Nebitiň taryhyndan (Doganlar Nobelleriň nebit önümçiligine goşandy)

16 Maý 2022
2022

Taryha ser salyp görenimizde, nebit çykarmagyň taryhy geçmişiň jümmüşine uzap gidýär. Balkan sebitlerinden nebitiň, takmynan, XII-XIII asyrlarda çykarylyp başlanandygyna güwä geçýän taryhy maglumatlar saklanyp galypdyr. Hazar ýakasynyň türkmenleriniň gadymdan gelýän kärleriniň biri nebitçilik bolupdyr.

Türkmen topragynda 1874-nji ýylda doganlar Nobeller 25 ýyllyk möhlet bilen Hazaryň kenarynda, has takygy, Çelekende nebitli ýerleri kärendesine alypdyrlar. 1876-njy ýylda Nobelleriň firmasy 37 metr çuňlukdan nebit çüwdüriminiň üstüni açýar. Bu firma el bilen nebit alynýan 164 sany guýyny hem-de 8 ýer bölegini kärendesine alyp, onda 3 sany buraw desgasyny gurýar. Şol ýylda tutuş Çeleken boýunça el bilen nebit alynýan guýularyň sanynyň 700-e golaýlanlygy hem-de çykarylan nebitiň möçberiniň bir ýylda 1600 tonna ýetendigi barada maglumat bar. Bu firma ýurdumyzda nebit çykarmak boýunça işlän daşary ýurt kompaniýalarynyň ilkinjisidir. Çeleken ýatagyndan birnäçe asyr mundan öň nebit çykarylan-da bolsa, onuň hasabaty ýöredilmändir. Diňe 1876-njy ýyldan soň (Nobelleriň maglumaty esasynda) Çelekenden we ondan soňraky ýyllarda özleşdirilen nebit ýataklaryndan çykarylan nebitiň hasabaty ýöredilip başlanypdyr. Diýmek, Balkan sebitlerinden 146 ýyl bäri nebit çykarylýar.

Saparmyrat ARTYKOW,
«Türkmennebit» DK-nyň «Nebitgazylmytaslama» institutynyň uly ylmy işgäri.