HABARLAR

Zenanlaryň täsin açyşlary

Durmuşymyza giňden ornan enjamlaryň, esbaplaryň birnäçesi zenanlar tarapyndan oýlanyp tapylandyr. Olardan doňdurma ýasaýjy enjamy, elektrik sowadyjyny, gap-gaç ýuwujy maşyny, awtoulaglar üçin niýetlenen aýna arassalaýjy we gyzdyryjy enjamlary, ütük edilende peýdalanylýan stoly, awtoulag gyzdyryjysyny we beýlekileri mysal getirmek bolar. Hormatly okyjylar! Geliň, zenanlaryň täsin açyşlary barada gysgaça tanyş bolalyň.

Döwrebap çözgütler

Döwrümiziň hem-de geljegiň möhüm wezipelerini berjaý etmäge gönükdirilen aýdyň çözgütleriň bir bölegi sanly ulgamyň mümkinçiliklerinde jemlenýär. Häzirki döwürde diňe bir ählitaraplaýyn ösüş-özgerişleri däl, eýsem, bütin durmuşymyzy hem sanly ulgamsyz göz öňüne getirmek kyn. Bu gün ýurdumyzda maglumat tehnologiýalaryna daýanyp, ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Sanly ykdysadyýet ýurdumyzyň şu günki we geljekki ösüşleri üçin wajyp şertleriň biridir. Hut şonuň üçinem, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagyna mynasyp goşant goşjak döwrebap sanly tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmaga uly ähmiýet berilýär. Eziz Watanymyzyň taryhy ösüşlere beslenýän zamanasynda sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly ylmy-tehniki we innowasion işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak, ylmy-barlag işleriniň ykdysady bähbitliligini artdyrmak işjeň häsiýete eýe bolýar. Ýurdumyzyň bilim ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy bilim we ylym edaralarynyň özara hem-de halkara hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmakda esasy köpri bolup hyzmat edýär. Bilim we ylym edaralarynyň ählisi ýokary tizlikli, giň zolakly tor aragatnaşygy bilen üpjün edilýär. Talyp ýaşlar sanly tehnologiýalaryň kömegi bilen bilimiň ähli derej

«Akylly» şäherler konsepsiýasy maglumat jemgyýetiniň aýdyň geljegini nazarlaýar

Maglumatlar jemgyýeti, «akylly» şäher, «akylly» öý ýaly ençeme düşünjeler durmuşymyza giňden ornaşýar. Elbetde, bularyň ählisi häzirki zaman tehnologiýalarynyň we innowasiýalarynyň ösüşi esasynda kemala gelip, birnäçe aýratynlyklary, şol sanda ýaşaýyş-durmuş amatlyklaryny özünde jemleýär. Geljegi nazarlaýan bu ugruň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berýän hormatly Prezidentimiziň 16-njy martda paýtagtymyz hem-de Ahal welaýaty boýunça amala aşyran iş sapary munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Ilki bilen, «akylly» şäher düşünjesiniň häsiýetli aýratynlyklaryna hem-de mümkinçiliklerine göz ýetirmek gerek. Maglumatlar we aragatnaşyklar tehnologiýalary bilen internet ulgamynyň sazlaşygyndan döredilen «akylly» şäherde edara-kärhanalar, mekdepler, kitaphanalar, hassahanalar, ýol-ulag düzümleri, jemgyýetçilik hyzmatlary ýaly möhüm ugurlar bir bitewi elektron ulgam arkaly dolandyrylýar. Maglumatlaryň şeýle elýeterliligi hyzmatlar ulgamynyň hilini ýokarlandyrmaga, şäheriň ýaşaýjylarynyň durmuş derejesini ep-esli gowulandyrmaga, zerurlyklary gysga wagtda amala aşyrmaga şert döredýär. Hut şonuň üçin-de, ilatymyzyň sosial-durmuş derejesini ýokarlandyrmagy, olaryň ýaşaýşy, dynç alşy üçin amatly gurşawy döretmegi döwlet syýasatynyň ileri tutulýan iň esasy wez

Sanly ulgam — ösüşleriň ygtybarly binýady

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiz çalt depginler bilen ösýär. Watanymyz dünýä döwletleriniň arasynda ösýän ýurtlaryň hatarynda tanalýar. Milli Liderimiziň «Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany» atly kitabynda şeýle setirler bar: «Halkymyzyň dostluk, goňşuçylyk, myhmansöýerlik, sahawatlylyk däpleri Garaşsyz Watanymyzyň ösüşleriniň mazmunyny baýlaşdyrdy». Ýurdumyzda dost-doganlyk, goňşuçylyk gatnaşyklaryna aýratyn ähmiýet berilmegi, Watanymyzyň sebitde ylalaşdyryjy merkez hökmünde giňden tanalmagy ykdysady ösüşlerimiziň hem barha ilerlemegine getirýär. Çünki durmuşdaky bu baglanyşyk ykdysadyýetiňem, syýasatyňam, medeniýetiňem özara baglanyşygynyň mäkämdigini görkezýär. Ösüşlerden ösüşlere barýan Watanymyzda munuň özi möhüm ähmiýete eýedir.

Tehnologiýa dünýäsi

Gar tozgajygynyň iň dury suraty ♦ Gar bölejikleriniň bir-birine meňzemeýändigi aýdylýar. Tebigaty söýüjiler köp ýyldan bäri gaýtalanmajak gözellik bolan gar tozgajygyny surata alýarlar. Bilermenler garyň iň kiçi bölejiklerini ýokary durulykda surata almak üçin 18 aý zähmet çekdiler. ABŞ-nyň Kaliforniýa tehnologiýa institutynda fizika ugrundan iş alyp barýan professor Kennet Libbreht we köp ýyllar «Microsoft» kompaniýasynda zähmet çeken Natan Mihrwold bu taslamany amala aşyrmak üçin dürli usullardan peýdalanypdyrlar. Libbreht: «Gar bölejigi nähili emele gelýär, nähili görünýär?» diýen sowallaryň jogabyny gözländiklerini belleýär. Professor suwuň molekula gurluşynyň ýönekeýdigini, iki wodoroddan we bir kislorod atomyndan ybaratdygyny, şeýle-de howanyň ýylylygy 0 derejeden pese gaçan wagty molekulalaryň ýygjamlaşyp, doňmak hadysasynyň ýüze çykýandygyny belleýär. Onuň aýtmagyna görä, bulutdan emele gelýän gar bölejigi suw damjasyndan buz kristalyna öwrülýär. Suw molekulasynyň şekili gar bölejikleriniň altyburçluk bolmagyna sebäp bolýar. Asyl käri fotosuratçylyk bolan Natan Mihrwold paleontologiýa we astronomiýa ýaly ylymlar bilen meşgullanýar. Olar 2018-nji ýyldan bäri gar bölejiklerini surata almak üçin bilelikde işleýändiklerini aýdyp, bu işiň garaş

Döwrebap ösüş

Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde, ýurdumyzyň ähli pudaklarynda sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň peýdalanylmagyna esaslanýan ykdysady gatnaşyklaryň ulgamy ösdürilýär. Sanly ykdysadyýet wagty we harajatlary tygşytlamak, girdejileriň täze çeşmelerini ýüze çykarmak, sanly gurşawda harytlary we hyzmatlary dünýä bazaryna çalt çykarmak we dünýäniň islendik ýerindäki sarp edijilere elýeterli ýetirmek üçin täze mümkinçilikleri döredýär. Hormatly Prezidentimiz üstümizdäki ýylda «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasyny tassyklaýan Karara gol çekdi. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, täze Maksatnamanyň kabul edilmegi birnäçe wezipeleri öz içine alýar. Şolaryň hatarynda sanly bilim we sanly lukmançylyk ulgamyny kämilleşdirmek, bu ugurlarda hünärmenleri taýýarlamak, döwlet hyzmatlar portalyna sanly hyzmatlary tapgyrlaýyn ýerleşdirmek ýaly çäreler bar.

Iýmit galyndysyny döküne öwürýän robot

Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda işlenip taýýarlanan robot öýde üýşen iýmit galyndylaryny toplap, olary peýdaly döküne öwrüp bilýär. Iýmit galyndylarynyň aglaba bölegi dürli ýollar bilen ýene-de tebigata birigýär. Ýöne ýöriteleşdirilen robot bu aýlanyşygy has çaltlandyrýar. Netijede galyndylary 24 sagatdan soňra bakja ekinleri üçin ýokumly dökün hökmünde ulanyp bolýar. Ol öý şertlerinde güldanda ýetişdirilýän ösümliklerdir otag gülleri üçin has-da ýaramly.

Kiberhowpsuzlyk işi döwrebaplaşdyrylýar

Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlaryna halkara ülňülere laýyk gelýän sanly ulgamy we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň täze gazananlaryny yzygiderli ornaşdyrmak işleriniň amala aşyrylýandygyny nazarda tutup, bu ulgamlaryň kiberhowpsuzlygyny üpjün etmek boýunça utgaşykly işleriň alnyp barylmalydygyny nygtaýar. Şunuň bilen baglylykda, kiberhowpsuzlyk ulgamynyň işini yzygiderli döwrebaplaşdyrmak meselelerine möhüm ähmiýet berilýär. Kiberhowpsuzlyk maglumat ulgamlaryny, torlary we programmalary sanly hüjümlerden goramak bilen bagly düşünjedir. Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen tassyklanan «Kiberhowpsuzlyk boýunça döwlet topary hakynda» Düzgünnama laýyklykda, kiberhowpsuzlygy üpjün etmek boýunça döwlet maksatnamasyndan we ony ýerine ýetirmegiň 2017 — 2021-nji ýyllar üçin meýilnamasyndan gelip çykýan wezipeler talabalaýyk ýerine ýetirilýär. Häzirki wagtda Sanly ulgam merkezinde ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda hem-de olaryň garamagyndaky düzümlerde, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynda maglumat-aragatnaşyk ulgamlarynyň kiberhowpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen işler giň gerimde alnyp barylýar.

«Sanly çözgüt — IT meýdança» hojalyk jemgyýeti: täze pikirleriň, innowasion taslamalaryň dünýäsine syýahat

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň paýtagtymyzyň Oguz han köçesiniň ugrundaky okuw binasynyň ýanynda döredilen «Sanly çözgüt — IT meýdança» hojalyk jemgyýetine baranymyzda, bada-bat ikinji gata çykylýan basgançakdaky: «Ähli zat pikirden başlanýar» diýen ýazgyda nazarym eglendi. Munuň hakykatdan-da şeýledigine asla şübhe ýok. Ynsany beýleki janly-jandarlardan tapawutlandyrýan esasy aýratynlyk hem hut pikirlenip bilmek başarnygy ahyryn! Akylly-başly pikirlenmek bilen, adamzat özüni gurşap alan barlykda indi sanýetmez ýyllardan bäri ýaşamagyny dowam edip gelýär. Ýer ýüzündäki adamlaryň sany milliardlarça, pikirlere bolsa asla soňlanma ýok... Işläp başlanyna o diýen köp wagt geçmedigem bolsa, biziň gürrüňini etmekçi bolýan IT meýdançamyza gatnaýan ýaşlaryň täzeçil pikirlenmelerinden, görüň, eýýäm innowasion taslamalaryň näçesi kemala gelipdir! Olary önümçilige ornaşdyrmakda-da asla müşgillik ýok. Hormatly Prezidentimiziň sanly ykdysadyýete geçmegi ýurdumyzyň ösüşiniň esasy görkezijisi hökmünde kesgitlän zamanynda şu hili «akylly» çemeleşmelere zerurlyk barha artýar. Şoňa görä-de, IT hünärmenlere we olaryň önümlerine zähmet bazarynda-da isleg örän ýokary.

Täze tehnologiýalar esasynda

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda sanly ulgamy ösdürmek, ony halk hojalygynyň ähli pudaklaryna we beýleki düzümlere giňden ornaşdyrmak meselelerine aýratyn üns berýär. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz bu babatda dünýä tejribesiniň hem-de öňdebaryjy tehnologiýalaryň giňden ulanylmagynyň wajypdygyny nygtaýar. Döwlet Baştutanymyzyň Karary bilen tassyklanan «Kiberhowpsuzlyk boýunça döwlet topary hakynda» Düzgünnama laýyklykda, kiberhowpsuzlygy üpjün etmek boýunça Döwlet maksatnamasyndan we ony ýerine ýetirmegiň 2017 — 2021-nji ýyllar üçin meýilnamasyndan gelip çykýan wezipeleri talabalaýyk ýerine ýetirmek maksady bilen, bellenen işler yzygiderli durmuşa geçirilýär.