"Türkmen gündogary" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Lebap welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Türkmenabat şäheri, S.A.Nyýazow şaýoly, 42
Telefon belgileri: 3-14-36, 3-26-83, 3-26-82
Email: turkmengundogary-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Şygryýet bossany

Arkadaga alkyş Gül açýar döwletli DiýarArkadagyň paýhasyndan.Beýik ösüşlere barýarArkadagyň paýhasyndan.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Guşlaryň şasy

(hekaýa) Şol gün kakasy ony şeýle kelamlar bilen serpaýlady: «Şuňkarym, bu gün sen ata höwürtgäňi terk edýärsiň. Indiden beýläk öz höwürtgäňden örlärsiň. Sen ony adyňa mynasyp ýerde, beýik daglaryň depesi asmana uzaýan gaýalarynyň berkden-berk kertinde gurmalysyň. Ol ýöne-möne mesgen bolmaly däldir, kaşaňlygy bilen köpleriň gözlerinde nepis keşde bolup gaýalmalydyr. Ony görenleriň şol ýerde şuňkaryň ýaşaýandygyny bilmekleri wajypdyr.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Duýgur göwnüň küýsegi

(hekaýa) «Sag-aman ördüňizmi, mähriban adamlar?!».

16 Fewral 2021

Edebiýat

«Hatyjagöl»

(«Hatyjagöl» haly göli hakynda taryhy hekaýa) Joş­ly der­ýa egin di­räp otu­ran be­ýik baý­ryň ete­gin­de Sol­tan­ýaz be­giň ga­la­sy­nyň aşak-ýo­ka­ry ta­rap­la­ryn­da sak­çy­lyk çek­ýän dört sa­ny nö­kerden baş­ga bu jelegaýda adam-ga­ra gör­ne­nok­dy. Düý­bi in­li edi­lip tu­tu­lan bu ga­la­nyň gü­nor­ta-gün­do­ga­ry­ny al­kym­lap otu­ran Ak­de­pe oba­sy­nyň ýo­ka­ry ýü­zün­dä­ki ene ýa­byň ke­nar­la­ry­nyň er­ňe­gi­ni gyr­ma­lap ak­ýan su­wuň en­di­gan şyg­gyl­dy­sy­na go­şu­ly­şyp, oba it­le­ri­niň üý­rüş­ýän ses­le­ri di­ýäý­me­seň, daş-tö­we­rek­de ün­si çe­kä­ýer ýa­ly baş­ga üýt­ge­şik bir del goh-gal­ma­gal eşi­di­le­nok­dy. Daş-tö­we­re­giň bu gör­nü­şin­den çen tut­saň, şu wagt dün­ýä­niň bu imi­sa­la­ly­gyn­da, gö­ýä, ýurt­da hem, hal­kyň ömür­bo­ýy is­läp ge­len ýag­da­ýy bo­lan pa­ra­hat­lyk bo­laý­jak ýa­ly­dy. Bir gö­räý­mä­ge, bu şu­ňa-da meň­ze­ýär­di. Em­ma...

16 Fewral 2021

Edebiýat

Bagt ýyldyzy

(hekaýa) Orta mekdebi tamamlan oba gyzy agşamara şäheriň demir ýol menziline gelip, otludan düşdi-de, ýolugra geçip barýan ulaglara elini galdyryp başlady. Köp garaşdyrman depesinde «taksi» ýazgyly ulaglaryň biri deňinde saklandy. Obadan gelen gyz barmaly ýerini salgy berip, ulagyň yzky oturgyjyna ýerleşdi. Birdenem, sürüjiniň ýüz keşbine gözi düşen gyz allaniçiksi boldy. «Hakyt kinoda döwüň keşbini janlandyran artistiň özi-dä. Men ol adamdan kiçijekkäm nähili gorkupdym. Hiý-waý, nätsemkäm? Köpi gören sürüji gyzyň nämedir bir zada biynjalyk bolýandygyny derrew aňypdy. Ol muny bilmezlige salyp, gyza sowal berdi. Gyzam syr bildirmejek bolup sürüjiniň sowallaryna kynlyk bilen jogap bermäge synanyşdy.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Çapyksuwar

(hekaýa) Baý­gel­di us­sa­nyň ag­ty­gy Şir­my­ra­dyň har­by gul­lu­gyn­dan gel­ýän­di­gi ba­ra­da­ky ha­ba­ryň oba ýaý­ra­ma­gy bi­len Çeş­me­li oba­sy­nyň adam­la­ry­nyň äh­li­si di­ýen ýa­ly edil, to­ýa ga­raş­ýan ýa­ly, oňa ga­ra­şyp ug­ra­dy. Se­bä­bi Şir­my­ra­dyň gel­me­gi bi­len bu oba­nyň dur­mu­şy öz­ge­ren ýa­ly bo­lar. Nä­me üçin diý­ýä­ňiz­mi? «Nä­me üçi­ni­ni» dü­şün­dir­mek üçin gür­rü­ňi bi­raz uzalt­ma­ly bol­ýar. Se­bä­bi şeýt­seň, ho-ol, oba­my­zyň or­ruk or­ta­ra­syn­da­ky azyk dü­ka­ny­nyň ýa­nyn­da­ky us­sa­ha­na­da gi­je-gün­diz «tyrk-tyrk» edip otu­ran Araz­gel­di kö­wüş­çi­niň aý­dy­şy ýa­ly, gür­rüň has süý­ji bol­ýar. Tä­sir­li bol­ýar. Ine, şo­nuň üçi­nem gür­rü­ňi­mi aňyr­rak­lar­dan, en­tek Şir­my­ra­dyň ça­ga­lyk dö­wür­le­rin­den, og­lan­jyk­la­ryň öňü­ne dü­şüp, ga­ra­gol­luk­la­ryň dün­ýä­sin­de gam­syz döw­ran sü­rüp ýö­ren wagt­la­ryn­dan alyp gaý­da­ýyn.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Gysga gepim — gymmatym

(kyssaýy rubagylar) Derýanyň ýakasynda gyzyl küýzeden suw hödürlän adam-a sahydyryn diýip güpläp ýör, döwük küýzeden süýt beren kişi welin, henizem küýzesiniň döwükliginden çekinip ýör.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Behişti nygmatyň beýany

Daýhanyň deminiň düşen topragynda bolçulyk baly akýar. Topraga tagzym edip, onuň bilen gürleşip bilýän daýhan ýeri ýerlikli ulanmagyň ussady. Şahyr aýtmyşlaýyn: «Jandan söýüp zähmet çekdim, päk zähmetim bal getirdi». Başarnygyny bakjaçylyga bagyşlan daýhanlar gawuny köpçülikleýin ýetişdirýärler. Ýer göwsünden syzyp çykýan süýjüligi süzüp alýarlar. Ynjyk ynsanyň nesibesiniň nepagaly nygmata gabat gelmegi aşygyň alçy gopdugy, bagtyň çüwdügi. Tesbi düwmeleri ýaly hatar gurap geçen ýyllaryň ýygyrtlarynyň arasynda bolan ahwalatlar aglaba, aňşyrylmaýan salgyma ulaşýar. Gowy edilen işler, nusgalyk nysaklar, halkyň gazanan haýyrly halallyklary, sarymtyl salgymda mesaňa saýlanýar. Behişt bezegi bolan türkmen gawuny geçmişiň çuňluklarynyň gurumly çaňyna çolaşman, daýhanlaryň tagallasy bilen biziň şu günümizde hem il-günüň iň bir islegli bakja önümine öwrüldi. Deňinde deňleşip bolmaýan, taýsyz tagamdygy, datly nygmatdygy dadanlaryň dahanynda, aňynda aýrylman galdy. Datly tagamy dahana degen kişide indiki hödüre höwes döreýär. Iýmedikler imrinýär. Ajap arman aňa ýelimlenýär. Meşhur ýazyjymyz Berdi Kerbabaýewiň geçen asyryň otuzynjy ýyllarynda ýazan «Waharman» goşgusy şygyrlaryň seresi. Pikiri päkize şygyr şu gün okasaň hem şirin nygmatyň süýjüligi ýaly duýgy damarlaryňy terlendirýär. Ynsan ynamyna giren tagam, köňüllerde galdyrmaýar gam. Tanymal şahyr Gara Seýitliýewiň duýga dolanan goşgus

16 Fewral 2021

Edebiýat

Döredijilik menzilleri

Şygryýet älemi täsin dünýä çalym edýär. Bu äleme seýli-seýrana çykanyňda, söz diýilýän gudratyň jadysyna, gözelligine aşyk bolmazlyk mümkin däl. Şahyrlaryň şahyrana kalbyndan joşup çykýan sözler şygryýet dünýäsiniň bezegine öwrülip, ynsan ýüregini ýakymly duýgudan doldurýar. Annageldi Källiýew hem indi onlarça ýyllar bäri öz goşgulary bilen türkmen şygryýetiniň baýlaşmagyna mynasyp goşant goşup gelýär. Baryp-ha obalaryndaky 6-njy orta mekdebiň 5-nji synpynda okaýarka-da, ol goşgy ýazan eken. Ol çagalyk ýyllaryndan başlap goşgy ýazmak, aýdym aýtmak, matematikany öwrenmek bilen yzygiderli meşgullanypdyr. Şol ýyllarda, has takygy, 5-nji synpda okaýarka Annageldi Källiýew matematika ugrundan etrap boýunça geçirilen olimpiadada ýeňiji bolupdyr. Şeýle hem, 5-nji synpdan başlap, ol eline mandolina saz guralanda aýdym aýtmagy öwrenipdir. Çagalykda gursagyňa ornan, ruhy syrdaşyňa öwrülen söýgi — şygryýete, çeper söze, sungata söýgi hiç haçan öçmeýär. Munuň şeýledigini şahyryň çagalyk ýyllaryndaky ilkinji synanyşyklarynyň mysalynda hem göz ýetirip bolýar.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Alp attila

Ömür beýany (Dowamy. Başlangyjy žurnalymyzyň geçen sanlarynda) Rime gelen ilkinji günlerinden Attilany geň galdyran hem hopukdyran köşgüň howasy boldy. Möýüň kerebi ýaly bulam-bujarlyk, gurulan hem guruljak duzaklar, bäsdeşligiň hem basdaşlygyň netijesiniň diňe ölüm bilen soňlanmagy, haýsydyr bir maksat üçin doganlygyň, dostlugyň pida berilmegi, bähbit üçin iň pis pygyllaryň amala aşyrylmagy bu ýerde adata öwrülen eken. Sährada beýle ýagdaýlary göz öňüne getirmek, guramak asla mümkin däl. Dönüklik, biwepalyk, göriplik bardyr. Ýöne beýle derejede bolup biljegine ähtimal bermegem akyla syganok.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Gyrgyz hekaýatlary

Dünýä halklary bilen dostluk gatnaşygyny barha ösdürýän Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakyndaky Kararnamanyň kabul edilmegi ýurdumyzyň bütin dünýäde parahatçylygy, abadan durmuşy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen daşary syýasatynyň ählumumy ykrar edilmegi boldy. Parahatçylyk, ynanyşmak, hoşniýetli gatnaşyklar, dünýä ýurtlary bilen ikitaraplaýyn bähbitli hyzmatdaşlyk bular Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň esasy sütünleri hasaplanýar. Biziň ýurdumyz goňşy hem alysky ýurtlar bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny giň gerim bilen täze derejelere çykarýar. Çünki dostluk gatnaşyklary doganlyk halklar bilen aralykdaky köprüleri has berkidýär, jebisleşdirýär. Dünýä halklarynyň medeniýeti we edebiýaty halklaryň arasyndaky dostluk gatnaşyklaryny ýygjamlaşdyrmakda mynasyp orny eýeleýär. Hut şonuň üçin-de bizem daşary ýurtlaryň ýazyjy-şahyrlarynyň eserlerini terjime edip, okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik. Žurnalymyzyň şu sanynda gyrgyz ýazyjysy Kanybek Imanaliýewiň eserlerini okyjylara hödürleýäris.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Ýükçi

Ähli döwürde-de janly-jandar, bag-bakja, ekin-dikin üçin, umumy adamzat ýaşaýşy üçin suw ilkinji zerurlyk bolupdyr. Dagyň eteginde kärizleri gazyp, daýhanlar suwaryş işlerinde ulanypdyrlar. Derýalardan, howdanlardan suw akabalaryny çekip, tekiz ýerlerde ekin meýdanlaryny suwarypdyrlar. Iri suw akabalaryndan birnäçe menzil ýaplary gazyp, ilatly ýerlere getiripdirler. Şol ýaplary gazmak üçin ýer tekizliginde ýapgyt ugurlary bilmek kyn bolupdyr. Suw akymynyň ýapgyt ugurlaryny bilmek üçin ata-babalarymyz özleriçe usul oýlap tapypdyrlar. Suwaryş ýaplaryny çekmezden ozal ýeriň pes ýerini anyklamakda adamlar aglaba, eşegi ulanypdyrlar. Onuň üçin kürreli eşegi ot-iým bermän, iki-üç günläp aç saklapdyrlar. Eşegi münüp derýadan, howdandan ýa-da uly suw akabasyndan saka aljak ýerine gidipdirler. Gaýdyşyn eşegiň üstüne iki çuwal çäge ýükläp gaýdypdyrlar. Üsti agyr ýükli eşek hiç mahal beýik tarapa dyrmaşmaýar. Ol hem açlygyndan hem kürresini küýsäp, ýeriň ýapgyt ugruna tarap ýapbyldap gaýdýar. Ine, şeýdip, onuň ýörän yzyny belläp, soň şol ugur boýunça ýaplary gazypdyrlar. Suw baran ýerde bolsa, dürli ekinleri ekipdirler.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Dostlugyň nusgasy

Gahryman Arkadagymyz türkmen halkynyň uzak müňýyllyklaryň dowamynda döreden däp-dessurlaryny, gyzyla gaplaýmaly hekaýatlaryny, adamzadyň genji-hazynasyna öwrülen ruhy gymmatlyklaryny özünde jemleýän «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabyny bize peşgeş berdi. Mähriban Prezidentimiz «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda taryhy şahsyýetler bilen baglanyşykly gyzykly, täsin rowaýatlary hem beýan edýär. Şol hekaýatlardyr rowaýatlarda meşhur şahsyýetleriň taryhy keşbi janlanýar. Dostlugyň we dilewarlygyň ajaýyp nusgasyna öwrülen Soltansöýün bilen Myralynyň ömür ýoly baradaky rowaýatlaryň terbiýeçilik ähmiýeti uludyr. Mähriban Prezidentimiz Soltansöýüniň Myralynyň akyl-paýhasyny synap görmek üçin ondan: — Ýalan bilen çynyň arasy näçe menzildir? — diýip, sorandygyny ýazýar.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Hekaýatlar — ruhy-ahlak çeşme

Halk döredijiligi ertekiler, mifler, efsanalar, rowaýatlar, şorta sözler ýaly birnäçe görnüşleri öz içine alýar. Bu žanrlaryň iň gadymy görnüşleriniň biri-de hekaýatlardyr. Hormatly Prezidentimiz «Türkmen medeniýeti» kitabynda: «Halk döredijilik eserleriniň ýaremezan, erteki, rowaýat, hekaýat, tymsal, dessan, epos... ýaly görnüşleriniň hem halkymyzyň ruhy medeniýetini öwrenmekde we ýaş nesli terbiýelemekde ähmiýeti bimöçber uludyr» diýip jaýdar belleýär. Alym R. Rejebow «Edebiýat ylmyna degişli terminleriň sözlügi» atly ylmy işinde hekaýat diýip nusgawy edebiýatda öwüt-nesihat mazmunly, gowy adamçylyk häsiýetlerini ündeýän goşgy, köplenç mesnewi bilen ýazylan eserlere aýdylýandygyny belleýär.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Milliligiň çeper beýany

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen halkymyzyň maddy-ruhy medeniýetini öwrenmek üçin ähli mümkinçilikler döredildi. Bu babatda edebi çeşmelere ýüzlenmek, olaryň üsti bilen halkymyzyň etnografiýasyny seljermek möhüm ylmy wezipe bolup durýar. Türkmen halkynyň etnografiýasynyň şöhlelendirilşi 1950—1970-nji ýyllaryň edebi eserlerinde öz beýanyny tapypdyr. Bu döwürlere degişli etnografik maglumatlar Naryman Jumaýewiň (1925—1984) eserlerinde-de giňden beýan edilýar. Tanymal ýazyjynyň kitaplary çeper dil bilen durmuşy ýagdaýlary iňňän anyk suratlandyrmagy bilen halkyň kalbynda giň orun aldy. Naryman Jumaýewiň «Ýuwaş gelin» powesti 1962-nji ýylda çapdan çykdy. Onuň esasynda 1969-njy ýylda adybir kinofilm hem surata düşürildi. Kinofilmde-de halkymyzyň däp-dessurlary, maşgala gatnaşyklary görkezilýär. Powestde bu babatda has köp maglumatlar bardyr. Olaryň üsti bilen ХХ asyryň 50-60-njy ýyllarynda halkymyzyň etnografiýasyny öwrenmek bolýar. Eserde maddy-ruhy medeniýetiň köp taraplary beýan edilýär. Eseriň baş gahrymanlary Selbi we Jemşit birek-biregi gowy görýärler, toý tutýarlar. Wakalar olaryň toýuna çenli we ondan soňky bolup geçýän ýagdaýlary şöhlelendirýär. ХХ asyryň 50-60-njy ýyllarynyň durmuşynyň wakalary bu eserde giň gerim alýar, olaryň beýan edilişi etnografik jikme-jikligi bilen tapawutlanýar.

16 Fewral 2021

Edebiýat

Baýdagym

Türkmen sährasynyň reňkin alypdyr,Geçmişden gözbaşyn alan Baýdagym.Atalarmyz namys-ar deý söýüpdir,Geçmişden gözbaşyn alan Baýdagym. Gudrat deýin deňäp mukaddeslige,Erkinlik nusgasy bagtyýar nesle,Pasyrdap ýetirýäň arzuw-islege,Geçmişden gözbaşyn alan Baýdagym.

15 Fewral 2021

Edebiýat

Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmeniň Altyn asyry» atly bäsleşigine

Watanym Gülzara öwrüldi belendi-pesi,Şu güni bagtyýar, ýagty ertesi,Eger bar diýilse behişt ençesi,Sen birisiň, bolmaz güman, Watanym!

15 Fewral 2021

Edebiýat

Nesibeli myhman

(Hekaýa) Işinden ýadap gelen Kyýasyň öňünden çykan bäş ýaşlyja gyzy Leýlajygyň jedirdisi ýadawlygyny zym-zyýat etdi.

15 Fewral 2021

Edebiýat

Magtymguly PYRAGY

ATY GEREK At gazanar goç ýigidiň,Owwal bedew aty gerek.Gelene garşy durmaga,Ýagşy muhabbeti gerek.

13 Fewral 2021

Edebiýat

Bir döwüm çörek (Hekaýa)

Siz çöregiň gudratdygy, keramatdygy hakyndaky gürrüňlere öň hem ynanýansyňyz, ýöne meniň gürrüň berjek bu wakamdan soň ol ynanja bolan garaýşyňyz has hem artar. O nähili waka diýýärsiňizmi? Ol waka baryp-ha mundan ýigrimi bäş ýyl ozal bolupdy. ...Şol gün şenbe günüdi, howanyň biraz sowujagy bardy, demirgazykdan öwüsýän şemal ýüzüňi ýalap-ýalap geçýärdi. Mergen ol wagtlar ýokary okuw mekdebiniň dördünji ýylynda okaýardy. Okuwlar bilen gowy öwrenişipdi. Şol günem okuw sapaklary tamamlanyp daş çykanlaryndan soň, orta atylan pikirler garyn doýurmak barada boldy. Bu bolsa olaryň ajygandyklaryny aňladýardy. Mergeniň: «Wah, şu mahal bir döwüm gyzgynjak tamdyr çöregi bolsa, men-ä başga zat iýmezdim» diýeni hem şoldy welin, dosty Arslan:

12 Fewral 2021

Edebiýat