimiz nygtaýar we bu ugurda asylly başlangyçlara badalga berýär. «Altyn asyr» Türkmen kölüniň gurulmagy, «Bereketli Garagum» döwlet tebigy goraghanasynyň, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň döredilmegi, ýurdumyzyň ähli künjekleriniň tokaý zolaklary bilen bezelmegi munuň aýdyň subutnamasydyr.

3 Fewral 2021

Köpetdag kyssalary

(Dowamy. Başlangyjy gazetiň 17, 18, 20, 22, 25-nji sanlarynda). Keýik sürüsi

2 Fewral 2021

‹
1
2
...
93
94
95
96
97
98
99
100
101
›