"Medeniýet we syýahat"

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 461
Telefon belgisi: 44-00-33

Makalalar

Öwünjeň towşanjyk (erteki)

Bir bar eken, bir ýok eken, gadym zamanlarda bir öwünjeň towşanjyk bar eken. Ol kirpijik bilen goňşuçylykda ýaşap, dostlukly gatnaşyk edipdir. Towşanjyk hemişe kirpijigiň ýanynda çalasynlygy barada magtanar eken, ýöne kirpijik towşanjygyň sözlerini göwnüne almandyr. Günlerde bir gün bileje ýöräp gelýärkäler, towşanjyk kirpijigiň yüzüne garap:

Çagalar, tapmaçalardaky hasaplamalary ýerine ýetirip, dogry jogaplary tapyň!

Armyt ýygdy Aman aga, Bir sebetde 15 sany.Beýlekide 3 esse az, Näçe bolar olaň bary? (15:3=5 sany)(15+5=20 sany).

Diýarym Türkmenistan

Heňňamlaryň hikmeti, rowaç döwrüň güwäsi,Baky Bitarap Watan — Diýarym Türkmenistan.Nesilleriň uýdugy, geljegiň päk sabasy,Baky Bitarap Watan — Diýarym Türkmenistan,Ak Kuýaşly geljege rowanym Türkmenistan. Milletleriň mukamy, yklymlaryň ykbaly,Sahawatyň mekany, älem-jahan ykrary,Gündogaryň Kuýaşy, bagty çüwen ahwaly,Baky Bitarap Watan — Diýarym Türkmenistan,Ak Kuýaşly geljege rowanym Türkmenistan.

Ogul terbiýesi

(Hekaýa) Hydyr aga bilen Nabat eje dört ogly, üç gyzy ösdürip ýetişdirdiler, kemala getirdiler. Şanurdan beýlekileri ýokary, orta hünär okuw mekdeplerini tamamlap, öz saýlan kärlerinde abraý bilen işläp ýördüler. Şanur welin işýakmaz bolup ýetişdi. Haýsy edara ýa-da kärhana işe ýerleşse-de, uzak işlemeýärdi. «Ýolbaşçysy gowy adam däl», «Halaýan kärim däl» diýen ýaly bahanalar bilen işden çykyp gaýdýardy. Öýli-işikli, çagaly-çugaly ogullarynyň işýakmazlygy Hydyr agadyr Nabat ejä agyr degýärdi. Oňa näçe öwüt-ündew etseler-de, peýda bermeýärdi. «Öwrenen gylyk örkleseň-de durmaz» diýleni. Herhal, aýaly Jereniň işleýändigi maşgalanyň güzeranyny dolandyrmaga ýardam edýärdi.

Suhangöýlige taýýarlyk

(Grek tymsaly) Sokratyň Ýewfidem atly, Görmegeý lakamly ýaş dosty bar eken. Ýewfidemiň halaýygyň öňünde akylly sözler bilen çykyş edip, suhangöýlige ýetmek isläp, ýüregi atygsap duran eken. Onuň öz ukybyna bolmalysyndan ýokary baha berýändigini duýýan Sokrat günleriň bir güni ýaş dostuny «akylyna aýlandyrmagy» ýüregine düwüpdir. Oňa sorag bilen ýüzlenipdir:

Deňizçi atamyň wesýeti

Atam 1962 — 1966-njy ýyllarda, dört ýyl Ýuwaş ummanynda harby gullukda bolupdyr. Ol harby-nyzam, syýasy we söweşjeň taýýarlygyny kämilleşdirmekde, soňundan buýsanyp ýatlarlyk, göreldeli gulluk edipdir. Atam ýaşlyk hyjuwy bilen gulluk eden döwri barada bize gürrüň bereninde, gullukdaşlary Balkanabat şäherinden tehniki ylymlaryň kandidaty Nurberdi Mämesow, Änew şäherinden Nazarguly Rejebow ýaly merdanalar bilen Harby-deňiz goşunynda gulluk etmegiň nusgasyny görkezip, hemişe öň hatarlary eýeländikleri dogrusynda kän aýdardy. Atamyň bu hakyky harby-durmuş mekdebinde görkezen gujur-gaýraty harby deňizçi bolup gulluk etmegimde berk watançylyk sargydy, baş wesýetidir. Mähriban Watanymyzy, il-halkymyzy jan-dilden söýmekde, gullukdaşlarymyz bilen jebisleşip, Watana wepaly ýurt goragçylary bolup ýetişmegimizde edermen atalarymyzyň şöhratly ýoly biziň üçin hemişe görelde mekdebi bolup galar.

Del töwir

Gadym zamanlarda iki sany han bar ekeni. Olar örän gadyrly gatnaşykda bolupdyrlar. Birek-biregiňkä ýygy-ýygydan myhman barypdyrlar. Ýyllaryň birinde gyşyň gazaply, garly gelmegi bilen, olaryň arasy wagtlaýynça kesilipdir. Bahar pasly gelipdir, älem-jahan gülzarlyga öwrülipdir. Dostlaryň ýaşkiçisi: — Dostumyň ýagdaýyny bilip gel, ol sag-aman gyşladymyka — diýip, dostunyňka çapar ýollapdyr. Beýleki han dostunyň iberen çaparyny gowy garşylap, dürli-dümen nahar bilen hezzetläpdir. Nahar iýlip bolnanyndan soň han:

Halk hekaýatlary

BAGŞYLARYŇ DURMUŞYNDAN ... Bagşy bolmadygyň

Söz manysy

Tekýe Ene dilimize degişli bolan, irki halk döredijiligi eserlerinde we ýazuwly edebiýatymyzda ulanylan bu söz ýassyk manysynda gelýär. Munuň hakykatdan-da şeýledigi «Türkmen diliniň düşündirişli sözlüginde» hem görkezilipdir. «Görogly» eposynyň «Ar alyş» şahasyny okanymyzda şeýle sözler bar: «Arap zaňňar bir beýik sypanyň üstünde, ullakan güjümiň teýinde dokuz gat çymylgany taşlap, baş ujunda dokuz tekýe, aýak ujunda bäş tekýe taşlap, arkan düşüp, horlap ýatyr».

Muny bilmek gyzykly

Dünýe maly düýe barada

Salam haty

Çagyryş boýunça harby gulluk borjuny ýerine ýetirýän oglum Balkan Janmuhammedowa salam haty * * *

Kim ol we nirede? (oýlanma)

Dynç günleriniň birinde, ýaňy oýanan dessime hem-ä howany täzelemek, hemem «tebigatyň sesini diňläp, lezzet bilen çaý içeýin-le» diýen maksat bilen penjiräni açyp, daşaryny synlap otyrdym. Ejem çaý getirdi. Çaý içip otyrkam, penjiräniň iç tarapyna bir akja kepderi gelip gondy. Şeýle bir owadan kepderi. Onuň bilen gürleşesim gelip başlady. Näme üçindir, penjirämize gelip gonan guş hem bolsa, göwnüme, köpden bäri göresim gelen ýakynym gelip «gonan» ýaly boldy. (Ýogsam öňem daşarda ýa seýilgählerde töweregime gelip gonýan kepderiler seýrek däl). Täsin zatlaryň biri hem — ol menden ürkenok. Hawa, asla uçjagam bolanok. Menem onuň meniň ýanyma «ýöne ýere gelmedigini» aňdym-da, elimdäki çöregiň owuntyklaryny penjiräniň öňünde goýdum. Ol birbada çokjak ýaly hem boldy, ýöne onuň penjiräniň iç tarapyndan düşüp, halynyň üstünde ýuwaşjadan maňa tarap ýöräp gelşinden onuň aç däldigine düşündim. Indiki aýtjaklarym biraz geňräk ýalyragam görüner welin... men oňa öz syrlarymy aýtmaga başladym. Kepderä örän öwrenişdim. Hamana öňden bäri tanaýan ýaly...

Jaý ýerinde oklanýan jaýdar jümleler

Haýsydyr bir çaga köpçülige goşulyp oýnamakdan boýun towlasa beýleki çagalar: Oýnamasaň oýnak bol,Gara eşege toýnak bol! 

Duýguly dünýä

BIR SÖZ Ýagşy sözde kerem gördüm,Ilimi şat, zereň gördüm,Ýere gonmuş Erem gördüm,Mundadyr bossan diýerin.

Dostluk köprüsi

Swetlana MELNIKOWA-PIWOWAROWA,(Belarus Respublikasy). ŞAPAK ŞÖHLESINDÄKI ŞÄHER

Serimi sämeden söýgi (Oýlanma)

Ol özi hakynda oýlanma ýa-da hekaýa ýazmagymy haýyş ederdi. Dogrusy, şu wagtam hatlarynda çap bolan hekaýalarymyň gahrymanlaryny sanap: «Şolar hakda ýazmak aňsat-da, maňa gezek gelende...» diýip, az-kem öýkesini bildirýär. Wah, ol nireden bilsin?! Ýazmagyň, pozmagyň, ylhamyň nämedigini niçiksi ýol bilen oňa düşündirerin?! Bu-da wagt ýaly düşündirmesi müşgil bir zat-da. Wagtyňam nämedigini hemme bilýändir, ýöne düşündirip biläýmez her kes... Gulluk tabşyrygynda duran howlymdaky gyşyň ir ertirki sowugyndan ýaňa gyrawlan, bir zatdan göwni galan ýaly başyny aşak egip duran, häzir çalaja pitikläýseň dagy edil şoňa garaşyp duran ýaly, derrew gül ýapraklaryny dökäýjege çalym edýän güller ýene-de meni ünjä batyrdy. Olary salyň üstünde duran söýgime meňzetdim. Sowuk uran elwan güllerden nazarymy sowup bilmän oturyşyma, ýatlamalaryň mähnet tolkunlary meni suw ýaly çalt akyp geçen talyplyk ýyllaryna gaýybana syýahata äkitdi.

Türkmenistanym

Türkmenistanym Mukaddesdir maňa gysym topragyň,Bahasyz baýlygym, jigerim-janym.Galkynan ruhuň hem şöhratyň-şanyňWatanydyr meniň Türkmenistanym.

Meledor (Hekaýa)

Mollagara: — Bu özbaşyna bir waka. Nesip bolsa, bir gabatlaşamda, arkaýynlykda bu wakany gürrüň bererin. Ol ýöne bir waka-da däl, durmuşyň ynsana beren sapagy, tebigatyň keramaty. Akyl oňa haýran. Diňleseň, ynsanyň ýüzýyllyklaryň dowamynda ýolbars bilen näme üçin dostlaşyp bilmänine hem gümanda bolmarsyň. Taýçanagam Meledoruň neslinden, bilýänsiň-le, muňa häzir diňe atşynaslar däl, uly il gynanýar. Taýçanaga meşhur nesilbaşysynyň hormatyna «Meledor» diýip at hem dakan ekenler.

Goşgular

ÝAŞA, TÜRKMENISTAN, ÝAŞA, ARKADAG! Bizi sowulmajak bagta ýetiren,

Rowaýat. Tymsallar

Ýagşy niýet — ýarym döwlet Türkmen halkymyzda «Ýagşy niýet — ýarym döwlet» diýlen bir pähim bar. Bu pähimiň döreýşi şeýleräk bir rowaýat bilen beýan edilýär.