HABARLAR

Çagalary surat çekmäge höweslendirmek

Köp ýyllardan bäri Türkmenabat şäherindäki 47-nji çagalar bakja-bagynyň terbiýeçisi bolup işleýärin, hemişe kämilligiň gözleginde bolýaryn. Şu ýyl uly (mekdebe taýýarlaýyş) toparynda zähmet çekýärin. Berilýän bilimi has çuňlaşdyrmak üçin sapaklary görkezme esbaplaryň, tehniki serişdeleriň, interaktiw usullaryň kömegi bilen guraýaryn. Sapaklar täsirli serişdelerden peýdalanyp guralanda, görüş bilen eşidiş, syzyş utgaşanda temalara akyl ýetirmek körpelere aňsat düşýär. Öz iş tejribäme salgylanyp, surat sapagynda ulanylýan usullar bilen tanyşdyrmakçy. Mekdebe taýýarlaýyş toparynda şekillendiriş işiniň häsiýeti ep-esli üýtgeýär. Olar hakyky durmuşy sada suratlandyrmagy başarýarlar. Dört ýaşly körpelerden tapawutlylykda, olar has synçy, ownuk bölekleri-de görýärler, çalt deňeşdirip, meňzeşligi we tapawudy tapýarlar, uzak wagtlap syn etmegi, lezzet almagy başarýarlar. Bu ýaşdaky çagalary hadysalaryň, zatlaryň estetiki tarapy has gyzyklandyrýar. Olar tebigatyň, adamyň, haýwanyň ýagdaýyny duýup bilýärler. Olarda daş-töwerege hem uly gyzyklanma ýüze çykýar, gören we ýadynda galan pursatlary suratda beýan etmäge isleg döreýär: «Men obada düýe gördüm» ýa-da «Men hiňňildik uçdum» we şuňa meňzeşler. Bu ýaşda eliň takyk hereketi artýar. Körpeler

29 Oktýabr 2024

Bilim

Okuwçylarda el işlerine gyzyklanma döretmek

Ýurdumyzyň umumybilim berýän orta mekdeplerinde gyzlar gurnaklary hereket edýär. Bu gurnagyň üsti bilen okuwçy gyzlarymyza el işlerini doly derejede öwretmäge mümkinçilikler bar. Keşde çekmek, haly dokamak örän inçe sungat bolup, nesilden-nesle geçip, biziň döwrümize gelip ýetipdir. Keşdeçilik we halyçylyk sungaty türkmen halkynyň gadymy el işleriniň biri bolup, türkmen gelin-gyzlarynyň çagalykdan imrinip sarpa goýýan işleridir. Munuň ähmiýetini okuwçy gyzlarymyza düşündirýäris. Keşdelere we halylara salynýan nusgalaryň, gölleriň atlary, olaryň häzirki döwrümiz bilen bagly taraplary barada hem gürrüň berýäris. Halk döredijiligimiz ene dilimiziň baýlaşmagyna, ösmegine, diliň has kämilleşmegine, çeperleşmegine täsir eden bolsa, bäş barmagynyň astyndan çykýan keşde nagyşlarymyz, haly göllerimiz inçe sungatymyzyň dünýä ýaň salmagyna ýardam edipdir. Dürli milli oýunlarymyz arkaly gyz balasynyň aňynyň ösüşini üpjün edýän terbiýeçilik bilen, bir hatarda, öwredijilik, ösdürijilik täsirleri hem göz öňünde tutulýar. Okuwçy gyzlarymyz bilen el işini ýerine ýetirýän pursatlarymyzda halk döredijilik eserlerinden hem peýdalanýarys. Özara oýunlary oýnaýarys. «Ýumak» oýunlar biri-biriniň dowamy bolmak bilen, türkmen halkynyň gadymy ýaşaýyş-durmuşy, adamyň teb

29 Oktýabr 2024

Bilim

Bilim işgärleriniň iş tejribesinden

Gezelenç sapaklarynyň ähmiýeti Okuwçylar üçin gyzykly sapaklaryň biri hem multimedia tagtasynyň üsti bilen taryhy ýerlere guralýan gaýybana gezelenç sapaklarydyr. Munda okuwçylaryma özümiň okadýan taryh dersimden «Abiwerd» döwlet goraghanasy bilen bagly taýýarlan wideoroligimi görkezýärin. Olaryň taryhy barada gürrüň berýärin. Bu ýerlerde geçirilen gazuw-agtaryş işleri barada, möhüm tapyndylary dogrusynda maglumat berýärin. Änew medeniýetine degişli temalary geçenimde bolsa hormatly Prezidentimiziň «Änew – müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabyndan hem peýdalanýaryn. Bu kitapda gürrüňi edilýän taryhy ýerleri muldimedia tagtasynda taýýarlan wideoroligim arkaly okuwçylaryň dykgatyna ýetirýärin. Munuň üsti bilen okuwçylar taryhy ýadygärliklere gaýybana gezelenç edýärler. Sapagyň dowamynda taryhy ýerler barada sowal-jogap pursatlaryny hem guraýaryn. Sowala dogry jogap beren okuwçylary oňat bahalar bilen bahalandyrýaryn.

29 Oktýabr 2024

Bilim

Taryh sapagyny okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmek

Her bir taryh mugallymy ýaş nesle dünýä ülňülerine laýyk bilim bermek, olarda watansöýüjiligi terbiýelemek işine aýratyn üns berýär. Ýaş nesiller geçmiş taryhymyzdaky beýik şahsyýetleriň ruhy güýjüni duýmalydyrlar. Olarda bu duýgy ynsanperwerlik, milli watançylyk söýgüsini döretmelidir.Ýurdumyzyň ösüp gelýän ýaş neslini milli ruhda terbiýelemekde, şöhratly taryhymyzy çuňňur öwretmekde hormatly Prezidentimiziň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitaby, Gahryman Arkadagymyzyň «Älem içre at gezer», «Döwlet guşy» atly romanlary we beýleki ajaýyp eserleri gymmatly çeşmelerdir. Orta mekdepleriň okuw maksatnamasyna laýyklykda, Türkmenistanyň taryhy dersinde degişli temalarda bu eserlerden peýdalanmak okuwçylaryň döredijilikli pikirlenmegini ösdürmäge, öwrenilýän taryhy maglumatlara düýpli göz ýetirmäge mümkinçilik berýär.

29 Oktýabr 2024

Bilim

Bilim — röwşen geljegiň açary

Ýurdumyzyň bilim ulgamynyň yzygiderli kämilleşdirilmegi Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän durmuş ugurly döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Ýurdumyzda milli bilim ulgamyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Bilim bermegiň döwrebap usullaryny ornaşdyrmaga, sanlylaşdyrmak we sanly tehnologiýalar ulgamynda dünýäniň hem ýurdumyzyň bu ugurda gazananlaryndan netijeli peýdalanmaga aýratyn üns berilýär. Elektron bilim çeşmelerinden peýdalanmaga giň mümkinçilikler döredilýär. Durmuşymyza iň täze maglumat tehnologiýalary işjeň ornaşdyrylýar, ýokary tizlikli internet arkaly dünýäniň ylmy maglumatlar gorundan peýdalanmaga amatly şertler döredilýär. Bilimi jemgyýetiň ruhy, durmuş-ykdysady, medeni ösüşiniň binýady hökmünde kämilleşdirmek ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Häzirki döwürde bilimli, hemmetaraplaýyn ösen ýaş nesli kemala getirmek meselesine uly üns berilýär. Milli we halkara ders olimpiadalarynda, abraýly ylmy bäsleşiklerde ýeňiş gazanýanlaryň arasynda ýaş watandaşlarymyzyň sanynyň barha artmagy bu ugurda durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsidir. Bilim hyzmatlarynyň m

29 Oktýabr 2024

Bilim

Dünýä dilleri öwrenilýär

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bilim ulgamyny özgertmek, ýaşlaryň giň dünýägaraýyşly, bilimli bolmaklaryny üpjün etmek esasy ugurlaryň biridir. Şunda ýaşlara öwredilýän bilim aýratyn ähmiýete eýedir. Häzirki wagtda bilim bermek bilen bir hatarda, ene dilimizi we dünýä dillerini öwretmek ugrunda hem işler ýola goýulýar. Çünki dil aragatnaşyk serişdesi bolmak bilen bir hatarda pikirlenişi ösdürýär, dost-doganlygyň binýadyny kemala getirýär. Şonuň üçin hem dünýä dillerini öwrenmek we ýaşlara öwretmek asylly ýörelgä öwrüldi. Döwürdeş alymlaryň belleýşi ýaly, dil halklaryň arasynda dost-doganlygy üpjün edýär. Çünki dil islendik halkyň dilini öwrenmek bilen bir hatarda medeniýetini, nusgawy edebiýatyny hem öwrenýärsiň. Bu bolsa halklaryň dost-doganlygyna oňat täsir edýär. Şeýle hem häzirki döwrüň ylmyny öwrenmekde, dünýäniň iň täze gazananlaryny özleşdirmekde hem daşary ýurt dilleriniň örän uly ähmiýeti bardyr. Çünki daşary ýurt dillerini bilmek bilen dünýäniň iň täze ylmy edebiýatlary bilen tanyşmaga, ylmyň mümkinçiliklerini has-da çuňňur öwrenmäge mümkinçilik alyp bolýar.

29 Oktýabr 2024

Bilim

Edepli ile ýarar

Ýaş nesliň kämil ahlakly bolup ýetişmegi türkmen jemgyýetiniň öňünde durýan baş wezipeleriň biridir. Çagalar baradaky alada, olaryň terbiýesine hemme döwürde-de mukaddeslik hökmünde garalypdyr. Nesil terbiýesinde çagalar baglaryndan başlap orta, ýörite we ýokary okuw mekdeplerinde köpugurly işler netijeli durmuşa geçirilýär. Çagalar bagynda körpelere berilýän üns-alada diýseň uludyr. Maşgalada perzent terbiýesi, öý-ojagyň esasy hysyrdysy zenan maşgalanyň gerdenine düşýär. Gyzjagazlarymyzyň edep-terbiýesine ene-mamalarymyz diýseň eserdeňlik bilen çemeleşipdir. Bu barada taryhy çeşmelerimize ýüzlenenimizde-de göz ýetirýärsiň. Terbiýäniň iň ýagşysy görelde görkezmekdir. Muňa esaslanýan milli terbiýeçilik ýörelgämiz her birimiziň döwletli maşgalamyzda beýanyny tapýar. Maşgalada çagasynyň sagdyn ösüp-ulalmagy, edep-terbiýe almagy üçin ene-ata çagasyna üns-alada bilen garamalydyr. Watanymyzda köp çagaly enelere berilýän ýeňillikler, döwlet tarapyndan maddy goldawyň üpjün edilmegi, eneleriň saglygyny goramak hakda döredilýän şertler, öňdebaryjy zenanlary, köp çaga terbiýeläp ýetişdiren eneleri sylaglamak üçin döredilen döwlet sylaglary, hormatly atlar ajaýyp döwrümizde zenanlara goýulýan hormatdyr. Geljekki nesliň sowatly we ýokary ahlakly bolmagy köp d

29 Oktýabr 2024

Bilim

Kämillik çagalykdan başlanýar

Ynsan durmuşynda ilkinji zatlaryň ählisi hakydasynda hemişelik galýar. Mekdep bosagasyndan ätlän ilkinji günüň durmuşyňda ýatdan çykmajak iň ýakymly günler bolsa gerek. Hormatly Prezidentimiziň ýaş nesle bilim we terbiýe bermek, orta mekdebi tamamlaýan ýaşlaryň ýörite orta we ýokary okuw mekdeplerinde ylym-bilim alyp, hünärli ynsanlar bolup ýetişmekleri üçin edýän aladalary deňsiz-taýsyzdyr. Çagalykda öwrenilen zat ynsanyň kalbyna uzak wagtlap ýazylýar. Şonuň üçinem: «Çagakaň öwrenen zadyň daşa ýazylan ýaly» diýilýär. Bilim almak, hünär öwrenmek, durmuşa taýýar bolmak her bir ynsan üçin uly bagtdyr. Çagalaryň, okuwçylaryň we talyp ýaşlaryň döwrebap, häzirki zaman şertlerinde bilim almagy, hünär öwrenmegi üçin ähli şertler döredilýär. Bilim ojaklary häzirki zaman enjamlary, döwrebap kompýuterler bilen üpjün edilýär. Täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen, ak mekdepleriň gapysyndan ilkinji ädimi äden körpeleriň her birine Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň adyndan «Bilimli» atly kompýuter dabaraly ýagdaýda gowşurylýar. Halkymyzda bilim öwrenmek, ylymly bolmak asylly ýörelge hasaplanýar. Bilim — röwşen geljegiň şamçyragy. Şonuň üçin ýaşlaryň terbiýesi hem mukaddes hasaplanýar. Ene-ata çaga terbiýe berýär, mugallym bu terbiýän

29 Oktýabr 2024

Bilim

«Sanly Bilim» atly sanly ulgamyň tanyşdyrylyşy geçirildi

Türkmenistanyň Bilim ministrliginde ýokary okuw mekdepleriniň we orta hünär okuw mekdepleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda milli bilim ulgamynyň sanlaşdyrylmagy boýunça maslahat geçirildi. Ministrligiň web-saýtynyň maglumatyna görä, maslahatda «Sanly Bilim» atly sanly ulgamyň tanyşdyrylyşy geçirildi. Bu ulgam bilim edaralarynyň maglumatlaryny we hyzmatlaryny bitewi ekosistema integrirlemek maksadyny göz öňünde tutýar hem-de maglumatlaryň elýeterliligini ýokarlandyrmak we bilim işleriniň netijeliligini artdyrmak üçin niýetlenendir.

29 Oktýabr 2024

Bilim

«Dil bilen dünýäni gezer»

Il arasynda «Dil bilen dünýäni gezer» diýen, aýtgy bardyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bu sözüň ähmiýeti, gymmaty has-da rowaçlanýar. Bu günki gün ýurdumyzyň orta, ýokary okuw mekdeplerinde ýaşlara dürli bilimleri bermek bilen bir hatarda, daşary ýurt dillerini hem öwretmäge uly üns berilýär. Bu ugurda bilim ulgamynda döwrebap baý tejribeler toplanyldy. Ýurdumyzda sözüň doly manysynda dünýä dillerini çuňňur özleşdirmek üçin ýurdumyzyň ähli künjeklerinde giňişleýin şertler döredilip, türkmen ýaşlary dünýä dillerini öwrenmäge uly gyzyklanma bildirýärler. Häzirki wagtda özbaşdak dil öwrenmek üçin döwrebap tehnologiýalardan peýdalanmaga ähli mümkinçilikler döredilýär. Dilçi alymlar daşary ýurt dilini öwrenmegiň başlangyç döwründe gepleşigi beýan edýän kitaplardan peýdalanmagy maslahat berýärler. Olaryň pikirine görä, şeýle kitaplarda berilýän sözler we sözlem nusgalary sözlem düzmegiň umumy ýörelgelerini ýatda saklamak mümkinçiligini gowulandyrýar. Çünki gepleşik kitaplarda köp halatlarda sözlem nusgalary birinji ýöňkemede berilýär, bu bolsa dil öwrenijileriň gündelik durmuşynda degişli sözlemleri ulanyp bilmeklerine we olaryň gowy ýatda saklamagyna oňaýly täsir edýär.

29 Oktýabr 2024

Bilim