Türkmenmetbugat

"Adalat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-50, 38-62-75, 38-62-38
Email: adalat-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Edebi miras — ebedi miras

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň gadymy taryhy, edebiýaty, sungaty düýpli öwrenilýär. Dünýä medeniýetiniň genji-hazynasyna deňelen, medeni-ruhy ösüşine uly goşant goşan milli mirasymyzyň beýanyny, müňýyllyklaryň wakasyny özünde jemleýän golýazmalary, danyşment alymlarymyzyň, şahyrlarymyzyň edebi mirasyny abat saklamak üçin olara aýawly çemeleşilýär. Magtymguly Pyragynyň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasynyň halkara sanawyna girizilmegi, şahyryň doglan gününiň 300 ýyllyk baýramçylygynyň 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenip geçiljek şanly seneleriň sanawynda orun almagy, şeýle-de TÜRKSOÝ guramasynyň medeniýet ministrleriniň hemişelik geňeşiniň mejlisinde 2024-nji ýylyň «Beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýlip yglan edilmegi-de dünýäde türkmeniň edebi mirasyna goýulýan hormatyň uludygyny äşgär edýär. Halkymyzda döwletimiziň şanly taryhyny, edebi hem-de medeni gymmatlyklaryny, alym-ulamalarymyzyň pähimlerini özünde jemlän golýazmalar nesilden nesle geçirilip, ýazuw ýadygärlikleri hökmünde aýawly saklanylýar. Geçmiş taryhymyzda alymlarymyz, şahyrlarymyz, bagşy-sazandalarymyz uzak asyrlaryň dowamynda öz köptaraply ylmy we ajaýyp eserleri bilen türkmeniň adyny şöhratlandyrdylar. Olar öz döredijiligi bilen dünýä medeniýetiniň ösüşi

13 Awgust 2024

Gözelligiň we kämilligiň baýdagy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallasy netijesinde milli medeniýetimiziň ösdürilmegi, halkymyzyň baý mirasynyň giňden wagyz edilmegi ugrunda uly mümkinçilikler döredilýär. Bu tagallalar netijesinde dünýä jemgyýetçiligini türkmen zenanlarynyň döreden milli gymmatlyklary bilen giňden tanyşdyrmaga ýardam berýär. Halkymyz gadymy döwürden bäri halyçylyk işi bilen meşgullanyp gelipdir. Nepis halylarda milletimiziň tämiz kalby, arassa ýoly, halal asly açyk-aýdyň görünýär. Gahryman Arkadagymyzyň: «Türkmeniň öýi haly ýazylan ýerden başlanýar» diýen çuňňur pähim-paýhasa eýlenen altyn jümlesinde umman ýaly many bar. Öý galdyrmak, ýurt tutunmak, mekan edinmek, döwlet gurmak ýaly jümlelerde Watan düşünjesini zer däneleri ýaly ykbal kerwenine sapan türkmen, özüniň tämiz milli gymmatlyklarynyň kämillik derejesinde ýaşaýşa bolan gatnaşygyny beýan edipdir. Türkmen döwlet gurmak hem döwletli döwran sürmek pelsepesini ynsanyýete bagyşlan halkdyr. Her nagşynda ummasyz manyny jemleýän halylarymyzyň at-owazasy dünýä dolýar.

9 Awgust 2024

Änew — «Beýik öý»

Türkmenistan — gadymy medeniýetiň ojagy. Bu toprakda dörän şäherdir obalar, galadyr kentler halkyň medeniýetiniň geçmişden gözbaş alýandygyna şaýatlyk edýär. Şol medeni ojaklaryň biri hem gadymy Änew şäheridir. Änew sözüniň aňladýan manysy hakynda alymlar dürli pikirleri aýdýarlar. Dilçi alym Soltanşa Atanyýazow «Türkmenistanyň geografik atlarynyň düşündirişli sözlügi» atly kitabynda bu sözüň abu-now (täze suw) diýen sözlerden emele gelendigini belläpdir. Alym A.Maruşenko «Туркменоведение» žurnalynyň 1930-njy ýylyň 12-nji sanynda çap edilen «Wajyp düzedişler» atly makalasynda Änew şäheriniň «Bagabat» diýlip atlandyrylandygy hakyndaky maglumaty getiripdir. Bagabat sözi bagly, bagy-bossanlyga bürenen şäher diýen manyny aňladýar.

8 Awgust 2024

Watansöýüjiligiň belent göreldesi

«Watan öz gerçekleri bilen beýikdir!» diýlen sözlerde uly many bar. Watanyň wepaly ogly Mälikguly Berdimuhamedowyň içeri işler edaralarynyň düzüminde geçen asylly we göreldeli gulluk ýoly Watan goragçylarynyň her biri üçin merdanalyk mekdebidir. Mälikguly halypa öz ömrüni ösüp gelýän ýaş nesle edep-ekram öwretmäge, olara il-ulsa hormat goýmak, harby borç, halallyk, watansöýüjilik, ýokary ahlaklylyk, döredijilikli işlemek, zähmetsöýerlik, adamkärçilik, adalatlylyk, hoşniýetlilik ýaly häsiýetleri öwretmäge bagyş etdi. Käri boýunça mugallym, harby işgär, usulyýetçi, adamkärçiligiň beýik nusgasyny görkezen, mekdep mugallymçylygyndan uly serkerdelige çenli gulluk ýoluny geçen Mälikguly halypanyň röwşen şöhratly ýoly baradaky maglumatlary, nusgalyk ömri ösüp gelýän ýaş nesillerimizi, Watan goragçylarymyzy döwrebap terbiýelemekde mertebe mekdebi bolup durýar. Mälikguly aga 1932-nji ýylyň 12-nji awgustynda Gökdepe etrabynyň 1-nji Birleşik obasynda eneden dogulýar. 1958-nji ýyla çenli dürli wezipelerde zähmet çekýär. 1958 — 1982-nji ýyllar aralygynda Mälikguly Berdimuhamedow Içeri işler ministrliginiň goşunlarynda we edaralarynda dürli wezipelerde gulluk edýär. Ol öz gullugyny halal, harby kasama wepaly alyp barýar. 1982-nji ýylda içerki gullugyň podpolkownigi de

8 Awgust 2024

Şöhrata beslenen ömür

Taryhda bolup geçen wakalar, olara dahylly ynsan ömürleri barada pikir ýöretmek, hakydalarda galar ýaly, geljek nesillere ýetirmek üçin beýik şahsyýetleriň atlaryny ebedileşdirmek ynsan ogluna mahsus zatdyr. Ýyllar geçip, heňňamlar aýlanyp dursa-da, döwri döwür eden şahsyýetler hakyndaky ýatlamalar ýyllar geçdigiçe nesilleriň hakydasynda berkäp, ruhlandyryjy çeşme bolup hyzmat edýär. Watanyň wepaly ogly Mälikguly Berdimuhamedow barada söz açylanda, ilkinji nobatda, bu eziz ynsanyň nesiller üçin nusgalyk ömür ýoly barada oýlanýarsyň. Bütin ömrüni halkyna hyzmat etmäge bagyş eden bu sahawatly ynsan baradaky ýatlamalary okanyňda, onuň parasatlylygyna, zähmetsöýerligine, adalatlylygyna, dogruçyllygyna, merdi-merdanalygyna ýene bir gezek göz ýetirýärsiň. 

8 Awgust 2024

Türkmen keçesi

Gahryman Arkadagymyz «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda: «Türkmen halkynyň medeni mirasynyň naýbaşy gymmatlyklarynyň arasynda keçäniň tutýan orny has uludyr. Ylmy tassyklamalara görä, halkymyzyň senetçilik dünýäsinde keçe basmak sungaty örän irki döwürlerde ýüze çykypdyr hem-de gündelik durmuşda giňden ulanylypdyr» diýip, keçe sungatynyň gözbaşynyň has çuňluklara uzaýandygyny, türkmen maşgalasynda uly orun tutandygyny aýratyn belleýär. Munuň şeýledigine gazuw-barlag işleri geçirilende tapylan gadymy keçe bölekleri, gadymy Merwde tapylan heýkeljiklerdäki we teňňelerdäki keçe başgaplaryň şekilleri, gadymy çeşmelerdäki maglumatlar doly şaýatlyk edýär.

7 Awgust 2024

Seleňligiň söhbedi

Ak sähralaryň owazy Çarwadarlaryň arasynda şeýle gürrüň bar: «Sähra torgaýyň saba-säher saýraýan hem-de düýäň könege inýän süýdüniň sesinden oýanýar».

7 Awgust 2024

Sungatym bar, hormatym bar

«Ylym» neşirýaty Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli «Magtymguly Pyragy we türkmen sungaty» atly makalalar ýygyndysyny çap edip, giň okyjylar köpçüligine ýetirdi. Türkmen döwlet medeniýet institutynyň professor-mugallymlary tarapyndan çapa taýýarlanylan bu ýygyndyda ýurdumyzyň görnükli medeniýet we sungat işgärleriniň, sungaty öwrenijilerdir taryhçylaryň, edebiýatçylaryň hem-de ylmyň beýleki ugurlary boýunça hünärmenleriň ylmy makalalarynyň birnäçesi ýerleşdirilipdir.

7 Awgust 2024

Nepis sungatymyza sarpa

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň medeni mirasyna, milli ruhy gymmatlyklaryna aýratyn ähmiýet berlip, milli halyçylyk sungatynyň täze many-mazmunda baýlaşmagy we nepis sungatymyzyň dünýä ýaýylmagy ugrunda uly tagallalar edilýär. Ösüş-özgertmelere beslenen döwrümizde döwrebap halyçylyk kärhanalarynyň gurulmagy gadymy senedimiziň dünýädäki meşhurlygynyň has-da artmagyna özboluşly şert döredýär. Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde ýerleşýän Arkadag şäherinde hem döwrebap Çeper halyçylyk kärhanasynyň guruljakdygy diýseň buýsandyrýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň ýakynda Arkadag şäheri boýunça amala aşyran iş saparynyň barşynda täze «akylly» şäheri ösdürmegiň ikinji tapgyrynda gurulmagy meýilleşdirilýän binalaryň şekil taslamalary, olaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary bilen tanyşlygynyň barşynda Çeper halyçylyk kärhanasynyň bina ediljek ýeri we bu töweregiň tebigy aýratynlyklary bilen tanyşmagy ählimizde gyzgyn goldaw tapdy.

6 Awgust 2024

«Malym bar — halym bar»

Mal owal-ahyr ynsan üçin rysgal çeşmesi hasap edilipdir. Şonuň üçin ata-babalarymyz «Malym bar — halym bar» kimin paýhasly sözleri döredipdirler. Goýun, geçi, düýe, umuman, mal, maldarçylyk bilen baglanyşykly düşünjeler meniň üçin ýat däl. Sebäbi oglanlyk döwrümiz mallaryň arasynda geçipdi. Kakam ömrüniň 50 ýylyny mal yzynda geçirdi.

6 Awgust 2024

Gülli keçe — ak öýüň görk-zynaty

Biz nepis sungatyň ussady mugallym zenan Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň 93-nji orta mekdebiniň mugallymy Bazargül Annaýewa bilen söhbetdeş bolup, onuň keçe sungaty we onuň döreýiş aýratynlyklary baradaky gürrüňlerini okyjylarymyza ýetirmegii makul bildik. — Keçe taýýarlamak üçin saýgyç, ýüňdarak hem keçe gamşy ýaly gurallar ulanylýar. Keçe senetçiliginde ulanylýan her bir guralyň özüne görä ýerine ýetirýän işi bar. Keçe senetçiliginde gaýratly we başarnykly zähmeti talap edýän esasy işleriň biri hem ýüň saýmak. Ýüňi saýmak üçin saýgyç guraly ulanylýar. Saýgyç tebigatymyzda ösýän gyzyl ýylgynyň çybygyndan taýýarlanylýar. Onuň üçin gyzyl ýylgynyň iň uzyn we göni ösen çybygy saýlanyp alynýar. Çybygyň daşky gyzyl gabygy gyrlyp arassalanýar we ýüň ilişmez ýaly, ýanyp sönen oduň goruna gorsalýar. Saýgyç inçe we ýogyn görnüşde taýýarlanylýar. Inçe saýgyç gytyk ýüňleri hem-de kiçi saýymlary saýmak üçin, ýogyn saýgyç bolsa, ösgün ýüňleri hem-de uly saýymlary saýmak üçin ulanylýar. Keçe üçin, esasan, güýz ýüňi saýlanyp alynýar. Olaryň arasyndan ösgün, gytyk, guzy hem-de baýzy ýüňleriň hersi aýratynlykda saýylýar. Toklynyň güýz gyrkymyndan alnan ýüňe «baýzy» diýilýär. Saýanyňda ösgün ýüňleriň uçlary tiz ýazylýar, gytyk ýüňlere bolsa saýgyjy köpräk urmaly bolýar. Bir saýym ýüňi gowy saýmak üçin azyndan ýüz, ýüz elli saýgyç urmaly bolýar. Ýüň saýyp oturan zenana: «Elleriňe g

2 Awgust 2024

Süýt önümleri barada

Mirasgär Ogulbaýram Kulyýewanyň süýt önümleri, ony taýýarlamak baradaky maslahatyny okyjylarymyza hödürleýäris. Geçi süýdi

2 Awgust 2024

Ýandakly gawun suwsatmaz

Baldan süýji gawunlar türkmen halkynyň milli baýlyklarynyň biridir. Täze döwrebap görnüşde dikeldilýän Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda bitýän türkmen nygmaty halklaryň arasyndaky dost-doganlygy, mähirli gatnaşyklary has-da berkitmäge ýardam edýär. Kerwen arkaly Gündogardan Günbatara geçen täjirler Beýik Ýüpek ýolunyň merkezinde ýerleşen türkmen halkynyň myhmansöýerligine, bu toprakda ýetişýän datly miweleriň tagamyna haýran galypdyrlar. Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda edilýän söwda-satyk emelleriniň biri-de türkmen gawunlary bilen baglanyşykly bolupdyr. Kerwenler bilen äkidilýän tagamy boýunça iň süýji gawunlar Merwde bitipdir. Bu gawunlar uzak ülkeleriň baý öýleriniň islegli harydy bolup, olar arap halyflarynyň, hytaý imperatorlarynyň, hindi patyşalarynyň saçagyny bezäpdir. Gawunlar Soltan Sanjaryň, Baýram han Türkmeniň we beýleki türkmen hökümdarlarynyň lezzetli iýmitleriniň biri bolupdyr.

2 Awgust 2024

Düýe bezegleri

Düýebaşlyk — dürli-dürli dörtburç mata parçalaryndan küşt tagtasynyň öýjükleriniň görnüşinde tikilýän alajaly, gotazly, seçekli, düwmejikli, bäbek galpakly bezeg. Düýebaşlyk haly görnüşinde-de dokalýar. Düýebaşlyk düýpli gyňaçlaryň nagyşly parçalaryndan hem taýýarlanylýar. Düýebaşlyk kürteler, çyrpylar ýaly keşdelenip hem taýýarlanylýar we düýäniň kellesinden başlap tutuş üstüne atylýar. Ol, köplenç, gelin edinmäge toýa gidilende ulanylypdyr. Düýedyzlyk — düýebaşlyk ýaly, dürli görnüşde taýýarlanyp, düýäniň dyzlaryna bezeg hökmünde dakylýar.

2 Awgust 2024

Gymmatly miras öwrenilýär

Dünýä döwletleri bilen köpugurly gatnaşyklary ösdürmek, şol sanda medeni hyzmatdaşlygy berkitmek ýurdumyzda ileri tutulýan ugurlaryň biridir. 31-nji iýulda paýtagtymyzdaky Türkmenistanyň Şekillendiriş sungaty muzeýinde Saud Arabystany Patyşalygynyň Patyşa Abdul Aziz adyndaky Ylmy merkeziniň «Asyrlaryň dowamynda iki mukaddes metjitler, golýazmalaryň gözelligi we olaryň has seýrek duş gelýänleri» atly sergisi açyldy. Bu sergide Saud Arabystany Patyşalygynyň halkynyň medeniýeti, däp-dessurlary, Mekge we Medine şäherlerindäki iki mukaddes metjitler bilen baglanyşykly maddy gymmatlyklar, ýurdumyzda saklanýan arap dilindäki seýrek golýazmalar görkezildi. Serginiň açylyş dabarasynda gadymy döwürlerden bäri doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk däpleri esasynda pugtalanýan türkmen-arap gatnaşyklarynyň häzirki döwürde özara bähbitli hyzmatdaşlygyň çäklerinde täze many-mazmuna eýe bolýandygy bellenildi. Serginiň çäklerinde «Türkmenistandaky arap golýazmalary» atly okuw maslahaty geçirilip, onuň dowamynda iki ýurduň alymlary arap dilinde we elipbiýinde ýazylan golýazmalary öwrenmek babatda özara tejribe alyşdylar. Şeýle hem taryhy, dil we edebiýaty, däp-dessurlary öwrenmek babatda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy has-da giňeltmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

2 Awgust 2024

Kesbi nesillere ýörelge

Hojambaz etrabyndaky 34-nji orta mekdebiň türkmen dili we edebiýaty mugallymy Haltäç Rahymow birnäçe ýyldan bäri agaç ussaçylygy bilen meşgullanyp gelýär. Ol, esasan, eýer we agaç okaralary ýasaýar. Kärini birkemsiz ele alan ussa öz işi we ulanýan agaçlarynyň häsiýetli aýratynlyklary barada şeýle gürrüň berdi: — Daragtlarda gyş paslynda şire aýlanyşygy togtaýar. Bu döwürde kesilen agaçlar çeýe bolýar. Ylaýta-da, 2-3 ýyl ýaşan söwütden ýasalan at esbaplary berk bolýar. Suwly ýerde ösen söwüt döwlegen bolýar. Tut, erik agaçlary dykyz, berk bolansoň, olara suw degse-de, jaýryk atmaýar. Eýer ýasamak ussadan juda ünslüligi, ussatlygy talap edýär. Taýýar bolan eýerleri derä eýläp, dolap goýmaly. Bu eýeriň juda berk bolmagy üçin peýdaly.

1 Awgust 2024

Saklanyp galan pursatlar

Suratda: çagalar ýazyjysy Gurban Çöliýew körpe okyjylaryň arasynda.

1 Awgust 2024

Akyldaryň nesihatlary ýörelge

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň ilkinji günlerinden Gündogaryň beýik akyldar şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan dürli medeni çäreleri yzygiderli geçirmek giň gerime eýe boldy. Öz ýaşap geçen döwrüniň aýnasy hasaplanyp, soňky nesillere ajaýyp goşgulary, dürdäne setirleri miras galdyran şahyr Magtymguly Pyragynyň şanly senesiniň şeýle uludan toýlanmagy oňa goýulýan belent sarpanyň nyşanydyr. Magtymguly Pyragynyň giň ummana deňelýän şygryýet dünýäsine syýahat edilende, islendik sowalyň jogabyny, islendik ugur boýunça çylşyrymly meseleleriň anyk çözgüdini tapmak bolýar. Esasan hem häzirki döwrümizde ösüp gelýän ýaş nesillerimizi watançylyk ruhunda, halkymyzyň milli ýörelgeleri esasynda terbiýelemekde, ilhalar, watansöýüji ýaşlary kemala getirmekde akyldaryň öwüt-ündew, nesihat äheňli goşgulary gymmatly gollanma hasaplanýar. Şonuň ýaly-da şahyryň bu temadaky goşgulary sadadan düşnükli bolup, islendik okyjyny özüne çekýär. Şahyryň şeýle goşgularynyň biri bolan «Paş eder seni» goşgusynda:

1 Awgust 2024

Gadymy gymmatlyk — müdimi gymmatlyk

Milli Liderimiz nobatdaky iş saparynda Arkadag şäherinde gurulmagy meýilleşdirilýän binalardyr desgalaryň şekil taslamalary bilen tanyşdy, iş maslahatyny geçirdi. Şonda Gahryman Arkadagymyz Çeper halyçylyk kärhanasynyň gurluşygynda häzirki zamanyň ösen tejribesiniň ulanylmalydygyny aýratyn belläp, milli gymmatlygymyz bolan halylarymyza örän uly üns berýändigini görkezdi. Muzeý halkyň geçmişini, taryhyny açyp görkezýän mirashanadyr. «Gökdepe» milli muzeýi hem şolaryň biri. Muzeýiň sergi bölüminde saklanýan gymmatlyklarda ХIХ asyra degişli bolan, inçeligi, nepisligi bilen özüne çekýän iki sany halyça bar. Dünýä halyçylyk sungatynyň täsin eseri hasaplanýan «Eňsi» we «Aýna gölli» halyçalar görenleri haýran galdyrýar. Olarda ýerleşdirilen nagyşlar gaýtalanmaýan özboluşlylyga eýedir. Halyçalara nagyşlaryň asyl nusgasyndaky ýaly edip, hiç hili ýoýman ýerleşdirilmegi halyçylyk hünärinde zähmet çekýänleriň ýokary derejedäki ussatlygyny alamatlandyrýar. Halyçalar ahal haly sungatyna degişli bolup, olar Ahal welaýatynyň günbatar etraplarynyň birinde dokalypdyr.

31 Iýul 2024

«Kakdyryp nalyn kümüşden» atyň toýnaklarynyň nallanylyşy

Gahryman Arkadagymyzyň «Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz» atly kitabynda: «At çapyşygyna gatnaşýan bedewleriň nallary ýumşak metaldan (10 — 12 millimetrlik sim) ýasalýar, olar atyň toýnagyny şikesden goramak üçin zerurdyr. Mundan başga-da olar atyň dogry ýöremegine ýardam edýär. Çapyşyga gatnaşýan atlaryň öň iki aýagyna nal kakylýar» diýip, nalyň ähmiýeti hakda beýan edilýär. Bedew atlaryň toýnaklaryna nal kakmak işi gadymy döwürlerden bäri dowam edip gelipdir. Nallary demirçi ussalar ýasapdyrlar. Ussalaryň seýislere ýasap beren nal nusgalary öz asylky durkuny ýitirmän gelipdir. Il arasynda nal ýasaýan adama nalçy ussa diýipdirler.

31 Iýul 2024

‹
1
2
...
10
11
12
13
14
15
16
...
174
175
›