"Neutral Turkmenistan" newspaper

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-18, 39-95-82, 39-95-88
Email: neutralturkmenistan-gazeti@online.tm

Habarlar

Muny bilmek gyzykly

Dünýe maly düýe barada

Salam haty

Çagyryş boýunça harby gulluk borjuny ýerine ýetirýän oglum Balkan Janmuhammedowa salam haty * * *

Kim ol we nirede? (oýlanma)

Dynç günleriniň birinde, ýaňy oýanan dessime hem-ä howany täzelemek, hemem «tebigatyň sesini diňläp, lezzet bilen çaý içeýin-le» diýen maksat bilen penjiräni açyp, daşaryny synlap otyrdym. Ejem çaý getirdi. Çaý içip otyrkam, penjiräniň iç tarapyna bir akja kepderi gelip gondy. Şeýle bir owadan kepderi. Onuň bilen gürleşesim gelip başlady. Näme üçindir, penjirämize gelip gonan guş hem bolsa, göwnüme, köpden bäri göresim gelen ýakynym gelip «gonan» ýaly boldy. (Ýogsam öňem daşarda ýa seýilgählerde töweregime gelip gonýan kepderiler seýrek däl). Täsin zatlaryň biri hem — ol menden ürkenok. Hawa, asla uçjagam bolanok. Menem onuň meniň ýanyma «ýöne ýere gelmedigini» aňdym-da, elimdäki çöregiň owuntyklaryny penjiräniň öňünde goýdum. Ol birbada çokjak ýaly hem boldy, ýöne onuň penjiräniň iç tarapyndan düşüp, halynyň üstünde ýuwaşjadan maňa tarap ýöräp gelşinden onuň aç däldigine düşündim. Indiki aýtjaklarym biraz geňräk ýalyragam görüner welin... men oňa öz syrlarymy aýtmaga başladym. Kepderä örän öwrenişdim. Hamana öňden bäri tanaýan ýaly...

Jaý ýerinde oklanýan jaýdar jümleler

Haýsydyr bir çaga köpçülige goşulyp oýnamakdan boýun towlasa beýleki çagalar: Oýnamasaň oýnak bol,Gara eşege toýnak bol! 

Duýguly dünýä

BIR SÖZ Ýagşy sözde kerem gördüm,Ilimi şat, zereň gördüm,Ýere gonmuş Erem gördüm,Mundadyr bossan diýerin.

Dostluk köprüsi

Swetlana MELNIKOWA-PIWOWAROWA,(Belarus Respublikasy). ŞAPAK ŞÖHLESINDÄKI ŞÄHER

Serimi sämeden söýgi (Oýlanma)

Ol özi hakynda oýlanma ýa-da hekaýa ýazmagymy haýyş ederdi. Dogrusy, şu wagtam hatlarynda çap bolan hekaýalarymyň gahrymanlaryny sanap: «Şolar hakda ýazmak aňsat-da, maňa gezek gelende...» diýip, az-kem öýkesini bildirýär. Wah, ol nireden bilsin?! Ýazmagyň, pozmagyň, ylhamyň nämedigini niçiksi ýol bilen oňa düşündirerin?! Bu-da wagt ýaly düşündirmesi müşgil bir zat-da. Wagtyňam nämedigini hemme bilýändir, ýöne düşündirip biläýmez her kes... Gulluk tabşyrygynda duran howlymdaky gyşyň ir ertirki sowugyndan ýaňa gyrawlan, bir zatdan göwni galan ýaly başyny aşak egip duran, häzir çalaja pitikläýseň dagy edil şoňa garaşyp duran ýaly, derrew gül ýapraklaryny dökäýjege çalym edýän güller ýene-de meni ünjä batyrdy. Olary salyň üstünde duran söýgime meňzetdim. Sowuk uran elwan güllerden nazarymy sowup bilmän oturyşyma, ýatlamalaryň mähnet tolkunlary meni suw ýaly çalt akyp geçen talyplyk ýyllaryna gaýybana syýahata äkitdi.

Türkmenistanym

Türkmenistanym Mukaddesdir maňa gysym topragyň,Bahasyz baýlygym, jigerim-janym.Galkynan ruhuň hem şöhratyň-şanyňWatanydyr meniň Türkmenistanym.

Meledor (Hekaýa)

Mollagara: — Bu özbaşyna bir waka. Nesip bolsa, bir gabatlaşamda, arkaýynlykda bu wakany gürrüň bererin. Ol ýöne bir waka-da däl, durmuşyň ynsana beren sapagy, tebigatyň keramaty. Akyl oňa haýran. Diňleseň, ynsanyň ýüzýyllyklaryň dowamynda ýolbars bilen näme üçin dostlaşyp bilmänine hem gümanda bolmarsyň. Taýçanagam Meledoruň neslinden, bilýänsiň-le, muňa häzir diňe atşynaslar däl, uly il gynanýar. Taýçanaga meşhur nesilbaşysynyň hormatyna «Meledor» diýip at hem dakan ekenler.

Goşgular

ÝAŞA, TÜRKMENISTAN, ÝAŞA, ARKADAG! Bizi sowulmajak bagta ýetiren,

Rowaýat. Tymsallar

Ýagşy niýet — ýarym döwlet Türkmen halkymyzda «Ýagşy niýet — ýarym döwlet» diýlen bir pähim bar. Bu pähimiň döreýşi şeýleräk bir rowaýat bilen beýan edilýär.

Bileniň baýlygyň

Çopanyň eşegi ýaly Aňzakly, garly gyş gijeleri çöl dym-dyrslyk bolýar. Şeýle agşamlarda gijegezer guşlaram yňkyny çykarmaýar. Çopan aga sürini kaşara, agyla, juda bolmasa, ykyşak oýtaga gabap, oduny belentden gallar. Açlyga, aýaza çydap bilmeýän möjekler ýogyn-ýogyn uwlaşyp, ilki süriniň itlerini barlar. Özlerine jogap edip üýrýän itleriň sesinden olaryň sanyny, ýaşyny-ýortmanlygyny, garrylygyny, gorkaklygyny-mertligini, «aldajyň” barlygyny-ýoklugyny biler. Onsoň “ölsem-öleýine” salyp hüjüme geçer. Gurduň ýakyn gelenini ilki çopanyň eşegi biler. Ýatan ýerinden tapyrdap howlukmaç turar-da, aňňyrmaga gorkup, hynçgyryp ýa süriniň ortasyna özüni urar, ýa çopanyň çertegine kellesini sokar. Turjak söweşden gorkup özüni nirä urjagyny bilmän özem aljyrar, töwereginem ýaga salar. Başga wagt ümsümje, gulagyny sallap duran eşek, şeýle wagt ot gapdyrar.

Türk nakyllary we atalar sözleri

It gara bolsa-da, ak bolsa-da — itdir. Ýagşylyk edenleriňden ägä bol!

Söz manysyn aňar bolsaň

Çapar Çapar sözüniň “Türkmen diliniň düşündirişli sözlüginde” habar ýetirýän atly habarçydygy aýdylýar. Ýene bir manysy:

Bekgi daýynyň degişmeleri

Obadaşlarynyň arasynda Bekgi daýy ady bilen tanalýan, belli žurnalistler Annadurdy hem-de Gurbandurdy Baýramowlaryň körpe inisi Bekdurdy aganyň degişmelerini söýgüli gazetimiziň okyjylarynyň dykgatyna ýetirmek isleýärin. ***

Agtyk (hekaýa)

Suraty çeken: Hojamuhammet GULOW Zybatäç ejäniň ogluny öýerip, dünýäsi giňedi. Ähli öý işini gelni elinden aldy oturyberdi. Indi ol öz deň-duş joralarynyňka günuzyn görme-görşe gidip, suwdan seleň öýüne dolanyp gelýär. Içeriniň aladasyndan arkaýyn bolan ene bu meselede hiç bir zada goşulanok. «Ýaşlaryň özi bilýändir, men olara artyk sapak berip, ýük bolmaýyn» diýerdi. Geň zat, her gezek bir näbelli ses gulagyna eşidilip, onuň içki pikirlerini goldardy: «Dogry pikir edýäň, ýaşlaryň ýüregine düşme. Goý, olar öz ýüregindäki ýagşy niýetini amal etsinler. Görýäň-ä, olaryň owadan ýüregi bar. Birinde mert, birinde-de näzik ýürek bar. Heý-de olary ynjydyp bolarmy?! Gowy döwre ulaşan ömri bar olaryň. Olar diňe Hakyň halan işi bilen meşgullanýarlar. Adyllyk, halallyk olaryň ömür manysy, ýaşaýşynyň çyragy. Onsoň olaryň ähli eden işi ugruna. Sebäbi jemgyýet adyllygyň, halallygyň mähri bilen gurşalan. Şeýle bolanda ömrüň çüwmesi bagt bilen» diýip, Zybatäç ejäniň gowy niýetine köp ýagşy, many-maňyzly sözleri aýdýar.

Şygryýet bossany

Buýsançnama Ähli halkyň arzuwy, Dünýäň parahatçylygy. Dostlaşdyrmak ýurtlary, Dostlaşdyrmak halklaryParahatlyk ýolunda.

Tahalluslar, künýeler, lakamlar, atlar

Tahallus, künýe, lakam ulanmak türkmen halkynyň gadymdan gelýän däpleriniň biridir. Nusgawy şahyrlaryň özlerine edebi lakam hökmünde alan atlaryna tahallus diýilýär. «Meselem, Pyragy Magtymgulynyň, Azady Döwletmämmediň, Nowaýy Alyşiriň tahallusydyr. Gündogar edebiýatynda şahyrlar, esasan, tahalluslary arkaly tanalýarlar». Şeýle maglumatlary berýän «Türkmen klassyky edebiýatynyň sözlüginde» Nurmuhammet Andalybyň: Ismim idi Nurmuhammet — Garyp,Sözde tahallusym idi Andalyp

Şahyryň paýhasly setirleri

Akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň şygyrlary diňe bir halkymyzyň edebi mirasynyň däl, eýsem tutuş Gündogar edebiýatynyň ösmegine hem oňyn täsir etdi. Şahyryň hikmetli setirleri ulus-iliň kalbynda pugta orun aldy. Onuň köp sanly parasatly sözleriniň atalar sözüne öwrülip gitmegini-de halkyň oňa beýik bir akyldar hökmünde garamagy bilen düşündirip bolar. Magtymguly Pyragynyň döredijiliginiň özüne çekijiliginiň ýene bir tarapy, onuň durmuş, ýaşaýyş, tebigat, dünýä bilen berk baglanyşykda bolmagydyr. Goşgularda beýan edilýän wakalaryň köpüsi durmuşda gabat gelýän wakalarymyz, zatlarymyz. Ýazylýan her bir zat durmuşa näçe ýakyn boldugyça, ol şonça-da täsirli bolýar. Magtymgulynyň goşgulary — durky-düýrmegi bilen durmuşyň hut özi. Şonuň üçin ol ýerden özümize gerek çeşmeleri aňsatlyk bilen tapyp bolýar. Şeýle täsirli çeşmeleriň biri hem ussadyň söz sözlemek, sözleýiş edebi hakynda ýazyp giden setirleridir.

Üçem owlak (hekaýa)

Mal-garasyny «Malym-janym» diýip sarpalaýan oba adamlary owlak-guzy möwsümini öz gözüniň alnynda geçirenini kem görmezdi. Şonuň üçin-de, gyşyň başynda meýdandaky sürüler dagadylyp, mallar tä gyş aýaklap, dowarlar köpelýänçä eýeleriniň elinde bolardy. Şol döwürler hem mallaryň aýagy ýazylar hem-de meýdan ot-çöpünden garbanar diýip olar ir-ertirden giç agşama çenli obanyň töweregindäki oýtaklara örä çykarylardy. Guşgözi, ýarmalyk, arpagan, lommarçak ýaly meýdan otlarynyň saralyp gyşa galan samany ownuk mal üçin golaý-goltumrakdanam tapylýardy. Okuwçylaryň gyşky dynç alşa çykan wagty bolsa mallary örä äkitmek ekabyrrak oglanlara ynanylardy. Ir-säher bilen her kim öz çekenesini öňüne salyp sürüp barýandyr meýdana tarap. Deň-duş oglanlaryň üýşen ýerinde hezillik bolmazmy diýsene. Gyzykly ýeri hem günorta çaglary bir ugurrakda mal bakyp ýören oglanlar bir ýere üýşüp nahar edinerdiler. Her kim öýünden alyp gelen owkadyny torbajygyndan çykaryp orta goýar. Soň daş-töwerekden çöpleme çöpläp, derrew ot ýakyp, getiren höregiňi gyzdyrarsyň. Meýdana çykylanda ýeralmany köze gömüp bişirmek bolsa oglanlar üçin iň lezzetli tagam hasap edilerdi. Bişenden soň daşyny artyp, üstüne duz sepip iýersiň weli, tä öýe dolanyp barýançaň owkat küýsetmez. Şol günlerde meýdanda guzlan birlän-ikilän owlak-guzulary töweregimizdäki oglanlaryň haýsysy eşekli bolsa, şonuň eşeginiň horjunyna atyp goýberibererdik.