"Türkmen gündogary" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Lebap welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Türkmenabat şäheri, S.A.Nyýazow şaýoly, 42
Telefon belgileri: 3-14-36, 3-26-83, 3-26-82
Email: turkmengundogary-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjy

Bilşimiz ýaly, 2024-nji ýylyň ilkinji günlerinden başlap, Watanymyzda we daşary ýurtlarda beýik söz ussady Magtymguly Pyragynyň adamzadyň ruhy medeniýetiniň hazynasyna giren ynsanperwerlik, watançylyk duýgularyny terbiýelemegiň milli mekdebiniň binýadyny emele getirýän baý edebi mirasyny öwrenmek, bütin dünýäde wagyz etmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Şu ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýen şygarynyň many-mazmuny hem watançylyk ruhuny belende götermäge, ýaşlary terbiýelemäge goşant goşmaga, ýurdumyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmekde ruhlandyrmaga gönükdirilendir. Biz hem žurnalymyzyň bu sanynda Magtymguly Pyragynyň döredijiligini öwrenmäge degişli ylma uly goşant goşýan, halkymyzyň köpasyrlyk medeni gymmatlyklaryny öwrenmekde, gorap saklamakda, geljekki nesillere ýetirmekde hem-de edebi ösüşleriň ugurlarynda köp ýyllaryň dowamynda şahyrana taglymatlary wagyz edip gelýän birnäçe magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjyny okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Pyragynyň Britaniýadaky golýazmasy

Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň golýazmalarynyň nusgalary dürli ýyllarda dünýäniň dürli künjeklerine ýaýrapdyr. Dana akyldaryň Ýewropada üç sany golýazmasynyň saklanýandygy mälimdir. Olar Arminiý Wamberiniň Budapeşte elten golýazmasy, Germaniýanyň Bremen golýazmasy hem-de Britan muzeýindäki golýazmadyr.  Britan muzeýiniň Gündogar bölümine indi otuz ýyldan gowrak wagt bäri iňlis alymy Džon Hartli ýolbaşçylyk edip gelýär. Rus, arap-pars dillerinden ýeterlik baş çykarýan, musulman dinini kabul edip, Muhammet Isa Weýli diýen ady alan bu alym bilen biz eýýäm birnäçe ýyl bäri döredijilik gatnaşygyny saklap gelýäris. Bu gatnaşygymyzyň düýp özeni Pyragynyň muzeýde saklanýan golýazmasy bilen baglanyşyklydyr. Beýik akyldaryň golýazmasynyň gymmatynyň egsilmezligi bizi bu ugurda yzygiderli söhbet etmäge iterýär. Şu jähetden, Muhammet Isa Weýliniň beren gürrüňleri esasynda taýýarlan makalamyzy okyjylara ýetirmegi müwessa bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Azadynyň gymmatly mirasy

 Akyldar şahyrlarymyz Döwletmämmet Azadynyň we Magtymguly Pyragynyň ýaşan döwürlerine ser salsaň, türkmenleriň agyr durmuşy, galagoply döwri başdan geçirendigine göz ýetirýärsiň. XVIII-XIX asyryň sepgitlerinde halkymyz daşky hökümdarlaryň gazaply syýasatyna, rehimsiz urgulara, talaňçylyklara sezewar bolupdyr. Türkmen halkynyň şeýle agyr jemgyýetçilik-syýasy we durmuş-ykdysady ýagdaýy, çylşyrymly zamanasy parasatly Azadyny we akyldar Magtymguly Pyragyny orta çykarypdyr. Döwletmämmet Azady «Wagzy-azat» atly taryhy eserinde özbaşdak döwlet gurmak baradaky pikirleri we ýörelgeleri ündän, ötgür galamy bilen halkynyň bagtly geljegi üçin ynamly we batyrgaý hereket eden beýik şahsyýetdir. Azady bu kitabyny ýazmakda Gündogaryň Firdöwsi, Nyzamy, Sagdy, Nowaýy ýaly beýik şahyrlarynyň wagyz-nesihat beriji «Şanama», «Syrlar hazynasy», «Gülüstan», «Bossan», «Haýratul-ebrar» eserlerinden we beýleki traktatlaryndan, poemalaryndan görelde alyp, olary döredijilikli özleşdiripdir. «Wagzy-azat» eseri hem beýleki birnäçe orta asyr eserleri ýaly, Allatagala, Muhammet pygambere we dört çaryýara mynajat sözleri bilen başlanýar. Eseriň ilkinji baby, däp bolşy ýaly, hökümdarlar we olara mahsus bolmaly gylyk-häsiýetler hakyndadyr. Akyldar şahyrymyz bu eserinde taryhda uly yz galdyran Gaznaly hökümdarlary Söbüktegini hem-de soltan Mahmydy nusgalyk hökümdarlaryň keşbinde wagyz edýär. Mahmyt Gaz

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Dur­muş mu­hab­be­ti (hekaýa)

Güljahan Garaýewanyň çeken suraty. Toý sowuldy. Iki günden bäri hysyrdysy ýeten toý dabarasy bu gün birneme kiparlady. Ýeke dikraryny gözli-başly eden Oguldöndi ýeňňäniň gerdeninden agyr ýük aýrylyp, arkasyna birneme ýel çalan ýaly boldy. Säheriň sergin howasy aýnanyň perdelerini ikiýana galgadyp: «Hany, Aý gelni menem bir synlaýyn» diýen terzde ýuwaşjadan şuwwuldaýardy. Güýz günlerem bolsa, howa entek çigreklemändi. Bady-saba jana hoş ýakýardy. Öýe täze gelin gelende, howasy täzelenip, otaga müň bir gülüň müşki-anbary pürkülen ýaly bolaýýar. Megerem, ol päk söýginiň, mähir-muhabbetiň ysydyr.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Güýz şe­ma­ly

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­ne-de güýz gel­di, sa­ral­dy ýap­rak, Pas­lyň jüm­mü­şin­den ge­tir­di ha­bar.Ser­gin şe­mal ça­la yrap bag­la­ry,Tä­nip dü­şen ýap­rak ze­mi­ni ta­par.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

«Gö­rog­ly» şadessany — ter­bi­ýe­çi­lik mek­de­bi

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­di-se­kiz ýaş­la­rym­da­ky ça­ga dö­wür­le­rim­de ata­myň ýa­nyn­dan aý­ry­la­mok­dym. Ata­myň bir ada­ty bar­dy, boş wagt ta­pyn­dy­gy agaç san­dy­gyn­dan bir­nä­çe mag­ni­to­fon kas­se­ta­la­ry­ny çy­ka­ryş­dy­ryp, bir dö­wür­ler meş­hur bo­lan «Ro­man­tik» at­ly mag­ni­to­fo­nyn­da gu­la­ga öw­rü­lip, des­san diň­lär­di. Ata­myň ýa­nyn­da bo­la­nym­dan soň­ra me­nem diň­le­me­li bo­lar­dym. Ça­ga bol­sa­mam, des­sa­nyň ma­ny­sy­na o di­ýen dü­şü­nip bar­ma­ýan bol­sa­mam, şol des­san­lar me­niň ün­sü­mi özü­ne çe­ker­di. Atam bol­sa bar dur­ky-düýr­me­gi bi­len ber­lip diň­lär­di. Ara­syn­da ba­şy­ny ýaý­kap-ýaý­kap goý­be­rer­di. Atam des­san diň­le­ýär­kä, on­dan bir zat so­ra­saň, ün­sü­ni böl­seň ha­la­maz­dy. Wag­ty bi­len jo­ga­bam ber­mez­di, nä­gi­le­lik bi­len hü­ňür­där­di.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

Gysgajyk kyssalar

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ru­hu­be­lent­lik we sag­lyk

24 Noýabr 2024

Edebiýat

ÇY­KAR

Sar­pa­la öý­lä­ne san­man­ka wag­tyň,Şu gü­nüň er­tä­ge düýş bo­lup çy­kar.Şat­lan, gad­ry bi­lin­me­se ak bag­tyň,Gi­der, göz­den ajy ýaş bo­lup çy­kar. Yn­sa­byň ger­şin­de gül­läp dur Ze­min,Ömür çäk­li, ýö­ne men­zil, gör, ne giň! Gö­rül­män, ulan­man, ýa­ky­lan ze­hinDo­ňar-da, beý­ni­den çiş bo­lup çy­kar.

23 Noýabr 2024

Edebiýat

Duýguly dünýä

KÖŇÜL Köp syry bar, bar syryny                            äşigär etmez köňül,Öz ýoly bar, her göreniň                            ýoluna gitmez köňül,Ogrudan ýa jümrüden hiç                            ätiýaç etmez köňül,Hakdan gelen emri bardyr,                          pos basyp ýatmaz köňül,Hergiz köňül hazynasyn                          bir pula satmaz köňül,Misli Güneş,                    nury birle nirlere ýetmez köňül,Uzak-uzak bu ýollarda çat açmasyn,                                                  synmasyn,Iki dünýe abat bolsun, döwülse,                                           bitmez köňül...

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Depder sahypasynyň gyralaryndaky ýazgylar (Dostluk köprüsi)

ÖTGÜR HAŞIMOW (1941 — 2013),Özbegistanyň halk ýazyjysy. AÝ BILEN GÜN

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Garaşylmadyk duşuşyk (Hekaýa)

«KIÇIJEK ADAMYŇ GÜRRÜŇLERI» HEKAÝALAR TOPLUMYNDAN Men ony gören dessime begenjimden ýaňa ýüregim agzymdan çykaýjak boldy. Bu şoldy, maňa köp ýagşylyk eden, birwagt elimden tutup, goldan-goran, meniň şu günki ýeten derejäme sebäp bolan adamdy. Men ony köp wagt bäri görmändim, nirededigini, näme iş bilen meşguldygyny, haýsy künjekde ýaşaýandygyny sorap-idäp anyklapdym, emma ýanyna barmaga aýgyt edip bilmeýärdim.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ylham joşguny

SOWAL Saňa kitap okap bereýinmi?Ýüregimde gopýan gowgalar hakda,Heniz ýazylmadyk romanlar hakda,Maňa görülmedik rowalar hakda,Kitap okap bereýinmi?Ybarat ol bölek-büçek sahypalardanHemem şoňa meňzeş hakydalardan.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ylham ýaýlasy

Türkmen Bitaraplygy Ynam bilen bakmak ertirki güne —Bu türkmen halkynyň Bitaraplygy.Görk goşmak dünýäniň gözel görküne — Bu türkmen halkynyň Bitaraplygy.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ömür örki tebigatda

Bu waka 2016-njy ýylda bolupdy. Şol ýyl belli geolog, paleontolog Aman Nigarowyň öz kärdeşi Irina Dubrowo bilen bilelikde ýazan, türkmen, rus, iňlis dillerinde taýýarlan «Türkmenistanyň gadymy pilleri» atly kitaby giň okyjylar köpçüligine gowuşdy. Täze kitap hem-de onuň awtorlarynyň biri, seýrek hünärli alym bilen ýakyndan tanyşmak islegi bizi Aman Nigarow bilen duşurdy. Şol duşuşykda Aman aga bize alyp baran ylmy işleri hakynda gyzykly gürrüň berdi. Onuň täsin gürrüňleri ýurdumyzdaky tebigy ýadygärliklerdir şol ýerlerde ýaşan jandarlary göz öňünde janlandyrýar. Aman Nigarow 1932-nji ýylda Mary welaýatynyň häzirki Mary etrabynyň Mülk üç urug obasynda doglupdyr. Ol ilki obalaryndaky ýediýyllyk mekdebi tamamlaýar, soňra şol döwürde Mary şäherindäki 2-nji mugallymçylyk mekdebine okuwa girýär. 1949 — 1953-nji ýyllar aralygynda şol döwürde Aşgabatdaky ýokary mugallymçylyk institutynyň geologiýa-geografiýa fakultetinde okaýar. Instituty tamamlandan soňra, ol öz okan fakultetinde paleontologiýa mugallymy bolup işe başlaýar.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ussat ýazyjyny hatyralap...

Ýakynda Kerki etrap häkimliginiň, etrap medeniýet we bilim bölümleriniň bilelikde guramagynda Kerki etrap Medeniýet merkezinde ussat ýazyjy Osman Ödäýewiň doglan gününiň 70 ýyllygyna bagyşlanyp döredijilik duşuşygy geçirildi. Duşuşykda Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň mugallymy, filologiýa ylymlarynyň kandidaty Baýram Akadow we şahyr Şatlyk Hudaýnazarow, Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti Döwrangeldi Agalyýew, şahyrlar Agamyrat Soltanow, Hudaýguly Goçow, Osman Ödäýew adyndaky 28-nji orta mekdebiň mugallymy Jemal Abdyllaýewa dagy çykyş edip, ýazyjynyň ömür ýoly, eserleriniň edebi-çeper gymmaty barada gürrüň berdiler. Ýazyjynyň «Altynjan hatyn» romany esasynda dessan döreden Baýram Akadowyň çykyşyndan soň, Türkmenistanyň at gazanan artisti Çary Ýakubowyň bu dessandan bir parça ýerine ýetirmegi has-da täsirli boldy.

21 Noýabr 2024

Edebiýat

Akyldar ahlak barada

Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda: «Iň gymmatly miras terbiýe, terbiýäniň özeni bolsa ylym-bilimdir» diýen setirleriniň aňyrsynda çuň many ýatyr. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, ata-babalarymyzyň mizemez ýörelgelerine sarpa goýmak — özüňe sarpa goýmakdyr, ýagny öz geçmişiňe, şu günüňe sarpa goýmakdyr we geljegiňi kämil gurnamak baradaky akylly-başly aladaňdyr. Dana-pähimdarlar öz döredijiligi bilen medeniýeti ösdüripdirler hem baýlaşdyrypdyrlar. Medeniýet bolsa ynsanlaryň özüni alyp barşyny şertlendirýär. Biziň gürrüňini etmek isleýän gymmatlygymyz içki eşretler — ahlak gymmatlygydyr. Meşhur nemes filosofy I.Kant tarapyndan XVIII asyrda ulanylyşa girizilen «gymmatlyk» düşünjesi jemgyýetdäki ahlak gymmatlyklaryny nazara alýar. Onda bagtyýarlyk, uzak ömürlilik, beden we ruhy sagdynlyk, ony gazanmak üçin adamy söýmek, edeplilik, däbe eýermek, alymlyk, parasatlylyk, asyllylyk ýaly häsiýetlere eýe bolunmalydygy hakynda aýdylýar. Asyllylyga ajaýyplyk hökmünde baha berilýär, özüňi alyp barmagyň etiki kadalary estetiki öwüşgine eýe bolýar.

21 Noýabr 2024

Edebiýat

«Magtymguly, halk ýadyndan aýrylma...»

Gowşutgeldi DAŇATAROW,Türkmenistanyň halk ýazyjysy: — Magtymguly Pyragy özünden öň ýaşan söz ussatlarynyň döredijiliginiň maňzyny-maýasyny kalbyna siňdirip, pähime eýläp döreden eserleri bilen milli edebiýatymyzda esas goýan şahyrdyr.

21 Noýabr 2024

Edebiýat

Şygryýet

Atamyrat ATABAÝEW,Türkmenistanyň halk ýazyjysy. Seniňdir

21 Noýabr 2024

Edebiýat

Ýagşylar ýagşylykda ýatlanar

Türkmenistanyň halk şahyry Durdy Gylyç. Türkmenistanyň hallk şahyry Durdy Gylyç hakynda XX asyrda ýazyjy-şahyrlarymyz köp sanly çeper eserleri döredipdirler, edebiýatçy alymlarymyz şahyryň döredijiligini ylmy nukdaýnazardan içgin öwrenipdirler. Türkmen edebiýatynyň taryhynda Durdy Gylyjyň çeper keşbi dogrusynda söz açylanda, ol barada eserleri döredip, köp sanly ýatlama galdyran Türkmenistanyň halk ýazyjysy Beki Seýtäkowyň keşbi ilkinjileriň hatarynda göz öňüne gelýär. Beki Seýtäkowyň «Şahyr» powestini Durdy Gylyç barada döredilen düýpli eserleriň biri hasaplamak bolar. Powestde şahyryň ýaşlygy, maşgala durmuşy, çeper söze — edebiýata bolan söýgüsi, şol döwrüň syýasy-taryhy ýagdaýlary barada söz açylýar. Ussat ýazyjynyň Durdy Gylyç baradaky eserlerini, ýatlamalaryny okanymyzda, onuň şahyr bilen ýakyn aragatnaşyk saklandygyna göz ýetirýäris.

21 Noýabr 2024

Edebiýat

Tokarja bilen garynja (Erteki)

Bir bar eken, bir ýok eken. Gadym wagtlarda Gutly atly bir oglanjyk bar eken. Ol deň-duşlarynyň arasynda iň bir tokarjasy, ekabyrragy bolansoň, hemmeler onuň adyny Tokarja diýip tutupdyrlar. Tokarja hemişe kölüň kenarynda, özi ýaly oglanjyklar bilen oýnar ýörer eken. Olar ikibir-üçbir bolşup kölüň ýalpagrak ýerinde suwa-da düşer ekenler. Hasam kölde ýüzüşip ýören ördekdir gazlary ýakyndan synlamak hezil eken. Olar aram-aram suwa çümüp, gurçukdyr ownuk balyjaklary tutýar ekenler. Olara ulurajyk balyklaram gabat gelipdir. Käte olaryň awlajak awuny niredendir bir ýerlerden peýda bolan garaguşlaryň ýüzugra alyp, asmana göterilen gezeklerem bolupdyr.

21 Noýabr 2024

Edebiýat