Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de hal­ky­my­zyň ta­ry­hy­ny öw­ren­mek­de uly iş­ler ama­la aşy­ryl­ýar. Şun­da Kö­ne­ür­genç şä­he­ri­niň ta­ry­hy-da wa­jyp äh­mi­ýe­te eýe­dir. Kö­ne­ür­genç şä­he­ri Türk­me­nis­ta­nyň de­mir­ga­zy­gyn­da, Amy­der­ýa­nyň kö­ne ha­na­sy­nyň çep ke­na­ryn­da ýer­leş­ýän iri ar­heo­lo­gik top­lum bol­mak bi­len, ol köp san­ly ýa­dy­gär­lik­le­ri özün­de jem­le­ýär. Bir­ma­hal­lar bu ýer­de gör­nük­li alym­lar, akyl­dar­lar ýa­şap, be­ýik eser­le­ri dö­re­dip­dir­ler. Kö­ne­ür­genç­de türk­men­ler di­ňe bir baý halk dö­re­di­ji­li­gi­ni eme­le ge­tir­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem, se­net­çi­lik sun­ga­ty­nyň dür­li ugur­la­ry­ny-da dö­re­dip­dir­ler.

Kö­ne­ür­genç­de mu­kad­des ýer­le­riň en­çe­me­si, şol san­da «Üç ýüz alt­myş» ady bi­len meş­hur bo­lan ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my-da ýer­leş­ýär. Nej­med­din Kub­ra­nyň küm­me­ti hem şol mu­kad­des­lik­le­riň bi­ri­dir. Bu ýer­de ýer­leş­ýän ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­ler dün­ýä ja­han­keş­de­le­ri­niň­dir sy­ýa­hat­çy­la­ry­nyň, hat­da Azi­ýa­nyň iň alys ýurt­la­ryn­dan gel­ýän zy­ýa­rat­çy­la­ryň hem ün­sü­ni özü­ne çek­ýär. Geç­miş­de şöh­rat ga­za­nan bu ga­dy­my şä­her bi­na­gär us­sa­la­ryň, nak­gaş­la­ryň we be­zeg­çi­le­riň dö­re­den bi­na­gär­lik mer­jen­le­rin­den yba­rat­dyr. Şol tä­sin yma­rat­lar dö­re­me­zin­den has öň, ga­dy­my ýur­duň bi­na­gär­lik sun­ga­ty we çe­per­çi­lik me­de­ni­ýe­ti uzak ýyl­la­ryň do­wa­myn­da ösüş ýo­lu­ny baş­dan ge­çi­rip­dir. Yl­my çeş­me­ler­de Kö­ne­ür­genç şä­he­ri­niň eme­le ge­len wag­ty bi­len bag­la­ny­şyk­ly ta­kyk mag­lu­mat­lar duş gel­inme­ýär. «Kyrk­mol­la» ady bi­len mä­lim bo­lan de­pe­de ge­çi­ri­len ga­zuw-ag­ta­ryş iş­le­ri has ir­ki me­de­ni gat­lak­da bi­na edi­len ga­dy­my ga­la­nyň su­dur­la­ry­ny ýü­ze çy­kar­dy. Onuň ke­ra­mi­ka­sy bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki V — II asyr­la­ra de­giş­li diý­lip ha­sap edil­ýär. Halk ara­syn­da bu de­pä­niň ady­nyň ge­lip çy­ky­şy bi­len bag­la­ny­şyk­ly aý­dyl­ýan ro­wa­ýat­da bu ýer­de örän owa­dan uly köş­güň bo­lan­dy­gy, şol köşk­de 40 akyl­da­ryň 40 müň ta­ly­ba ylym be­ren­di­gi gür­rüň edil­ýär.