"Arkadag" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Arkadag şäheri, Arkadag şaýoly, 28
Telefon belgileri: 57-39-65, 57-39-66
Email: arkadag_gazeti@sanly.tm

Habarlar

Goşa söýgi

Ýaş nesillere edep-terbiýe bermekde şahyrlaryň goşgulary uly orun tutýar. Iki sany duýgy, has ýakyn jana,

Hatyra

Diňlesem, doýmajak dessanym, Watan Türkmen okyjylary Geldi Bäşiýewi aýdymçy şahyr hökmünde, radiodiňleýjiler bolsa ony zehinli diktor hökmünde kabul edipdi. Ýöne okyjylar-da, radiodiňleýjiler-de ýalňyşmandylar. Geldi Bäşiýewiň goşgularyny okan, onuň şygyrlaryna döredilen aýdymlary diňlän adamlar ony zehinli şahyr diýip tanadylar. Haçan-da, Geldi Bäşiýew radionyň mikrofonynyň öňüne geçip, gepleşik alyp baranda bolsa ol ussat diktordy. Radiodiňleýjiler ony mahmal sesinden dessine tanardylar. Ol bu hünäri saýlap, ýörite bilim alyp, tejribesini baýlaşdyryp, halypalaryň ençemesiniň mekdebini geçipdi. 1960-njy ýyllarda zähmet ýoluna başlan diktor az salymdan Geldi Döwletow, Oguljahan Mämikowa, Baýram Geldimyradow ýaly adygan diktorlaryň hatarynda tanalyp başlanypdy. Ol Moskwa radiosynda iş tejribeligini geçen döwründe meşhur diktor Ý. B. Lewitanyň diktorlyk sungaty boýunça okan leksiýalaryny diňläp, onuň ak patasyny alypdy.

Ulansaňyz, uýsaňyz

Syntgylanan setirler Maksada alyp barýan ýoluň ulagy päldir.

Ýürek joşy - köňül nagmasy

Hiç bir döredijilik işgärine ýeke söz bilen doly baha berip bolmaýar. Ýöne: «Halypa şahyr Mämmetnazar Babanazarowa sähel sözde baha ber» diýip gyssasalar, näme aýdarkam?! Aslynda onuň şahyrana dünýäsi dogrusynda aýdyň bir zat aýtmaga güýjüm ýetermikä? Meniň kesgitlemäm, berjek baham hakyky bolmalysyndan has ýöntemrägem bolsa, megerem oňa: «Juda inçe duýgularyň şahyry» diýsem gerek. Şeýle diýmez ýalymy?! Onuň ynsan duýgularyny altyn güýzüň keşbinde berşine bir sered-ä: Baglar ýanýar seň toýuňda,Tylla monjuk ak boýunda,Agaçmy hol ýap boýunda,Äpet sary gülmükä ýa?!

Şahyry tanaryn diýseňiz

Ýazyjy-şahyrlar hakynda gürrüň edilende: «Döredijilik adamlarynyň ykbaly, hüý-häsiýetleri, garaýyşlary, gözýetimi onuň eserlerinde öz beýanyny tapýar. Olary has gowy tanamak isleseň, eserlerini okabermeli» diýlen düşünje bar. Durmuş tejribesine esaslanyp aýdylan şu pikir hakykat. Elbetde, ýazyjy-şahyrlaryň eserleri mähir-yhlasa beslenen, kalp töründen gaýdyp, onuň gözýetiminiň çäginde dünýä akyl ýetirişine görä, uzak ýyllaryň dowamynda toplan genji-hazynasy. Döwrüň sesine öz wagtynda ses goşmagy başarýan, Jeýhun deýin joşgunly, ýaz kimin ýakymly, sözleri saýhally, durmuşda sabyrly-kanagatly Bazar Şalyýew hem atalaryň pentlerine uýup, nesillere ýagşy öwütleri berip, hormatly Prezidentimizi, ata Watany, il-güni, eziz Diýarymyzyň tebigatyny, bütin barlygy, durmuşy jandan söýüp, edermen eždatlarymyzyň geçmişine, edebi hem medeni mirasyna hormat-sarpa goýup, şükürli ýaşaýan, olary özüniň duýguly dünýäsine kabul edip, özüçe gaýtadan işläp, şahyrana mährine ýugrup, goşga öwrüp, okyjylar köpçüliginiň dykgatyna ýetirýän adam. Bazar aganyň ynsanperwer häsiýeti, şahyrana dünýäsi bilen tanyşmak üçin, elbetde, onuň goşgularyna ýüzlenäýmeli bolýar. Onuň goşgulary ýurdumyzyň gazet-žurnallarynda yzygiderli çap edilýär. Bazar Şalyýewiň 2018-nji ýylda neşir edilip halka ýetirilen «Ynam» atly kitaby, 2019-njy ýylda neşir edilen «Hasyl» atly kitaby onuň ýüreginden syzdyryp döreden goşgularynyň m

Alp attila

Ömür beýany (Dowamy. Başlangyjy žurnalymyzyň geçen sanlarynda) Ser­ker­dä­niň de­lil­le­ri im­pe­ra­to­ra ynan­dy­ry­jy gel­di we ol How ha­nyň tek­li­bin­den bo­ýun ga­çyr­dy. Go­wy ni­ýe­ti­ňem ýol al­ma­ýan wagt­la­ry az bol­ma­ýar. Çar­wa­la­ryň içe ara­la­şy­ber­me­gin­den çe­kin­ýän Hy­ta­ýyň hö­küm­dar to­par­la­ry gun­la­ry ezi­len halk köp­çü­li­gi­niň, aý­ra­ty­nam gul­la­ryň hos­sa­ry ha­sap­la­ýar.

ÖM­RÜM-EÝ!..

Ar­ka­da­gyň ho­wan­dar­ly­gyn­da öm­rüň mü­bä­rek ag­şa­myn­da dün­ýä inen şy­gyr­ly-kys­sa­ly ýaz­gy­lar­dan par­ça­lar Gaň­ňa­ly­nyň oýun­da

Adamlara täsir etmek sungaty (ýaş galamdaşlaryma maslahat)

Ýurduňy tanamak hakynda Öz ýurduňy tanamak üçin onda dogulmak, onda ýaşamak, onda ömrüňi ötürmek ýeterlik däl. Öz ýurduňy tanamak üçin ony hemişe öwrenmek zerur. Öwrenmek üçin bolsa onuň durmuşyna garylyp-gatylmak, her daban ýerini özüňe ýakyn tutmak, özüňki diýip bilmek, bagtyň hasaplamak zerur.

Iner kuwwatlynyň edähedine eýeren

Ol gol doly maşgalanyň eýesidi. Bir içeriden on alty baş girip çykýardy. «Teke gyzylyňkylar» diýilse, Balkan welaýatynda, ylaýta-da, ozalky Gazanjyk (häzirki Bereket), Gyzylarbat (häzirki Serdar) etraplarynyň ilatynyň aglabasy olara beletdi. Uly maşgalanyň baştutany «Ýykylsaň, ýere ýapyş» pähime eýerip, rysgalyny ene toprakdan agtarýar. Öz mekan tutan Kürendagynyň güneýindäki jülgede ne çeşme bardy, ne-de guýy. Iner kuwwatyna ynanýan Teke gyzyl Sirkeliniň oýunda howuz gazmaga ymykly girişýär. Asylly matlabyny berjaý edýär. Teke aganyň howzuny şol jelegaýlarda ýerden ýöreýäniň uludan-kiçi bilmeýäni ýokdy.

Ömür hakda oýlanmalar

Säherden gözel zat bolup bilermi?! Äleme nur saçyp, Günüň dogup gelýänini görýärsiň-de, ömrümiziň ýene bir gününi uzaltmak maksady bilen ony özüň, öz eliň bilen göterip getirýändirin öýdýärsiň. Hawa, ömrüň, ýaşaýşyň ýene bir gününi döretmek üçin edýärsiň. Täze gün özüňe, seniň öýüňe, şäheriňe, ýurduňa, tutuş dünýä näme getirer? Ony bilýänem, biljegem ýok. Ýöne bir zat begendirýär — gidip barşyňa, öňde diňe gowulyk bolar diýip umyt edýärsiň. * * *

Şygryýetdäki nowellaçylyk

XX asyr türkmen edebiýatynyň şygryýetindäki liriki gahrymanlaryň häsiýetine göz aýlanyňda, ozaly bilen bu döwrüň çeper edebiýatyndaky liriki gahrymanlarynyň özboluşlylygy göze ilýär. Dogry, gahrymanlaryň özünden öňki gahrymanlara çalymdaş häsiýetleri-de az däldirem welin, Kerim Gurbannepesowyň, Berdinazar Hudaýnazarowyň, Gurbannazar Ezizowyň, Annaberdi Agabaýewiň, Halyl Kulyýewiň, Italmaz Nuryýewiň hem-de beýleki zehinli şahyrlaryň liriki gahrymanlary bu döwrüň şygryýetiniň özboluşly ýoluny döredip bilipdi. Olar arzuwy, hyjuwy, dünýägaraýşy bilen dürli sypatlary janlandyranlygy üçin umumy özboluşly ýoluň içinde öz «hususy» özboluşly ýollary bilen tapawutlanypdyrlar. Aslynda-ha, biziň söhbedimiziň süňňi şahyr Halyl Kulyýewiň şygryýetindäki özboluşlylyk hakynda. Şonuň üçinem şahyryň liriki gahrymanynda ýüze çykýan häsiýet aýratynlygy dogrusynda söhbet açan alymlaryň pikirlerini-de ýatlamagy dogry bildik.

Ýylyň adyna buýsanç

Taryhy şanly döwletimizGaraşsyz, hemişelik Bitarap,Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany.Bedew batly gadamlarymyzbagtdan paýly ertirlere tarap,Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany. Gysym gumy duz dek mukaddes,bu toprak känim, baýlygym-barym,Görsem diýp her kim eder höwes,jennete bäs edýär gül Diýarym,Milletiň sesine goşup ses,joşup hem buýsanyplar diýýärin —Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany.

Türkmen hoşniýetliliginiň şöhlelenmesi

Garaşsyz döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň düýp manysy ynsanperwerlikdir, esasy häsiýetnamasy bolsa parahatçylyk söýüjilikdir. Bitaraplyk halkyň arzuw-isleglerini, ýagşy niýetlerini beýan eden Gündogar edebiýatymyzyň we türkmen nusgawy edebiýatymyzyň içinden eriş-argaç bolup geçen ynsanperwerlik, hoşniýetlilik, asudalyk, parahatlyk duýgy-düşünjeleri arkaly aňladylypdyr. Türkmen halky hoşamaýlygy, hoşniýetli gatnaşygy ýaşaýyş durmuşyndaky ilkinji ýörelgelerine öwren we muny görüm-görelde esasynda nesillerinde terbiýeleýän halklygy bilen häsiýetlenýär. «Ýagşy söz ýylany hinden çykarar» ýaly ajaýyp pähimlere eýeren, zandy hoşniýetlilige ýugrulan türkmen adam gatnaşyklarynda hemişe-de akylyň güýjüne, sözüň gudratyna daýanan we bu ýörelgelerden rahatlyk, döwlet tapan halk. Edebiýatymyza siňen «Aýrylmaz goňşyňa agyryly söz aýtma», «Söýenişen — ýykylmaz», «Arkalaşan — dag aşar» ýaly halk aýtgylarymyz ynsan gatnaşyklarynda we döwletara gatnaşyklarynda synalan tejribeler esasynda döredilendir.

Gündogaryň beýik danasy

Uzak geçmişiň dowamynda türkmen topragynda beýik danalar, akyldarlar, alymlar ýaşap we döredip geçipdirler. Bu barada Gahryman Arkadagymyz «Bilim — bagtyýarlyk, ruhubelentlik, rowaçlyk» atly kitabynda şeýle diýýär: «Biziň Oguz han atamyzyň mekdebinden gözbaş alyp gaýdan Abu Reýhan Biruny, Abu Nasyr Faraby, Muhammet Horezmi, Ibn Sina, Mahmyt Kaşgarly, Muhammet Zamahşary ýaly beýik alymlaryň zehininde eýlenen Abu Sagyt Abylhaýyr, Hoja Ahmet Ýasawy, Döwletmämmet Azady, Magtymguly Pyragy, Mämmetweli Kemine, Seýitnazar Seýdi, Gurbandurdy Zelili, Mollanepes, Annagylyç Mätäji ýaly beýik şahyrlarymyzyň döredijilik ussahanasynda taplanyp, kämillige ýeten we ölmez-ýitmez bolan milli ylym, bilim, döredijilik mirasymyz bardyr». Özleriniň ajaýyp eserleridir gymmatly açyşlary bilen tutuş Gündogarda meşhurlyga ýeten şol şahsyýetlerimiziň aglabasynyň suratynyň hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen halkymyza gowşan «Paýhas çeşmesi» kitabynda ýerleşdirilmegi hem uly mana eýedir. Çünki ol danalaryň paýhas gazanynda gaýnap, zybanyndan çykan kelamlaryň köpüsi uzak ýyllaryň dowamynda nakyla öwrülip gidipdir. «Paýhas çeşmesi» atly pähimler ýygyndysynda suraty ýerleşdirilen danyşmentleriň biri-de özüniň täsin açyşlary, pelsepewi pikirleri bilen dünýä ylmyna mynasyp goşandyny goşan Gündogaryň beýik akyldary Abu Reýhan Muhammet ibn Ahmet Birunydyr. Ol filosof, taryhçy, jahankeşde, geograf, dilçi, şah

Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!

Owgan topragynda ýaşaýan doganlarymyz ilkinji gezek türkmen topragyna gadam basanlarynda şeýle diýipdirler: Ata Watan sende mähir ýeterlik,Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!Duşuşdyk ýene-de ykbal göterlip,Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!

Orazgeldi Ylýas we Geldi Bäşi

«Ussat bagşynyň ýoly» makalalar toplumyndan Ynsana zehin käni berlende, onuň çägi bolmaz eken. Bu wakany ussat şahyr Geldi Bäşiýew garaganly ýaşuly Gylyçdurdy Gojaýewe gürrüň beripdir:

Arkadaga alkyşnama

Gije-gündiz halkyň arasynda Siz,Halkyň aladasy — hereketiňiz.Yhlasyňyz hem-de paýhasyňyz bilen,Artýar pursat saýyn berekedimiz. Nazaryňyz düşse gülzardyr ýerler,Bahar gelen ýaly owadan bolýar.Toýlarmyzda şatlyk bilen joşulyp,Aýdym-saz, küştdepdi, gazaldan dolýar.

Ene sargydy

(Bolan waka) Bir gün  Hally dostum bilen tomsuň ahyrragynda çölüň jümmüşine düýelerimizi  gözlemäge gitmekçi bolduk. Goş-golamlarymyzy taýýarlap ýörkäk, garry enem ýanymyza gelip:

Durmuş we biz

Duýgudaşlyk Ynsanyň ruhy dünýäsi hoşmeýilli duýgulara baý. Olaryň hemmesi birigip, adamzadyň ahlak sypatlaryny, ynsanperwerlik häsiýetlerini kemala getirýär. Hoş gylykly, ajap häsiýetli, şirin zybanly ynsanlar bada-bat ünsüňi çekýär, özüne maýyl edýär.

Hikmetli sözler

Niýet nirä öwrülse, aýaklar hem şol tarapa ädilýär. * * *