Bil­ýär­mi­di­ňiz? (Haý­wa­nat dün­ýä­si­ne de­giş­li jan­dar­la­ryň «ça­ga­lary­nyň» at­lan­dy­ry­ly­şy)

Haýwanat dünýäsi
20 Awgust 2021
3623

  As­lyn­da «ça­ga» sö­zi di­ňe adam­la­ra de­giş­li. Ýö­ne il için­de haý­wa­nat dün­ýä­si­ne de­giş­li jan­dar­la­ryň «ça­ga­sy­nyň» at­lan­dy­ry­ly­şy kän­bir ýör­gün­li bol­man­dy­gy, kä­ha­lat­da bol­sa bi­lin­me­ýän­di­gi üçin «atyň ça­ga­sy», «itiň ça­ga­sy», «pi­şi­giň ça­ga­sy»… ýa­ly gör­nüş­ler­de aý­dyl­ýar. Ça­ga­lar, si­ze eý­ýäm baş­lan­gyç synp­lar­da atyň «ça­ga­sy­na» – taý, taý­ça­nak; syg­ryň «ça­ga­sy­na» – gö­le; goý­nuň­ka – gu­zy di­ýil­ýän­di­gi öw­re­di­len­dir. Eý­sem, beý­le­ki jan­dar­la­ryň «ça­ga­sy» nä­hi­li at­lan­dy­ryl­ýar? Ge­liň, ola­ryň bir­nä­çe­si­ni bi­le­lik­de öw­re­ne­liň!
Doň­zuň «ça­ga­sy­na» jo­juk di­ýil­ýär. Itiň­ki – gü­jük; dü­ýäň­ki – kö­şek; gu­la­nyň­ky – go­duk; ge­çiň­ki – owlak; ke­ýi­giň­ki – tokar; to­wu­gyň­ky, kä­ki­li­giň­ki, ör­de­giň­ki ýa­ly ýu­murt­ga­dan çy­kan­da ýe­lek­li bol­ýan­la­ra – jüý­je; eşe­giň­ki – kür­re; ýol­bar­syň­ky – şir­be­çe; aýyň­ky – mer­dek; tow­şa­nyň­ky – çeb­şek; gur­ba­gaň­ky – it­ba­lyk; pi­şi­giň­ki – gi­jen; gum­ryň­ky, gar­la­wa­jyň­ky, bür­gü­diň­ki ýa­ly ýu­murt­ga­dan çy­kan­da ýe­lek­siz bol­ýan­la­ra – ete­ne; ýy­la­nyň­ky – ýy­lan­çyr; til­kiň­ki – ýyl­pyz; şa­ga­lyň­ky – tu­la; mö­je­giň­ki – üzit; tom­za­gyň­ky – toý­çy diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Eý­sem, pyş­ba­ga, kir­pi, ga­ryn­ja, pil ýa­ly beý­le­ki jan­dar­la­ryň «ça­ga­sy» nä­hi­li at­lan­dy­ryl­ýar­ka? Ça­ga­lar, bu so­wa­ly si­ziň özü­ňi­ze goý­ýa­rys! Ulu­lar­dan we mu­gal­lym­lar­dan so­rap, müm­kin bol­du­gy­ça köp jan­da­ryň «ça­ga­sy­nyň» at­lan­dy­ry­ly­şy­ny öw­ren­mä­ge sy­na­ny­şyň!
Şeý­le-de, el­my­da­ma jan­dar­lar ba­ra­da gür­rüň ede­ni­ňiz­de ola­ryň «ça­ga­sy» diý­mä­ge de­rek de­giş­li at­la­ry­ny (to­wu­gyň jüý­je­si, syg­ryň gö­le­si, itiň gü­jü­gi, tow­şa­nyň çeb­şe­gi, aýyň mer­de­gi, mö­je­giň üzi­di, şa­ga­lyň tu­la­sy di­ýen ýa­ly) tut­ma­ga çal­şyň!  

Beýleki habarlar