Täsinlikler mesgeni

12 Awgust 2024
596

2003-nji ýylyň noýabrynda Hazaryň deňiz gurşawyny goramak boýunça Hazarýaka döwletleriň bäşisiniň wekilleri tarapyndan Çarçuwaly konwensiýa, ýagny Tähran Konwensiýasyna gol çekildi. Ol 2006-njy ýylyň 12-nji awgustynda güýje girdi. Şol gün Hazarýaka döwletlerde her ýyl Hazar deňziniň güni hökmünde bellenilýär. Bu senäniň deňziň ekologik howpsuzlygy meselelerinde, ekoulgamy gorap saklamakda ähmiýeti uludyr.

Hazar deňziniň meýdany 371 müň inedördül kilometr bolup, iň çuň ýeri 1025 metre, kenarýaka çyzygynyň uzynlygy 7000 kilometre ýetýär. Demirgazykdan günorta 1200 kilometr uzap gidip, ortaça ini 320 kilometre barabar. Oňa 130-dan gowrak derýa guýýar. Çäginde ululy-kiçili adalaryň 50-ä golaýy bar. Deňziň biodürlüligi we janly-jandarlaryň özboluşlylygy, köpüsiniň bolsa diňe şu ýerlerde duşýandygy aýratyn bellärliklidir. Bekre balyklarynyň dünýä gorunyň 90 göterim töweregi şu ýerde jemlenendir. Guşlaryň 300-den gowrak görnüşi gabat gelýär. Ýerde-suwda ýaşaýanlaryň, süýdemdirijileriň we süýrenijileriň köp görnüşi bar. Bu sebitde başga hiç ýerde duş gelmeýän Hazar düwleni-de ýaşaýar.

Elmira ROZUMOWA,
Hazar döwlet tebigy goraghanasynyň ylym bölüminiň hünärmeni.