HABARLAR

Ara­l eko­lo­gi­ýa­sy üns merkezinde

29njy ýan­war­da ge­çi­ri­len Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň san­ly wi­deoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly no­bat­da­ky mej­li­sin­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň de­giş­li Ka­ra­ry bi­len Türk­me­nis­ta­nyň 2021 — 2025nji ýyl­lar üçin Aral mil­li mak­sat­na­ma­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­mak we onuň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne gö­zeg­çi­lik et­mek bo­ýun­ça Pu­da­ga­ra to­pa­ry­nyň dö­re­dil­me­gi Aral me­se­le­si ba­bat­da ýur­du­my­zyň öňe sür­ýän baş­lan­gyç­la­ry­ny iler­let­mek­de no­bat­da­ky mö­hüm ädim bol­dy. Aral se­bi­ti­niň dur­muşyk­dy­sa­dy we eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­ny go­wu­lan­dyr­mak bo­ýun­ça mil­li de­re­je­dä­ki çä­re­le­riň esa­sy ugur­la­ry­ny kes­git­le­ýän Aral mil­li mak­sat­na­ma­sy­nyň Kon­sep­si­ýa­sy­na esas­la­nylyp dö­re­di­len Pu­da­ga­ra to­par he­mi­şe­lik esas­da he­re­ket et­mek bi­len, onuň işi Aral­da­ky kyn­çy­lyk­ly ýag­da­ýyň ne­ti­je­le­ri­ne gar­şy gö­reş­mä­ge hemde Aral­ýa­ka se­bit­de eko­lo­gi­ýa he­läk­çi­li­gi­niň öňü­ni al­ma­ga, se­bi­tiň halk­la­ry­nyň dur­muşyk­dy­sa­dy taý­dan ösü­şi­ne go­şant goş­ma­ga gö­nük­di­ri­len ne­ti­je­li çä­r

Muny bilmek gyzykly

Garyşmaýan suwlar hakynda Dünýä suwlary hiç hili garyşmaýar diýip aýtmak hakykata laýyk däldir. Ýöne suwlaryň uly göwrümlileriniň garyşmaýanlygy welin, tebigatda köp gabat gelýär.

Kenary sapaly suwy şypaly "Altyn köl"

Pederlerimiziň «Ýagşyny görmek — jennet» diýen pähimi Watanymyzyň täze taryhy eýýamynda many-mazmun taýdan has-da baýlaşyp, döwrebap derejede öz beýanyny tapýar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda amal edilýän işleriň her biriniň netijesi görmegi arzuwladýan ajaýyp işlerdir. Şolaryň hatarynda kenary sapaly, suwy şypaly «Altyn köl» hem bar. Mälim bolşy ýaly, 2020-nji ýylyň 15-nji iýunynda döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň çäginde ýerleşýän kölüň kenarynda dynç alyş düzümine degişli täze desgalar toplumy açylypdy. Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, bu köl «Altyn köl» diýlip atlandyryldy. Şeýlelikde, paýtagtymyzyň demirgazygynda ilatyň ýokary derejede dynç alşyny guramagy üpjün etmäge gönükdirilen diňe bir görmäge däl, eýsem, wasp etmäge-de mynasyp täze dynç alyş zolagy döredildi.

Ekologiýa syýasaty

Ýurdumyzyň ekologiýa taýdan arassalygy adamlaryň saglygynyň kepili, hemmetaraplaýyn ösüşiň möhüm şerti bolup durýar. Munuň özi, ilkinji nobatda, ýer-suw serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy, çölleşmä garşy göreşmek, türkmen tebigatynyň ajaýyplyklaryny goramak bilen baglanyşyklydyr. Ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek maksady bilen, ýurdumyzda Milli tokaý maksatnamasy durmuşa geçirilýär. Onuň netijesinde paýtagtymyzyň töwereklerinde gözýetime çenli uzap gidýän tokaý zolaklary emele geldi. Gahryman Arkadagymyz her ýyl ählihalk bag ekmek dabarasyna badalga berýär. Köpetdagyň eteginde pürli we ýaprakly agaçlaryň ekilýän meýdanlaryň gerimi giňäp, guşlaryň, şol sanda seýrek gabat gelýän haýwanlaryň köp görnüşleri üçin ýaşaýyş meýdanyna öwrülýär. Hormatly Prezidentimiziň tassyklan howanyň üýtgemegi barada Milli strategiýanyň, şeýle hem giň möçberli durmuş-ykdysady maksatnamalaryň çäklerinde tebigaty goramak, bioköpdürlüligi we tebigy täsinlikleri gorap saklamak babatynda ägirt uly işler amala aşyrylýar.

Emeli tokaýlygyň ähmiýeti

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe şäherlerimiziň, obalarymyzyň bagy-bossanlyga öwrülmegi ugrunda uly işler amala aşyrylýar. Seýilgählerde bezeg we gyrymsy agaçlaryň dürli görnüşlerinden başga-da gülleri ekmäge uly üns berilýär. Gülleri we bezeg agaçlaryny ösdürip ýetişdirmek boýunça daşary ýurtlaryň baý tejribeleri öwrenilýär we bu ugurda innowasion tehnologiýalar önümçilige ornaşdyrylýar.

Ekologiýa ulgamyndaky halkara gatnaşyklary

Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasaty ýurdumyzyň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge, şol sanda daşky gurşawy goramaga we aýap saklamaga hem-de rejeli peýdalanmaga gönükdirlendir. Adamzat gadymy döwürlerden bäri tebigaty hemmetaraplaýyn gorap saklamak we onuň tebigy baýlyklaryndan netijeli peýdalanmak barada dürli çäreleri amala aşyryp gelipdir. Adamzat jemgyýetiň tebigat bilen özara gatnaşygynyň häsiýetini üýtgetmek bilen bütin taryhyň dowamynda daşky gurşawa täsir etmekde öz ukybyny ösdüripdir we kämilleşdiripdir. Tebigat adamzat ýaşaýşynyň gurşawydyr. Bir söz bilen aýdylanda, adam tebigatyň bölegidir. Adamyň daşky gurşawa täsiriniň derejesi, ilki bilen, jemgyýetiň tehniki taýdan üpjünçiligine baglydyr. Hormatly Prezidentimiz bu barada şeýle belleýär: “Biz daşky gurşawy, ösümlik we haýwanat dünýäsiniň gymmatly görnüşlerini goramagyň, tebigy baýlyklarymyzy aýawly hem-de netijeli ulanmagyň, durmuş we hojalyk desgalarynyň ekologiýa şertlerini üpjün etmegiň möhüm meselelerini çözmek üçin toplumlaýyn işleri amala aşyrýarys».

Ýer togalagynyň «öýkeni»

Ýagşyň iň köp ýagýan ýeri bolan Amazoniýa diýlip tanalýan Amazonkanyň tropiki tokaý jeňňelligi dünýäniň gymmatly tebigy baýlyklarynyň biri hasaplanýar. Bu ýeriň baý ösümlik dünýäsi kömürturşy gazyny kisloroda yzygiderli öwürýändigi sebäpli, Ýer togalagynyň «öýkeni» diýlip atlandyryldy. Ýeriň kislorodynyň, takmynan, 20 göterimi Amazonkanyň tropiki tokaýlyklary tarapyndan öndürilýär. Amazoniýa tokaýlygy 5 million 500 müň inedördül kilometr meýdany tutup — Braziliýanyň (60 göterim), Perunyň, Kolumbiýanyň, Wenesuellanyň, Ekwadoryň, Boliwiýanyň, Gaýananyň, Surinamyň çäklerini öz içine alýar.

Ekologiýa abadançylygy

Hormatly Prezidentimiziň pähim-paýhasy bilen daşky gurşawy goramak hem-de bu ugurda abraýly halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy giňeltmek ugrunda möhüm işler amala aşyrylýar. Watanymyzda alnyp barylýan giň gerimli özgertmeler maksatnamalary bilen gönüden-göni baglanyşykly bolan ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek meseleleri döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda tebigaty goramak hem-de tebigy serişdelerden rejeli peýdalanmak, ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek ugrunda uly işler geçirilýär. Milli Liderimiziň tabşyryklaryndan we maslahatlaryndan ugur alnyp, durmuş maksatly dürli desgalardyr binalar gurlanda olaryň ýanaşyk çäkleri doly abadanlaşdyrylýar we agaç nahallary oturdylýar. Täze binalaryň ulanyş mümkinçiliklerine, ekologiýa we bezeg häsiýetnamalaryna uly üns berilýär. Ägirt uly giňişlikleri we täsin tebigy aýratynlyklary bolan Garagum sährasy ýurdumyzyň esasy tebigy aýratynlyklarynyň biri bolup durýar. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen Garagum sährasynyň ekoulgamyny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek üçin degişli işler alnyp barylýar. Şonuň bilen birlikde milli Liderimiziň başlangyjy bilen «Bereketli Garagum» döwlet tebigy goraghanasy döredildi.

Sazlaşykly ýaşaýyş ýörelgesi

Ekoabadançylygy üpjün etmek meselesi taryha giren geçen ýyla mahsus bolan ajaýyp sypatlaryň biri hökmünde ýadymyzda galdy. Ildeşlerimizde daş-töweregimizi gurşap alýan tebigata aýawly garaýşyň kemala gelmegi, agaç nahallaryny oturdyp, tebigy baýlyklarymyzy köpeltmäge şahsy goşant goşmaga ymtylýanlaryň sanynyň artmagy ata-babalarymyzyň tebigat bilen sazlaşykly ýaşaşmak boýunça ýörelgeleriniň has dabaralanýandygyny görkezdi. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen daşky gurşawy, tebigatymyzy goramak döwlet syýasatynda ileri tutulýan möhüm ugurlaryň birine öwrüldi. Ýurdumyzda tebigaty goramak, onuň baýlyklaryndan rejeli peýdalanmak, biologiki dürlüligi baýlaşdyrmak boýunça geçen ýylda giň möçberli işler amala aşyryldy. Döwlet Baştutanymyzyň mähriban Watanymyzyň tebigatyny has gözelleşdirmek, daragtlaryň, ösümlikleriň nahallaryny oturdyp, ekologik durnuklylygy gowulandyrmak hem-de ýurdumyzyň demirgazyk sebitlerinde çölleşmäniň garşysyna göreşmek boýunça öňde goýýan wezipeleri geçen ýylda üstünlikli durmuşa geçirildi.

Döwrebap ekologiýa kanunçylygy — ösüşiň möhüm şerti

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda ýurdumyzda daşky gurşawy goramak boýunça milli kanunçylyk halkara ekologiýa kadalary bilen sazlaşykda yzygiderli kämilleşdirilýär. Munuň özi, daşky gurşawy goramagyň we tebigy serişdeleri rejeli peýdalanmagyň, tebigy betbagtçylyklaryň öňüni almagyň, azyk önümleriniň we howa gurşawynyň ekologiýa taýdan arassalygyny üpjün etmegiň häzirki zaman şertlerinde derwaýys wezipeleriň hatarynda durýandygy bilen baglanyşyklydyr. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň ekologiýa jähetleriniň ähmiýeti döwlet Baştutanymyzyň ählumumy hem-de sebitleýin çäklerde daşky gurşawy goramak babatda öňe süren öňdengörüjilikli başlangyçlarynda aýdyň şöhlelenýär. Halkara ekologiýa hyzmatdaşlygynyň işjeň agzasy bolan ýurdumyzda ýaş nesillerde daşky gurşawa aýawly garamagyň, tebigata bolan söýgini kemala getirmegiň wagyz-nesihat, guramaçylyk çäreleri asylly däbe öwrüldi. Bu bolsa, tebigat bilen gönüden-göni özara gatnaşykda bolmagymyz, her bir adamyň tebigata aýawly çemeleşmegiň, ondan rejeli peýdalanmagyň ahlak we hukuk borçlaryna bolan jogapkärçiligini pugtalandyrýar.