"Nesil" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-57, 39-96-37, 39-96-49
Email: nesil-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Akyldar şahyryň dogduk mekanynda

ýaşlar bilen köpugurly çäreler geçirildi Geçen hepdäniň anna we şenbe günlerinde Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabynda akyldar şahyrymyzyň şanly toýy mynasybetli ylmy-amaly maslahat hem-de dabaraly çäreler geçirilip, olara Watanymyzyň giňişliklerinden ýaşlaryň uly topary gatnaşdy.

«Berkarar döwletiň ylham joşguny» atly döredijilik bäsleşiginiň jemi jemlendi

Şu gün — 11-nji maýda Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabyndaky «Magtymguly Pyragy» muzeýinde «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly hem-de akyldar şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli «Nesil» gazetiniň redaksiýasy bilen Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň bilelikde yglan eden «Berkarar döwletiň ylham joşguny» atly döredijilik bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi.

Mukamly dünýäniň bilbilleri

Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň guramagynda ýörite sazçylyk we sungat mekdeplerinde bilim alýan ýaşlaryň arasynda  ukyp-başarnyklaryny açyp görkezmek, ýerine ýetirijilik ussatlygyny ýokarlandyrmak maksady bilen bäsleşik geçirildi. Oňa sungat ojagymyzyň zehinli talyplary hem gatnaşdylar. Ýörite sazçylyk we sungat mekdepleriniň 1 ― 3-nji ýyl talyplarynyň hem-de Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň ýanyndaky ýörite sazçylyk mekdep-internatynyň 10 ― 11-nji synp okuwçylarynyň arasynda geçirilen bäsleşik türkmen milli, kirişli, üflenip we kakylyp çalynýan saz gurallary, fortepiano bagşy we ýekelikde aýdym aýtmak ýaly ugurlary öz içine aldy. Bäsleşigiň birinji tapgyry degişlilikde welaýatlarda, Aşgabat we Arkadag şäherlerinde ýerleşýän ýörite sazçylyk we sungat mekdeplerinde, ikinji tapgyry bolsa Sahy Jepbarow adyndaky Arkadag şäher ýörite sungat mekdebinde we Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebinde geçirildi.

Şanly senä bagyşlandy

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky milli sazly drama teatrynda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy, şeýle-de Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň ýanyndaky Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebiniň döredilmeginiň 95 ýyllygy mynasybetli hasabat konserti boldy. Konsert bilen ugurdaşlykda guralan Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň mugallymlarynyň we talyplarynyň çeken suratlarynyň sergisi hem örän täsirli boldy. Kirişli saz gurallarynda ýerine ýetirilen eserler sergä özboluşly öwüşgin çaýdy.

Rowaýatlara siňen Pyragy

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly döredijilik bäsleşigine Halk döredijiligine degişli bolan rowaýatlar biziň milli gymmatlygymyzdyr. Türkmen dili we edebiýaty mugallymymyz rowaýatlaryň gözbaşynda hökman bir hakykatyň bardygyny aýdýar. Munuň şeýledigine «Magtymguly hakynda rowaýatlar» atly kitaby okanymyzda aýdyň göz ýetirýäris. Biz akyldar şahyrymyza degişli rowaýatlaryň, tymsallaryň örän kändigine buýsanýarys.

Magtymguly Pyragynyň döredijiliginde tebigatyň keşbi

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly döredijilik bäsleşigine Ynsan elmydama tebigat bilen aýrylmaz baglanyşykly ýaşaýar. Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy tebigatyň üsti bilen adam häsiýetlerini açyp görkezýär. Şahyryň eserlerinde gahrymanyň Watana, il-gününe bolan tükeniksiz söýgüsi türkmen tebigatyna bolan mähir-muhabbet bilen okyja ýetirilýär. Şahyrana mazmuna eýe bolan tebigat şekilleri: howalanyp duran gojaman daglar, akar çeşmeler, çasly çaýlar, dürli ir-iýmişli bag-bakjalar... şygyr gahrymanynyň dünýä, jemgyýet, döwür, durmuş, adam we onuň häsiýeti baradaky oýlanmalarynyň özenidir. Magtymgulynyň şygyrlaryny şahyranalyga beslenen tebigat bezeýär. Magtymgulynyň eserlerinde tebigat suratkeşliginiň özboluşly we köptaraplydygyna göz ýetirmek bolýar.

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň»atly döredijilik bäsleşigine Mähriban çagalar, žurnalymyzda akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli mekdep okuwçylarynyň arasynda «Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly bäsleşik yglan edilipdi. Bu bäsleşige zehinli suratkeş jigilerimizden akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň şygyrlarynda tebigat gözellikleriniň beýanyny açyp görkezýän ençeme suratlar gelip gowuşdy. «Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi» sahypamyzda Mary şäherindäki 24-nji zehinli ýaşlar mekdebiniň okuwçylarynyň çeken suratlaryny size ýetirýäris.

Kiçijek Sinba

Birdenkä öňüňizden ýolbars ýa-da gaplaň çykaýsa, gorkarsyňyzmy?! Gorkmaz ýaly-da däl. Olar çyksa, diňe bir kiçi ýaşly çagalar däl, eýsem, özümizden uly ýaşdakylar hem eýmense gerek. Sebäbi Janly tebigatyň milli muzeýine baranymyzda, ýolbarsyň hem gaplaňyň eýmendiriji nazaryny görüpdik. Ýöne men bu gezek ol gorkunç haýwanlar hakynda däl-de, multfilmlerde görkezilýän naşyja, mähirli ýolbars çagajygy barada gürrüň etmekçi. Özi-de ol beýleki ýolbarslar ýaly gorkuly däl-de, ýylgyryp ýören, degişgenje kiçijek ýolbars. Ony her birimizem gowy tanaýan bolsak gerek, ol biziň söýüp tomaşa edýän «Şa ýolbars» («Korol Lew») multfilmindäki kiçijek ýolbarsymyz — Sinba. Gören bolsaňyz, multfilmde ýaňy dünýä inen Sinba — uly bir sähranyň hem janly-jandarlaryň ýolbaşçysy bolan şa ýolbarsyň ýeke-täk perzendi. Kiçiligine garamazdan, Sinba örän bilesigeliji bolup, ol tutuş sährada beýleki haýwanlar ýaly oýnasy, ylgap bökjekläsi gelýär. Ýöne oňa rugsat berilmeýär, sebäbi onuň daş-töweregi ýabany ýyrtyjylardan, duşmanlardan doly, üstesine-de, ol şa ýolbarsyň ýalňyz perzendi. Şonuň üçin-de, oňa beýleki deň-duşlary ýaly öýden uzaklaşmaga, nätanyş haýwanlar bilen gürleşmäge hem rugsat berilmeýär. Muňa garamazdan, bilesigeliji Sinba birnäçe haýwanlar bilen dostlaşyp, olar bilen köp kynçylyklary başdan geçirýär. Maşgalasyna hem janly-jandarlara howp salýan duşmanlardan üstün çykyp, iň soňunda, Sinbanyň özi

Änew – beýik medeniýet

Hormatly Prezidentimiziň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabynda gadymy Änew şäheriniň taryhy, Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten ösüşleri we şanly geljegi hakynda söhbet açylýar. Gadymy Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip, aýratyn hukuk derejesine eýe bolmagy häzirki döwürde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda dowam etdirilýän medeniýet diplomatiýasynda gazanylýan ösüşleriň anyk netijesidir.

Sahnada «Gilgameş»

Golaýda Balkan welaýatynyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky döwlet drama teatrynda režissýor Ö.Galandarowyň dramaturg O.Bäşimowanyň «Gilgameş» atly pýesasy esasynda sahnalaşdyran taryhy dramasynyň ilkinji görkezilişi boldy. Änew şäheriniň 2024-nji ýylda halkara TÜRKSOÝ guramasy tarapyndan «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli sahnalaşdyrylan spektaklda halkymyzyň şan-şöhratly taryhy, ruhy-ahlak gymmatlyklary barada çeper keşpler arkaly gürrüň berilýär. Spektaklda teatryň M.Sätiýew, A.Berdiýewa, L.Nuryýewa, A.Nepesowa, H.Hydyrow we beýleki belli artistleri özlerine ynanylan taryhy şahsyýetleriň keşplerini ynandyryjy ýerine ýetirdiler.

Mahmal owazly bagşy

Ýakynda Daşoguz welaýatynyň Gubadag şäher medeniýet merkezinde Türkmenistanyň halk bagşysy Akjagül Myradowanyň doglan gününiň 100 ýyllygy mynasybetli döredijilik duşuşygy geçirildi. Bilim, saglyk, medeniýet işgärleriniň hem-de çagalar sungat mekdebiniň okuwçylarynyň gatnaşmagynda geçirilen duşuşykda welaýatyň bagşylary onuň belent adamkärçiligi, milli aýdym-saz sungatymyzyň ösmegine goşan goşandy barada täsirli gürrüň berdiler. Bu ýerde guralan sergide milli saz gurallarymyz, bezeg şaý-seplerimiz, dessançy halypa bagşylaryň, şol sanda Akjagül Myradowanyň dürli ýyllarda düşürilen fotosuratlary görkezildi.

Mertlik mekdebi

7-nji maýda Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Neşirýat-çaphana orta hünär okuw mekdebinde Beýik ýeňşiň 79 ýyllygy mynasybetli aýdym-sazly baýramçylyk duşuşygy geçirildi. Dabaraly duşuşykda Döwletsähet Orazow, Merdan Berdigylyjow, Sergeý Agamýan, Azat Orazow ýaly paýtagtymyzyň ýaşuly ýaşaýjylary uruş hem-de zähmet weteranlarynyň geçen şöhratly ýoly, görkezen edermenligi barada mekdebiň mugallymlarydyr talyp ýaşlaryna täsirli gürrüňleri berdiler. Olaryň belleýşi ýaly, pederlerimiziň geçen ömür ýoly ýaş nesillerimizi watançylyk, mertlik ruhunda terbiýelemekde we halkymyzyň agzybirligini, jebisligini berkitmekde nusgalyk mekdepdir.

Magtymgulynyň şygryýeti we türkmen romansy

Magtymguly Pyragynyň çuň manyly şygyrlaryndan ruhlanan kompozitorlaryň döredijiligi dürli görnüşli žanrlary öz içine alýar. Meşhur kompozitorlar Ý.Meýtusyň «Magtymguly» operasy, W.Muhadowyň 1-nji simfoniýasy («Magtymgulynyň ýadygärligine»), A.Kulyýewiň «Magtymguly» simfonik poemasy, M.Annamyradowyň «Täleý» kantatasy, S.Tüýliýewiň «Türkmen binasy» waspnamasy we «Dünýä, heý!» wokal toplumy beýik söz ussadynyň buýsançly keşbini özünde janlandyran ajaýyp eserlerdir. D.Öwezowyň, A.Kulyýewyň, O.Gurbannyýazowyň, W.Ahmedowyň, R.Allaýarowyň, N.Halmämmedowyň, Ç.Nurymowyň, N.Muhadowyň, D.Nuryýewiň birnäçe hor we kamera-wokal eserleri dana Pyragynyň sözlerine döredilen, türkmen kompozitorçylyk sungatyny baýlaşdyran eserlerdir.

Ruhubelentlige beslendi

Golaýda Magtymguly adyndaky milli sazly drama teatrynda Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň ýanyndaky Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebiniň guramagynda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300  ýyllygy hem-de bu sazçylyk mekdebiniň döredilmeginiň 95 ýyllygy mynasybetli döredijilik konserti geçirildi. Konsertiň dowamynda talyplaryň ýerine ýetirmeginde «Arkadagly Gahryman Serdarymyz» atly aýdym belentden ýaňlandy. mekdebiň bagşylar topary bolsa «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly aýdymy ýerine ýetirdiler. Konsertde kompozitor Daňatar Öwezowyň «Şasenem we Garyp» operasyndan «Şawelediň ariýasy», «Aýna» operasyndan «Uwertýura», «Leýli we Mejnun» operasyndan «Leýli we Mejnunyň» aýdyşyk aýdymy ussatlyk bilen ýerine ýetirildi. Ussat kompozitor N.Muhadowyň akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň goşgularyna düzülen şirin sazlary konserte gatnaşyjylarda uly täsir galdyrdy. Şeýle hem, konsertde Jelly Roll Mortan, Iogan Ştraus, Ferens List, Georgiý Sweridow, Isaak Dunaýewskiý ýaly daşary ýurt kompozitorlarynyň döreden saz eserleri ussatlyk bilen ýerine ýetirildi. Konsertde Magtymguly Pyragynyň goşgularyndan ýerine ýetirilen çeper okaýyşlar, şeýle hem halk aýdymlary dabaranyň joşgunyny has-da artdyrdy.

Reňkden döreýän gözellik

Döredijilik, sungat adamsy her bir işe örän inçeden çemeleşýär. Tutuş dünýä hem-de durmuşa gözellik paýlamaga çalyşýar. Olaryň dünýägaraýşy, ýaşaýşa bolan söýgüsi, gözellikleri wasp edişi has-da başgaça bolýar. Ýurdumyzda belli nakgaş, welaýat ýörite sungat mekdebiniň mugallymy Alymjan Işankulyýew hem ömür örküni sungata baglan suratkeşleriň biri. Ussat suratkeşiň ýaňy 45 ýaşandygyna garamazdan, onuň eserleri bir ömrüň çygryndan aşdy diýsek, lap edip aýtdygymyz bolmaz. Ol çagalygyndan eline galam alyp, surat çekip başlaýar. Mekdep okuwçysy döwründe bolsa onuň ukyp-başarnygy bada-bat surat mugallymynyň gözüne ilýär. Nakgaşçylyk ýoluna ugrukdyran çagalyk halypasy oňa soňra çagalar çeperçilik mekdebinde okuwyny dowam etdirmegi maslahat berýär. Şeýdip, ýaş suratkeşiň batly, şowly gadamlary ädilip başlaýar. Bu ýerde oňa Tatýana Ostaşowa halypalyk edýär. 1988-nji ýylda bolsa welaýat çagalar sungat mekdebiniň nakgaşçylyk bölümini tamamlaýar. Ol welaýat ýörite sungat mekdebinde Türkmenistanyň at gazanan suratkeşi Myrat Baltaýewden, şeýle-de Rustam Rozyýew, Aganyýaz Gaparow, Sylap Hudaýberdiýew ýaly halypalardan tälim alýar. 2004-nji ýylda bolsa Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasyny tapawutlanan diplom bilen tamamlaýar. Ol ýerde Azat Annaýew, Dursunsolmaz Muhammedowa, Hally Annaçaryýew, Nursähet Iýaberenow ýaly ussat mugallymlardan hünär öwrenen Alymjan Işankulyý

Asyrlardan aşan ak arzuwlar

Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen Magtymguly Pyragynyň durmuş we döredijilik ýoluny öwrenmeklige, ylmy seljerme işlerini alyp barmaklyga giň ýol açyldy. Alym Arkadagymyzyň bu günki gün Magtymguly Pyragynyň Watanymyza, halkymyza, adamzada bolan söýgüsiniň nyşany bolan ajaýyp şygyrlarynyň, adalatly jemgyýet, bagtly ýaşaýyş hakyndaky dürdäne pikirleriniň, bitewi türkmen döwletini berkarar etmek hakyndaky çagyryşlarynyň belentden ýaňlanýandygy baradaky pähim-paýhasyndan dana şahyryň ömürboýy halkyň azatlygy, özygtyýarlylygy ugrunda göreşendigine, garaşsyz döwlet gurmagyň arzuwynda bolandygyna akyl ýetirýärsiň. Magtymguly Pyragynyň Watan azatlygy we erkinligi barada:

Öz ýoluny goýan ussat

Türkmen bagşyçylyk sungatynda yz goýan ägirtler Boldumsaz etrabynda-da az däl. Ajaýyp mukamlary bilen özüne ebedilik ýadygärlik diken bagşylaryň biri-de Kürt bagşydyr. Bagşynyň hakyky ady Mämmetjuma bolup, Kürt ady onuň ýaşan obasy bilen baglanyşyklydyr. Türkmenistanyň at gazanan bagşysy Kürt Garlyýew 1901-nji ýylda Boldumsaz etrabynda dünýä inýär. Ykbalyny aýdym-saz sungatyna bagyş eden Kürt bagşy «Şasenem-Garyp», «Saýatly-Hemra» dessanlaryny, «Görogly» şadessanynyň ençeme şahalaryny özboluşlylygy, öz aýdyş ýoly bilen ýerine ýetiripdir. Bagşy çowdur ýollarynyň birnäçesini özüçe işläpdir. Käbirlerine perde goşupdyr. Ol «Köne tam», «Bozatow», «Ak Eneş», «Ýandym», «Tizgä» (Allanur bagşynyň döreden ýoly) ýaly halk aýdymlaryny halk arasynda «Kürt bagşynyň aýdan ýollary» ýa-da «Kürt bagşynyň aýdymlary» diýer ýaly derejede özboluşly ýerine ýetirip, bagşyçylykda öz ýoluny döretmegi başarypdyr. Bagşy hyjuw bilen aýdan «Köne tam», «Hindidir, hindi» diýen aýdymlarynda ýerine ýetiren aýdylyş ýoluny özi bilen alyp gidipdir. Kürt bagşydan etrabyň bagşylaryna «Ak Eneş» atly aýdym miras galypdyr.

Ýagşyny ýatlap

Türkmenistanyň Gahrymany, meşhur opera aýdymçysy Maýa Kulyýewanyň mahmal owazyny kalbyna siňdirmedik ynsan az-az bolsa gerek. Men sungat maşgalasynda kemala gelenimden soň Maýa Kulyýewa, onuň ýanýoldaşy, Türkmenistanyň halk artisti Hojadurdy Annaýew bilen çagalygymdan tanyşdym. Olaryň adamkärçiligini, mähribanlygyny hemişe ýatlaýarys. Biz, köplenç, birek-biregiňkä myhmançylyga barardyk. Sebäbi türkmeniň milli opera sungatyny kämilleşdirmek barada olarda pikir köpdi. Biziň maşgalamyzda on bäş çaga dünýä inipdi. Halypanyň Batyr atly ogly, Mahym atly hem gyzy bardy. Gijelerine spektakllara gitmeli bolanlarynda, olar çagalaryny bizde goýup giderdi, biz olar bilen her dürli oýunlary oýnardyk. Käwagt çagalar bolup, tomaşa eden operalarymyz barada söhbet ederdik. Bir gezek Mahym:

Gözellik dünýäsine ykbalyny baglan

Sungatyň täsin dünýäsi bolan surat çekmek hakynda dünýä ussatlary dürli pikirleri beýan edipdirler. Ispan suratkeşi Pablo Pikasso: «Surat şol bir wagty, wakany saklamakdyr. Bu ýerde wagt waka tabyn bolýar» diýlen bolsa, meksikan suratkeşi Frida Kalo: «Suratkeşiň döreden işleri adamlary dürli täsinlikleriň dünýäsine ýollaýar» diýlipdir. Türkmenistanyň halk nakgaşy Bäşim Nuraly bolsa: «Sungat eseri sada, düşnükli bolmaly. Ony synlan her bir adam onda öz obasynyň keşbini — adamlary, işçileri, dürli pursatlary synlap bilmeli» diýipdir. Gülşirin heniz Mary etrabynyň Saparmyrat Türkmenbaşy şäherçesindäki 17-nji orta mekdepde okaýan döwürleri sungat älemine aralaşýar. Bu ugra höwesiniň uludygyny bilen kakasy Orazmuhammet agadyr ejesi Halnabat gelneje Gülşiriniň bilim almagyny arzuw edýär. Şeýlelikde, Gülşirin Nutyýewa Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynda ýokary bilim alyp, ussat suratkeşleriň gaşynda tejribesini artdyrýar.

Medeniýet — göwünleriň ganaty

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri halkymyzyň medeniýetiniň we sungatynyň täze many-mazmun bilen baýlaşyp, älem-jahana ýaýylýan zamanydyr. Döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolan medeniýet ulgamy hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda ösüşiň täze belentliklerine göterilýär. Ýurdumyzyň çar künjeginde bina edilýän, ähli amatlyklary bolan, döwrebap şertleri özünde jemleýän medeni ojaklarda dürli çäreler yzygiderli geçirilýär. Şeýle çäreler sungatyň dürli ugurlary bilen gyzyklanýan ýaş zehinleri ýüze çykarmakda, olary hünäre ugrukdyrmakda aýratyn ähmiýetlidir. Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzda medeniýetimiz, sungatymyz has-da baýlaşdyrylýar, kämilleşdirilýär, olara milli öwüşgin çaýylýar. Gözbaşyny gadymyýetden alyp gelýän medeni mirasymyzy ylmy jähetden öwrenmekde, medeniýetimizi we sungatymyzy dünýä ýaýmakda uly aladalar edilýär. Dünýäniň çar künjeginde ýurdumyzyň Medeniýet günleriniň, ýurdumyzda dünýä ýurtlarynyň Medeniýet günleriniň geçirilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr.