"Güneş" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-68, 38-61-70, 38-61-59
Email: gunesh_tm@sanly.tm

Habarlar

«Saglygyň gadryny bilgil...»

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda türkmen halkynyň köp asyrlyk şöhratly taryhynda dünýä meşhur bolan akyldarlaryň, danalaryň, alymlaryň, şahyrlaryň nusgawy eserleri umumadamzat ähmiýetli gymmatlyklara öwrüldi. Asyrlardan-asyrlara, nesillerden-nesillere geçip gelen medeni mirasymyzda nusgawy şahyrlarymyzyň, alymlarymyzyň dürdäne eserleri aýratyn orny eýeleýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz: «Halkymyz özüniň beýik ogly Magtymgula çäksiz hormat goýýar. Pyragynyň şahyrana dünýäsi müňýyllyklaryň dowamynda kemala gelen türkmen pelsepesine, milletiň kalbynyň owazyna, türkmen ruhunyň synmajak sütünine öwrüldi» diýip, nusgawy şahyrymyzyň halkyň hakydasynda ýaşaýandygyny açyp görkezýär. Magtymguly Pyragynyň çuňňur many-mazmunly eserleri indi üç asyra golaý wagt bäri watansöýüjilik aýdymy, halallyk nagmasy, agzybirlik senasy, dost-doganlyk mukamy bolup ýaňlanyp gelýär. Magtymguly Pyragy diýlende arassa türkmen diliniň düýbüni tutujy söz ussady göz öňüne gelýär. Ol öz goşgularyny düşnükli dilde ýazmak bilen, halkyň aňyna müdimi ornaşan akyldar şahyrdyr. Magtymguly Pyragynyň nakyla öwrülen setirlerini okanyňda onuň diňe şahyr däl, eýsem, beýik söz ussadydygyna, alymdygyna, öňdengörüjidigine, filosofdygyna göz ýetirip bolýar:

Mämmetweli Kemine

Zülpüň Aždarha dek ýassanyp, genji-nahana zülpüň,Meşhury älem olmuş pany jahana zülpüň,Görkezmedi gül ýüzüň bag Ispyhana zülpüň,Äleme anbar saçar, degende şana zülpüň,Neýleý ki, ot salypdyr men natuwana zülpüň.

Sahawat

Birkemsiz ukusyny alyp, irden oýanan Magtymguly ýerinden galdy-da, ýumşak basyşly gadamy bilen, hüjräniň açyk duran derejesiniň öňüne bardy. Daşardan gelýän tämiz howanyň badyna ýüzüni tutup, ep-esli eglendi. Hüjredeş dosty Maşak Hywaly Magtymgulynyň «Boýlaryňa» atly goşgusyny heňe salyp hiňlenýärdi. Ol birdenem sesini tapba kesip: — Halypa, men size bir mysapyr bendäniň naçar gyzyna aşyk bolanymy ho-ol baýakyda aýdyp beripdim-ä! — diýip, hamala diýersiň ho-ol diwaryň burçundan arzyly magşugy bärsine bakyp, jyklap duran ýaly heýjanly dillendi. Magtymguly bärik ýöräp gelşine:

Ömür süresiň geler

Aşgabada baryp gördüňmi, dostum?Baryp görseň, ýene barasyň geler.Beýik eždatlaryň öňünde durup,Edep bilen salam beresiň geler. Öň gezen ýerlerňi tanap bilmersiň,Mermer jaýlaň gatyn sanap bilmersiň,Geçen günleriňden nadyl bolmarsyň,Ýene kyrk ýyl ömür süresiň geler.

Buýsançnama

Paýhas bilen gurlup, görke gelensiň,Aşgabadym, sen ylhamyň gözbaşy!At-abraýy bütin dünýä dolan sen,Aşgabadym, sen ylhamyň gözbaşy! Has görklendiň bagtyýarlyk döwürde,Gijeler Aý, gündiz Gün dek lowurda,Tylla täç sen gadym owadan ýurda,Aşgabadym, sen ylhamyň gözbaşy!

Şygryýet dürdänesi

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, halkymyzyň müňýyllyklaryň dowamynda öz ähmiýetini ýitirmän gelýän «Saglygym — baýlygym», «Il saglygy — ýurt baýlygy» ýaly giň many-mazmuna ýugrulan pähimleri döwlet syýasatymyzyň we giň gerimli özgertmelerimiziň möhüm ýörelgesi. Beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň köpugurly döredijiliginde hem ynsan saglygyna degişli dürdäne setirlere köp duş gelmek bolýar. Akyldar şahyryň şygyrlarynda ynsanyň bahasyna ýetip bolmajak baýlygy bolan saglyk, ony gorap saklamak ýaly pikirler giňden öz beýanyny tapýar. Magtymguly Pyragynyň «Saglygyň gadryny bilgil, hasta bolmasdan burun» diýen nakyla öwrülen setirleri saglygy gorap saklamagyň şygaryna öwrüldi. Akyldar şahyrymyzyň pähim-paýhasa ýugrulan ündewlerinden ugur alnyp, ýurdumyzda amala aşyrylýan saglyk syýasaty ynsan saglygyny gorap saklamaga gönükdirilendir. Ynsan saglygyny gorap saklamagyň esasy şertleriniň biri sagdyn iýmitlenmek ýörelgesidir.

Syrly setirleriň çözgütleri

Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli il içinde Annadurdy molla-şahyr ady bilen giňden tanalýan Annadurdy Eýeberenowyň «Syrly setirleriň çözgütleri» atly kitaby giň okyjylar köpçüligine gowuşdy. Türkmen döwlet neşirýat gullugy tarapyndan çap edilen bu kitaby Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy, şahyr Bazar Şalyýew çapa taýýarlapdyr.

Paýhas çeşmesinden

■ Edep bilen bagt tapylar, sabyr bilen — tagt. ■ Gerekli daşyň agramy ýok.

Magtymguly Pyragydan başlanýar

Täze döwrüň galkynyşly ýazlaryMagtymguly Pyragydan başlanýar.Türkmen toýlarynyň aýdym-sazlaryMagtymguly Pyragydan başlanýar. Setirlere siňip em-u-dowasy,Aýdymalara heň getirip owazy,Azadynyň arzuwlarnyň dowamyMagtymguly Pyragydan başlanýar.

Watanyma gulluk etsem

Bu toprakdan bagt tapyp,Başym egsem, dyzym epip,Tugumy togaplap, öpüp,Watanyma gulluk etsem. «Watanymdan kylma jyda»         diýip ýaňlandyrsam seda.

Tymsallar

Arzuwyňa nädip ýetmeli? Bir ýaş ýigit halypasynyň ýanyna gelip:

Ähli döwürleriň şahyry

Türkmen halkynyň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň şöhrat-şanynyň tutuş Ýer ýüzünde täze öwüşgin, özboluşly ylham bilen belentden ýaýbaňlandyrylmagy bagtyýar halkymyzyň köňlüne joşgun berýär. Çünki beýik Magtymguly Pyragy döwürleriň hem nesilleriň şahyry hökmünde biziň kalbymyzda hem aňymyzda hemişelik ýaşaýar. Dana Pyragynyň arzuw eden berkarar döwleti, bagtly durmuşy bu gün hakykata öwrüldi. Bu barada Gahryman Arkadagymyz: «Bu gün şahyryň öz eziz iline arzuw eden bagtyýar geljegi hasyl boldy. Garaşsyz we Bitarap Türkmenistan döwleti dünýä kartasynda asudalygyň we agzybirligiň mekany hökmünde orta çykdy. Agzybirligiň beýik gudratdygyna ynanýan türkmen halky Magtymgula hemişe minnetdardyr. Çünki döwletimiziň mundan buýana-da mizemezligi we gülläp ösmegi üçin beýik şahyryň röwşen ideýalary, parasatly sargytlary, agzybirlik sapaklary hemişe-de derwaýysdyr» diýip belleýär.

Akyldaryň döredijiligindäki myhmansöýüjilik

Türkmen halkynyň nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň döredijiligi özüniň köptaraplaýynlygy bilen tapawutlanýar. Şonuň üçinem edebi mirasymyzyň özeni hasaplanylýan ol şygyrlaryň her setiriniň dür dänesine barabar gymmaty bar. Hususan-da, olarda adamlaryň gylyk-häsiýetleri, jemgyýetde özlerini alyp baryşlary, birek-birek bilen dost-doganlyk gatnaşyklary jemlenendir. Beýik akyldaryň bize galdyran edebi mirasynyň içinden eriş-argaç bolup geçýän salyhatlylyk, jomartlyk, myhmansöýüjilik ýaly häsiýetler türkmen halkynyň myhmanparazlygyny, adamkärçiligini, gülerýüzlüligini çeper sözleriň üsti bilen kemsiz suratlandyrýar. Şeýle şygyrlarda şahyr myhman bolmak, myhman almak dessurlarynda mert ýigitleriň mertebesiniň has belende göterilýändigini nygtaýar. Ol goşgularyň köpüsi il içinde nakyllara öwrülip gidendir: Ýigit diýgeç, hemme ýigit bir bolmaz,Goç ýigitler myhmanynda bellidir.

Demir ýol geçelgesindäki jogapkärçilik

Köçe-ýol hereket howpsuzlygynda demir ýol geçelgelerinden geçilmeginde ulag serişdeleriniň ähli görnüşleriniň sürüjilerine ýokary talap bildirilýär. Ulaglaryň sürüjileri demir ýolundan diňe demir ýol geçelgelerinden geçmelidirler. Şeýle hem demir ýol geçelgesiniň golaýyna geleninde sürüji ýol belgileriniň, ýolyşygynyň, çyzgytlaryň talaplaryndan, ala agajyň ýagdaýyndan hem-de geçelge boýunça nobatçynyň görkezmelerinden ugur alyp, golaýlaşýan otlynyň ýokdygyna göz ýetireninden soň geçmelidir. Welaýatymyzyň çäginde demir ýol geçelgeleriniň birnäçesi hereket edýär. Ulag serişdeleriniň sürüjileri tarapyndan şol demir ýol geçelgelerinde hereket howpsuzlygynyň bellenilen kadalarynyň doly berjaý edilmegine gözegçiligi ýola goýýarys. Şunda ýollaryň demir ýol geçelgeli jogapkärli böleginde hemişe hüşgär bolunmagyna aýratyn üns berýäris. Şundan ugur alybam gözegçilerimiz tarapyndan welaýatymyzyň çägindäki demir ýol geçelgelerine yzygiderli gözegçilik ýola goýulýar. Şu çäreleriň netijesinde demir ýol geçelgeleri bilen bagly ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almakda gowy netijeler gazanylýar.

Ol günler...

Ol günler bireýýäm uzakda galdy, Ondan soň erikler ýaýdy gülün kän.

Bolan waka

Razy etmek Türkmençilikde birek-biregi razy etmek, alan zadyňy ýerine salmak diýen ýaly gowy däpler bar. Men gulpagymy tasadyp ýören gyzjagazkam mellegimizde gowy erikler bardy. Bir gün Akga ejem (gaýtarmaka adamsy urşa gidip gelmedik) iki bedräni süýji erikden dolduryp: “Ýör, gyzym, Nurly agalara erik dadyryp geleli” diýip, menem yzyna düşürip alyp gitdi. Öz obamyzda bolsa-da aralyk ep-eslije bar eken. Akga ejem öýüň ýaşulusyny çagyrdyp gepleşdi. Meniň gulagymda galany onuň: “Razy bol, Nurly kaka!” diýen sözi boldy. Ol ýaşulynyň hem: “Wah, gyzym, men onsuzam razy ahyryn, ol ýyllar nämeler bolmaýardy” diýen sözi hakydamda galdy.

Halkyň hazynasyndan

Ýekeperi Tomsuň jöwzasynda seleň saýasy, salkyn şemaly hezil berýän köne gala barman, taýagatym beýle-de çertek dikdik. Harabanyň kölegesinde şemallaýan geçilere gözüm gidip oturşyma Aran çopandan näme üçin harabanyň kölegesine barmadygymyzy soradym. Ol dil açdy:

Pähim, paýhas, parasat

Matematika ylymlaryň şasydyr, arifmetika bolsa matematikanyň şasy. Ýaltalyk garyplygyň başlangyjydyr.

Arkadagly Serdaryň saýasynda

Asudadyr, agzybirdir halkymyz,Arkadagly Serdaryň saýasynda.Bagtly hem-de şat geçýändir wagtymyz,Arkadagly Serdaryň saýasynda. Hyjuwlydyr, gujurlydyr ýaşlary,Maksatlary belent, belent başlary,Bir suprada taýýar kylnar aşlary,Arkadagly Serdaryň saýasynda.

Gapana düşen möjek

(Hekaýa) Möjekleriň şeýleräk bir häsiýeti bar. Olar adamlardan örän gorkýarlar. Eldeki edip, her näçe saklajak bolsaň-da, çemini tapsalar gaçmak bilen bolýarlar. Diňe olary kiçijik wagtynda, onda-da heniz gözjagazlary açylmanka getirip saklap bilseň, eldeki edip bolmagy mümkin. Könelerimiz ýöne ýere aýtmandyrlar ahyry «Gurt çagasyndan ekdi bolmaz» ýa-da «Gurt çagasyny gundasaň-da durmaz» diýip. Möjek çagalary tä gözleri açylýança diňe süýt bilen oňýarlar, ýogsa-da heläk bolýarlar. Onsoňam möjekleriň ýene bir gylygy bar, ol hem adamlaryň taşlaýan süňk-saňklaryndan, öý haýwanlarynyň maslyklaryndan tamakinçilik etmekleri.