"Türkmeniň ýüpek ýoly" gazeti

Esaslandyryjysy: "Türkmendemirýollary" agentligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Arçabil şaýoly 162-nji jaýy
Telefon belgileri: 94-27-68

Habarlar

Saglykdan özge dem bolmaz

«Türkmenistan Sport», № 2 (18), 2023 Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­gal­la­la­ry bi­len ýur­du­my­zyň sag­ly­gy go­ra­ýyş eda­ra­la­ry­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni ýo­ka­ry de­re­je­de ne­ti­je­li ulan­mak, ola­ryň ösü­şi­ni in­no­wa­sion ugur­la­ra gö­nük­dir­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn iş­ler ama­la aşy­ryl­ýar. «Sag­lyk» Döw­let mak­sat­na­ma­sy bu ul­gam­da ga­za­nyl­ýan üs­tün­lik­le­riň esa­sy­ny düz­ýär, ol tap­gyr­la­ýyn esas­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär.

Ynsan saglygyna bagyşlanan baýram

«Türkmenistan Sport», № 2 (18), 2023 Ösüş-özgerişli Diýarymyzda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe her bir raýatyň saglygyny goramak, ýaş nesli sporta we köpçülikleýin bedenterbiýä çekmek işlerine aýratyn ähmiýet berlip, saglygy goraýyş ulgamyny ösdürmekde maksatnamalaýyn işler yzygiderli hem-de toplumlaýyn ýagdaýda durmuşa geçirilýär. 

Tomusda berjaý edilmeli kadalar

Tomus paslynda kesel dörediji mikrobedenleriň köpelmegine getirýän ýagdaýlaryň ýygy emele gelmegi bilen, olar bu möwsümde has-da köp ýüze çykýar. Ýiti ýokanç içege keselleri elleriň hapa bolmagy zerarly döreýär. Olar adama dürli ýollar arkaly — iýmit önümleriniň, suwuň üsti bilen hem geçip bilýär. Ýiti ýokanç içege kesellerini döredijiler daşky gurşawyň täsirlerine örän durnukly bolup, uzak wagtyň dowamynda ellerde, gap-gaçlarda, oýnawaçlarda we beýleki zatlarda, toprakda, suwda saklanyp bilýär. Olaryň birnäçesi iýmit önümleriniň düzüminde köpelýär. Şonuň üçin hem şahsy arassaçylyk düzgünlerini pugta berjaý etmeli, elleri ýygy-ýygydan sabynlap ýuwmaly. Iýmit önümleri saklananda we taýýarlanylanda, arassaçylyk düzgünleri berjaý edilmedik halatynda, ýiti ýokanç keseller döräp bilýär. Bu ýagdaý, ilkinji nobatda, süýt we konditer önümlerine, ýumurtga, guş etiniň önümlerine hem-de ir-iýmişlere we gök önümlere degişlidir. Süýt önümlerini we taýýar tagamlary adaty otag temperaturasynda saklamak bolmaýar.

Zyýanly endigiň zeleli

Adam saglygy jemgyýetiň baş baýlygy hasaplanýan ýurdumyzda zyýanly endiklere garşy göreş çäreleri yzygiderli alnyp barylýar. Şol zyýanly endikleriň biri-de çilimkeşlikdir. Howply keselleriň ýüze çykmagyna sebäp bolýan çilimiň düzümindäki nikotin aňsatlyk bilen gana geçýän, dürli agzalarda ýygnanyp, dowamly keselleriň ýüze çykmagyna getirýän güýçli zäherdir. Ol gan basyşynyň ýokarlanmagyna, ýüregiň çalt urmagyna getirýär. Netijede, köp agram düşüp, ýürekde kislorod ýetmezçiligi ýüze çykýar. Nikotin adamyň iýmit siňdiriş ulgamyna hem uly zyýan ýetirýär.

Saglygyň sakasy

«Türkmenistan Sport», № 2 (18), 2023 Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen türkmen sportuny ösdürmek, ynsan saglygyny goramak döwletimiziň öňünde durýan esasy wezipeleriň birine öwrüldi.

Saglyk we sport medeni ösüşiň sazlaşykly binýadydyr

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda saglyk, sport we medeniýet ulgamlarynda uly ösüşler gazanylýar. Eziz Diýarymyzda ýaş nesilleriň sagdyn bedenli, ruhy taýdan kämil bolup ýetişmekleri üçin giň gerimli işler durmuşa geçirilýär.Şol mümkinçilikerden peýdalanyp, türkmen türgenleri ýurdumyzdaky hem-de halkara derejesindäki ýaryşlara işjeň gatnaşyp, ýokary netijeleri görkezýärler. Saglyk durmuşyň ynsana eçilen iň naýbaşy gymmatlygy hasaplanylýar. Saglygy gorap saklamak we berkitmek üçin sport bilen meşgullanmak gerek. Şonuň üçin adamyň durmuşynda sporta aýratyn orun berilýär. Sport şahsyýetiň beden we ruhy taýdan sagdyn bolmagy we kämilleşmegi bilen birlikde bellibir düzgünlere görä ýeňiş ugrundaky göreşde üstünlik gazanmaga gönükdirilen hereketdir. Häzirki döwürde jemgyýeti sagdyn durmuşa gönükdirmekde sport wajyp orny eýeleýär.

Semizligi bejeriş bedenterbiýesi

«Türkmenistan Sport», № 2 (18), 2023 Semizlik adatdan daşary patologik ýagdaýdyr. Ol adam bedeniniň deri astynda we agzalarynda ýagyň artykmaç mukdarynyň ýygnanmagynyň netijesinde döreýär. Şeýle-de, bedende metabolik hadysalaryň bozulmagynda, gormonlaryň mukdary üýtgäninde, dürli agzalaryň we ulgamlaryň işjeňligi peselende ýüze çykyp bilýär.

Tomus. Teşnelik. Mineral suwlar

«Türkmenistan Sport», № 2 (18), 2023 Dowamly täsir edýän ýokary gyzgynlyk adam bedeninde we onuň ähli ulgamlarynda üýtgemeleriň ýüze çykmagyna getirýär. Bu bolsa köp mukdarda der bölünip çykmagyna, agyz boşlugynyň guramagyna, işdäniň peselmegine, ýadawlyga, ysgynsyzlyga getirýär. Adam derlän halatynda der bilen köp mukdarda bedene gerek bolan maddalaryň birnäçesi bölünip çykýar. Suwuklyk ýitgisiniň öwezini dolmak üçin önümleriň suwuk görnüşini ulanmak zerurdyr.

Wagyz-nesihat işleriniň ähmiýeti

Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­myz­da yn­san sag­ly­gy­na ýa­ra­maz tä­sir ed­ýän en­dik­le­re gar­şy gö­re­şi güýç­len­dir­mek, sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­ni yk­rar et­mek bo­ýun­ça uly iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Türk­me­nis­tan Bü­tin­dün­ýä Sag­ly­gy Go­ra­ýyş Gu­ra­ma­sy­nyň de­giş­li eda­ra­la­ry bi­len ösü­şiň umu­my­dün­ýä ýag­da­ýy­na oňyn tä­sir et­mek ba­bat­da kö­pu­gur­ly hyz­mat­daş­ly­gy ýo­la goý­mak ug­run­da ta­gal­la ed­ýär. Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ýaş ne­sil­le­ri­mi­zi sag­dyn ruh­da ter­bi­ýe­le­mek, hu­su­san-da, çi­lim­keş­li­giň adam sag­ly­gy­na ýe­tir­ýän ýa­ra­maz tä­sir­le­ri ba­ra­da wa­gyz-ne­si­hat iş­le­ri­ni ge­çir­mek esa­sy mak­sat­la­ryň bi­ri­dir. Ila­tyň, ylaý­ta-da ýaş­la­ryň ara­syn­da sag­ly­gy go­ra­ýyş ug­run­dan hü­när­men­ler ge­çir­ýän wa­gyz-ne­si­hat çä­re­le­rin­de, şeý­le hem köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri ar­ka­ly çy­kyş­lar­da tem­mä­ki­niň zy­ýan­ly tä­si­ri dü­şün­di­ril­ýär.

Tomus – hezil döwür

Tomus pasly ähli çagalar üçin hem örän gyzykly döwürdir. Mekdep okuwçylary tomusky dynç alşa çykýarlar. Ertir irden, öýlänlik çagalaryň ählisi açyk meýdanlarda dürli oýunlar oýnaýarlar, umuman, wagtlaryny şatlykly geçirýärler. Ýaş nesilleriň aglabasy ýurdumyzyň gözel künjeklerindäki çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezlerine gidýärler. Ondan başga-da, ýakyn hossarlary bilen gezelençlere çykýarlar. Emma tomusda howanyň has gyzgyn bolýandygy üçin Günüň ýiti şöhlesinden goranmagyň düzgünlerini-de her bir çaganyň bilmegi möhümdir. Bu babatda ähli çagalaryň lukmanlaryň hem-de ulularyň maslahatlaryny diňlemegi gerek. Aslynda, Günde çagalaryň bedeniniň sagdyn ösmegi üçin zerur bolan D witamini bar. Günden bedene gerek bolan mukdardaky D witamini almak her gün 15-20 minut irden sagat 10:00-a çenli, öýlän sagat 18:00-dan soňra açyk meýdanda bolmak ýeterlikdir. Eziz çagalar, tomusda Gün urmadan goranmak üçin Günüň gyzan wagtynda daşary çykmaly däl.

Yssy howada özüňizi goraň!

Gün şöhlesi kadaly ýagdaýda bolanda bedeniň immunitetini pugtalandyrýar, gan aýlanyşy gowulandyrýar, adam bedeni üçin peýdaly bolan D witamininiň işlenilip çykarylmagyna itergi berýär. Güneşli howada adamlaryň özüni duýşy oňatlaşýar, işjeňligi artýar, bedendäki madda çalşygy ýokarlanýar. Şeýle-de bolsa howanyň juda gyzýan wagtynda Günüň astynda durmagyň we gezelenç etmegiň saglyga uly zyýan ýetirip biljekdigini hem unutmaly däldir. Sebäbi Günüň ultramelewşe şöhlesi peýdaly bolsa-da, infragyzyl şöhlesi deriniň ýanmagyna getirýär we Gün urup bilýär. Munuň öňüni almak üçin käbir düzgünleri berjaý etmek maslahat berilýär. ■ Tomusda irden sagat 11:00-dan 17:00-a çenli aralykda, zerurlyk bolmasa, daşaryk çykmaly däl.

Sagdynlyga tarap ýol

Eziz Diýarymyzda zyýanly endiklere garşy göreşmek, häzirki zaman türkmen jemgyýetinde sagdyn durmuş ýörelgesini pugtalandyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär. Jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini berkarar etmek, ýaşlaryň zyýanly endiklerden daşda durmagyny gazanyp, berk bedenli, sagdyn ruhly, hemmetaraplaýyn kämil şahsyýetleri kemala getirmek, halkymyzyň bagtyýar geljeginiň berk binýadyny goýmak ugrunda nesilleriň arasynda köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketini ýaýbaňlandyryp, ýokary netijeli sporty ösdürmek hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir.

Il saglygy – ýurt baýlygy

Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň şu ýylyň bäş aýynyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde Arkadagly Serdarymyzyň belleýşi ýaly, Türkmenistan dünýäde temmäkiden azat çäkleri giňeltmek boýunça işe öz goşandyny goşmaga çalyşýar. Ýurdumyzda temmäkä garşy göreşmekde netijeli işler ýaýbaňlandyrylyp, ol has-da giň gerime eýe boldy. Şunda ýurdumyzda temmäkä garşy göreşmek boýunça degişli kanunçylyk namalarynyň kabul edilendigini we hereket edýändigini aýtmak gerek. Temmäki önümleriniň adam saglygyna ýetirýän howpuny azaltmak, çilimkeşligiň öňüni almak, ösüp gelýän ýaş nesli ondan goramak, temmäki önümi bolan çilimiň ýaýradylmagynyň öňüni almak maksady bilen Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň Saglygy goraýşyň habarlar merkeziniň, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň, Bilim ministrliginiň, Içeri işler ministrliginiň degişli müdirlikleriniň wekilleriniň gatnaşmagyndaky terbiýeçilik ähmiýetli wagyz-nesihat çäreleri edaralarda, eýeçiligiň ähli görnüşlerine degişli kärhanalarda, guramalarda, harby bölümlerde we birikmelerde, hemme okuw mekdeplerinde, raýatlaryň köpçülikleýin barýan ýerlerinde yzygiderli geçirilýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda halkymyzyň arasynda sagdyn durmuş kadalaryny ornaşdyrmak, wagyz-nesihat işlerini güýçlendirmek, ýaş nesilleri sagdyn ruhda terbiýelemek, adamzadyň s

Ynsan ömrüniň goragynda

«Saglyk» Döwlet maksatnamasynyň maksady adam ömrüniň dowamlylygyny artdyrmak, raýatlar üçin saglygy goramak babatda hemmetaraplaýyn deň mümkinçilikleri we şertleri üpjün etmek, saglygy goraýşy halkara ölçeglerine laýyklykda ösdürmek hem-de innowasion tehnologiýalara, öňdebaryjy lukmançylyk ylmyna we tejribesine esaslanýan kämil we ýokary netijeli saglygy goraýyş ulgamyny döretmek bolup durýar. Adam saglygyna zyýan ýetirýän zatlardan goranmak babatynda kanunçylyk namalary hem yzygiderli kämilleşdirilýär. Bu babatda 2013-nji ýylyň 18-nji dekabrynda «Raýatlaryň saglygynyň temmäki tüssesiniň täsirinden we temmäki önümlerini ulanmagyň netijelerinden goralmagy hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun raýatlaryň saglygynyň temmäki tüssesiniň täsirinden we temmäki önümlerini ulanmagyň netijelerinden goralmagy babatda döwlet syýasatynyň esasy ýörelgelerini kesgitleýär.

Ömre ömür goşýan ynsanlar

Hasaplamalara görä, dünýäde her minutda bir adam bedenine ganyň guýulmagyna mätäç bolýar. Ganynyň bir bölejigini berýän adam näsaga «ikinji ömri» peşgeş edýär. «Donasiýa» sözi terjime edilende «peşgeş bermek» diýmegi aňladýar. Gan tabşyrýan gan donorynyň kömegi bilen birbada 3 adamy halas edip bolýar. Gan günüň birinji ýarymynda alynýar. Sebäbi şol wagtda beden ganyň ýitirilmegine has duýgur bolýar. Bu çäre näçe ir geçirilse, beden gan ýitgisine şonça-da ýeňil hötde gelýär. Gan tabşyrylmazdan 3 gün öň düzümi aspirinli, agyryny köşeşdiriji (analgetik) dermanlary, 2 gün öň alkogolly içgileri, 1 gün öň ýagly, ýiti tagamly, tüssä kakadylan, sirkä ýatyrylan önümleri, süýt önümlerini, ýumurtgany, şokolady, mesgäni ulanmaly däldigini lukmanlar deslapdan duýdurýarlar. Gan tabşyrmak üçin Gan merkezine gelýän her bir adam barlaghanada barlaglardan geçirilýär. Barlaghanada gan toparyny we rezus-faktory, gematokriti, gemoglobiniň we trombositleriň derejesini anyklamak üçin barmakdan gan alynýar. Gan alynýan otagda donorlardan gan almak üçin zyýansyzlandyrylýan (sterilleşdirilen) bir gezeklik gurallar ulanylýar. Lukman donora bedenine agram salmakdan saklanmagy, oňat iýmitlenmegi, köp mukdarda suw içmegi maslahat berýär. Alnan gan sowadyja ýerleşdirilýär. Sowadyjyda gany 42 günläp, onuň plazmasyny bolsa 1 ýyllap saklap bolýar.

Sagdynlygyň gözbaşy

Hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyz: «Berkarar döwletimiziň durmuş-ykdysady kuwwaty, medeni ösüşi, halkymyzyň bagtyýarlygy, abadançylygy, jemgyýetimiziň sagdynlygy, nesillerimiziň beden we ruhy taýdan sazlaşykly ösüşi bilen berk baglanyşyklydyr» diýip belleýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň dürli künjeklerinde halkymyzyň abadan durmuşy, ýaş nesilleriň sagdyn kemala gelmekleri ugrunda alnyp barylýan beýik işleri synlanyňda hormatly Prezidentimiziň çuňňur manyly bu sözleriniň aýdyň hakykatdygyna göz ýetirmek bolýar. Çünki Watanymyzda adam jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy hökmünde kesgitlenendir. Paýtagtymyzyň ak mermere beslenen ajaýyp binalarynyň aglaba böleginiň saglygy goraýyş ulgamynyň, sagaldyş we sport toplumlarynyň binalarydygyny bellemek gerek. Aýratyn hem, ýaşlaryň sagdyn durmuş ýörelgesini özleriniň hemişelik hemrasyna öwürmekleri, sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmaklary üçin giň gerimli mümkinçilikler döredilendir. Dowam edýän tomus paslynda nobatdaky okuw ýylyny üstünlikli tamamlan ýaşlaryň sport bilen meşgullanmagy has hem işjeňleşýär. Munuň üçin paýtagtymyzyň döwrebap sport toplumlary, Olimpiýa şäherçesiniň sportuň dürli görnüşlerine ýöriteleşen binalary ýaş nesilleriň hyzmatynda. Ýakynda bolsa bu Olimpiýa şäherçesiniň çägindäki 4 müň tomaşaça niýetlenen Tennis toplumynda geçirilen 12 ýaşly we şondan kiçi ýetginjek oglan-gyzlaryň arasynda ten

Nesil saglygy ugrunda

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän giň möçberli özgertmeleriň netijesinde agzybir halkymyz eşretli durmuşyň hözirini görüp ýaşaýar. Ýaş nesliň hemmetaraplaýyn kämilligi, beden we ruhy taýdan sagdynlygy ösüşiň täze belentliklerine tarap bedew bady bilen okgunly gadam urýan ülkämizi ösdürmekde uly ähmiýete eýedir. Ýaşlar ertirki gün ýurdy gülledip ösdürmeli oglan-gyzlardyr. Olaryň Watana bolan söýgüsi, halal zähmete yhlasy, sagdyn durmuş ýörelgelerine ygrarlylygy, Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň beýik ynsanperwer işleriniň beýanydyr. Saglyk ― biziň iň uly baýlygymyz, başymyzdaky tylla täjimiz. Bu barada beýik akyldarymyz Magtymguly Pyragy: «Saglygyň gadyryn bilgil, hasta bolmasdan burun» diýip nygtaýar. Sagdyn jemgyýetimizi berkarar etmek barada aladalanmak ählimiziň wezipämizdir. Ýaramaz endiklerden daşda durup, sportuň dürli görnüşleri, bedenterbiýe bilen meşgullanmak sagdyn endikleri gazanmaga, sagdyn jemgyýeti gurmaga ýardam edýär. Hormatly Prezidentimiz bu babatdaky aladany birjik-de ünsden düşürmeýär. Döwlet Baştutanymyz geçen hepdede geçiren Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisinde hem ynsan saglygy barada alada etmegiň, oňa zyýan ýetirýän nogsanlyklaryň garşysyna göreşmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Mejlisde hormatly Prezidentimiz temmäki önümleriniň, şol sanda suw çiliminiň we elektron çilimleriň ýurdumyza bik

Saglyk baş baýlykdyr

Ýurdumyzyň ähli saglygy goraýyş merkezlerinde bolşy ýaly, welaýat onkologiýa hassahanasynda hem öýkeniň howply täze döremeleriniň öňüni almak we bejermek boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Esasan hem ýaş nesle zyýanly endiklerden daşda durmagy, sagdyn durmuş ýörelgesine eýermegi wagyz etmek giňden ýola goýulýar. Şol çäreleriň çäklerinde etrapdyr şäherlerde raýatlara döş kapasasynyň rentgenografiýa, flýurografiýa barlaglaryny geçirmek hem ýola goýulýar. Munuň özi öýkendäki ýokanç däl keselleri, howply we howpsuz täze döremeleri hem-de inçekeseli irki döwürde ýüze çykarmaga we anyklamaga giň mümkinçilik berýär.

Balalar baky bagtymyz biziň

Çaga dünýä inen gününden onuň kada laýyk iýmitlendirilmegi zerurdyr. Munuň özi çaganyň fiziki we psihiki taýdan kadaly ösmegi üçin ähmiýetlidir. Bäbekler 6 aýlygyna çenli diňe ene süýdi bilen iýmitlendirilmelidir. Çünki ene süýdi örän arassa we hemişe belli bir temperaturada durýan deňsiz-taýsyz iýmitdir. Ol çagany içgeçmeden, respirator kesellerinden goraýar. Göwüsden emýän çagalarda allergiýanyň, ganazlygyň, dürli ýokanç keselleriň döremek howpy azalýar. Olarda iýmit siňdirişiň we madda çalşygynyň bozulmalary seýrek duş gelýär. Ene süýdi, ylaýta-da, bäbegiň 6 aýlygynda hiç zat bilen ornuny tutup bolmajak iýmite öwrülýär. Onuň düzüminde çaga bedeniniň kadaly ösmegi üçin derwaýys maddalaryň ählisi ýeterlik we dogry gatnaşykda saklanýar. Ene süýdi çaganyň bedeninde ýeňil özleşýändigi sebäpli iýmit siňdiriş ulgamy kämilleşmedik bäbek üçin has möhümdir.

Temmäkiden goranmak — gül ömrüňi goramak

Häzirki wagtda 2025-nji ýyla çenli Türkmenistany temmäkiden azat ýurda öwürmek boýunça görülýän çäreler uly rowaçlyklara beslenýär. Raýatlara edilýän lukmançylyk hyzmatlary dünýä ülňülerine ýetirildi. Ýaş nesilleriň milli ruhda terbiýelenmegi, saglyga zyýan ýetirýän ýaramaz endiklere garşy göreşilmegi raýatlarymyzyň beden we ruhy taýdan sagdynlygyny hem-de adamlaryň ömür dowamlylygyny artdyrýar. Ýaramaz endikleriň biri hem ynsan saglygy üçin zyýanly endik bolan çilimkeşlikdir. Çilimkeşlik adamyň ruhy ýagdaýyna, şol sanda psihiki we fiziki saglygyna zeper ýetirýän esasy zatlaryň biridir. Munuň özi temmäkiniň düzüminde merkezi nerw ulgamyna zyýanly täsirli maddalaryň köpsanlysynyň saklanýandygy bilen baglydyr. Olara nikotin, stirol, garmalin, tetragarmalin, nerw we ýürek-damar ulgamyna zyýanly täsirini ýetirýän beýleki zäherli maddalar degişlidir. Nikotin nerw, dem alyş, iýmit siňdiriş we duýuş ulgamlaryna zeper ýetirýär. Ol, esasan, nerw ulgamyna täsir edip, ýüregiň işleýşini çaltlandyrýar. Gan damarlaryny daraldyp, arterial gan basyşyny ýokarlandyrýar. Ganda holesteriniň mukdaryny artdyryp, ýürek-damar keseli bolan aterosklerozyň döremegine itergi berýär. Gan akymy bilen kelle beýnisine barýan nikotin keýp beriji hasiýete eýe bolup, çilimkeşde ilki kem-kemden çilime öwrenişme, soňabaka oňa psihiki baglylyk döreýär.