HABARLAR

Türkmen bedewiniň milli baýramyna

Türkmenistanyň PrezidentiSerdar Berdimuhamedow: — Ahalteke bedewleri behişde mynasyp görülýän, gyzdan gylykly, gözelligiň nusgasydyr. Gamyşgulak bedewlerimiz halkymyzyň gymmatly hazynasydyr.

24 Aprel 2024

Miras

Täsin haly önümleri

Bir gezek dutaryň halydan dokalan gabyny görüp geň galypdym. Haly horjunyň, haly çuwalyň, haly eňsiniň (gapy kilim) bardygyny bilýänem bolsam, dutardaşy (ony şeýle atlandyrýan ekenler) görmändim. Ýöne soňra eşidip otursam, täsin haly önümleri başga-da kän eken.

24 Aprel 2024

Miras

Törleriň bezegi

Türkmen halkynyň durmuşynda möhüm orna eýe bolan sallançak törleriň bezegi, öýleriň ýaraşygy hasaplanýar. Sallançaklaryň şekil taýdan nämä meňzedilip ýasalandygy baradaky gyzykly maglumatlar bolsa halkymyzyň ýagşy ynam-ygtykatlary bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Halk arasynda ýörgünli bolan gürrüňler, rowaýatlardyr tymsallar sallançagyň şekili hakyndaky pikirleri has-da baýlaşdyrýar. Sallançagyň täze dogan Aýa meňzedilendigi baradaky pikirler hem ata-babalarymyzyň maňlaýa sylyp togap edýän mukaddeslikleriniň biri bolandygyndan gözbaş alýar. Täze doglan bäbejik, täze dogan Aý ýüze sylynyp togap edilipdir. Sallançaklar hem şeýle mukaddeslik derejesinde sarpalanypdyr.

24 Aprel 2024

Miras

Beden maşklarynyň halk döredijiligi bilen baglanyşygy

Halk döredijiliginiň şahyrana görnüşleri bolan matallary, sanawaçlary, ýaňyltmaçlary öz içine alýan türkmen milli oýunlarynyň baş maksady nesil terbiýesine gönükdirilendir. Matallar adamda synçylygy, özbaşdak we çalt pikirlenmegi, suratlandyrylýan zadyň häsiýetini, özboluşly alamatlaryny göz öňünde janlandyrmak endigini ösdürmäge ýardam edýär. Galyberse-de, matallaryň irki wagtlarda toý-tomaşada aýdylyp, märekä şowhun bermek, köpçüligiň şadyýanlygyna şärik bolmak ýaly maksatlary bilen örän jaýdar ulanylandygyny bellemek gerek. Sanawajy bolsa ýüzugra sanap gutarmaly. Sägindigiň sanawajyň heňi, akgynlylygy, gyzygy gaçar. Owadan, akgynly, yzygider gürläp öwrenmek üçin-de sanawajyň peýdasy uly. Onuň ýumşak, şadyýan äheňi bolsa seni hoşwagt eder. Şonuň üçin hem: «Sanawaçda säginme!» diýipdirler. Ýaňyltmaç sözlän wagtyň ýalňyşmazlyk üçin döredilendir. Kynlyk bilen aýdylýan sözleriň, dilimizi ýenjip, ony aýtmasy kyn sözlere uýgunlaşdyrmagy-da ýaňyltmaçlaryň ähmiýetine degişli. Halk döredijiliginiň bu görnüşiniň üýşmeleňde, adamlaryň arasynda gülki, şowhun döretmek ukybynyň bardygyny unutmaly däldiris.

24 Aprel 2024

Miras

Ýyndam at ýaryşda belli

(«Halkyň hakydasyndaky dünýä» ýazgylar toplumyndan) Ata-babalarymyzdan gelýän seýisçilik kesbi belli-belli atşynaslar tarapyndan dowamata öwrülipdir. Halk içinde şeýle adygan seýisleriň birnäçesi welaýatymyzda hem ýaşap geçipdir. Halk şu güne çenli Meret maýury, Armyk agany, Jemer seýsi, Şyhberdi agany, Aman Gülegi, Gurbanmeňlini, Amanmämmet agany we beýlekileri «atyň dilini bilen» ussatlar hökmünde ýatlaýar.

24 Aprel 2024

Miras

Neçjarçylyk sungaty

Pederlerimiz agaç ussaçylygyna neçjarçylyk diýip at beripdir. Neçjarlyk sungaty öz gözbaşyny örän gadymy döwürlerden alyp gaýdýar. Neçjarçylyk kesbi erkek adamlara mahsus kär bolupdyr. Agaç ussalary garagaç, derek, arça, hoz, çynar, tut, erik, tal ýaly ýerli agaçlary ulanypdyrlar. Agajyň saýlanylyşy, işe taýýarlanylyşy onuň çeperçilik bezeglerine-de uly täsir edipdir. Ussalar agaçlary saýlap almak bilen, onuň ýaşyny, kölegede ýa-da Günüň aşagynda ösendigini hem aýdyp bilipdirler. Agaç ussalary agaç kersenleri, çanak, susak, çemçe, elek, kejebe, käsedir ownuk zatlary salmak üçin serkeç, oklaw, ik, ikbaş ýaly önümlerden başlap, has uly zatlara çenli ýasapdyrlar.

23 Aprel 2024

Miras

Arheologik ýadygärlikler — şöhratly taryhymyzyň şaýady

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda alnyp barylýan döwlet syýasaty esasynda ýurdumyzda medeniýet ulgamyny kämilleşdirmek, milli mirasymyzy düýpli öwrenmek, gorap saklamak we dünýäde giňden wagyz etmek, taryhy-medeni ýadygärliklerimizi aýawly saklamak, rejelemek boýunça netijeli çäreler durmuşa geçirilýär. ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizilen ýadygärlikleriň sanyny artdyrmak babatda-da uly tagallalar edilip, bu ugurda oňyn netijeler gazanylýar. Halkara guramalar, daşary ýurtlaryň öňdebaryjy ylmy merkezleri bilen ýakyn hyzmatdaşlyk ýola goýlup, halkymyzyň baý taryhynyň gymmatlyklaryny öwrenmek işi üstünlikli dowam etdirilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly täze kitabynda hem bu ugurda amala aşyrylýan toplumlaýyn işler öz beýanyny tapýar. Häzirki wagtda Türkmenistanda döwlet hasabynda durýan taryhy we medeni ýadygärlikleriň 1400-den gowragy bolup, şolaryň köpüsi arheologik ýadygärliklerdir. Olara Goňurdepe, Garadepe, Namazgadepe, Altyndepe, Jeýtun we Änew, Köne Nusaý, Gadymy Merw, Köneürgenç, Gadymy Dehistan, Gadymy Sarahs, Abiwerd, Gökdepe galasy ýaly ýadygärlikleri mysal getirmek bolar. Açyk asmanyň astyndaky ajaýyp muzeý hasaplanýan bu ýadygärlikler döwlet tary

23 Aprel 2024

Miras

Gadymy topragyň şöhraty

Şöhratly wakalara beslenýän taryhy günlerimizde hormatly Prezidentimiziň Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabyny peşgeş bermegi baý mirasymyzy, bahasyna ýetip bolmajak medeni-ruhy gymmatlyklarymyzy, taryhy mekanyň täze galkynyşlaryny dünýä ýaýmakda özboluşly goşant boldy. Medeniýet sallançagynyň ilki bat alan ýerleriniň biri bolan Änew şäheri diňe bir türkmen taryhynyň şöhratly geçmişi bolmak bilen çäklenmän, eýsem, tutuş türki älem üçin hem aýratyn ähmiýete eýedir. Şu jähetden, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabyny sowgat bermegi bagtyýar ildeşlerimiziň, türki halklaryň buýsanjyny artdyrdy.

22 Aprel 2024

Miras

«Alajam — ak bagta ynamym meniň»

3-nji aprelde Türkmenistanyň Jemgyýetçilik guramalarynyň mejlisler zalynda Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşiniň «Zenan kalby» žurnalynyň redaksiýasy bilen bilelikde ene-mamalarymyzyň sungat derejesine ýetirilen milli el işi bolan alajanyň döreýiş taryhyny, onuň ýaşaýyş-durmuşymyzda eýeleýän ornuny, ähmiýetini giňden açyp görkezmek, ýaş nesliň arasynda wagyz-nesihat etmek maksady bilen yglan eden «Alajam — ak bagta ynamym meniň» atly döredijilik bäsleşiginiň jemi jemlendi. «Alajam — ak bagta ynamym meniň» atly döredijilik bäsleşigine döredijilik bilen meşgullanýan dürli kärdäki we dürli ýaşdaky zenanlar öz döreden çeper eserleri, ýagny hekaýalary, makalalary, şahyrana oýlanmalarydyr poemalary, rowaýatlardyr tymsallary, goşgulary bilen gatnaşdylar. Bäsleşige hödürlenen eserleriň iň gowulary «Zenan kalby» žurnalynda yzygiderli çap edildi. Eserleriň döwrebaplygyna, many-mazmunyna, çeper beýan edilişine, žanr aýratynlygyna görä, emin agzalarynyň adalatly çözgüdi bilen, bäsleşigiň ýeňijileri kesgitlendi..

19 Aprel 2024

Miras

Datly enäniň hünäri

Hepdäniň anna güni Gökdepäniň merkezindäki «Gökdepe» milli muzeýine bardym. Muzeýiň birinji gatyndaky türkmeniň milli ýörelgelerine bagyşlanan bölümiň tekjesinde rejelenip goýlan gelin kürtesi we namazlyk haly bada-bat ünsümi çekdi. Bu gözelliklere tarap biygtyýar ýöräp ugradym. 1930-njy ýylyň 20-nji awgustynda Ajykäriz obasynda dünýä inen Datly ene sünnäläp bejeren owadan gelin kürtesini we dokan namazlyk halysyny 2014-nji ýylda muzeýe sowgat beripdir. Muzeý işgärleri bu nusgalyk milli mirasy nähili görnüşde nesillere ýetirmek barada köp pikirlenip, ony gyzyl keteni köýnekde tara dokap oturan gelniň başyna atyp goýmagy makul görüpdirler. Namazlyk halyny hem ýaş gelniň gapdalynda goýupdyrlar. «Çaňňa», «tegbent», «golçurly goçak» we beýleki nagyşlar salnyp, inçelik bilen sünnälenip keşdelenen ýaşyl kürte nakgaşyň elinden çykan ajaýyp sungat eseri deýin, lowurdap dur. Gyrasarysyz düz keteniden tikilen kürtäniň goltugyna gyzyl keteniden sanjak edilen. Sanjagyň daşyna «atanak» nagşy edilip, alaja basylan. Onuň tutuş gyralary we ýartmajy gyzyl, sary, ak sapaklar bilen pugtalan. Ýokarylygyna şöhläni ýadyňa salýan «golçurly goçagyň» ýokary başyna dört ýaprak güljagaz edilen. Kürtäniň ýakasy «barmak», «egrije», «golçurly goçak», eltutary we syny

19 Aprel 2024

Miras