"Balkan" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Balkan welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Balkanabat şäheri, 145-nji ýaşaýyş jaý toplumy, 1
Telefon belgileri: 6-37-06, 6-07-92, 6-07-96
Email: balkan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Ekologik abadançylyk — wajyp wezipe

Birleşen Milletler Guramasynyň belent münberinden çykyş etmek bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwletleriň we dünýä halklarynyň durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmegiň tebigatyň deňagramlylygy barada alada etmezden mümkin däldigini birnäçe gezek nygtapdy. Nebitiň we gazyň ägirt uly gorlary bilen bir hatarda, Türkmenistan Gün we ýel energiýasy çeşmelerine hem baýdyr. Dünýä tejribesinden görnüşi ýaly, adaty däl energiýa çeşmeleriniň giňden ulanylmagy, ylaýta-da, senagat merkezlerinden uzakda ýerleşýän ilatly nokatlaryň gündelik durmuş hem önümçilik hajatlaryny üpjün etmäge mümkinçilik berýär. Daşky gurşawy goramagyň hukuk esaslaryny kesgitleýän «Atmosfera howasyny goramak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hem ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge, daşky gurşawa ýetirilýän ýaramaz täsirleriň öňüni almaga gönükdirilendir.

Ekologiýa medeniýeti — ählumumy wezipe

Häzirki wagtda Türkmenistanyň sebitiň we dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen köpugurly hyzmatdaşlygy täze depgine we many-mazmuna eýe bolýar. Döwletimiz halkara giňişliginde umumadamzat ähmiýetli derwaýys wezipeleriň çözgüdini taýýarlamaga işjeň gatnaşýar. Türkmenistan ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek babatda BMG hem-de onuň düzüm birlikleri, hususan-da, BMG-niň Daşky gurşaw baradaky maksatnamasy, BMG-niň Ösüş maksatnamasy, şeýle hem Araly halas etmegiň Halkara gaznasy ýaly abraýly halkara guramalary bilen bilelikde milli we sebitleýin derejedäki onlarça taslamalary durmuşa geçirýär. Ýurdumyzyň kabul eden halkara hukuk resminamalarynyň hatarynda «Türkmenistanyň Aral boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyny», «Howanyň üýtgemegi barada Türkmenistanyň Milli strategiýasynyň» rejelenen görnüşini, şeýle hem «Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasyny» görkezmek bolar. 2021-nji ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde milli Liderimiziň öňe süren başlangyçlary, hususan-da, BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasyny we Suw strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklipleri dünýä bileleşigi tarapyndan uly gyzyklanma döretdi. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň ynsanperwer ýörelgelerinde ýurdumyzyň halkara ekologiýa başlangyçlarynyň ähmiýeti şöhlelenýär. Bu ugurda her ýylyň 3-nji iýunyny

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 21-nji oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, gijesine we irden ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 9 — 12 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +9... +11°, gündizine +14... +16° maýyl bolar. Howanyň basyşy 740 mm. Çyglylygy 60 — 80 %.

Daşky gurşawy goramak — ählihalk işi

Ýer ýüzüniň ýurtlarynyň tagallalarynyň birleşdirilip, aýgytlaýjy çäreleriň alnyp barylmagyny talap edýän daşky gurşawy gorap saklamak meselesi häzirki wagtda bütin dünýäniň iň bir wajyp meseleleriniň birine öwrüldi. Biziň ýurdumyzda hem bu meselä uly üns berilýär. Amatly daşky gurşawyň, ilatyň saglygynyň goragyny, atmosferanyň hapalanmagynyň öňüniň alynmagyny, ekologik ulgamlaryň durnukly işlemegini, tokaýlary köpeltmegi we ýer-suw gorlaryny, ösümlik dünýäsiniň baýlyklaryny rejeli peýdalanmagy üpjün edýän milli kanunçylygymyz bilen halkara hukugyň kadalaşdyryjy hukuk namalary utgaşdyrylyp, bu ugurdaky işler sazlaşykly durmuşa ornaşdyrylýar. Döwletimiz daşky gurşawy goramak boýunça halkara hyzmatdaşlyga goşulmak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny yzygiderli berjaý edip, BMG-niň ekologiýa howpsuzlygy meseleleri boýunça konwensiýalaryna işjeň gatnaşýar. Ýurdumyzda «Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda», «Ösümlik dünýäsi hakynda», «Balyk tutmak, suwuň biologik serişdelerini gorap saklamak hakynda», «Tebigaty goramak hakynda», «Ekologiýa howpsuzlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi bu ugurda amala aşyrylýan işleriň giň gerime hem-de toplumlaýyn häsiýete eýediginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu Kanunlar ýurdumyzda ekologiýa howpsuzlygyna adamlaryň abadan durmuşynyň esasy şertleriniň biri hökmünde üns berilýändigine güwä geçýär.

Ekologiýa abadançylygy — durnukly ösüş

Ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek boýunça alnyp barylýan işleriň netijesinde, Diýarymyzyň ähli künjeginde, aýratyn hem paýtagtymyzyň golaýyndaky dag eteklerinde müňlerçe gektary tutýan tokaý zolaklary döredildi. Bu ýerlerde amatly howa gurşawy emele getirildi. Hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 25-nji iýunyndaky Karary bilen «Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasy» kabul edildi we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirmeli işleriň Meýilnamasy tassyklandy. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolan ekologiýa her bir adamyň amatly daşky gurşawda bagtyýar ýaşamagyna gönükdirilendir. Bu kada Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 53-nji maddasynda kepillendirilendir. Daşky gurşawy goramak we ekologiýany abat saklamak dünýä boýunça ählumumy meseleleriň biri hasaplanýar.

Birleşen tagallalar bilen

Betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmagyň halkara güni mynasybetli Türkmenistanyň Tebigaty goramak jemgyýetiniň welaýat bölüminde okuw maslahaty geçirildi. Maslahat ýangyn howpsuzlygyny berjaý etmäge bagyşlandy. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda ýangyn howpsuzlygy baradaky işler ýörite kanunçylyk namasy bilen tertipleşdirildi. Şeýle hem 2017 ― 2023-nji ýyllar aralygyny öz içine alýan milli meýilnama hereket edýär. Bu resminamalarda her ýylyň ýangyn howply möwsümlerinde jemgyýetçilik ýerlerinde, raýat we döwlet desgalarynda, sähra, öri we ekerançylyk meýdanlarynda ýangynyň öňüni almak, eger ol dörän ýagdaýynda çalt söndürmek bilen bagly işler takyk seljerilýär.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 19-njy oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 8 — 11 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +9... +11°, gündizine +24... +26° maýyl bolar. Howanyň basyşy 736 mm, çyglylygy 15 — 35%.

Türkmenistan boýunça 2021-nji ýylyň oktýabr aýynyň 18-24-i aralygynda hepdäniň dowamynda bolmagyna garaşylýan howa maglumaty

Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ortasynda az-kem ýagyş ýagar. Gündogardan demirgazyk-günbatara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 7-9-dan 11-13 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +4...+6o-dan +10...+12o aralygynda maýyl, gündizlerine +14...+16o-dan +25...+27o aralygynda maýyl bolar. Arçabilde: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ortasynda az-kem ýagyş ýagar. Gündogardan demirgazyk-günbatara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 6-8-den 10-12 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +3...+5o-dan +9...+11o aralygynda maýyl, gündizlerine +13...+15o-dan +24...+26o aralygynda maýyl bolar.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 16-njy oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az bulutly howa bolup, demirgazyk-gündogardan tizligi sekuntda 7 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +9... +11°, gündizine +22... +24° maýyl bolar. Howanyň basyşy 737 mm. Çyglylygy 10 — 30 %.

Ülkämiziň tebigy baýlygy

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» suw serişdelerini gorap saklamagyň we rejeli peýdalanmagyň esasy ugurlary öz beýanyny tapýar. Suw desgalaryna akýan suwlardan we zeýkeş suwlardan gelýän zyýanly maddalary azaltmak, öňdebaryjy suw we energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, howanyň ählumumy üýtgemegi bilen bagly uýgunlaşma çärelerini durmuşa geçirmek, suw desgalaryna ýetirilen zyýanyň öwezini dolmagyň ýollaryny kämilleşdirmek suw serişdelerini rejeli ulanmak babatda esasy ugurlardyr. Maksatnama laýyklykda, şu ýylyň awgust aýynyň 11-ne ýurdumyzyň Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda göwrümi 18 million kub metre barabar bolan täze suw howdanynyň desgalar toplumynyň açylyş dabarasy boldy. Suw howdanynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi Garagum derýasynyň aşak akymynda güýz we gyş döwürlerinde bol suw gorlarynyň toplanylmagyna, şeýlelikde bolsa, etrabyň çäginde bar bolan suwarymly ekerançylyk meýdanlaryny suw bilen üpjün etmäge, oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmäge amatly şertleri döreder. Bu işleriň alnyp barylmagy ýurdumyzda kabul edilýän maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň ýene-de bir aýdyň subutnamasydyr.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 14-nji oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az-kem bulutly howa bolup, gündogardan tizligi sekuntda 7 — 9 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +8... +10°, gündizine +24... +26° maýyl bolar. Howanyň basyşy 735 mm, çyglylygy 10 — 30%.

Baglar howany tämizleýär

Ekoabadançylygy üpjün etmek, daşky gurşawy goramak biziň döwrümizde esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Ähli ösüşlerimiziň hem şu esaslarda gazanylmagyna tarap alnan ugur Garaşsyz döwletimiziň ekologiýa syýasatynyň hem esasyny düzýär. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek, daşky gurşawy gorap saklamak boýunça düýpli işleriň amala aşyrylmagy, her ýylda miweli we saýaly agaçlaryň millionlarça düýbüniň oturdylmagy howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly ýüze çykmagy mümkin bolan ýaramaz täsirleriň öňüni almaga oňyn täsirini ýetirýär. Bu bolsa ynsan üçin zerur bolan has peýdaly mikroklimaty döredýär. Ilatyň gür ýaşaýan ýerlerinde baglaryň döredilmegi howadaky köpsanly zyýanly mikroorganizmleriň ýok bolmagyna getirýär. Bagy-bossanlyga öwrülen meýdanlaryň her gektary 200 kilograma çenli arassa kislorody bölüp çykarýar. Üstesine, şu möçberdäki bag daragtlary kömürturşy gazynyň 300 kilograma çenlisini özleşdirip, howany tämizlemäge-de gatnaşýar. Şonuň üçin bag ekmek örän peýdalydyr. Arça, çynar, söwüt, derek ýaly daragtlaryň dürli ulag serişdeleriniň köpelmegi bilen peýda bolýan zäherli gazlary zyýansyzlandyrmakda, ýel-tozanyň täsirini azaltmakda uly ähmiýetiniň bardygyny bu gün biziň köpimiz bilýändiris. Tämiz howa ýaşaýşymyzyň sagdyn bolmagyny üpjün edýär. Ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek ýaşaýşymyz üçin zerur bolan howamyzyň arassa bolmagyny üpjün

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 12-nji oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az bulutly howa bolup, gündogardan tizligi sekuntda 9 — 12 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +6... +8°, gündizine +19... +21° maýyl bolar. Howanyň basyşy 739 mm, çyglylygy 15 — 35%.

Türkmenistan boýunça 2021-nji ýylyň oktýabr aýynyň 11-17-si aralygynda hepdäniň dowamynda bolmagyna garaşylýan howa maglumaty

Aşgabatda: az-kem bulutly, hepdäniň ikinji ýarymynda üýtgäp durýan bulutly howa bolup, gündogardan tizligi sekuntda 7 — 9-dan 10 — 13 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +6...+8o-dan +12...+14o aralygynda maýyl, gündizlerine +19...+21o-dan +24...+26o aralygynda maýyl bolar. Arçabilde: az-kem bulutly, hepdäniň ikinji ýarymynda üýtgäp durýan bulutly howa bolup, gündogardan tizligi sekuntda 6 — 8-den 9 — 12 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +5...+7o-dan +11...+13o aralygynda maýyl, gündizlerine +18...+20o-dan +23...+25o aralygynda maýyl bolar.

Abadançylyk — möhüm mesele

Diýarymyzda ekologiýa abadançylygyny gorap saklamak köptaraply işi özünde jemleýär. Şunda howanyň düzümini adamyň we janly-jandarlaryň dem alýan kislorod bilen üpjün etmek üçin bagy-bossanlyklary, gül-gülälekli zolaklary döretmek, howanyň düzümine zyýanly gazlary goýberýän önümçilikleri ilatly ýerlerden bellibir daşlykda ýerleşdirmek, önümçilik galyndylaryny gaýtadan işläp, olary önümçiligiň beýleki bir ugrunda peýdaly ulanmak ýaly başlangyçlar öňdebaryjy orunlary eýeleýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, hormatly Prezidentimiziň Baştutanlygynda, ýurdumyzda önümçilige zyýansyz, ýagny «ýaşyl» tehnologiýalary ornaşdyrmak, täze gurlup ulanylmaga berilýän zawodlardyr fabriklerde zyýanly gazlaryň mukdaryny düýpli peseldýän tehnologiýalary ulanmak üstünlikli durmuşa geçirilýär. Munuň şeýledigine hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň üstümizdäki ýylda bolup geçen mejlisinde eden çykyşynda: «Daşky gurşawyň arassalygyny we baýlygyny gorap saklamak, tebigy serişdelere aýawly garamak we olary tygşytly ulanmak, önümçilige ekologiýa taýdan arassa tehnologiýalary ornaşdyrmak döwlet syýasatymyzyň ileri tutulýan ugurlarydyr» diýip belläp geçmegi hem aýdyň şaýatlyk edýär.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 9-njy oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az-kem bulutly howa bolup, demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 9 —11 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +6... +8°, gündizine +14... +16° maýyl bolar. Howanyň basyşy 739 mm. Çyglylygy 20 — 40 %.

Garaşsyz Türkmenistan: durnukly ösüş we ekologiýa

Döwletimiz BMG-niň tebigaty goramak baradaky ylalaşyklaryny, şol sanda Hazar deňziniň deňiz gurşawyny goramak boýunça Çarçuwaly konwensiýany, Howanyň üýtgemegi barada Çarçuwaly konwensiýany, Çölleşmä garşy göreş baradaky Konwensiýany, Biologik dürlülik hakyndaky Konwensiýany, Ozon gatlagyny goramak hakyndaky Wena Konwensiýasyny, Howply galyndylaryň serhetüsti daşalyşyna we olaryň çykarylyşyna gözegçilik etmek baradaky Bazel Konwensiýasyny, Habara elýeterlilik, kararlary kabul etmek işine jemgyýetçiligiň gatnaşmagy hem-de daşky gurşawa dahylly meseleler boýunça adyl kazyýetlige elýeterlilik hakyndaky Orhus Konwensiýasyny, Serhetüsti suw akymlaryny we halkara kölleri peýdalanmak hakyndaky Konwensiýany, Ýabany haýwanlaryň göçýän görnüşlerini gorap saklamak boýunça Konwensiýany hem-de howanyň üýtgemegi boýunça Pariž Ylalaşygyny goldamak bilen, olardan gelip çykýan borçnamalaryny yzygiderli amala aşyrýar. Bu ugurda Birleşen Milletler Guramasy we onuň düzüm birlikleri, hususan-da, BMG-niň Daşky gurşaw baradaky maksatnamasy, BMG-niň Ösüş maksatnamasy, Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi, şeýle hem Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ýewropa Bileleşigi, Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýeti, Merkezi Aziýanyň Sebitleýin ekologik meseleleri boýunça merkezi, Bütindünýä ekologiýa gaznasy we beýleki abraýl

Suwly ýer — gül

Halkymyzyň arasynda her damjasy altyn dänesine deňelýän suwuň gadyr-gymmaty başgaça. Ýaşaýyş-durmuşymyzy suwsuz göz öňüne getirmek mümkin däl. Suw ýaşaýyş üçin esasy zerurlyklaryň biri bolmak bilen, ösümlik we haýwanat dünýäsinde-de dirilik çeşmesi hasap edilýär. Şonuň üçin suw üpjünçiligi esasy meseleleriň biri bolup, halkymyzy arassa agyz suwy bilen üpjün etmek, suw serişdelerinden tygşytly peýdalanmak we onuň gorlaryny goramak, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyryp, gurplulygyny ýokarlandyrmak boýunça ýurdumyzda köpugurly işler alnyp barylýar. Döwlet Baştutanymyz şu ýylyň 25-nji sentýabrynda Aşgabatda bolup geçen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde eden taryhy çykyşynda: «Gadymy türkmen topragy suwarymly ekerançylygyň ilkinji mekanlarynyň biri bolupdyr. Ata-babalarymyz bol hasyl berýän bereketli toprakda ýaşamak bilen, ýeri işläp bejermegiň, suwa sarpa goýmagyň we ony tygşytly ulanmagyň nusgalyk usullaryny bize miras galdyrypdyr» diýip belledi. Şeýle bolansoň, ata-babalarymyz «Suwly ýer — gül, suwsuz ýer — çöl», «Daýhanyň hazynasy — ýer, suw», «Damja suwdan tal çykar», «Ýer görki — suw, suw görki — guw», «Suw ýygnanyp köl bolar...» diýen ýaly nakyllary, atalar sözlerini, pähimleri döredipdirler.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 7-nji oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 8 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +7... +9°, gündizine +16... +18° maýyl bolar. Howanyň basyşy 741 mm. Çyglylygy 30 — 50 %.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 5-nji oktýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az-kem bulutly howa bolup, demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 7 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +10... +12°, gündizine +20... +22° maýyl bolar. Howanyň basyşy 738 mm, çyglylygy 20 — 40 %.