"Ekologiýa medeniýeti we daşky gurşawy goramak" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 15
Telefon belgileri: 94-17-24

Žurnaly PDF görnüşinde ýükläp almak

Makalalar

Ýurdumyzyň sagdynlyk ýörelgesi

«7/24. tm» №12 (199), 18.03.2024 Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­myz­da ýaş­la­ryň sag­dyn be­den­li, kä­mil şah­sy­ýet­ler bo­lup ýe­tiş­me­gi ug­run­da giň ge­rim­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Türk­me­nis­tan­da spor­tuň dür­li gör­nüş­le­ri bi­len meş­gul­lan­ýan­la­ryň sa­ny bar­ha art­ýar. Ra­ýat­la­ryň äh­li­si jem­gy­ýet­de sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň, sport bi­len meş­gul­lan­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ne oňat dü­şün­ýär­ler. Sport we be­den­ter­bi­ýe bi­len meş­gul­lan­ma­ga dö­re­dil­ýän müm­kin­çi­lik­ler tür­gen­le­riň sa­ny­ny art­dyr­ýar.

17 Mart 2024

Saglyk

Ýa­şyl der­man­ha­na

«7/24. tm» №12 (199), 18.03.2024 Hä­zir­ki za­ma­nyň hi­mi­ki bar­lag­ha­na­la­ryn­da ge­çi­ril­ýän tej­ri­be­ler te­bi­ga­tyň dö­re­den ösüm­lik­le­ri­niň dü­züm bö­le­gi­niň sag­lyk üçin peý­da­ly ele­ment­le­re baý­dy­gy­ny ýü­ze çy­kar­ýar. «Ýa­şyl» bar­lag­ha­na­lar­da ge­çi­ril­ýän sy­nag iş­le­ri özü­niň oňyn ne­ti­je­si­ni ber­ýär. Der­man­lyk ösüm­lik­ler­inden taý­ýar­la­nyl­ýan se­riş­de­ler yn­san sag­ly­gy­ny di­kelt­mä­ge, onuň ke­se­le gar­şy du­rup bi­li­ji­lik uky­by­ny ber­kit­mä­ge we köpsan­ly ke­sel­le­ri ýe­ňip geç­mä­ge ýar­dam ber­ýär. Mu­nuň özi halk luk­man­çy­ly­gy­na esas­lan­ýan fi­to­te­ra­pi­ýa ugur­la­ry­nyň ösü­şi bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň şu ug­ra de­giş­li bo­lan «Türk­me­nis­ta­nyň der­man­lyk ösüm­lik­le­ri» at­ly düýp­li yl­my işi luk­man­çy­lyk ba­bat­da tu­tuş adam­zat me­de­ni­ýe­ti­niň yl­my ha­zy­na­sy­na my­na­syp go­şant­dyr.

17 Mart 2024

Saglyk

Sag­dyn dur­mu­şyň hem­ra­sy

«7/24. tm» №12 (199), 18.03.2024 Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň, Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ni, köp­çü­lik­le­ýin be­den­ter­bi­ýä­ni we spor­ty ös­dür­mek ba­bat­da dur­mu­şa ge­çir­ýän ta­gal­la­la­ry ne­ti­je­sin­de, we­lo­si­ped spor­ty bi­len meş­gul­lan­ýan ra­ýat­la­ryň sa­ny ýyl­sa­ýyn art­ýar.

17 Mart 2024

Saglyk

Allergiýadan goranyň!

Allergiki ýagdaýlaryň ýüze çykmazlygy üçin allergiýany döredip biljek maddalardan, serişdelerden daşda durmaly, kesellere garşy durnuklylygyňy ýokarlandyrmaly. Allergiýa garşy durnuklylygyňy ýokarlandyrmak üçin:

14 Mart 2024

Saglyk

Suwda ýüzmegiň peýdasy

Suwda ýüzmek bedenterbiýe bilen meşgullanmagyň özboluşly görnüşidir. Suwda ýüzmegiň aýratynlyklary suw gurşawynda fiziki işjeňlik bilen baglanyşyklydyr. Bu ýagdaýda adam bedenine, bir tarapdan, fiziki maşklar, beýleki tarapdan, suw gurşawy oňaýly täsir edýär. Suwda ýüzülýän wagty suwuň dykyzlygynyň howanyň dykyzlygyndan 769 esse ýokarydygy sebäpli, bu ýagdaý adama rahat halda  bolmaga mümkinçilik berýär. Suwuň ýokary ýylylyk geçirijiligi bar, hatda ýeňil fiziki işjeňlikde ýerine ýetirilende, bedenden energiýa sarp edilmegini talap edýär.

14 Mart 2024

Saglyk

Haýyr-sahawatly işler

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda ýurdumyzda geljegimiz bolan ýaş nesilleriň beden we ruhy taýdan sagdyn bolup ýetişmekleri üçin birnäçe işler durmuşa geçirilýär. 24-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Arkadag şäherine amala aşyran iş saparynyň çäginde Arkadag şäheriniň Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezine baryp, ýurdumyzyň welaýatlarynda we Aşgabat şäherinde ýaşaýan saglygyny dikeltmek üçin kömege mätäç çagalaryň bu merkezde saglygyny dikeltmek boýunça geçirilmeli işleriniň meýilnamasyny tassyklady.

14 Mart 2024

Saglyk

«Saglygyň gadryny bilgil...»

— Ir säher we agşamara arassa howada ýarym sagat pyýada ýöremeli. — Elleri elmydama arassa ýagdaýda saklamaly we ýygy-ýygydan sabyn bilen ýuwmaly.

14 Mart 2024

Saglyk

Saglyk başa tylla täçdir

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli saglygy goraýyş ulgamy ösüşiň ýokary derejelerini nazarlaýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda işlenilip taýýarlanylan «Saglyk» Döwlet maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmegiň çäklerinde ulgamyň maddy-enjamlaýyn binýady nusgalyk derejede berkidildi. Dünýä derejesinde enjamlaşdyrylyp, işe girizilen döwrebap hassahanalaryň, saglyk öýleriniň, sagaldyş-dynç alyş merkezleriniň, sport desgalarynyň, şypahanalaryň, anyklaýyş-bejeriş edaralarynyň sany barmak büküp sanardan has köpdür. Ýurdumyzda ilatyň saglygyny goramak işleri köpugurly häsiýete eýedir. Döwletimiz raýatlaryň saglygyny goramakda durmuş ugurly syýasatyna, lukmançylyk hyzmatlarynyň maddy-enjamlaýyn we kanunçylyk binýadynyň üpjün edilmegine hem-de kämilleşdirilmegine, ekologiýa abadançylygyna, şol sanda jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkarar edilmegine möhüm ähmiýet berýär. Şunuň ýaly tutumlar ata Watanymyzy sözüň doly manysynda sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurduna öwürdi.

13 Mart 2024

Saglyk

Saglyk — başymyzyň täji

Paslyň çalyşmagy, howanyň üýtgemegi bilen çagalarda duş gelýän möwsümleýin kesellerden ägä bolmaly. Bu döwürde olaryň töwekgelçiligi artyp, ýiti respirator ýokanç keseller köpelýär. Ýiti respirator ýokanjy çagalarda iň köp duş gelýän keseldir. Bu keselde, esasan hem, ýokarky dem alyş ýollary zeperlenýär. Kesel howa, damja arkaly we galtaşma üsti bilen geçip biler. Ýiti respirator ýokanjy kliniki alamatlarynyň örän basym ýüze çykýanlygy bilen häsiýetlidir. Ilkinji 24 — 36 sagatda bedeniň gyzgyny ýokarlanýar. Bokurdagyň gijäp, agyrmagy, dem almagyň kynlaşmasy, sesiň gyrylmasy, ýürek bulanma we gaýtarma, işdäsizlik, ukusyzlyk, biynjalyk, keýpsizlik, yzygiderli aglamaklyk ýaly alamatlar bolup biler. Gury üsgürme, burnuň dykylmasy keselländen birnäçe sagat geçenden soň ýüze çykyp biler.

13 Mart 2024

Saglyk

Sagdyn bolaýyn diýseňiz...

♦Ýaz paslynyň talaplaryna laýyklykda geýniň. ♦Sagdyn durmuş ýörelgesini berjaý ediň.

13 Mart 2024

Saglyk

Oraza tutmagyň saglyga peýdasy

Türkmen halky päklige beslenip gelen Oraza aýyny ruhubelentlik bilen garşylaýar. Mukaddes aýyň gelmegine köpler sabyrsyzlyk bilen garaşýar. Halkymyz täze dogan Aýy ýüzüne sylyp, ýagşy dilegler edýär. Oraza aýynda edilýän dilegler ynsany päklige, sagdynlyga, ynsanperwerlige ruhlandyrýar. Mukaddes Remezan aýy agzybirligiň, jebisligiň, asudalygyň, hoşniýetliligiň, ýagşy gylyk-häsiýetli, arassa ahlakly, göreldeli bolmak hakyndaky ýagşy doga-dilegleriň kabul bolýan aýydyr. Mukaddes Remezan aýynda Oraza tutmak bolsa adam bedeniniň ähli ulgamyny sagdynlaşdyrýar. Adatça, yzygider işleýän iýmit siňdiriş ulgamy agyz beklän adamda birneme dynçlykda bolýar. Şeýlelikde, beden agzalarynyň zeperlenen ýeri bar bolsa, azda-kände bitişmäge mümkinçilik bolýar. Oraza adamyň ýürek-gan aýlanyş, iýmit siňdiriş ulgamyna özüniň oňaýly täsirini ýetirýär. Adam bedeniniň degna ulgamyna has köp agram düşýär. Beýnidäki dokumalar we öýjükler endamyň iň näzik, şol bir wagtyň özünde-de gurluş taýdan has ösen bölegidir. Bu dokumalar we öýjükler tutuş bedeniň nerwleri bilen baglanyşyklydyr. Her bir öýjük aýratyn wezipäni ýerine ýetirýär. Köp işleýän merkezi degna ulgamy gany köp talap edýär. Iýmit siňdiriş agzalary nahardan doly bolanda, ganyň aglaba bölegi şol tarapa gönügýär

13 Mart 2024

Saglyk

«Saglygyň gadryny bilgil...»

Ýaz paslynyň gelmegi bilen, paslyň talaplaryna laýyklykda geýniň! * * *

13 Mart 2024

Saglyk

Çagalaryň sagdynlygy — maşgalanyň abatlygy

Enterobioz keseli dünýäde giňden ýaýran parazitar keselleriň biridir, ol, esasan hem, çagalaryň arasynda ýygy duşýar. Bu kesele «hapa elleriň keseli» diýilse hem dogry bolar. Enterobiozyň döredijisi ostrisalar, mikroblardyr. Ostrisalar diri jandarlar bolmak bilen, adamdan-adama galtaşma ýoly arkaly umumy zatlaryň — oýnawaçlaryň, mekdep enjamlarynyň (ruçka, galam we beýlekiler), şeýle hem arassalanmadyk iýmitleriň, gök önümleriň, miweleriň üsti bilen ýokuşýar. Ýokuşma howpy çagalaryň arasynda has ýokary bolýar, ýagny enterobiozly çagadan beýlekilere geçýär. Ostrisalar adam bedenine düşenden soňra, şobada alamatlar ýüze çykmaýar. Esasy ilkinji alamatlarynyň biri artbujakda gijeme alamatlarynyň ýüze çykmagydyr. Ostrisalar nerw ulgamyna, esasan-da, çagalaryň özüni alyp barşyna ýaramaz täsir edýär, ukusynyň bozulmagyna getirýär, kellagyry peýda bolýar, okuwa-işe ukyplylygy peselýär, ýatkeşligi, ünsi bozulýar, gaharjaňlyk we beýleki alamatlar ýüze çykýar.

13 Mart 2024

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Sport sagdynlygyň gözbaşydyr Sport bilen dostluk, ilki bilen, irki maşklary ýerine ýetirmek bilen başlanýar. Irki beden maşklary adama säher bilen aňsat oýanmaga itergi berýär, ertirlik naharyň oňat siňmegine ýardam edýär, beden myşsalaryny we süňk bogunlaryny berkidýär, beýniniň gan aýlanyşygyny, nerw ulgamynyň işjeňligini artdyrýar, bedeniň kesellere garşy durumlylygyny ýokarlandyrýar. Gijeki ukudan soň oýanan badyňa ýerine ýetirilýän irki maşklar, tutuş bedeniňe ýeňillik, synalaryňa ýazylganlyk bagyşlaýar, göwnüňi göterýär, durmuşa höwesiňi artdyrýar, täze üstünliklere ruhlandyrýar. Irki maşklar her bir ýaşda-da peýdalydyr, olaryň ýerine ýetirilmegi üçin aýratyn wagt ýa-da uly bir güýç talap edilmeýär. Çagalar, göwreli aýallar, ýaşy gartaşan adamlar, hatda kiçi ýaşly çagalar üçin hem beden maşklarynyň ähmiýeti uludyr.

13 Mart 2024

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Edeni em lukmanlar Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ähli ulgamlarda gazanylýan üstünlikler, durmuşa geçirilýän özgerişlikler halkymyzyň saglygynyň bagtyýarlygynyň kepili bolup durýar. Halkyň saglygyny goramak, ynsan ömrüni uzaltmak, keselleriň öňüni almak, lukmançylyk ylmyny ösdürmek, saglyk durmuş kadalaryny düzgünleşdirmek üçin ýurdumyzyň hassahanalarynda ähli zerur şertler döredilýär. Sakarçäge etrap hassahanasynyň agzybir işgärleri ynsan saglygy ugrunda ýadawsyz göreşýärler. Olar ynsan saglygyny goramak, keselleriň öňüni almak, raýatlara berilýän lukmançylyk kömegini kämilleşdirmek, eneleriň we çagalaryň saglygyny gowulandyrmak babatynda birnäçe işleri alyp barýarlar.

13 Mart 2024

Saglyk

Saglyk

Sport — sagdynlyk, sport — gözellik, sport, bir söz bilen aýdanyňda, ýaşaýyşdyr. Bedenterbiýe adamda ruhubelentlik we sagdynlyk medeniýetini kemala getirýär.

12 Mart 2024

Saglyk

Kadalary berjaý ediň!

Bahar paslynda günüň dowamynda howanyň derejesiniň üýtgäp durmagyny nazara alyp, paslyň aýratynlyklaryna laýyklykda geýinmeli. * * *

12 Mart 2024

Saglyk

Saglyk — baş baýlyk

— Bedenterbiýe we sport bilen meşgullanyň. — Açyk arassa howada gezelenç ediň.

12 Mart 2024

Saglyk

Görer gözüň gymmaty...

Eziz çagalar, mekdep partasynda otyrkaňyz, mugallymyňyzyň synp tagtasyna ýazýan amallaryny, meselelerini aňsatlyk bilen görýärsiňizmi?! Belki, bu ýagdaýda synpdaşlaryňyzyň arasynda kynçylyk çekýänleri bardyr?! Eýsem-de, gözleriň görejiniň näme sebäpden peselýändigini bilýärsiňizmi?! Häzirki wagtda el telefonlaryna hem telewizora aşa köp seredilmegi netijesinde, göze uly agram düşýär. Bu bolsa gözleriň ýadamagyna we gyzarmagyna getirip, ýakyndan görmezligine sebäp bolýar. Şeýle kynçylyklaryň ýüze çykmazlygy üçin siz, ilkinji nobatda, gözleriňizi gorap saklamalysyňyz hem-de bu meselede ünsli bolmalysyňyz! Gözleriň görejiniň sagdyn bolmagy üçin lukmanlar size şeýle maslahatlary berýärler. Ine, olaryň käbiri: - Alty ýaşyny dolduran çagalara günde 1 sagat, ýedi ýaşdan on üç ýaşa çenli çagalara 1,5 — 2 sagat telewizora tomaşa etmek maslahat berilýär. Telewizor bilen çaganyň aralygy 3 metr bolmalydyr.

11 Mart 2024

Saglyk

Ýanyk ýarasyna ilkinji kömek

Gynansak-da, kä halatda tehniki howpsuzlyk düzgünleriniň doly berjaý edilmeýänligi zerarly ýalnyň, gyzgyn buguň, ýanyjy we aşa gyzgyn suwuk maddalaryň täsiri netijesinde adamlaryň tenine şikes ýetýär. Teni ýanyp, şikes alan adamyň ykbaly, oňa tiz we dogry berlen kömege bagly bolýar. Käte tenine şikes ýeten adamyň ýarasyna mal ýa-da ösümlik ýagyny çalmak, kartoşka ununy ýa-da külkeleri sepmek ýaly nädogry hereketler edilýär. Olar ýaranyň agyrysynyň azalmagyna ýa-da bitmegine ýardam etmän, eýsem, ýaranyň içki gatlagyna zyýanly mikroblaryň aralaşmagyna getirýär. Bu bolsa lukmanyň işlerini hem kynlaşdyrýar. Eşigine ot düşüp, tenine şikes ýetip ugran adamlar gorka düşüp, ylgamaly däldir. Teni ýanyp duran adamyň ör-boýuna galyp durmagy onuň bedenine köp sanly şikes ýetmegine sebäp bolýar. Şoňa görä-de eşigine ot düşen adam dessine ýüzin ýatyp, eşigine suw ýa-da gum sepip, ony mümkingadar çalt çykaryp, aýyrjak bolmalydyr. Eşigine ot düşen ýa-da bedeni ýanan adamy howply ýerden seresaplylyk bilen çykarmak gerek. Onuň eşiginiň ot alan ýerlerini dessine söndürmeli. Adamyň eşiginiň onuň tenine ýelmeşen galyndylaryny ýaranyň ýüzünden sypyryp aýyrmaly däl. Teniň ýanan ýerlerine el degirmek we gabarçaklary deşmek ejir çekýäniň ýagdaýyny kynlaşdyrýar.

11 Mart 2024

Saglyk