Türkmen medeniýetiniň özboluşlylygyny açyp görkezýän maddy mirasymyzyň gymmatlyklaryny öwrenmek, wagyz etmek, rejelemek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Ýurdumyzyň ähli künjegindäki, şol sanda Balkan welaýatynyň çägindäki taryhy-medeni ýadygärliklerde hem bu ugurdaky toplumlaýyn çäreler üstünlikli dowam etdirilýär.
Mälim bolşy ýaly, Balkan welaýatynyň günorta etraplarynda bürünç, demir we orta asyrlaryň taryhyny özünde jemleýän Dehistanyň emeli suwaryşa esaslanan ekerançylygyndan başlap, maddy medeniýetiň gymmatlyklarynyň dürli görnüşleriniň galyndylary saklanýar. Şoňa görä-de, bu sebitiň geçmiş mirasyny ylmy taýdan öwrenmek hem-de rejeleýiş-dikeldiş işlerini geçirmek möhüm meseleleriň hatarynda durýar. «Gadymy Dehistan» döwlet taryhy-medeni goraghanasynyň hasabynda duran bürünç-demir asyrlar döwrüne degişli we orta asyrlar bilen senelenýän taryhy-medeni ýadygärliklerde türkmen hem-de daşary ýurtly arheologlar tarapyndan ylmy-barlaglar geçirildi. Maşat ata kümmetinde, Juma metjidinde, Gökjük depede, Yzzatguly depede we beýleki ýadygärliklerde geçirilen arheologik gazuw-agtaryş işleri muňa mysaldyr. Goraghananyň esasy wezipeleriniň ýene biri bina ýadygärlikleriniň saklanyp galanlaryny bejermek, abatlamak bilen baglydyr.
