''Demokratiýa we hukuk'' žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty
Salgysy: Aşgabat şäheri, A. Nowaýy köçe 2022 jaý 86
Telefon belgileri: 38-06-00

Makalalar

Jogapkärli wezipeler

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzyň beýleki pudaklary bilen bir hatarda oba hojalyk pudagynda hem uly ösüşler gazanylýar. Gahryman Arkadagymyz daýhanlaryň, maldarlaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini mundan beýläk-de gowulandyrmak maksady bilen, möhüm çözgütleri we il-ýurt bähbitli taryhy ähmiýetli kararlary yzygiderli kabul edýär. Hormatly Prezidentimiz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ilatymyzy maldarçylyk önümleri bilen üpjün etmegi has-da ýokarlandyrmagy göz öňünde tutup, ýurdumyzyň maldarlarynyň öňünde mallaryň baş sanyny artdyrmagy wezipe edip goýdy. Şu wezipäni berjaý etmek üçin dowardarçylykda olaryň baş sanyny tükel hem abat saklap, gowy ideg edilmegini gazanmak gerek.

Meýdan işleri gyzyşýar

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň şu günlerinde oba hojalyk pudagynda meýdan işleri gyzgalaňly alnyp barylýar. Gökdepe etrabynda ak bugdaýyň idegine aýratyn ähmiýet berilýär. Ösüş suwlary, mineral we organiki dökünler bilen iýmitlendirmek işleriniň agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda ýerine ýetirilmegi ýaş maýsalaryň kadaly boý almagyna uly itergi berýär. Etrabymyzda ýaz ekişine-de taýýarlykly barylýar. Ekin meýdanlaryny ekişe taýýarlamak, ýerleri gurplandyrmak işlerine jogapkärli çemeleşilýär. Tehnikalaryň, gowaça tohumlarynyň taýýarlygyna bolsa uly üns gönükdirilýär.

Sagdyn köşekleri almagyň aladasy

Bäherden etrabynyň «Kirpili» maldarçylyk hojalygynda düýe mallarynyň önümliligini ýokarlandyrmakda we başsanyny artdyrmakda ýylyň-ýylyna guwandyryjy görkezijilere eýe bolunýar. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk senesiniň giňden belleniljek «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hem hojalygyň sarwanlary yhlas bilen zähmet çekýärler. Olar şu günler düýeleri gyşdan abat alyp çykmak üçin döredilen mümkinçiliklerden ýerlikli peýdalanmak bilen bir hatarda, mallardan köşek almak möwsümine hemmetaraplaýyn taýýarlykly barýarlar. «Gultakyr», «Gyzyltakyr», «Çerkezli», «Güdekli» ýaly ýaýlalarda bakylýan mallary orta we ýokary semizlikde, dok we ýyly gyşlatmakda sarwanlaryň edýän yhlasy ýerine düşýär. Ol ýerlerde çopan toparlarynyň 48-si işlerini birkemsiz alyp barýar. Goçmyrat Gazakow, Bäşguly Myratnyýazow, Baýrammyrat Çopanow ýaly sarwanlaryň atlary göreldelileriň hatarynda agzalýar. Üstümizdäki möwsümde ene düýelerden köşegiň 655-sini almagy meýilleşdirýän maldarlar düýeleri dok we ýyly gyşlatmagyň hem-de olardan sagdyn köşek almagyň aýratynlygy, şeýle-de düýedarçylygyň inçe syrlaryny ýaş çopanlaryň hem içgin bilmegi üçin olara kömek-goldawlaryny, maslahatlaryny gaýgyrmaýarlar.

Özgertmeler ýol alýar

Çopançylygyň ody bilen girip, küli bilen çykýan merdanalaryň hemişe işi ilerleýär. “Mal eýesiniň gözünden suw içer” diýleni. Çopan goýun-geçisini orta semizlikde, başbütin, tükel saklaýar. Şeýle maldarlar S. A. Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň garamagyndaky, maldarçylyk ylmy-önümçilik hojalygynyň “Galaýmor” maldarçylyk ylmy-önümçilik hojalygynda hem bar. Her ýyly ýokary görkezijiler bilen jemläp, mallaryň baş sanyny artdyryp, tohumlylygyny gowulandyryp gelýän maldarlaryň gadamlary batly, ümzükleri öňe. Ylmy-önümçilik hojalygyna guramaçy, ýokary bilimli baş hünärmen Reýhan Muhadow ýolbaşçylyk edýär. Ol bize şu günlerki alnyp barylýan işler barada şeýle gürrüň berdi: — Häzirki wagt Tagtabazar etrabynyň “Saryja” maldarçylyk hojalygy we Serhetabat etrabynyň “Galaýmor” maldarçylyk hojalygy birleşdirilip S. A. Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň garamagyndaky maldarçylyk ylmy-önümçilik hojalygyna degişli edildi.

Yhlasly zähmet — gowy netije

Murgap etrabynyň Hyrslan Jumaýew adyndaky daýhan birleşiginiň kärendeçileri Watanymyza ak bugdaýyň bol hasylyny tabşyrmak ugrunda aladalanyp, şu günler agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda ideg işlerini alyp barýarlar. Hojalykda bugdaý, gowaça, gant şugundyry ekin dolanyşygy esasynda ekilýär. Toprakdan bol hasyl almagyň girewini kärendeçiler işe bolan höwesiň bilen birlikde ekin dolanyşygynyň alnyp barylýandygynda görýärler. Daýhan birleşiginde «Daýhan— — mert, ýer — — jomart» diýlenine eýerip, jomart ýeriň dilini tapyp, toprakdan bol hasyl öndürmegi başarýan kärendeçilerden Muhammetbaýram Mämmedowy, Şaguly Jumaýewi, Gülşemşat Hümmedowany agzamak bolar.

Toprak — eklenç çeşmesi

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki azyklyk oba hojalyk önümleriniň öndürilişini artdyrmak, ilatymyzy ekologiýa taýdan arassa ýokumly önümler bilen üpjün etmek babatda uly tagalla edýär. Bu ugurdaky tagallalaryň netijesinde oba hojalyk ekinleriniň ekilýän meýdanlary giňeldilýär, döwrebap ýyladyşhanalar gurulýar. Soňky sanlyja ýylyň içinde welaýatymyzyň çäginde hususy pudagyň wekilleri tarapyndan döwrebap ýyladyşhanalaryň ençemesi gurlup, ulanylmaga berildi. Bu gün olarda pomidoryň, hyýaryň, bulgar burçunyň, ýertudanyň bol hasyly ýetişdirilip, ildeşlerimize ýetirilýär. Hormatly Prezidentimiziň degişli Karary esasynda, ýakynda «Welaýatlar boýunça 2021-nji ýylda oba hojalyk ekinlerini ýerleşdirmegiň meýilnamasy» tassyklanyldy. Täze taryhy döwrümizde ýurdumyzyň oba hojalyk puda­gynda amala aşyrylýan özgertmeleri üstünlikli dowam etdirmekde, welaýatlaryň we etraplaryň toprak-howa şertlerine laýyklykda oba hojalyk ekinlerini görnüşleri boýunça ýerleşdirmekde, ekin dolanyşygyny ylmy esasda alyp barmakda hem-de ekinleriň hasyllylygyny ýokarlan­dyrmak arkaly oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberlerini has-da artdyrmakda bu resminamanyň ähmiýeti uly bolup durýar. Şundan ugur alnyp, welaýatymyzyň ekerançylary häzirki wagtda ýeralmanyň,

Zähmeti goramak we howpsuz iş şertleri

Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň Babadaýhan etrap komitetiniň guramagynda etrabyň Tehniki hyzmat ediş kärhanasynda wagyz-nesihat duşuşygy geçirildi. Oňa kärhananyň işçi-hünärmenleri gatnaşdy. Wagyz-nesihat duşuşygynda çykyş edenler hormatly Prezidentimiziň öňdengörüji baştutanlygy netijesinde ýurdumyzda amala aşyrylýan il-ýurt bähbitli özgertmeler, beýik işler we gülläp ösüşler barada buýsanç bilen gürrüň etdiler. Zähmeti goramak boýunça kadalaryň we düzgünleriň berjaý edilişine jemgyýetçilik gözegçiligini amala aşyrmak babatdaky tagallalaryň çäklerinde işçi-hünärmenlere sagdyn we howpsuz zähmet şertleriniň döredilişi, tehniki we ekologiýa howpsuzlygy barada wagyz-nesihatyň edilmegi duşuşygyň ähmiýetini artdyrdy.

Ýerler eýelerine gowuşýar

Daýhan ýere, suwa ähli ukybyny, yhlasyny siňdirýär. Hyzmaty ýetirilen ýer şoňa görä-de hasyl eçilýär. Gahryman Arkadagymyz 2018-nji ýylyň sentýabrynda geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde eden çykyşynda obasenagat toplumynyň işini üýtgedip guramagyň anyk ýollaryny salgy berip, bu babatda möhüm teklipleri hödürledi. Şol teklipler esasynda Halk Maslahatynda kabul edilen kararlar oba hojalyk ulgamynda amala aşyrylmaly işleri anyk kesgitledi. Öňde goýlan wezipelerden ugur alnyp, Lebap welaýatynda hem bu ulgamda uly işler durmuşa geçirilýär. Welaýatda, ilki bilen, oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasy döredilip, ol hormatly Prezidentimiziň 2018-nji ýylyň 12-nji oktýabryndaky degişli Karary bilen tassyklandy. Ýeriň gadyr-gymmatyna gowy düşünýän daýhanlar bu ýerleri 99 ýyllyk möhlet bilen kärendesine aldylar. Ýere eýeçilik etmegiň bu usuly gowy netijesini-de berip başlady. Milli Liderimiz geçen ýylyň 30-njy noýabrynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçiren iş maslahatynda «Oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasynyň möçberini tassyklamak hakynda» Karara gol çekdi. Pudakda geçirilýän özgertmeleri has-da çaltlandyrmak maksady bilen, daýhan birleşikleriniň ekerançylyk meýdanlarynyň 40 müň 677 gektary döwletiň ýer gaznasyna geçirildi. Ony hususyýetçi

Kämil tehnikalara daýanylýar

Ýurdumyzda ýyladyşhana toplumlaryny ösdürmekde, önümleri öndürmekde ýerli telekeçiler, daýhanlar mynasyp goşantlaryny goşýarlar. Muňa mysal hökmünde Balkanabat şäheriniň golaýynda, «Düzmergen» ýaýlasynda ýerleşýän döwrebap ýyladyşhanany görkezmek bolar. Ýyladyşhananyň ähli işleriniň döwrebap tehnologiýalara, kämil kompýuterlere daýanmagy ýylylyk, çyglylyk, suwaryş ulgamlarynyň işlerini talabalaýyk ýola goýmakda uly ähmiýete eýedir. Gök önümleriň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirmäge niýetlenen, ekerançylyk meýdany dört gektara barabar bolan ýyladyşhanada ýetişdirilen pomidor şitilleriniň ilkinji hasyly geçen ýylyň noýabr aýynyň soňky günlerinden başlap, ak bazarlara çykaryldy.

Gyş suwy tutulýar

Bäherden etrabynyň tejribeli gallaçylary geçen ýylyň güýzünde ekerançylyk meýdanlarynyň 21 müň 100 gektaryna däne ekişini geçirdiler. Häzirki günlerde ekerançylyk meýdanlaryndaky ak ekinlere ideg etmek işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda alnyp barylýar. Boý alýan maýsalara 3-nji ösüş suwy tutulýar. Bu işde gallaçy kärendeçiler daýhançylykda giňden ulanylýan suw tutmagyň ders-şerbet usulyndan peýdalanýarlar. Şeýle hem olar ak ekinleri ösüşi kadalaşdyryjy witaminler bilen hem iýmitlendirýärler. Bu işler etrabyň Şaja Batyrow, S.A.Nyýazow adyndaky daýhan birleşiklerinde hem-de «Zähmet» daýhan birleşiginde ýokary guramaçylykda alnyp barylýar.

Käşiriň damjalaýyn usulda suwarylyşy

Käşir sowuga durnukly ekindir. Medeni käşir sary we ak hem-de mämişi-gyzyl reňkli sortlary öz içine alýar. Ösümlik birinji ýylynda ýapraklaýar we etlek düýp miweli kök emele getirýär. Ösümlik ikinji ýylynda ilki bilen ýapraklaýar, soňra baldak, gül we tohum emele getirýär. Dökünli ýerde käşir düýpleri has iri, gabarasy we agramy boýunça birmeňzeş bolýar. Mundan başga-da, kadaly dökünlenen käşiriň düzüminde witaminleriň möçberi artýar.

Eşretli döwrüň eýeleri

Ýaňy dogup gelýän Günüň tyllaýy şöhlesine öwşün atýan meýdanlarda ýerleri ekişe taýýarlaýan ýokary derejeli tehnikalar hereket edýärler. Olar altyn reňkli deňizde asuda ýüzüşip ýören gämilere çalym edýärler. Säheriň sergin howasynda özüniň tutuş maşgalasy bilen çeken zähmetiniň netijesini synlap duran, bu ajaýyp görnüşden tükeniksiz lezzet alýan ýaşuly içki pikirini daşyna çykaranyny-da duýmady:

«Dokuzyň üçe ýetýärmi?!»

Gyş paslynyň sowuk howaly günlerinde dowarlaryň ot-iýme bolan islegi hem artýar. Türkmen çarwadarlarynyň «Dokuzyň üçe ýetýärmi?!» diýen sowalynyň manysy «Dokuz aýda toplanan goruň üç aý dowam edýän gyşdan dowarlary abat alyp çykmaga ýeterlikmi» diýen sowaly aňladýar. Dowardarçylykda dowarlary dok gyşlatmak, gyşdan başbitin alyp çykmak her bir mal eýesinden ýa-da çopandan iň bir tutanýerliligi talap edýän möwsümdir. Dowarlary dok gyşlatmakda milli we ygtybarly tejribelere daýanylyp, dogry we doly ýerine ýetirilmegi bolsa, öňdäki owlak-guzy möwsüminde alynjak ýaş owlakdyr guzularyň sagdyn bolmagyna oňyn şert döredýär. Dowardarçylykda alnyp barylýan her bir möwsümleýin işlerde milli tejribelere daýanmak örän ygtybarlydyr. Sebäbi ol ygtybarly tejribeler birnäçe müňýyllyklaryň dowamynda durmuş tejribesinden saýlanylyp alnan işlerdir.

Täzelikler, habarlar

Ekologiýa taýdan arassa önümler Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň Daşoguzdaky pagta egriji kärhanasy ekologiýa taýdan arassa önümleri öndürýän we eksport edýän düzümleriň biri hasaplanýar. Bu döwrebap kärhananyň önümçülik binalary dünýä meşhur kompaniýalaryň ýöriteleşdirilen ýokary öndürijilikli kämil enjamlary bilen üpjün edilen. Ýokary tehnologiýaly kärhananyň önümleri özüniň hili boýunça dünýä standartlaryna doly laýyk gelýär.

Çopanyň bagy

Çopan aga ömrüni ene topraga hyzmat etmäge bagyşlan adam. Şonuň üçin onuň daýhançylygyň ähli ugurlaryndan baý iş tejribesi bar. Ol diňe bir ussat gallaçy, pagtaçy hökmünde däl, eýsem ussat bagban hökmünde hem özüni tanatmagy başardy. Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň Nalajyň gyryny etekläp oturan Harmanjyk obasyna ýetäýen ýeriňde, uly ýoluň ýakasynda daş-töweregine seteran derekler ekilen, elesläp oturan baga gözüň düşýär. Bu baga hemmeler Çopanyň bagy diýýärler. Awtobusda ýolagçylar gidip barýandyr. Sürüji adamlara ýüzlenip, Çopanyň bagynda düşjegiň bardygyny ýokdugyny sorar. Uly ýoldan her günde awtobus näçe gezek geçse, bu sözler şonça gezegem gaýtalanar.

Rysgal-bereketli ajaýyp Diýar

Ýurdumyzda mähriban Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda 2020-nji «Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany» ýyly ýokary zähmet üstünliklerine, taryhy wakalara baý ýyllaryň biri boldy. Ýurdumyzyň ähli pudaklarynda ýokary zähmet üstünlikleri gazanyldy. Hormatly Prezidentimiziň parasatly, oýlanyşykly içeri we daşary syýasaty netijesinde, häzirki döwürde dünýäde dowam edýän çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli ugurlary boýunça gowy netijeler gazanyldy. Gahryman Arkadagymyz adam hakynda aladany ilkinji nobatda goýmak bilen, halkymyzyň hal-ýagdaýyny, ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokary götermekde yzygiderli alada edýär. Şeýle-de raýatlarymyzyň durmuş goraglylygyny üpjün etmek maksady bilen, her ýylyň 1-nji ýanwaryndan aýlyk zähmet haklary, talyp haklary, kömek pullary 10 göterim ýokarlandyrylýar. Halkyň gündelik sarp edýän azyk önümleriniň we beýleki harytlaryň üpjünçiligi hemişe gözegçilikde saklanylýar.

Işler gyzgalaňly barýar

Daşoguz welaýat oba hojalyk önümçilik birleşiginiň Köneürgenç etrabyndaky tehniki hyzmat ediş kärhanasynyň agzybir işçi-hünärmenleri öňde duran ýaz ekişinde ulanyljak tehnikalary abatlamak işlerini gyzgalaňly alyp barýarlar. Kärhananyň abatlaýjy ussalary bar bolan sürüm traktorlarynyň, ýer tekizleýjileriň, bejergi traktorlarynyň ählisiniň tehniki ýagdaýyny gözden geçirdiler. “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynyň ekiş möwsümini gysga möhletlerde we ýokary guramaçylykly geçirmek üçin tehniki hyzmat ediş kärhanasynyň hasabyndaky dürli kysymly tehnikalaryň 63-sini sürümde, 38-sini ekişde, 45-sini hem bejergide peýdalanmak göz öňünde tutulýar. Aýgytly möwsümiň guramaçylykly geçirilmeginde esasy daýanç hasaplanylýan kuwwatly tehnikalary, beýleki oba hojalyk gurallaryny talabalaýyk abatlamak işleri gije-gündizleýin tertipde dowam edýär. Häzirki wagtda bu ýerde etrabyň daýhan birleşiklerine degişli bolan tirkeg gurallaryndan borona-malalaryň 852, ekijileriň 57, dökün berijileriň 27, derman pürküjileriň 36, kultiwatorlaryň hem 169 sanysy doly abatlanyp, taýýarlyk hatarynda goýuldy. Dürli meýdan işlerinde ulanylýan azallaryň hem çizelleriň käbir enjamlarynyň, beýleki ätiýaçlyk şaýlarynyň birnäçe görnüşi kärhananyň demirçi us

Sazlaşykly tagallalar

Şu günler Tejen etrabynda meýdan işleri barha gyzyşýar. Oba hojalyk tehnikalaryny, gurallaryny we ýerleri ýaz ekişine taýýarlamak, ak ekinlere göwnejaý ideg etmek ýaly wajyp işlere aýratyn jogapkärli çemeleşilýär. Bu ugurda kärendeçileriň, mehanizatorlaryň, oba hojalyk hünärmenleriniň bilelikdäki tagallalary işiň hiline we depginine oňyn täsirini ýetirýär. Etrap boýunça 34 müň gektarda gowaça ekişiniň geçirilmegi meýilleşdirilýär. Ekişi agrotehniki möhletlerde başlap, ýokary hilli we bökdençsiz alyp barmakda ekişiň öňýanyndaky meýdan işleriniň ähmiýeti uludyr. Muňa oňat düşünýän etrabyň oba zähmetkeşleri sürümi wagtynda tamamlap, tekizlemek, geriş çekmek ýaly işleri agrotehniki talaplara laýyklykda alyp barmagy maksat edinýärler.

Synag döwri

Daşoguz welaýat oba hojalyk önümçilik birleşiginiň garamagyndaky maldarçylyk hojalyklarynyň çopan-çoluklary dowam edýän gyş paslyny guramaçylykly geçirmek, mallary ýyly hem dok gyşlatmak, olary gurat hem başbitin saklamak boýunça göwnejaý işleri alyp barýarlar. Birleşigiň mallary S.Nyýazow adyndaky etrapdaky «Dowardarçylyk» hem-de Görogly etrabyndaky «Garagum» maldarçylyk hojalyklarynyň hasabynda, Garagumuň Akmolla, Damla, Kyrkguýy, Ataguýy, Yslam, Gyzylburun, Dawaly we beýleki ýaýlalarynda bakylýar. Bu hojalyklarda häzirki wagtda dowarlaryň jemi 97530-sy, düýeleriň hem 4232-si bolup, olar 100-den gowrak dowar hem 40-dan artygrak düýe sürülerine bölünip, tejribeli çopanlar tarapyndan idedilýär. Demirgazyk sebitiň özboluşly howa şertleri bar. Bu töwerekde müň gylykly gyňyr gyşyň aýazy has äşgär duýulýar. Şu ýagdaýlary nazara almak bilen, maldarçylyk hojalyklarynyň bellenilen öri meýdanlaryndaky ýataklaryň, kaşarlaryň ählisi düýpli abatlanyldy, guýular gözden geçirildi, uzak örülerde amatly şertleri döretmek bilen bagly üpjünçilik meseleleri irgözinden çözüldi. Ätiýaçlyk ot-iým bolçulygynyň döredilmegi mallaryň talabalaýyk idedilmegine, olaryň sagdyn, orta we ýokary semizlikde saklanylmagyna täsir edýär. Geçen ýylyň dowamynda gyşky möwsüm üçin “Garag

Mallaryň idegi göwnejaý

Berkarar Diýarymyzyň ýaşaýjylaryny maldarçylykdan alynýan ýokary hilli azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer döwlet syýasatynyň esasyny düzýän möhüm ugurlaryň biridir. Balkan welaýat oba hojalyk önümçilik birleşiginiň Türkmenbaşy, Serdar, Etrek etraplaryndaky maldarçylyk hojalyklarynda hem bu ugurda döwrebap işler alnyp barylýar. Geçen önümçilik ýylynda mallardan owlak-guzy, köşek almak, et we beýleki maldarçylyk önümlerini taýýarlamak baradaky meýilnamalaryna abraý bilen amal etmegi başaran welaýatyň çarwadarlary häzirki dowam edýän gyş paslyny hem üstünlikli geçirýärler. Çarwadarlaryň irginsiz tagallalary bilen, häzirki wagtda welaýatdaky döwlet eýeçiligindäki dowarlaryň 75 müňden gowragy we düýeleriň 2 müň 978-si amatly öri meýdanlarynda gyşladylýar. Serdar etrabynyň «Gyzylarbat», Türkmenbaşy etrabynyň «Balkan» we Etrek etrabynyň «Gyzylbaýyr» maldarçylyk hojalyklarynyň çarwadarlary şu günler Garagum sährasynyň jümmüşindäki hem-de Köpetdagyň eteklerindäki örülerde bakylýan dowarlary orta we ortadan ýokary semizlikde gyşlatmak üçin tagallalaryny gaýgyranoklar. Mallaryň dok we ýyly gyşladylmagy üçin ýörite döredilen toparlar tarapyndan geçen ýyl meýdan otlarynyň 1 müň 285 tonnasy, iri baldakly otla