''Arkadagly ýaşlar" žurnaly

Esaslandyryjysy-Türkmenistanyň magtymguly adyndaky ýaşlar guramasy Salgysy: aşgabat ş.,garaşsyzlyk şaýoly; 104 Tel.:(993 12) 44-88-80; faks:44-88-94 Poçta salgysy: arkadaglyyashlar@gmail.com

Habarlar

Katarda pandalaryň seýilgähi dörediler

Mundan soň pandaly seýilgähleri diňe Hytaýda däl-de, Katarda hem görüp bilersiňiz. Ýurduň Hökümeti Al-Hore şäherinde pandalar üçin ýöriteleşdirilen seýilgähi döretmegi meýilleşdirýär. Bu seýilgäh şu ýylyň ikinji ýarymynda açylyp, ulanylmaga berler.

Peý­da­ly we gir­de­ji­li pu­dak

Ösen döwürde sy­ýa­hat­çy­lyk dün­ýä­niň iň gir­de­ji­li esa­sy pu­dak­la­ry­nyň ha­ta­ry­na gir­ýär. Sy­ýa­hat­çy­lyk, esa­san, Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­rin­de, Is­pa­ni­ýa­da, Fran­si­ýa­da, Ýa­po­ni­ýa­da, De­mir­ga­zyk Ame­ri­ka­da yk­dy­sa­dy­ýe­tiň wa­jyp pu­dak­la­ry­nyň bi­ri bo­lup dur­ýar. Sy­ýa­hat­çy­lyk öz ge­ze­gin­de bir­nä­çe ugur­la­ra bö­lü­nip, şo­la­ryň ara­syn­da esa­sy­la­ry­nyň bi­ri eko­lo­gi­ýa sy­ýa­hat­çy­ly­gy ha­sap­lan­ýar. Bu ugur­da De­mir­ga­zyk Ame­ri­ka­nyň ýurt­la­ry öň­dä­ki orun­la­ry eýe­läp gel­ýär. ABŞ-da sy­ýa­hat­çy­lyk XX asy­ryň baş­la­ryn­da ösüp baş­la­ýar. 1950-nji ýyl­da sy­ýa­hat­çy­ly­gyň ös­me­gi­ne ýar­dam et­jek gu­ra­ma­lar dö­re­dil­ýär: sy­ýa­hat­çy­lyk we dynç alyş baý­lyk­la­ry­ny öw­ren­mek bo­ýun­ça Fe­de­ral ko­mis­si­ýa (bar­lag to­pa­ry), sy­ýa­hat­çy­ly­gyň we dynç al­şyň Fe­de­ral býu­ro­sy dö­re­dil­ýär.

Agzybirlik dilimiziň senasy

Dünýä   türkmenlreriniň  ynsanperwer  birleşigi  daşary  ýurtlardaky bölümleriniň  ýurdumyzdaky  köpçülikleýin  we  şahsy   agzalarynyň  şahamçalary bilen  yzygiderli  dürli  çäreleri  geçirýär. Şeýle  çäreleriň  biri  ýakynda  Ahal  welaýatynyň  Bäherden  etrabynda  bolup  geçdi.  „Agzybirlik  kalbymyzyň  çyragy,  parahatlyk  döwrümiziň  şygary“  atly bu  çärä  ýurdumyzyň   jemgyýetçilik  guramalarynyň,  şeýle  hem köpçülikleýin  habar  beriş  serişdeleriniň  wekilleri bilen  birlikde  daşary  ýurtly  türkmen  doganlarymyz gatnaşdylar. Bäherden  etraby özüniň  taryhy  ýadygärlikleri, şahslary, „Arçman“ , „Ýyly  suw“ şypahanalary, „Köwata“, „Nowata“  ýaly  jana melhem  suwly  kölleri  bilen  meşhurdyr.  Olar  baradaky  rowaýatlary  diňlemek   hem  gyzykly. Çäräniň dowamynda „Ak  işan“  zyýarathanasyna  zyýarat  edilende, ol ýerde dünýäde   parahatçylygyň,  agzybirligiň,  asuda  asmanyň   höküm  sürmegi, ýagşy  dilegler  edildi. „Köwata“  ýerasty kölüne  syýahat  etmek&nb

Sütükli haýwanlaryň ýurduna syýahat ýa-da ýüz­ýän ada­da­ky baş­dan­ge­çir­me­ler

(Dowamy. Başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Žül WERN,fransuz ýazyjysy

Dünýä täzelikleri

Abraýly sergitamamlandy 31-nji martda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde «EXPO-2020» sergisi öz işini tamamlady. Geçen ýylyň 1-nji oktýabrynda açylan sergä 192 ýurt öz pawilýonlary bilen gatnaşdy. Türkmenistanyň milli pawilýonyna gelen myhmanlaryň sany 625 müň adamdan gowrak bolup, her günde gelip-gidýän adamlaryň sany 3500-e golaý boldy. Bütindünýä gözden geçirişiň ahyrky gününde iň gowy sergi pawilýonlaryna dürli ugurlarda baýraklar gowşuryldy. «EXPO» dünýä sergisiniň indikisi 2025-nji ýylda Ýaponiýanyň Osaka şäherinde geçiriler. Ony guraýjylar nobatdaky dünýä sergisiniň resmi nyşanyny we tumaryny ýakynda tanyşdyrdylar.

Dünýä täzelikleri

Deňiz düýbünden gämi tapyldy Günorta ýarym şarda ýerleşen Antarktikanyň kenarlaryna golaý deňiz çuňlugyndan gark bolan, agaçdan ýasalan gäminiň galyndylary tapyldy. «Endurance» diýlip atlandyrylýan bu gämi 1915-nji ýylda buzluklar bilen örtülen materigi öwrenmek üçin baran syýahatçylardan galan suwasty miras bolup durýar. Häzirki wagtda bu gämi 3 kilometr suwuň astynda ýerleşýär. Üstünden bir asyrdan gowrak wagtyň geçendigine garamazdan, gämi suw düýbünde örän gowy saklanypdyr. Alymlaryň bellemegine görä, onuň gowy ýagdaýda saklanmagyna sowuk suw gurşawynda dargadyjy bakteriýalaryň ýoklugy sebäp bolupdyr. Soňky döwürde howanyň üýtgemegi netijesinde, günorta ýarym şarda ägirt uly buzluklaryň eremegi bu suwasty ýadygärligi öwrenmäge şert döredipdir.

Ýurdumyzyň syýahatçylyk pudagy — dünýäniň üns merkezinde

10-njy martda paýtagtymyzda ýurdumyzyň syýahatçylyk ulgamyny ösdürmäge bagyşlanyp, sanly ulgam arkaly maslahat geçirildi. Maslahat Dubaý şäherinde geçirilýän «EKSPO — 2020» Bütindünýä sergisiniň çäklerinde guraldy. Foruma döwlet düzümleriniň wekilleri, işewürler, iri syýahatçylyk kärhanalarynyň ýolbaşçylary we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň bu ugurda ýöriteleşen bilermenleri gatnaşdylar. Syýahatçylyk ulgamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy we yzygiderli gatnaşyklary ýola goýmak we pugtalandyrmak, Türkmenistanyň syýahatçylyk mümkinçiliklerini wagyz etmek hem-de ilerletmek Medeniýet ministrliginiň ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi bilen bilelikde guran forumynyň baş maksady boldy. Maslahatyň çäklerinde ýurdumyzyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizilen taryhy-medeni hem-de häzirki döwrüň binagärlik ýadygärlikleri, halkymyzyň maddy däl medeni mirasy, şeýle hem döwletimiziň syýahatçylyk pudagy bilen tanyşdyrýan wideoşekiller görkezildi.

Sütükli haýwanlaryň ýurduna syýahat ýa-da ýüz­ýän ada­da­ky baş­dan­ge­çir­me­ler

(Dowamy. Başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). ON IKINJI BAP

Dünýäniň şäherlerinde

Sungata sarpa Paýtagtymyz Aşgabat milli mirasymyzy ebedileşdirýän ajaýyp ýadygärlikleridir binalary bilen dünýäniň beýleki şäherlerinden tapawutlanýar. Şeýle ajaýyp ýadygärlikleriň biri hem paýtagtymyzyň «10 ýyl Abadançylyk» we Atatürk köçeleriniň merkezinde ýerleşen, milli saz sungatymyzyň nyşanyna öwrülen «Sungat» monumentidir. Binadaky milli saz sungatymyzyň nyşany bolan dutaryň we onuň owazyna jadylanan guşlaryň hem-de beýleki medeni gymmatlyklarymyzyň şekilleri örän sazlaşykly şöhlelendirilipdir. Binadaky suw çüwdürimlerinden şildiräp çykýan suw sesi bu ýere aýratyn mukam bagyşlaýar.

Meşhur sergi

Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilýän «EKSPO — 2020» bütindünýä sergisi barha köp adamlary özüne çekýär. Geçen ýylyň oktýabryndan — halkara sergisiniň açylyşyndan bäri, oňa jemi 11 milliondan gowrak adam görmäge barypdyr, ýöne bu entek hemmesi däldir. Şol bir wagtda, sanly ulgam arkaly bu sergä 72 ýarym milliondan gowrak adam tomaşa edipdir. Dünýäniň 190 ýurduny bir ýere jemleýän bütindünýä sergisiniň çäginde biziň ýurdumyzyň sergi meýdançasy hem hereket edýär. Bu ägirt uly halkara gözden geçirişiň barşynda dürli maksatly çäreleriň 200-e golaýy guralýar. Bütindünýä sergisi öz işini şu ýylyň 31-nji martyna çenli dowam eder. 

Bagy-bossanly bina

Häzirki wagtda Hytaýyň şäher binagärliginde tebigat gözelligini utgaşdyrmak ýörgünli däbe öwrülýär. Ýakynda bu ýurduň merkezi böleginde ýerleşen Huangan şäher okrugynda hem şeýle binalaryň ikisi ulanylmaga berildi. Beýikligi 80 metr bolan bu ýaşaýyş jaýlarynyň özboluşly ýerleşdirilen balkonlarynda baglar we dürli ösümlikler oturdylyp, olar binalara özboluşly gözellik berýär. Hasaplamalara görä, binalarda oturdylan baglar bir ýylyň dowamynda 22 tonna kömürturşy gazyny sorup, 11 tonna kislorod bölüp çykarýar diýlip çaklanylýar. Özboluşly dizaýnly binalar italiýaly binagärler tarapyndan işlenilip taýýarlanylypdyr.

Smartfonyň täze ýyldyzy

«Samsung» tehnologiýa kompaniýasy indi köp ýyllardan bäri özüniň «Galaxy S» görnüşli smartfonlary bilen dünýäde uly meşhurlyk gazanýar. Kompaniýa bu görnüşli smartfonlarynyň täze «S 22» diýlip atlandyryljak görnüşini şu ýylyň fewral aýynyň birinji ongünlüginden satuwa goýbermegi meýilleşdirýär. Edil öňküler ýaly, täze smartfonlar üç görnüşde «Samsung Galaxy S22», «Galaxy S22+» we «Galaxy S22 Ultra» ady bilen öndüriler. «Galaxy S22 Ultra» görnüşi öndürilmegi bes edilen «Galaxy Note» smartfonlary ýaly özünde elektron galamy bar we ol daşky bezeg babatda hem meňzeşdir. Bu smartfonlaryň ýadynyň göwrümi 128 GB — 1 TB aralykda bolar. Kompaniýa eýýäm ýewropaly müşderilerden sargytlary kabul edip başlady.

Älem täzelikleri

Täsin söwda toplumy Hytaýyň Şanhaý şäherinde tebigat gözelligine beslenen söwda toplumy işe girizildi. Daşyndan seredeniňde, bu merkez gür baglyga bürenen dagy ýadyňa salýar. Derýanyň kenarynda gurlan 9 gatdan ybarat bu desganyň daşyna ýörite sütünler galdyrylyp, olaryň her birinde dürli baglar we ösümlikler ekilipdir. Has takygy, müň sany sütünde agaçlaryň müňlerçesi we ösümlikleriň 250 müňden gowragy söwda toplumyna, hakykatdan hem, baglyga beslenen dag görnüşini berýär. Onda oturdylan baglar gündizine ýaşyl öwüsse, gijelerine özboluşly çyralar bilen bezelýär. Söwda toplumy diňe munuň bilen çäklenmeýär. Onuň beýleki tarapy sungat eserleriniň özboluşly sergisi bilen bezelipdir. Söwda toplumynda jemi 12 market, 91 dükan we 63 sany jemgyýetçilik iýmiti we dynç alyş merkezleri hereket edýär.

Älemde näler görner

Äpet deňiz jandarynyň galyndysy tapyldy ABŞ. Paleontolog alymlar Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Newada ştatynda ýerleşýän Ogasta dagynyň gerişlerinde äpet deňiz ýyrtyjy jandarynyň galyndylaryny gazyp aldylar. Klermont şäheriniň Skripps kollejiniň biolog-alymlarynyň çaklamalaryna görä, ol 247 million ýyl mundan ozal, häzirki Demirgazyk Amerika materiginiň günbatarynda ýerleşen ummanda ýaşap geçipdir. Dinozawrlar eýýamynda ýaşan ýyrtyjy jandar bu nesliň ihtiozawrlar görnüşine degişlidir. Alymlar bu tapyndynyň üstünden geçen asyryň ahyrlarynda barýarlar, ýöne ony gazyp almak birnäçe ýyllara çekýär. Häzirki wagta çenli alymlara bu gadymy jandaryň daşa öwrülen kelle böleginiň we göwresiniň käbir böleklerini gazyp almak başardypdyr.

Asuda asmany nazarlap

Buýsandyryjy bina Ýurdumyzyň Lebap welaýatynyň Kerki şäherinde ýerleşýän Halkara howa menzili hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda 2021-nji ýylyň iýun aýynyň 23-üne açyldy. Bu halkara howa menzilini «Türkmenhowaýollary» agentliginiň buýurmasy esasynda «Gündogdy» hususy kärhanasy bina etdi. Onuň ýolagçy terminaly iki gatdan ybarat bolup, bu ýerde ähli amatly şertler döredilendir. Binanyň beýikligi 31,7 metre, umumy tutýan meýdany 2 müň 221 inedördül metre barabar. Terminalyň zallarynyň beýikligi 6 metrden 9 metre çenli bolup, aýnalary tutuşlygyna ultramelewşe şöhlelerinden goraglylyga eýedir. Binada baş girelge göz öňünde tutulyp, onda ýük we el goşlary tabşyrylýan ýer, ikinji gözden geçiriliş ýeri, petek kassalary, maglumat nokady, garbanyşhana, sowgatlyk önümler we gazet-žurnallar satylýan nokatlar, dermanhana, lukmançylyk otagy, ýolagçylaryň we olary ugradýan adamlaryň garaşýan ýeri ýerleşdirilipdir.

Dünýäniň meşhur adalary

Ýer ýüzünde tebigy aýratynlygy bilen haýran galdyrýan adalaryň müňlerçesi bar. Olaryň köpüsi iri şähere ýakyndygy, gämi gatnaw ýollarynyň kesişýän ýerinde ýerleşýändigi, ýaşamak üçin amatlydygy sebäpli oturymlylaşypdyr. Bu adalaryň käbiri barada gysgaça maglumaty siziň dykgatyňyza ýetirýäris. Wenesiýa Kanallary bilen dünýä belli Wenesiýada ululy- kiçili 117 adalary birleşdirýän 455 köpri bar. Adanyň köne merkezinde kanallar edil şäherlerdäki ýollar ýaly ulanylýar. Güýçli tolkunlaryň emele gelýän güýz we gyş pasyllarynda adanyň iň pes ýeri bolan Pýazza San Markony suw basýar. Maglumatlara görä, sebit soňky müň ýylda 7 santimetr çöküpdir. Geçen asyryň dowamynda Wenesiýa şäheriniň 24 santimetr peselendigi aýdylýar. Alymlar Adriatik deňzinde suwuň derejesiniň ýokarlanmagynyň Wenesiýanyň çökmegine sebäp bolandygyny çaklaýarlar. Flores Flores adasy Peten Itza kölünde ýerleşip, bir tarapy gury ýere birikdirilen, beýleki tarapynda bolsa Santa Elena we San Benito şäherleri ýerleşýär. Bu ýerde Maýa medeniýetiniň taryhy galyndylary saklanyp galypdyr. Bu taryhy ýadygärlikler her ýylda müňlerçe syýahatçyny özüne çekýär. Mundan başga- da ada şäherindäki gyzyl üçekli binalar, daş düşelen dar köçeler, taryhy ybadathanalar, myhmanhanalar we restoranlar daşary ýurtly syýahatçylar üçin ýatdan çykmajak dynç alşy hödürleýär. Lindau Taryhy şäher Lindau Awstriýa, Germaniýa we Şweýsariýa serhetleriniň

Dünýäniň şäherlerinde

Aýazly gyş höküm sürýär Kanada. Täze ýylyň garşylanýan günlerinde gyşa mahsus ak gar we biraz hem sowuk howa bolsa baýramçylygyň öwüşgini has-da başgaça bolaýjak ýaly. Baýramçylyk günlerinde bu ýagdaý kanadalylara artygy bilen nesip etdi. Ýagny, Kanada döwletiniň demirgazyk we günbatar sebitlerindäki şäherleri Täze ýylyň bosagasynda rekord derejedäki aýazly sowugy başdan geçirdi. Bu sebitdäki Wankuwer şäherinde soňky 50 ýylyň içinde iň sowuk dereje hasaba alyndy. Has takygy, bu sebitde howanyň temperaturasy minus 55 gradusdan geçdi. Howa maglumaty boýunça gulluklaryň berýän maglumatyna görä, adatdan daşary sowuga Arktikadan öwüsýän sowuk şemal akymy täsir edýär.

Iň beýik bina

Dünýädäki iň beýik, adatça «gök dirän» diýlip atlandyrylýan bina Burj-Halifa binasy hasaplanylýar. Ol dünýädäki iň beýik bina adyna eýe bolup, häzirki güne çenli bu derejesini saklap gelýär. Birleşen Arap Emirliklerindäki iri şäher bolan Dubaýda ýerleşýän bu binanyň beýikligi 828 metr bolup, ol 163 gatdan ybaratdyr. Onuň gurluşygyna 2004-nji ýylda başlanypdyr. Gurluşygy 6 ýyllap dowam eden bina 2010-njy ýylda ulanmaga berlipdir. Arapça «Burj» diýmek — «diň» diýmegi aňladýar. Ilkibaşda gök dirän bina Burj Dubaý diýlip atlandyrylypdyr. Iň soňky pursatda bolsa, bina BAE-niň Prezidentiniň, Abu-Dabiniň emiriniň adyny bermek kararyna gelnipdir. «Halifa» bu taryhy şahsyýetiň derejesi däl-de, öz hakyky adydyr.

Baýramçylyk täsinlikleri

Täze ýyl baýramy hemmeleriň iň halaýan baýramçylygy. Bu baýramda her kim bir-birine iň gowy arzuwlaryny aýdyp, ýörite taýýarlan ajaýyp sowgatlaryny berýär. Her ýyl sabyrsyzlyk bilen garaşylýan Täze ýyl baýramy özüniň täsin wakalara baýdygy bilen tapawutlanýar. Olaryň käbiri Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna hem girizilip, halklar arasynda uly gyzyklanma döredýär. IŇ ULY KÖKE BINASY

Täze ýyl öwüşginli meşhur ýerler

Ajaýyp görnüşler Ýurdumyzda toý-baýramlar uly şatlyk-şowhun bilen, ruhubelentlikde garşylanylýar. Täze ýyl baýramyna halkymyz uly joşgun bilen taýýarlanýar. Eýýäm, dekabr aýynyň ortalarynda paýtagtymyzda bezelen Täze ýyl arçalaryny, gijelerine dürli reňkde öwşün atýan çyrajyklar bilen bezelen seýilgähleri görmek bolýar. Ak şäherimiz Aşgabadyň Täze ýyl keşbi edil ertekilerdäki ýaly ajaýyp görnüşe eýe bolýar. Paýtagtymyzdaky edara-kärhanalaryň, ak mermere beslenen binalaryň öňünde ajaýyp bezelen Täze ýyl arçalary, dürli reňkli bezeg çyrajyklaryna beslenen aýdyň ýollar we ýanýodalar ildeşlerimiziň bu baýramy uly ruhubelentlikde garşylaýandygyndan habar berýär. Ak mermerli şäherimizde ýerleşen «Älem» medeni-dynç alyş merkezindäki meýdançada ýurdumyzyň Baş Täze ýyl arçasy bezelip, bu ýerde aýdym-sazly çykyşlar ýaýbaňlandyrylýar.