"Türkmenistan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-88, 39-95-06, 39-95-67
Email: turkmenistan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

“Samsung” kompaniýasy 6 ýylyň dowamynda ähli kärhanasyny awtomatik dolandyrmagy maksat edinýär

“Samsung” kompaniýasy ýakyn 6 ýylyň içinde ähli önümçilik kärhanalaryny dolay awtomatlaşdyrmagy maksat edinýär. Günorta Koreýanyň çipleri öndürmek üçin adam işgärleri bolmadyk, dolulygyna awtomatiki usulda dolandyrylýan kärhanany döretmegiň taslamasyna girişdi. Bellenişi ýaly, bu zawoddaky ähli iş emeli intellekt tarapyndan dolandyrylar.

Sanly ykdysadyýet – döwrebap ösüşiň özeni

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda durmuşa geçirilýän beýik işler halkymyzyň bagtyýar geljegini, ýurdumyzyň ösüşlerini has-da belende göterýär. Şunda ykdysadyýetimiziň sanly ulgama geçmeginiň aýratyn mümkinçiliklere eýe bolýandygyny bellemegimiz gerek. Sebäbi munuň özi döwrebap ösüşleri, tizligi üpjün edýär. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň döredýän giň mümkinçilikleriniň netijesinde durmuşa geçirilýän işleriň örän ýokary netijelere eýediginden habar berýär. Ýurdumyzda sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi ösüşiň täze mümkinçiliklerini döredýär. Bu ilkinji nobatda döwrebaplyk bolup, işleriň tiz durmuşa geçirilmegine ýardam edýär. Şonuň üçin hem eziz Diýarymyzda dürli pudaklar sanly ulgama geçirilýär. Şeýle hem Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallasy bilen ýurdumyzda elektron senagaty, elektron tehnikalaryň önümçiligi ýola goýulýar. Milli ykdysadyýetiň pudaklaryny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň çäklerinde, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň, eksport harytlarynyň möçberlerini artdyrmagyň, elektron senagatyny döretmegiň döwlet maksatnamalary hem üstünlikli amala aşyrylýar.

Sanly ulgam – döwrüň talaby

“Maksatly ýaşamak durmuşa ynamly we çynlakaý çemeleşmekdir” diýilýär. Çünki öňde goýulýan her bir maksat özi bilen netijeli işlemegi, yhlasly zähmet çekmegi, okamagy, öwrenmegi, döretmegi, gurmagy, bir başa uýmagy... talap edýär. Öňde goýulýan anyk maksatlar öňki gazanylanlary göz öňünde tutup, döwre görä gadam urmak, täze sepgitlere ýetmek, bar bolan mümkinçilikleriň üstüni ýetirmek, aň-düşünje, zehin, ukyp potensialyny ulanyp, ylymda-bilimde ileri gitmek zerurlyklaryny ýüze çykarýar. Bu bolsa döwür bilen deň gadam urup, zamanamyzy, durmuşymyzy özgerdiji ençeme oňyn taslamalary durmuşa geçirmeklige howlukmaklygy talap edýär. Şolaryň hatarynda bolsa, ýurdumyzda ähli ugurlarda elektron-onlaýn ulgama geçmegini aýdyp bileris. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başda durmagynda bagtdan paýly günleri arka atyp barýan Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan ýurdumyzda bagtyýarlyk zamanasynda innowasion tehnologiýalar ulgamynda aýdyň ösüşler gazanyldy we gazanylmagyny dowam edýär. Şeýle ösüşleriň hatarynda telemedisina ulgamyny, internetiň we öýjükli aragatnaşygyň 4G hilini, mekdepleriň internet ulgamyna birikdirilmegini, multimedia serişdeleri bilen üpjün edilmegini, agzalan ugura ýöriteleşdirilen sergileriň guralmagyny, bäsleşikleriň geçirilmegini, elektron maglumatlar ulgamyny döretmäge girişilmegini, sanly bilim ulgamyna badalga berilmegini... görkezmek bolar

Döwrüň belent bady bilen

Garaşsyz Watanymyzda ýaş nesil baradaky alada döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudyr. Çagalara berilýän bilimiň hilini ýokarlandyrmak, okatmagy durmuş bilen baglanyşdyrmak, okuwçylary hünärlere ugrukdyrmak, olaryň döredijilikli pikirlenmek ukyplaryny ösdürmek wajyp meseleler bolup durýar. Ýaşlara häzirkizaman kompýuter tehnologiýalarynyň esaslaryny öwretmek hem möhüm meseleleriň hatarynda kesgitlenilýär. Çünki informatika we elektron hasaplaýyş maşynlary ynsan durmuşynyň ähli ugurlaryna çuňňur ornaşýar, kuwwatly öndüriji güýje öwrülýär. Adam haýsy pudakda zähmet çekýändigine garamazdan, iş öndürijiligini ýokarlandyrmak üçin häzirkizaman tehnologiýalaryny ulanmagyň mümkinçilikleri bilen tanyş bolmalydyr. Informatika — bu ylmy maglumatlary, olaryň umumy häsiýetlerini we gurluşyny öwrenýän ylmyň bir pudagydyr. Şonuň ýaly hem maglumatlary ýygnamak, saklamak, gözlemek we täzeden işlemek bilen baglanyşykly bolan meseleleri adamyň dürli ugurlarda döredijilikli peýdalanmagydyr. Maglumatlaryň awtomatik işlenilişi algoritmleşdirmek, programmalaşdyrmak, kompýuterde meseleleri çözmek ýaly üç tapgyrda ýerine ýetirilýär. Şu tapgyrlaryň hersiniň üstünde aýratynlykda durup geçeliň.

Ulagyň täze nusgasy

«Mitsubishi» ýolsuz ýerde hereket edýän «Pajero Sport» kysymly ulaglarynyň täze nusgasynyň üstünde işleýär. Häzirki modeliň ilkinji gezek 2015-nji ýylda çykandygy sebäpli, onuň täze nusgasy köp wagt bäri soralýardy. «Pajero Sport» — bu adaty «Pajero» däldir. Ol geçen ýyl täze nusgasy hödürlenen ulagyň — «Triton» (häzirki «L200») pikabynyň daşky görnüşiniň binýadynda öndüriler. Şeýlelikde, ulagyň täze nusgasy birneme ulalar we has berk çarçuwasy, şeýle hem 150-den 204 at güýjüne çenli kuwwata eýe bolan 2,4 litrlik dizel hereketlendirijisi bilen tapawutlanar. Mundan başga-da, modelde el bilen ýa-da 6 tizlikli awtomatik geçiriş ulgamlary birleşdirilip bilner. Täze «Mitsubishi Pajero Sport» geçen ýyl öndürilen «Toyota Land Cruiser Prado 250» bilen bäsleşer. Bu ýagdaý diňe dünýäde däl, eýsem, onuň öndürilen ýeri bolan Ýaponiýada hem şeýle bolar. «BestCarWeb» tarapyndan berlen maglumatda «Pajero Sport» modeliniň hem «Triton» markasynda bolşy ýaly, ýurduň bazarynda mynasyp ornuny tapyp biljekdigi aýdylýar. «Mitsubishi» täze «Pajero Sport» nusgasynyň Ýaponiýada satyljakdygy ýa-da satylmajakdygy baradaky gutarnykly çözgüdiň «Tritonyň» satylyş mukdary esasynda kabul ediljekdigini, ýagny ýük maşynyň üstünlikli ýerlenen ýagdaýynda, ýaponlara ýolsuz ýerden ýöreýän ulagyň hem hödürlenjekdigini mälim etdi.

Dünýäde ilkinji goşa periskop kameraly smartfon ýanwar aýynda çykar

Iki sany periskop kameralary özünde jemleýän dünýäniň ilkinji smartfonynyň resmi taýdan tanyşdyryljak senesi yglan edildi. Şeýlelikde, “Oppo Find X7 Ultra” atly täze smartfon 2024-nji ýylyň 8-nji ýanwarynda Hytaýda satuwa çykarylar.

Türkmenistanda kiberhowpsuzlygy boýunça hünärmenler taýýarlanar

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew ýurdumyzyň kiberhowpsuzlygyny berkitmek hem-de bu ugurda ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyz innowasion ösüş ýoly bilen ynamly öňe barýar, öňdebaryjy sanly tehnologiýalar yzygiderli ornaşdyrylýar we kämilleşdirilýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynyň çäklerinde işe girizilýän maglumat merkezinde bu ugurda degişli işler alnyp barylýar.

Smartfonlaryň ýerini tutup biljek tehnologiýanyň haçan çykaryljakdygy mälim edildi

“Apple” kompaniýasynyň ozalky inženerleri Imran Çaudri we Beatni Bonjorno tarapyndan esaslandyrylan “Humane” startapy täze “AI Pin” tehnologiýasynyň şu ýylyň mart aýynda çykaryljakdygyny mälim etdi. Täze önüm smartfonlaryň ýerini tutup biler. “Akylly” gülýaka – agramy bary-ýogy 54 grama deň bolan, eşige dakylýan enjamdyr. Onda 13 megapiksellik kamera, “OpenAI GPT-4” tehnologiýasy we “Microsoft” kompaniýasynyň emeli intellekt ulgamy ornaşdyrylandyr. Onuň tehniki düzümleri barada belläp geçsek, täze önümde kristal reňkli “Qualcomm Snapdragon” ulgamy, 4 gigabitlik operatiw ýat we 32 gigabitlik hem hemişelik ýat ornaşdyrylandyr. Ykjam aragatnaşygyndan we emeli intellektiň görnüşlerinden peýdalanma üçin enjamyň nomeriniň bolmagy hem-de onuň “T-Mobile” toruna birikdirilmegi wajypdyr.

“Windows 11” ulgamy ornaşdyrylan şahsy kompýuterlere emeli intellektiň düwmesi goşular

“Microsoft” kompaniýasy “Windows 11” ulgamy ornaşdyrylan şahsy kompýuterlerindäki adaty düwme klawiaturasyna üýtgeşme girizmegi maksat edinýär. Oňa aýratyn edilip görkezilen we “Copilot” çat-botyny işe girizýän düwme goşular.

Türkmenistanda kiberhowpsuzlygy berkitmek boýunça çäreler görülýär

6-njy ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew ýurduň kiberhowpsuzlygyny berkitmek hem-de bu ugurda ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada döwlet Baştutanyna hasabat berdi. Bu barada "Watan" habarlar gepleşiginde habar berildi. Hasabatda bellenilişi ýaly, Türkmenistan innowasion ösüş ýoly bilen ynamly öňe barýar, ýurtda öňdebaryjy sanly tehnologiýalar yzygiderli ornaşdyrylýar we kämilleşdirilýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynyň çäklerinde işe girizilýän maglumat merkezinde bu ugurda degişli işler alnyp barylýar.

Sanly bilim ulgamy – döwrebap ösüşiň binýady

Berkarar döwletimiziň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda bilim ulgamyny kämilleşdirmek ugrunda döwlet tarapyndan amala aşyrylýan işler aýratyn hem ýaş nesle çuňňur ylym, bilim bermekde öz beýanyny tapýar. Häzirki ajaýyp döwrümizde bilim ulgamynyň sazlaşykly ösüşini gazanmaga, ýaşlarymyzyň ylym-bilim almagy üçin zerur şertleri döretmäge gönükdirilen beýik işler durmuşa geçirilýär. Bilim ulgamynyň yzygiderli kämilleşdirilmegi, sanly bilimiň ösdürilmegi döwrebap mümkinçiliklerden habar berýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň hut özi bilim ulgamyny kämilleşdirmäge aýratyn üns berýär, bu ulgamyň dünýä derejesine çykarylmagy ugrunda bimöçber aladalar edýär. Bilim ulgamy ýurduň ösüşini kesgitleýän esasy ulgamlaryň biridir. Şonuň üçin hem häzirki döwürde ylymly-bilimli, innowasion tehnologiýalardan baş çykarýan, kämil hünärmenleri taýýarlamak wezipesine möhüm ugurlaryň biri hökmünde garalýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri eziz Diýarymyzy mundan beýläk-de belent derejelere ýetirmekde öňde durýan wezipeler, il-ýurt bähbitli wajyp işler, gazanylýan üstünlikler bilen geljege has ynamly gadam urmaga borçlandyrýar. Munuň özi bolsa, ilkinji nobatda, ussat, başarjaň, kämil hünärmenleri taýýarlamagyň zerurlygyny ýüze çykarýar. Şonuň üçin ýurdumyzda ýaşlara giň mümkinçilikler döredilýär, olara döwrebap bilimleri özleşdirmäge ähli şertler bar. Täze taryh

Bagta ýarlyk — bagtyýarlyk

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda  Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ähli sebitlerinde maksatnamalaýyn özgertmeler durmuşa geçirilip, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak babatda ägirt uly işler amala aşyrylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli başlangyçlary bilen, «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan» ugur alnyp, şeýle hem raýatlara sanly ulgam arkaly döwrebap hyzmatlary ýerine ýetirmek maksady bilen, gullugymyzyň resmi internet sahypasy has-da kämilleşdirildi.   

Tehnologiýalar dünýäsine syýahat: Aşgabatda DevFest 23 geçirildi

Ýakynda Aşgabatda DevFest 23 maslahaty geçirildi. Bu çärä programmirlemegi öwrenmek isleýänler, tejribeli işläp taýýarlamajylar hem-de IT ulgamy bilen gyzyklanýan ýönekeý adamlar sabyrsyzlyk bilen garaşdylar. Festiwalda dürli usullary ulanmaka arkaly kod ýazmak, internetiň işiniň düzümi, dizaýnyň inçe tilsimleri we oýunlary işläp taýýarlamagyň esaslary ýaly ugurlar bilen tanyşdyryldy.  Paýtagtymyzyň mekdepleriniň birinde bu çäräniň dabaraly açylyşy boldy. Giriş sözi bilen Google-yň (Google Developer Group, GDG) Işläp taýýarlamajylar toparynyň Aşgabatdaky guramaçylary Saparguly Mahtumow we Mährijemal Gylyjowa çykyş etdiler. 

Azerbaýjanyň üstünden geçýän ýük akymy bilen bagly resminama işiniň ähli tapgyry sanlaşdyrylar

Azerbaýjanyň Sanly ösüş we ulag ministrligi ulag logistikasy boýunça sanly maglumat ulgamynyň taslamasynyň konseptini taýýarlady. Muny Azerbaýjanyň sanly ösüş we ulag ministriniň orunbasary Rahman Gummatowyň azerbaýjan — türk maýa goýum forumynyň çägindäki panel çykyşynda aýdandygyny «Trend» habar berýär. Ol munuň örän uly taslamadygyny belledi. «Azerbaýjanyň üsti bilen geçjek ýük akymlarynyň ähli amallaryny — resminamalary, ygtyýarnamalary we rugsatnamalary almak bilen baglanyşykly şertnamalara gol çekmekden başlap, ulag usullaryny saýlamaga çenli sanlaşdyrmak meýilleşdirilýär» — diýip, R.Gummatow belledi.

Aragatnaşykçy ýaşlarymyz ähli ukyp-başarnyklaryny Watanymyzyň gülläp ösmegine gönükdirýärler

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde amala aşyrylýan giň gerimli işler, durmuşa geçirilýän beýik özgertmeler, şol sanda gurulýan döwrebap obadyr şäherler, ilkinji nobatda, ýaşlaryň bagtyýarlygyny, halkymyzyň röwşen geljegini nazarlaýar. Gahryman Arkadagymyz, Arkadag şäheriniň ýaşlaryň şäheri bolmalydygyny belleýär. Şunda täze, «akylly» şäheriň döwrebap durmuş düzümlerinde ýaşlara uly orun degişlidir. Çünki ýaşlar – döwletimiziň şu günki daýanjy hem geljegi, ösüşlerimiziň hereketlendiriji güýji.

Emeli aň

Britan bilermenleri 2023-nji ýylyň sözüniň «Emeli aň» (EA) diýen sözdügini yglan etdiler. Ýylyň sözi meşhur iňlis diliniň sözlügini düzüjiler tarapyndan hödürlenildi. Olar «Emeli aň» sözüni «adamyň psihiki işiniň kompýuter tehnologiýalarynyň kömegi bilen nusgalanmagy» hökmünde düşündirdiler. Hünärmenler EA tehnologiýasynyň diýseň çalt ösýändigini we 2023-nji ýylda iň köp ara alnyp maslahatlaşylan mowzukdygyny belleýärler. Soňky aýlarda bu adalgany dört esse köp ulanyp başlapdyrlar. Reýtingi düzüjiler emeli aňyň üns merkezinde bolandygyny belleýärler. Ol, mysal üçin, elektron poçta ýaly, gündelik durmuşa barha çalt ornaşýar. Emeli aň — döredijilik işini kompýuter algoritmlerine ynanylmaga mümkinçilik berýän tehnologiýadyr. Emeli aňyň kömegi bilen, uly möçberdäki maglumatlary seljermek, tekstleri, şekilleri, aýdym-sazlary we wideoşekilleri öndürmek mümkin. Emeli aň köp mukdarda maglumatlary gaýtadan işläp, takyklygy kesgitläp, maglumatlary kesgitläp we jogaplary berip biler. Şeýle hem, onuň kömegi bilen, lukmançylyk anyklaýyş we iş-söwda derňewi ýaly dürli ugurlardaky meseleleri çözmek bolar. Kärhanalar amallary has netijeli etmek ýa-da zähmet çykdajylaryny tygşytlamak üçin emeli aňy ulanyp bilerler.

«Xiaomi» ilkinji elektrik ulagy bilen tanyşdyrdy

Hytaýyň sarp ediş elektronikasyny öndüriji «Xiaomi Corp.» kompaniýasy özüniň ilkinji elektrik ulagy bilen tanyşdyrdy, ol öňdäki 15-20 ýylda dünýäde öňdebaryjy awtoulag kompaniýasy bolmagy maksat edinýär diýip, «Interfax.ru» ýazýar. SU7 (Speed Ultra) diýlip at berlen bäş orunlyk sedan akkumulýatoryna bir gezek güýç berlende, 800 kilometri geçmäge ukyply, ol sagatda tizligini 265 kilometre çenli ýokarlandyryp bilýär. Bu barada «Xiaomi» kompaniýasynyň başlygy Leý Szýan Pekinde täze ulagy tanyşdyranda aýtdy.

Azerbaýjan Ulag logistikanyň sanly maglumat ulgamynyň taslamasynyň konsepsiýasyny taýýarlady

Azerbaýjanyň Sanly ösüş we ulag ministrligi Ulag logistikanyň sanly maglumat ulgamynyň taslamasynyň konsepsiýasyny taýýarlady. Bu barada ýurduň sanly ösüş we ulag ministriniň orunbasary Rahman Gummatow Baku şäherinde geçirilen Azerbaýjan-türk maýa goýum forumynyň çäklerinde mälim etdi. Forum Azerbaýjanyň umumymilli Lideri Geýdar Aliýewiň 100 ýyllygyna hem-de Türkiýe Respublikasynyň esaslandyrylmagynyň 100 ýyllygyna bagyşlandy.

Hytaýda uçarmansyz ýolagçy uçarlary üçin ilkinji merkez açyldy

Hytaýyň günortasyndaky Şençžen megapolis şäherinde uçarmansyz ýolagçy uçarlarynyň gatnawlary üçin howa merkezi açyldy.  Şäheriň 4500 inedördül metrlik howa gatnawlaryny dolandyryş merkezi özünde uçuş-gonuş meýdançasyny, uçar angaryny we dispetçer merkezini özünde jemleýär.

Sanly bilim ulgamy – innowasion ösüşiň esasydyr

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda bilim ulgamynda gazanylýan üstünlikler aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli bilim ulgamy döwrebaplaşdyrylýar. Milli bilim ulgamyna dünýäniň öňdebaryjy tejribeleri, sanly tehnologiýalar giňden ornaşdyrylýar. Döwrebap ösüşleri gazanmakda bilim we ylym ulgamy özünde uly mümkinçilikleri jemleýär. Bilim ulgamyny ösdürmegiň innowasion ugurlarynyň üpjün edilmegine, hemmetaraplaýyn ösen nesliň kemala gelmegine, çagalaryň zehinini ýüze çykarmak üçin zerur şertleriň döredilmegine döwlet tarapyndan uly üns berilýär. Ylmy taýdan esaslandyrylan usullar we tehnologiýalar bilimde has ähmiýetli orny eýeleýär. Giň gerimli ösüş strategiýasynyň netijesinde innowasion sanly ykdysadyýet kemala getirilýär. Sanlylaşdyrmak bu ulgamyň innowasion ösüş usullaryny, tehnologiýalaryny, gurallaryny kämilleşdirmek bilen gös-göni baglanyşyklydyr. Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ylym-bilimiň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. Bu işde, ilki bilen, ýurdumyzy ykdysady, medeni taýdan ösdürmegiň derwaýys meselelerinden ugur alyndy. Dünýä ylmyndaky gazanylan iň täze tehnikalar, tehnologiýalar we tejribeler ýurdumyzda önümçilige, bilime giňden ornaşdyryldy. Şeýle hem ýurdumyzyň ylmy-tehniki kuwwatynyň binýadynda täzeçil tehnologiýalara esaslanýan nusga döredýär. Ylmy işler