HABARLAR

Suw astynda galan gadymyýet

«7/24.tm», № 09 (92), 28.02.2022. Dünýä taryhynda bolup geçen geň-taň, adaty bolmadyk ýagdaýlar, wakadyr hadysalar diýseň haýran galdyryjy. Älem-jahandaky iň gadymy ýaşaýyş mesgenleriniň diňe bir gury ýerde däl-de, eýsem, suwuň düýbünde ýerleşýänleri hem bar. Emma olar ilki döredilenden soň käbir sebäplere görä gark bolupdyrlar. Olaryň köpçülige mälim bolanlary-da, häli-häzire çenli gizlinlige gark bolup ýatanlary-da sanardan köp. Biz soňky ýyllarda alymlar we ussat guwwaslar tarapynda üsti açylan şeýle gadymyýetiň şäher nusgalarynyň birnäçesi barada söhbet açmagy makul bildik.

27 Fewral 2022

Taryh

Rowaýatlar ummanyndan

Syrly gep, palawly gazan Soltan Sanjaryň ýanyna wezirlerini alyp, halkynyň ýaşaýşyny göreýin diýip, aýlanmasy bar eken. Günlerde bir gün ol odun çapyp duran Ependä gabat gelýär.

24 Fewral 2022

Taryh

Türkmen alabaýy we arheologik miras

Türkmen alabaýy halkymyzyň gözbaşyny müňýyllyklardan alyp gaýdýan milli mirasynyň ajaýyp nusgasy hasaplanýar. Hormatly Prezidentimiz: «Türkmen alabaýy adamkärçiligiň asylly ýörelgelerini özünde jemleýän «türkmençiligiň» batyrlyk, merdanalyk, wepalylyk, sypaýylyk gatnaşyklarynyň alamatlandyrylmasydyr» diýip, bu jandara örän jaýdar häsiýetnama berýär. Aziýanyň merkezinde ýerleşýän Türkmenistan iň gadymy medeni ojaklaryň biridir. Miladydan öňki VII-VI müňýyllyklarda ilkinji oturymly ilatyň ekerançylyk we maldarçylyk bilen meşgullanandygynyň alamatlary Aşgabadyň demirgazyk-günbatarynda ýerleşýän Jeýtun ýadygärliginde ýüze çykaryldy.

23 Fewral 2022

Taryh

Soltan Mahmyt Gaznaly Türkmen

Dowamy. Başlangyjy žurnalymyzyň geçen sanynda. ÖMÜR BEÝANY          II.

22 Fewral 2022

Taryh

Asfalt düşeginiň taryhyndan

Asfalt önümi häzirki zaman dünýäsinde isleg bildirilýän gurluşyk harydy hökmünde bellidir. Ýöne onuň haçan we nirede ilkinji gezek taýýarlanandygy we ulanylandygy barada hemişe pikir hem edilip durlanok. Russiýada asfalt önümçiligini ilkinji gezek inžener we binagär Iwan Buttas ýola goýupdyr. Şeýlelikde, bu önüm 1873-nji ýylda Wolga derýasynyň boýunda ýerleşýän Syzran şäherinde gazylyp alnyp we işlenip taýýarlanypdyr.

21 Fewral 2022

Taryh

Geçmişiň öçmejek yzlary

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda türkmen halkynyň müňýyllyklaryň dowamynda kemala gelen baý we şöhratly taryhyny, medeni we ruhy gymmatlyklaryny çuňňur öwrenmek we dünýä ýaýmak hem-de ata-babalarymyzdan miras galan milli ýörelgelerimiziň ruhunda ýaşlary terbiýelemek döwlet syýasatynyň baş ýörelgeleriniň biridir. XII-XIII asyrlarda Horezmşalar-Anuşteginler türkmen döwletiniň nesilşalary öz ata-babalary bolan oguz türkmenleriniň guran döwletlerini dolandyrmakda alyp baran syýasy, sosial-ykdysady gurluşyny we medeni mirasyny dowam etdirmegi bilen yzygiderli galkynyşy gazanyp, umumadamzat siwilizasiýasynda kesgitleýji orna eýe bolan iň uly döwletleriň biridir.

21 Fewral 2022

Taryh

Gadymy Amul galasy

Halkymyzyň müňýyllyklara uzaýan baý taryhy we medeni mirasy bar. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda bu gymmatlyklarymyz aýawly saklanylýar, dikeldilýär, ajaýyp zamanamyzyň many-mazmuny bilen baýlaşdyrylýar. Taryhymyzy, medeni mirasymyzy çuňňur öwrenmek, gorap saklamak babatynda şeýle anyk ädimleriň ädilmegi halkymyzyň asyrlaryň dowamynda kämilleşdirip gelen mukaddeslikleriniň täzeden dikeldilip, halkymyza ýetirilmegine uly täsirini ýetirýär. Amyderýanyň çäklerindäki arheologiki ýadygärlikler uly gyzyklanma bilen öwrenilýär. Şoňa görä-de, bu ýerde geçirilen arheologik gözlegler aýratyn ähmiýete eýedir. Mälim bolşy ýaly, bu ýerde ýaşan ilatyň durmuşynda gadymy döwürlerden başlap, ýaşaýşyň çeşmesi, ekerançylygyň we söwdanyň esasy bolup hyzmat eden Amyderýanyň ähmiýeti örän uludyr. Amyderýa jülgesi adamlar tarapyndan taryhyň dürli döwürlerinde işjeň özleşdirilipdir. Bar bolan arheologiki maglumatlar biziň eýýamymyzdan öňki I müňýyllykda bu ýerleriň özleşdirilendigini aýtmaga doly mümkinçilik berýär.

20 Fewral 2022

Taryh

Beýik akyldar Abu Nasr al Faraby

Beýik akyldar, Gündogar sazşynaslyk ylmynyň düýbüni tutujylaryň biri Abu Nasr Muhammet ibn Tarhan Farabynyň (IХ-Х asyrlar) geçen durmuş ýoluny öwrenen alymlar akyldaryň häzirki Lebap welaýatynyň Farap etrabyna degişli ýerde 870-nji ýylda dünýä inendigini we 950-nji ýylda Bagdadyň golaýyndaky Heýt diýlip atlandyrylýan şäherde dünýäden ötendigini belläp geçýärler.  Beýik akyldaryň türkmen diline terjime edilen «Saz ylmy» atly kitabynda onuň saz sungatyndan, ylmyň dürli ugurlaryndan, şeýle-de birnäçe dillerden ussatlyk bilen baş çykarandygy barada ençeme maglumatlar bar. Ine, olardan biri:

19 Fewral 2022

Taryh

Oguz hanyň mizemez taglymaty

(Dünýä taryhynda ululy-kiçili ençeme döwletler guran we umumadamzat gymmatlyklaryna ajaýyp miraslary bagyşlan oguzlar we olaryň beýik mirasdüşeri türkmenler barada döredilen «Oguznamalar» barada söhbet) «Oguznamalardaky» ýaňlanýan milli watançylyga ýugrulan bu sözler seni bada-bat milli taryhymyzyň şöhratly zamanalaryny beýan edýän oguzlar we olaryň dünýä ýaýran kowmy baradaky ýazylan taryhy çeşmeler we olara taýsyz ähmiýetine bolan buýsanja besleýär!

17 Fewral 2022

Taryh

Abiwerdden uzaýan ýol...

Berkarar döwletimizde hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen taryhy-medeni ýadygärliklerimiziň içgin öwrenilmegine, milli medeniýetimiziň döwrebap ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Geçmişimiziň janly şaýady bolan ýadygärliklerimiz biziň üçin ata-babalarymyzyň medeniýet derejesi baradaky täsin maglumatlaryň çeşmesidir. Milli Liderimiz «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda bu barada: «Türkmenistan — Änew, Bagabat, Nusaý, Altyndepe, Abiwerd, Sarahs, Garagan, Täkgala, Pessejikdepe, Daşlydepe, Monjuklydepe, Şähri-Weýeňňam, Şähryslam, Oguzkent, Farawa, Maşat-Misseriýan, Daňdanakan, Ürgenç, Was, Şähri-Bossan, Margiana, Amul, Daýahatyn, Köýtendag, Zemm, Namazgadepe we Goňurdepe ýaly bu gün dünýä ylmynyň üns merkezinde durýan, özüne müňýyllyklaryň taryhyny siňdiren ýüzlerçe medeni-taryhy gymmatlyklara baý ülke. Bu taryhy-medeni ýadygärlikleriň her haýsy türkmen halkynyň şöhratly taryhynyň henize çenli doly açylmadyk syrly sandygydyr» diýip, örän ýerlikli belleýär. Türkmen halky eýýäm irki orta asyrlardan Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen Täk-Ýazyr (Şähryslam), Nusaý, Abiwerd, Çugundurbaba (Kufen), Mäne ýaly şäherleri, medeni ojaklary döredipdirler. Häzirki wagtda gum depelerine öwrülen oba-kentlerdendir galalardan, küňreli belent diwarly şäherlerde

10 Fewral 2022

Taryh