"Edebiýat we sungat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-17, 38-62-33, 38-62-01
Email: edebiyatwesungat@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Keselleriň öňüni almagyň ýollary

Lukmanyň maslahaty Ak gara beslenen gyş pasly dowam edýär. Bu pasylda howanyň häli-şindi üýtgäp durmagy, ertir-agşam birneme sowap, gündizlerine sowuk howanyň gowşamagy, aram-aram ýagyş, gar ýagmagy, bulutly howa birneme gartaşan adamlarda dürli näsazlyklardan, ýagny ýokary dem alyş ýollarynyň dowamly sowuklamasyndan, ýürek-damar ulgamynyň sökelliklerinden, bogunagyrysynyň dürli görnüşlerinden ejir çekýän adamlarda oňaýsyz ýagdaýlary döretmegi, şol agzalan näsazlyklaryň beterleşmesiniň, gozgamasynyň ýüze çykmagy mümkin. Şu ýagdaýlaryň öňüni almak üçin bolsa, öz saglygyň hakynda wagtynda alada edip, maşgala lukmanlary bilen maslahatlaşmaly. Şol maksat bilen, maşgala lukmanlary we şepagat uýalary ilatyň arasynda wagyz-nesihat çärelerini yzygiderli alyp barýarlar. Olar halk köpçüligine sagdyn iýmitlenmek, möwsümde ýüze çykýan ýiti respirator ýokanç keselleriniň öňüni almak, arassaçylyk düzgünlerini berk berjaý etmek, pasla görä geýinmek, ýol hereketiniň kadalaryny berjaý etmek, Türkmenistanda ösýän dermanlyk ösümlikleri we buýan köküniň saglyga peýdasy, sagdyn durmuş ýörelgeleri barada yzygiderli düşündiriş işlerini geçirýärler.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Türkmenistan «Sputnik V» sanjymyny bellige aldy

18-nji ýanwarda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi Russiýanyň göni maýa goýumlary gaznasynyň goldaw bermeginde Gamalei adyndaky ylmy-barlag merkeziniň alymlary tarapyndan döredilen «Sputnik V» sanjymyny bellige aldy hem-de degişli şahadatnamany berdi. Saglygy goraýyş ulgamynyň ösüşiniň derejesi — islendik ýurtda ilatyň durmuş derejesiniň, onuň döwlet nusgasynyň we durmuş syýasatynyň netijeliliginiň esasy görkezijileriniň biridir. Bu ulgamda esasy kadalar döwletiň işini ynsan ölçegi, «Il saglygy — ýurt baýlygy» diýen düşünje bilen kesgitlenýän baý mazmuna eýe edýär diýip, hormatly Prezidentimiz belleýär. Şeýlelikde, Türkmenistan Merkezi Aziýada bu sanjymy öz çäginde ulanmagy resmi taýdan makullan ilkinji döwlet boldy hem-de ony hasaba alan döwletleriň birinji onlugyna girdi.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Türkmenistan «Sputnik V» sanjymyny bellige aldy

Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany ýylynyň şatlykly wakalar, hoş habarlar bilen utgaşmagy dowam edýär. Ynha, hepdäniň duşenbe güni gelen hoş habar hem bulara aňryýany bilen şaýatlyk edýär. Şol gün Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi Russiýa Federasiýasynyň göni maýa goýumlary gaznasynyň goldaw bermeginde Gamalei adyndaky ylmy-barlag merkeziniň alymlary tarapyndan döredilen «Sputnik V» sanjymyny bellige aldy hem-de degişli şahadatnamany berdi. Türkmenistan tutuş Merkezi Aziýada bu sanjymy öz çäginde ulanmagy resmi taýdan makullan ilkinji döwletdir. Şeýlelikde, ýurdumyz bu sanjymy hasaba alan döwletleriň birinji onlugyna girdi. Mahlasy, bu ýagdaý ýokanç kesellere garşy göreşmeklige hem-de köptaraplaýyn lukmançylyk gatnaşyklaryny berkitmeklige gönükdirilen nobatdaky ädimdir. Gahryman Arkadagymyz halkyň saglygyny birjik-de ünsden düşürmän, bu ugurda halkara başlangyçlary öňe sürüp, Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen düzümleri hem-de Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasy bilen hemişe işjeň hyzmatdaşlygy saklaýar.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Lukman maslahat berýär

Her bir maşgalada nahar taýýarlamak işi azyklyk çig maly satyn almakdan başlanýar. Şonuň üçin hem bu önümleri diňe azyk söwdasynyň satuwy rugsat berlen söwda nokatlaryndan — bazarlardan we azyk harytlarynyň söwdasyny amala aşyrýan dükanlardan almaly. Azyk önümleriniň söwdasy edilende, onuň belgileniş nyşanynda görkezilýän maglumatlara, ýagny, hökmany suratda ýaramlylyk möhletine, saklanyş şertlerine, düzümine, daşky görnüşine, önümiň ysyna, reňkine we beýleki ýagdaýlaryna üns bermeli. Azyk önümleri satyn alnanda, çalt zaýalanýanlaryny, ýagny, süýt, et we şöhlat, konditer, balyk we deňiz önümlerini, ýumurtgany diňe zerur mukdarda almaga endik edinmeli, ylaýta-da, howanyň yssy wagtlary bu endigi berk berjaý etmek hökmandyr. Harytlaryň sowadyjyda saklanyş düzgünlerini, ýagny, biri-birine täsir edip, adaty düzümini üýtgedip biljek iýmit önümlerini çäklendirip saklamak zerur. Mysal üçin, balyk we süýt önümlerini bir ýerde üsti açyk ýagdaýda saklamaly däl. Satyn alnyp, öýe getirilenden soň, gök we bakja önümlerini, miweleri hökman arassa akar suwuň aşagynda mazaly ýuwmaly, soňra sowadylan gaýnag suw bilen durlamaly, arassa hasanyň üstünde guratmaly we gaba salyp, sowadyjynyň aşaky bölegine ýerleşdirmeli. Süýt we süýt önümleri sowadyjynyň ýokarky böleginde saklanmaly. Ýumurtgalary sowadyjy enjama ýerleşdirmezden öňürti çygly hasa bilen arassalamaly we ulanmazdan öň ýuwmaly. Sowadyjyda

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Hurma

Gadym wagtlardan bäri subtropik miweli agaçlaryň biri hasaplanylýan hurma agajynyň miwesi käbir ýurtlarda iýmitlenişde-de uly ähmiýete eýedir. Hurma agajy tropiki, käbir görnüşleri bolsa subtropik sebitlerinde duş gelýär. Hurmalaryň iň gadymy we belli görnüşi Kawkaz hurmasydyr. Bu görnüşli hurma agajyny ýurdumyzda ösdürip ýetişdirmek has amatly. Häzirki döwürde ähli welaýatda ösdürilip ýetişdirilýän hurma agaçlarynyň miwesi giç bişip ýetişýändigine garamazdan, ir hasyla durýar we bol hasyl getirýär. Hurma maý aýynyň başynda gülleýär, güýzde-de hasyl berýär.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Saglyk — abatlyk

Soňky ýyllarda köpçülikleýin bedenterbiýe we sport ildeşlerimiziň her biriniň durmuşynyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Bu ýurtda sagdyn jemgyýetiň binýadyny berkitmekde, ynsan saglygyny goramakda we keselleriň öňüni almakda möhüm şertleriň biridir. Ýurdumyzda sport görnüşleriniň, sport desgalarynyň we toplumlarynyň sany bilen birlikde sporty söýüjileriň-de, ussat türgenleriň-de sany barha köpelýär. Bu bolsa sportuň uzak asyryň dowamynda adamzadyň döreden özboluşly güýmenjesi bolmagyndan, ynsan durmuşyna gözellik, rowaçlyk we bagtyýarlyk çaýýan gymmatlyk derejesine çenli özgerendigini görkezýär. Bu hakykata biz gündelik durmuşymyzda doly göz ýetirýäris. Ýurdumyzyň sport ulgamynda döredilýän mümkinçiliklerden ruhlanyp, ýylyň-ýylyna öz kämillik derejelerini artdyrýan türkmen türgenleri dünýäniň sport arenasynda Watanymyzyň abraýyny has-da belende galdyrýarlar. Şeýle türgenleriň sanyny yzygiderli artdyrmak biziň esasy wezipämizdir. Biz sporta ählihalk derejesinde uly ähmiýet berýän milli Liderimiziň göreldesine eýermek bilen, türgenleriň diňe bir bedenini taplamak we olaryň ukyp-başarnyklaryny artdyrmak bilen çäklenmän, eýsem, olaryň hemmetaraplaýyn kämil şahsyýet hökmünde kemala gelmekleri babatda hem alada edýäris. Bu bolsa jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgesini berkarar etmeklige, şol sanda ýaşlary bedenterbiýe we sport hereketine giňden çekmeklige, olaryň ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylýa

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn durmuş bagtly ýaşaýşyň gözbaşydyr

Halkymyz «Saglygym — baş baýlygym» diýýär. Saglygymyzy gorap saklamak üçin ýörite düzgünleri berjaý etsek, hem sagdyn, hem ruhubelent bolarys. Geliň, şonuň üçinem şu aşakdaky düzgünleri berk berjaý edeliň! Jemgyýetçilik ýerlerinde töweregiňizdäkiler bilen iki metrden az bolmadyk howpsuz araçägi saklaň.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Gawun-garpyzyň dermanlyk häsiýetleri Türkmen topragynda näçe diýseň rysgal-bereket, bolçulyk bar. Pederlerimiziň gadymy topragynda önýän gawun-garpyzdyr, erik, alma diýjekmi, ähli ir-iýmişler öz süýjüligi, tagamy bilen tapawutlanýar.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Milli saglygy goraýyş ulgamynyň kuwwatyny artdyrmagyň wezipeleri ara alnyp maslahatlaşyldy

AŞGABAT, 19-njy ýanwar (TDH). Ýurdumyzda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ilatyň saglygyny goramak, ýokanç keselleriň öňüni almak hem-de olary aradan aýyrmak, arassaçylyk-epidemiologiýa abadançylygyny pugtalandyrmak, saglygy goraýyş we derman senagaty ulgamyny ösdürmek boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan Russiýanyň göni maýa goýumlary gaznasynyň goldaw bermeginde Gamalei adyndaky ylmy-barlag merkeziniň alymlary tarapyndan döredilen “Sputnik V” sanjymyny Merkezi Aziýada bellige alan ilkinji döwlet boldy. Ýurdumyzyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi degişli şahadatnamany gowşurdy.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn bolaýyn diýseňiz...

Gök önümleriň peýdasy Gyş paslynyň dowam edýän günlerinde möwsümleýin kesellerden goranmak, bedeni gurplandyryp, onuň kesele garşy göreşijiligini ýokarlandyrmak zerurdyr. Munuň üçin gök önümleri we miweleri has köp iýmek maslahat berilýär.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Bagtyýarlygyň gözbaşy

Il saglygy ýurt baýlygyna deňelýän we halkyň saglygy barada alada edilýän ata Watanymyzda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi Russiýanyň göni maýa goýumlary gaznasynyň goldaw bermeginde Gamalei adyndaky ylmy-barlag merkeziniň alymlary tarapyndan döredilen “Sputnik V” sanjymyny bellige aldy hem-de degişli şahadatnamany berdi. Bu ýagdaý ýokanç kesellere garşy göreşmekde hem-de köptaraplaýyn ylmy-lukmançylyk gatnaşyklaryny berkitmekde nobatdaky ädim boldy. Türkmenistan täze howpa garşy göreşmekde beýleki döwletleriň tejribesine uly hormat bilen garaýar hem-de pandemiýanyň ýaramaz täsirlerinden üstün çykmakda toplan tejribesini paýlaşýar. Şeýle hem Türkmenistan beýleki ýurtlar we halkara guramalar bilen bilelikdäki tagallalaryň netijeliligini gazanmak maksady bilen üstünlikli taýýarlan işlerini paýlaşmaga taýýardyr.

20 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn durmuşyň binýady

Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň Gökdepe etrap komitetiniň işgärleri beýleki jemgyýetçilik guramalarynyň wekilleri hem-de saglygy goraýyş edaralarynda zähmet çekýän lukmanlar bilen bilelikde ilat arasynda wagyz-nesihat işlerini alyp barýarlar. Oba ýaşaýjylaryň arasynda öý şertlerinde, şeýle-de edara-kärhanalaryň zähmet toparlarynda iş ýerlerinde geçirilýän duşuşyklaryň barşynda howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly döräp biläýjek keselleriň öňüni almak maksady bilen, olara degerli maslahatlar berilýär. Etrabyň Gorjaw geňeşliginiň jaýynda bolan duşuşyk täsirli geçen wagyz-nesihat çäreleriň biridir. Onda çykyş edenler Gahryman Arkadagymyzyň ynsan saglygy ugrunda edýän aladalary baradaky gürrüňe aýratyn ünsi çekip, gyşyň häzirki günlerinde pasla görä geýinmegiň, agyz-burun örtüklerini ulanmagyň, şahsy gigiýenanyň talaplaryny pugta berjaý etmegiň, ýokuma baý iýmitler bilen iýmitlenmegiň, howpsuz araçägi saklamagyň möhümdigini düşündirdiler. Olaryň belleýşi ýaly, ildeşlerimiziň her biriniň sagdyn bedenli bolmagynda, dürli kesellere garşy goranyjylyk ukybynyň ýokarlanmagynda ýokumlara baý önümleriň uly ähmiýeti bardyr. Dürli beloklara, mikroelementlere baý önümler adam bedeniniň kadaly alyş-çalşygyna ýardam berýär, bedeniň kuwwatlylygyny artdyrýar. Bu babatda gök önümler, miweler, şeýle-de süýt önümleri bilen iýmitlenmek maslahat berilýär.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Limon

Gyş paslynyň dowam edýän şu günlerinde bedeniň sagdyn bolmagy, kesellerden goranyjylyk ukybyň ýokarlanmagy üçin jana ýokumly hem-de peýdaly iýmit bilen iýmitlenmelidir. Gyş möwsüminde C witaminine baý sitrus miwelerini iýmek diýseň peýdalydyr. Adamlar tarapyndan sitrus miweleriniň arasynda iň kän sarp edilýän görnüşi limondyr. Limon örän peýdalydyr. Onuň düzümi dürli witaminlere, organiki turşulyklara, tiamine we efir ýagyna baýdyr. Aslynda-da, limon diňe gyşda däl, eýsem, ýylyň ähli pasyllarynda-da elýeterli bolup, ondan dürli tagamlary, içgileri, şireleri, konditer önümleri, kosmetiki serişdeleri taýýarlanýar. Aziýada limon ösümligi tagamly iýmiş hökmünde, dermanlyk häsiýetleri hem-de onuň agajynyň gözel görnüşi göz öňünde tutulyp, «ekinleriň düri» adyny alypdyr. Bir limonda C witamininiň adam bedenine günüň dowamynda gerek bolan möçberiniň üçden biri saklanýar. Limonyň düzümi B witaminler toplumyna hem baý bolansoň, ol özüňi rahat duýmaga hem-de uklamaga, keýpiňi çaglamaga, deriniň ýylmanak bolup, ýaş görünmegine täsirini ýetirýär. Onuň düzümindäki A witamini bolsa gözüň görüş ukybyny gowulandyrýar. Limon P witaminine hem baý bolup, ol bedeniň dürli infeksiýalara garşy göreşmegini üpjün edýär. Kaliý bolsa süňkleri pugtalandyrýar, ýüregiň işine oňyn täsir edýär, içegäniň mikroflorasynyň düzümini gowulandyrýar, iýmitiň siňmegini ýeňilleşdirýär. Bu sitrus miwesi antiseptiki h

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda saglygy goraýyş ulgamyny ösdürmäge, «Saglyk» Döwlet maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmäge, keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmäge, sagdyn durmuş ýörelgelerini rowaçlandyrmaga, şonuň netijesinde ilatyň saglygyny goramaga, ömrüniň dowamlylygyny uzaltmaga möhüm ähmiýet berilýär. Saglygy goraýyş ulgamynyň ösüşiniň derejesi — islendik ýurtda ilatyň durmuş derejesiniň, onuň döwlet nusgasynyň we durmuş syýasatynyň netijeliliginiň esasy görkezijileriniň biridir. Bu ulgamda esasy kadalar döwletiň işini ynsan ölçegi, “Il saglygy — ýurt baýlygy” diýen düşünje bilen kesgitlenýän baý mazmuna eýe edýär diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belleýär.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Süýji buýanyň peýdasy

Ynsan saglygyny goramakda, keselleriň öňüni almakda, bejermekde, saglygy dikeltmekde eziz Diýarymyzyň keramatly topragynda ösýän dürli ösümlikleriň peýdasy uludyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitaby we «Çaý — melhem hem ylham» atly kitaby gymmatly ylmy çeşmelerdir. Kitaplarda beýan edilýän itburun, çopantelpek, buýanyň köki ýaly ösümliklerden taýýarlanan dermanlyk çaýlar ynsan saglygy üçin peýdalydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow buýan köküniň adamyň saglygyna edýän netijeli täsiri dogrusynda aýratyn nygtaýar. Il arasynda “süýji buýan” ady bilen belli bolan bu dermanlyk ösümligiň ýurdumyzda 4 görnüşi, dünýäde bolsa 15 görnüşi duş gelýär. Buýan köki ylmy we halk lukmançylygynda içde döreýän keselleri, üsgülewük, böwrek, ýokarky dem alyş ýollarynyň hem-de onkibarmak içegäniň kesellerini bejermekde möhüm ähmiýete eýedir, ol immun durnuklylygyny berkidýär.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Düzgünleri berjaý etmek saglygyň girewidir

Sagdyn ýaşamak üçin sagdyn durmuş ýörelgesini hemra edinmeli hem-de bu ugurdaky maslahatlardyr düzgünleri doly we dogry berjaý etmek gerek. Munuň özi diňe bir özümiziň däl, eýsem,  daş-töweregimizdäkileriň hem saglygyny goramakda ähmiýetlidir. Möwsümleýin ýiti respirator keselleriň öňüni almak üçin agyz-burun örtügini dakynmaly, şahsy arassaçylyga aýratyn üns bermeli. •Häzirki wagtda gyş paslynyň dowam edýändigi üçin ýyly egin-eşikleri geýmeli.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly kitabyndan

Buýan Häsiýeti. Gadymyýetden bäri köpleriň ünsüni özüne çekip gelýän täsin dermanlyk ösümligiň dünýäde, takmynan, 15, Türkmenistanda 4 görnüşi duş gelýär. Ösümlik il arasynda «süýji buýan» diýlip hem atlandyrylýar.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Ýer sürçekmi, ägä bol!

Gadyrly çagalar, gyş paslynda her bir adam saglygyny goramaklyga aýratyn ünsli bolmaly. Özümiziň we töweregimizdäkileriň saglygyny goramak maksady bilen, agyz-burun örtüklerini dakynmak, ellerimizi ýygy-ýygydan sabynlap ýuwmak, zyýansyzlandyryjy serişdelerden peýdalanmak, köpçülik ýerinde howpsuz aralygy saklamak ýaly gaýragoýulmasyz talaplary yzygiderli we dogry berjaý etmeli. Gyş möwsüminde adamlaryň durmuşynda şikeslenme hadysalary hem duş gelýär. Muňa sebäp bolýan ýagdaýlar, esasan, ýeriň, ýollaryň doňup, sürçeklenmegi, typançak köwüşleriň geýilmegi, gündizleriň gysgalyp, günüň garaňky wagtynyň agdyklyk etmegidir. Şikeslenme hadysalarynyň arasynda-da kelle çanak-beýni şikesi, el-aýak süňkleriniň döwülmegi we garyşyk şikesler köp gabat gelýär. Ilkinji garyň ýagmagy bilen saglygy goraýyş edaralaryna ýüz tutýan şikesli adamlaryň sany ýokarlanýar, olaryň 15 göterim töweregi sypjyrmak we süňk döwükleri bilen, 10 göterim töweregi çykyklar bilen baglanyşyklydyr. Bu möwsümde gar atyşyp oýnaýan çagalaryň gözüne gar tozgasynyň düşmegi zerarly, göz şikeslenmesi hem ýüze çykýar. Bularyň öňüni almak üçin zerur düzgünleri berjaý etmek esasy talap bolup durýar.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Halkymyzyň saglygynyň goragynda

Türkmenistan “Sputnik V” sanjymyny bellige aldy AŞGABAT, 18-nji ýanwar (TDH). Saglygy goraýyş ulgamynyň ösüşiniň derejesi — islendik ýurtda ilatyň durmuş derejesiniň, onuň döwlet nusgasynyň we durmuş syýasatynyň netijeliliginiň esasy görkezijileriniň biridir. Bu ulgamda esasy kadalar döwletiň işini ynsan ölçegi, “Il saglygy — ýurt baýlygy” diýen düşünje bilen kesgitlenýän baý mazmuna eýe edýär diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belleýär.

19 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn bolaýyn diýseňiz...

Ellerimizi wagtly-wagtynda ýuwmak bizi zyýanly mikroblaryň bedenimize düşmeginden goraýar. Elleriňi nahar iýmezden öň we soň, daşary çykyp, öýe gireniňde, islendik işiňi edip bolanyňdan soň, hökman sabyn bilen ýuwmalydyr. Onuň üçin ilki eliňi ölläp, sabyn çalmaly-da, eliň aýasyny, arka tarapyny, barmaklaryň aralaryny, şeýle-de bilekleriňi mazaly ýuwmaly.

19 Ýanwar 2021

Saglyk