Hudaýaty, atbakar, düýebakar hakda
Hudaýaty türkmen tebigatynyň täsin wekilleriniň biridir. Özüniň reňkini daş-töweregiň ýagdaýyna görä üýtgedip bilýän, köplenç, üzümlikde gezýän uly kelleli, çekirtgä çalymdaş bu jandar ilimizde köpsanly atlar bilen tanalýar. Olar ýurdumyzyň dürli sebitlerinde «atbakar, düýebakar, hudaýdüýe, bişikçi, ýylangözçykaryjy» diýlip atlandyrylýar. Bular barada dilçi alym Soltanşa Atanyýazowyň «Türkmen diliniň etimologik sözlüginde» gyzykly maglumatlar getirilýär. Sözlükde hudaýatynyň rusça adynyň «bogomol» — «Hudaýa doga okaýan», latynça bolsa «manrus religiosa» diýen ylmy adyň hem «dindar» ýa-da «doga okaýan» diýmekdigi nygtalýar. Ýokarda agzalan atlaryň ählisi hem bu jandaryň haýsydyr bir aýratynlygy, edýän hereketleri bilen gönüden-göni baglydyr. Meselem, iki öň aýagyny döşüne tutup, doga okaýan ýaly yrgyldap durşunyň doga okaýan dindar we hudaý bilen baglanyşdyrylmagy-da jüpüne düşen meňzetmedir. Onuň awuna topulandaky çalasyn hereketi atadyr ýylka, yrgyldap, haýallyk bilen hereket edişi bolsa düýä meňzedilýär. Bu möjejigiň türkçe «Pygamberiň düýesi» diýlip atlandyrylýandygy-da bellärliklidir. Şu ýerde gürrüňi edilýän jandaryň nusgawy edebiýatda «kişmir» görnüşinde atlandyrylyşy hakynda durup geçmek ýerlikli bolar. Oňa akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň «Şal tapsa» goşgusynda şu setirleri mysal bolup biler:
