''Demokratiýa we hukuk'' žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty
Salgysy: Aşgabat şäheri, A. Nowaýy köçe 2022 jaý 86
Telefon belgileri: 38-06-00

Makalalar

Ylym we innowasiýalar — ösüşiň esasy şerti

Aşgabat, 11-nji iýun (TDH). Şu gün paýtagtymyzda milli senenamamyzyň möhüm seneleriniň biri bolan Ylymlar gününe bagyşlanyp «Türkmenistanda innowasiýa tehnologiýalarynyň ösüşi we geljegi» atly halkara ylmy maslahat geçirildi. Utgaşykly görnüşde guralan forum türkmen alymlary, mugallymlary we ýaş ylmy işgärleri bilen bir hatarda, halkara guramalaryň, dünýä belli ylmy merkezleriň, daşary döwletleriň öňdebaryjy ylmy-tehnologiýa parklarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerini bir ýere jemledi. Maslahat Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parkynda geçirildi. Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 7-nji iýunynda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň hukuk ýagdaýyny bermek hakynda” Karara gol çekdi. Bu çözgüt “Ylmy-tehnologiýa parklary hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, amaly ylmy işleri alyp barmak, ylmyň gazananlaryny we önümçiligi utgaşdyrmak, ylmy esasda senagat pudagyny ösdürmek, tehniki ölçegleri döwrebaplaşdyrmak üçin zerur binýady döretmek maksady bilen kabul edildi. Tehnologiýalar merkeziniň täze hukuk ýagdaýy alymlara we inženerlere dünýäniň abra

Ylmyň mümkinçilikleri ýokarlandyrylýar

Sowatlylyga, ylym-bilime sarpa goýýan halkymyzyň nusgalyk ýörelgeleri ýaş nesliň ylym ýolundaky üşük-zehininiň ýitelmegine itergi berýär. Watanymyzda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda milli bilim ulgamyny kämilleşdirmekde, ägirt uly ylmy mümkinçilikleri bolan giň dünýägaraýyşly we täzeçil tehnologiýalary dolandyrmaga ukyply, maksadaokgunly, ýokary hünärli ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmekde ähli zerur şertler döredilýär. Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanda ylym ulgamyny kämilleşdirmek hakyndaky», «Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň işi hakyndaky», «Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasyny döretmek hakyndaky» Karardyr Permanlary, şeýle-de «Ylmy işgärleriň hukuk ýagdaýy hakyndaky» Türkmenistanyň Kanuny ýurdumyzda ylym ulgamynyň netijeli ösdürilmeginiň berk binýady boldy. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň düzümindäki ylmy edaralarda, ýokary okuw mekdeplerinde aspiranturalaryň, doktoranturalaryň, kliniki ordinaturalaryň açylyp, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ylmyň ileri tutulýan ugurlary boýunça ýokary derejeli, ylmy taýdan taýýarlykly hünärmenleri ýetişdirmek işleriniň ýola goýulmagy hem täze ösüşlere itergi berýär. Ýurdumyzda öňdebaryjy daşary ýurt tehnologiýalarynyň önümçilige, ylym-bilim ulgamyna we beýleki ugurl

Ylym — beýik ösüşleriň şuglasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe eziz Watanymyzda ylym-bilimi ösdürmek, ykdysadyýetimiziň pudaklaryna ylmyň täze gazananlaryny ornaşdyrmak, ýurdumyzyň ylmy kuwwatyny ýokarlandyrmak döwlet syýasatynyň baş maksady hökmünde kesgitlenilýär. Şeýlelikde, ýurdumyzy ösdürmegiň türkmen nusgasy täze mazmun bilen baýlaşdyrylyp, Türkmenistanyň dünýä bileleşigine has ynamly goşulmagyny üpjün etmek, ylym taýdan ukyplylygyny ýokarlandyrmak wezipesi öňde goýulýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň öňe sürýän köptaraply başlangyçlarynda, uludan tutulýan döwletli tutumlarymyzda hemişe ylma daýanylýar. Şonuň üçin «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda alnyp barylýan işlerde ylmyň ygtybarly görkezijilerine esaslanylýar. Şoňa baglylykda, ýurdumyzda ilki bilen, ylym-bilimiň ileri tutulýan esasy ýörelgeleri kesgitlenildi. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde bilimlere we innowasiýalara daýanylyp, ýurdumyzda ylym-bilimi has-da ösdürmek, dünýäniň syýasy, ykdysady, ylmy giňişliginde Türkmenistanyň ornuny pugtalandyrmak babatda uly tejribe toplanyldy. Döwrebap tehnologiýalara, düýpli ylymlara esaslanýan innowasion ösüşli ykdysa

Kämilligiň berk binýady

Golaýda Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkeziniň ýurduň ykdysadyýetinde tutýan ornuny has-da ýokarlandyrmak hem-de «Ylmy-tehnologiýa parklary hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda ylmyň gazananlarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmek, ylmy-barlag işlerini toplumlaýyn esasda ösdürmek, kiçi we orta telekeçiligiň innowasion taslamalara işjeň gatnaşmagyny gazanmak, innowasion önümleriň önümçiligini guramak maksady bilen, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň hukuk ýagdaýyny bermek hem-de ony Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parky diýip atlandyrmak bellenildi. Şu mynasybetli Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parkynda «Türkmenistanda innowasiýa tehnologiýalarynyň ösüşi we geljegi» atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahatyň dowamynda ylmy barlaglaryň esasy ugurlary boýunça hyzmatdaşlygyň, täze tehnologiýalary ornaşdyrmagyň meselelerine uly ähmiýet berildi. Şeýle hem ýurdumyzda amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň, ylym-bilimiň ýokary ösüş derejesiniň dürli ugurlarda alymlaryň özara hyzmatdaşlygyna, saglygy goraýyş we

Belent üstünlikleriň gözbaşy

Ýurdumyzda innowasion ösüşiň ýoluna gadam basylmagy, durmuşyň we önümçiligiň ähli ugurlaryna ylmyň gazananlarynyň ornaşdyrylmagy ýaşlaryň diňe bir giň nazaryýet gözýetimini däl-de, eýsem, dürli görnüşdäki hünär wezipelerini çözmäge döredijilikli çemeleşmegini talap edýär. Ýurdumyzyň geljegi ýaşlar bilen baglydyr, munuň özi olaryň ylymdan ýüküniň ýetik bolmagynyň zerurlykdygyny aňladýar. Watanymyzda ýaşlaryň döwrebap ylym-bilim almaklary üçin ähli mümkinçilikler döredilendir. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde, ýaş alymlaryň, ylmy işgärleriň ylmy-barlag işlerini geçirmegi üçin ähli mümkinçilikler döredilýär. Ýaşlaryň yhlasly zähmeti, zehin baýlygy, maksada okgunlylygy bilen gazanýan bilimi we ylmy röwşen geljegimiziň ygtybarly gollardadygyny görkezýär. Okamaga, öz saýlap alan hünäriňe eýe bolmaga, döretmäge ähli ýollaryň açyklygy hormatly Prezidentimiziň ýaşlar üçin edýän tagallalarynyň bimöçberdiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bilim-ylym ulgamynyň Türkmenistanyň kanunçylygynda berkidilen ynsanperwer kadalarynyň durmuşa geçirilmegi, sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy, milli miras bilen döwrebaplygyň sazlaşykly utgaşdyrylmagy ylym-bilimiň ähli ösüşlerimiziň gözbaşy bolup durýandygyny görkezýär

Ylym halkyň hyzmatynda

Şu gün eziz Diýarymyzda uly dabaralara beslenip Ylymlar güni toýlanýar. Bu baýram ýurdumyzda eýýäm 18-nji gezek, ýagny 2007-nji ýyldan bäri alym Arkadagymyzyň parasatly başlangyjy esasynda giňden bellenilýär. Sebäbi ylym biziň ähli ösüşlerimiziň binýady. Ylym — döwletiň kuwwatyny we geljegini kesgitleýän esasy gymmatlyk. Ylym — her birimiziň dünýägaraýşymyzy emele getirýän, akyl işjeňligimizi artdyrýan, dürli meseleleri dogry çözmäge ýardam berýän uly güýç. Şonuň üçin alym Arkadagymyz hem-de alym Prezidentimiz milli ylym ulgamynyň yzygiderli ösmegine degişli meseleleri hemişe üns merkezinde saklaýarlar. Bu babatda Gahryman Arkadagymyz özüniň «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitabynda: «Ýaşaýşa düşünmegiň we öňe ilerlemegiň, ösüşiň özeninde ylym-bilim ýatyr», «Ylym — köňül çyragy. Ol çyraglary öz köňlüňizde hem-de perzentleriňiziň kalbynda başardygyňyzça köp ýakjak boluň! Şonda ykbal ýollaryňyz aýdyň bolar» diýip belleýär.

Halkara maslahat tejribe mekdebi

Ýaş nesle bilim bermekde döwrebap usullary özleşdirmek şu günki halypalarymyzyň hem, geljekki mugallymlar hökmünde biziň hem öňümizde durýan ilkinji nobatdaky esasy borç. Ýakynda Ylymlar güni mynasybetli baýry ýokary okuw mekdebimizde geçirilen halkara onlaýn ylmy maslahaty hem şu wezipä bagyşlandy. Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen bilelikde geçirilen maslahat «Ylym-bilim XXI asyrda» diýlip atlandyryldy. Adyndan hem mälim bolşy ýaly, döwrümiziň iň täze gazananlaryny ylym we bilim pudaklaryna ornaşdyrmagy, bu babatda tejribe alyşmagy maksat edinen maslahata dünýäniň abraýly ýokary okuw mekdepleriniň alymlaryndan hem isleg uly boldy. Şeýlelikde halkara maslahat ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlaryndan başga-da, Russiýa Federasiýasynyň, Belarusyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Özbegistanyň, Täjigistanyň, Türkiýäniň, Hytaýyň, Beýik Britaniýanyň we Germaniýanyň abraýly ýokary okuw mekdeplerine wekilçilik edýän pedagog alymlarynyň tejribe meýdançasyna öwrüldi.

Ösüşleriň esasyny düzýän gymmatlyk

Ylym ýurduň ösüşleriniň kuwwatly özgerdiji güýji hökmünde onuň durmuşynda möhüm orny eýeleýär hem-de dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykmagynda esasy şert bolup durýar. «Ylym we tehnologiýalar biziň şu günki hem-de geljekki ösüşlerimiziň esasyny düzýän gymmatlygymyzdyr» diýip, örän jaýdar belleýän hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda türkmen ylmyny hil taýdan täze, ösüşiň dünýä derejesine çykarmak, ylmy-barlaglaryň we tehniki işläp düzmeleriň netijeliligini ýokarlandyrmak, olary halkymyzyň we döwletiň durmuşynyň gündelik meselelerini çözmäge gönükdirmek babatda möhüm ähmiýetli işler alnyp barylýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda-da ykdysady, syýasy, medeni ugurlarda bolşy ýaly, ylym ulgamynda hem düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Ulgamda alnyp barylýan işleriň kämilleşdirilmegine döwlet derejesinde uly goldaw berilýändigi, bu ugurda daşary ýurtlaryň degişli düzümleri bilen gatnaşyklaryň ýola goýulýandygy we ösdürilýändigi, ýurdumyzda halkara derejedäki ylmy maslahatlaryň, forumlaryň yzygiderli geçirilýändigi munuň aýdyň güwäsidir.

Ylmy-amaly maslahat geçirildi

«Türkmengaz» döwlet konserniniň Ylmy-barlag tebigy gaz institutynda (YBTGI) «Nebitgaz pudagyny ösdürmegiň ylmy esaslary» atly maslahat geçirildi. Ýurdumyzda giň gerimde bellenilýän Ylymlar güni mynasybetli ýokarda agzalan edaranyň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasy we zenanlar guramasy tarapyndan geçirilen dabaraly çärä «Türkmengaz», «Türkmennebit» döwlet konsernleriniň, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasynyň düzümlerinde zähmet çekýän hünärmenler, ylmy işgärler gatnaşdy. Dabaranyň başynda Ylmy-barlag tebigy gaz institutynyň ýolbaşçylary Garaşsyz ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ylym-bilimiň, sanly ulgamyň ösdürilişi, nebitgaz toplumynyň önümçilikleriniň täze tehnikalar, agregatlar, tehnologiýalar, enjamlar bilen üpjün edilişi, onuň çykarylýan önümiň mukdaryna, hiline ýokary täsiri, edara-kärhanalarda zähmet köpçüligi üçin döredilýän amatly şertler, ylym bilen meşgullanýan alymlara, ýaş hünärmenlere döwlet tarapyndan hemmetaraplaýyn goldaw berlişi barada çykyş etdiler.

Ylym «gara altyndan» berdi ak bagtym

Şeýle at bilen «Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazylmytaslama» instituty, Balkanabat nebitçilik orta hünär okuw mekdebi tarapyndan Ylymlar güni mynasybetli ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahatyň açylyşynda ýurdumyzyň mundan beýläk-de pajarlap ösmegi ugrunda yhlasly zähmet çekýän pudagyň baýry ylmy edarasynyň halypa alymlaryna we ýaş ylmy işgärlerine, nebitgaz önümçilik birlikleriniň tejribeli hünärmenlerine, şeýle hem sebitleýin senagat ulgamynyň ylym-bilim ojaklarynyň sarpaly mugallymlaryna we talyplaryna alyp barýan asylly işlerinde uly üstünlikleri gazanmaklaryny arzuw edip, institutyň direktorynyň ylmy işler boýunça orunbasary, himiýa ylymlarynyň kandidaty Oraz Orazow ylym-bilime goýýan sarpasy üçin hormatly Prezidentimize alkyş sözlerini aýtdy.

Döwrüň hereketlendiriji güýji

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynda gazanylýan üstünlikler buýsandyrýar. Hormatly Prezidentimiziň tagallalary esasynda ýurdumyzda bilim bermegiň hilini ýokarlandyrmak, ony dünýä ülňülerine kybap getirmek ugrunda düýpli özgertmeler durmuşa geçirilýär. Ylym-bilim ojaklarynyň döwrebap binalary gurulýar, iri ugurdaş merkezler, halkara guramalar we gaznalar bilen hyzmatdaşlyk ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda ylmyň we önümçiligiň ileri tutulýan ugurlaryny ösdürmegi, olaryň özara baglanyşygyny berkitmegi, innowasion tehnologiýalary işläp taýýarlamaga ýaşlary işjeň çekmegi möhüm wezipeleriň hatarynda kesgitleýär. Döwlet Baştutanymyzyň şu ýylyň 1-nji martynda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde «Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň «Oguz han» ylmy-tehnologiýalar merkezini döretmek hakynda» Karara gol çekmegi ýurdumyzyň ylym-bilim we tehnologiýalar ulgamlarynda taryhy ähmiýetli wakadyr. Bu merkeziň esasy maksady ýurdumyzda we sebitde nano, bio we maglumat tehnologiýalary, kiberhowpsuzlyk, emeli aň we kompýuter, mobil programmalary, elektron enjamlaryň tehnologiýalary ýaly ugurlarda innowasion önümleri işläp taýýarlamakdan ybaratdyr.

Ylym — Soňlanmaýan hazyna

Bilşimiz ýaly, ylym bagta sary barýan ýollaryň çelgisidir, röwşen şuglasydyr. Döwlet Baştutanymyz: «Ylymly ýaşlara eýe bolan döwlet beýik döwletdir. Ýaşlary ylymly bolan döwletiň sütünleri berkarar, güýji mizemezdir» diýip, ýurdumyzda ylmy gözlegleriň binýadyny berkitmegiň hem-de yzygiderli döwrebaplaşdyrmagyň zerurdygyny, bu babatda ýaşlara uly ynam bildirilýändigini nygtaýar. Şu ýylyň 22-nji fewralynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň başlyklygynda Maslahatlar merkezinde Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisiniň geçirilmegi möhüm syýasy waka hökmünde täze taryhymyza möhürlendi. Milli Liderimiziň çuňňur mazmunly çykyşynda milli ykdysadyýetimiziň dürli ulgamlaryny, şol sanda ylym ulgamyny kämilleşdirmek babatda möhüm wezipeler kesgitlenildi.

Ösüşleriň özeni, bagtyň binýady

Täze taryhy döwrümizde Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen ýaşlaryň ylymly-bilimli, giň dünýägaraýyşly, döwrebap tehnologiýalardan ussatlyk bilen baş çykarýan, watansöýüji, zähmetsöýer, milli ruhda terbiýelenen kämil şahsyýetler bolup ýetişmekleri ugrunda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Milli Liderimiziň: «Türkmenistanyň gülläp ösüşi, durmuşymyzyň mundan beýläk hem gözelleşmegi bilimli, ylymly, ukyply ýaş nesillere baglydyr» diýen sözleri ata Watanymyzyň ösüşinde ýaşlaryň ornunyň we goşandynyň örän ýokarydygyny görkezýär. Ylym islendik döwletiň ösüşiniň esasy sütüni bolup, bagtly geljege ýagtylyk saçýan ýoldur. Ýurdumyzda ylmyň täze gazananlary netijeli gözlegler bilen yzygiderli baýlaşdyrylýar. Döwlet Baştutanymyzyň parasatly baştutanlygynda alymlarymyz dürli ugurlarda ylmy gözlegleri geçirip, dünýä ylmyna goşant goşýarlar.

Halkara ylmy-tehnologiýa parky:

döwrüň talabyndan ugur alynýar Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezi 2014-nji ýylyň 12-nji iýunynda Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda açylyp ulanmaga berlipdi. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» şygary astynda beýik akyldar şahyrymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli guralýan giň gerimli dabaralara beslenýän şu ýylda onuň döredilmegine 10 ýyl dolýar. Ministrler Kabinetiniň 7-nji iýunda sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde bolsa hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň hukuk ýagdaýyny bermek hakynda» Karara gol çekmegi bilen, bu merkeziň ady we hukuk ýagdaýy üýtgedildi. Onuň Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parky diýlip atlandyrylmagy we halkara derejäniň berilmegi bu ýerde zähmet çekýänleriň, ähli türkmen alymlarynyň buýsançly başyny göge ýetirdi.

Gurluşyk-binagärlik pudagynyň ylmy binýady berkidilýär

Häzirki döwürde ylym her bir ýurduň dünýädäki ornuny pugtalandyrmagynyň, ähli babatda ösmeginiň möhüm şertidir. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň täzeçil başlangyçlara, ylmy çemeleşmelere esaslanýan öňdengörüjilikli syýasaty, wajyp ykdysady meselelere hem-de olaryň çözgüdine giňişleýin garaýyşlary Türkmenistanyň köpugurly kuwwatynyň netijeli durmuşa geçirilmegini, ýurdumyzyň ähli babatda dünýä gatnaşyklaryna işjeň goşulyşmagyny şertlendirýär. Eziz Diýarymyzda ylma we tehnologiýalara şu günki hem-de geljekki ösüşlerimiziň esasyny düzýän gymmatlyk hökmünde garalýar. Şu nukdaýnazardan, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňdengörüjilikli başlangyçlary bilen döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugry hökmünde döwrümiziň ylmy-tehniki ösüşiniň gazananlaryna, bilimlere we innowasiýalara daýanyp, dünýäniň syýasy, ykdysady, ylmy-medeni giňişliginde Garaşsyz Watanymyzyň ornuny pugtalandyrmak babatda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär.

Ylym — röwşen geljegiň şuglasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ylmy-tehniki kuwwatyny artdyrmaga we döwrebaplaşdyrmaga giň mümkinçilikler döredilýär. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzy ösdürmekde innowasion ykdysadyýete möhüm orun berilýär. Şonuň üçin hem ylym jemgyýetçilik ösüşiniň kuwwatly özgerdiji güýji hökmünde ýurduň durmuşynda örän möhüm orny eýeleýär. Bu ugurda uly işler durmuşa geçirilip, ylmy işgärlere giň mümkinçilikler döredilýär. Ýurdumyzda ylmy ýokary depginler bilen ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Ylmy kämilleşdirmek, ösdürmek we goldamak boýunça giň gerimli çäreler durmuşa geçirilýär. Ylym – röwşen geljegiň çyragy, ösüşleriň binýadydyr. Ýurdumyzda göz öňünde tutulan ägirt uly özgertmeleriň ýeterlik derejede, düýpli ylmy esasynyň bolmagy üçin ähli şertler döredilýär. Şu maksat bilen, ýurdumyzda ylmyň düýpli we ygtybarly hukuk binýady döredildi. Ylmy we onuň üpjünçilik ulgamlaryny ösdürmek boýunça hem zerur işler ýola goýuldy. Şeýlelikde, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň ösmegini üpjün etmek, ýurdumyzyň senagat taýdan ösmegi üçin uly ähmiýete eýe bolan iri taslamalary ylmy taýdan esaslandyrmak bilen bagly meseleleri çözmek häzirki günüň möhüm wezipeleri bolup durýar.

Tü­ken­me­ýän baý­lyk

«7/24. tm» №24 (211), 10.06.2024 Ylym-bi­lim — ba­ha­syz ha­zy­na. Ýur­duň bag­ty­ýar gel­je­gi­niň ylym-bi­lim bi­len bag­la­nyş­dy­ryl­ma­gy ne­ti­je­sin­de döw­le­ti­miz­de ylym-bi­li­me hö­we­sek ýaş­lar üçin oka­ma­ga, öw­ren­mä­ge, bi­lim al­ma­ga äh­li müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­ýär. Hä­zir­ki wagt­da bi­lim ojak­la­ry­nyň, ýo­ka­ry okuw jaý­la­ry­nyň hem-de or­ta mek­dep­le­riň döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­lar bi­len üp­jün edi­lip, ola­ryň ylym­ly-bi­lim­li ýaş­la­ryň yg­ty­ýa­ry­na be­ril­me­gi ýur­du­myz­da ylym-bi­li­miň has-da gül­läp ös­me­gi­ne ge­tir­di.

Döwür bilen aýakdaş

Ýurdumyzda uly ösüşleriň amala aşyrylýan döwründe ähli pudaklar bilen bir hatarda ylym-bilim ulgamynda hem belent sepgitlere ýetilýär. Ylmyň ösdürilmegine döwlet tarapyndan berilýän goldaw yzygiderli artdyrylýar, düýpli we amaly ylmy-barlaglary geçirmek, öňdebaryjy işläp taýýarlamalaryň gerimini giňeltmek ugrunda zerur şertler döredilýär. Ylmy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýady berkidilýär. Olaryň işine täze maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalar ornaşdyrylýar. Her ýylyň 12-nji iýunynda Ylymlar gününiň döwlet derejesinde bellenilip, halkara ylmy maslahatyň geçirilmegi hem türkmen ylmynyň dünýä ülňülerine laýyk gelmegi ugrunda, şeýle-de ýurdumyzda alymlar, ylmy işgärler hakynda edilýän aladanyň, döwlet tarapyndan berilýän uly ünsüň subutnamasydyr.

Ylym dünýäsiniň ägirdi

Beýik akyldarymyz Magtymguly Pyragynyň ajaýyp şygyrlary indi üç asyr bäri halkymyzyň dilinden düşmän, islendik durmuş meselesinde dogry çözgüde gelmäge ýol görkezýän şamçyrag, älem-jahan barada bilimleri öwrenmäge mümkinçilik berýän paýhas akabasy hökmünde görülýär. Halkymyz şahyryň goşgularynda häzirki döwre çenli dünýä ylmy tarapyndan öwrenilen hadysalaryň we çözülmedik syrlaryň kändigine ynanýar. Beýik filosofyň döredijiligi bilen içgin tanşanyňda, bu pikiriň hakykatdygy äşgär bolýar. Çünki Magtymgulynyň goşgularynda takyk ylymlaryň kadalaryny düşündirýän setirler hem az däl. Magtymguly Pyragy goşgularynda Ýer togalagynyň we asman giňişliginiň gurluşy barada gymmatly maglumatlary getirýär. Akyldaryň «Bu dünýä» diýen goşgusynda:

Biotehnologiýa — ylmyň möhüm ugry

Döwrebap ykdysady ösüş, esasan, üç ugur, ýagny biotehnologiýa, nanotehnologiýa hem-de maglumat we aragatnaşyk tehnologiýasy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Häzirki wagtda ýurdumyzda innowasion tehnologiýalaryň esasynda ylym bilen önümçiligi utgaşdyrmak babatda ýokary derejeli işler amala aşyrylýar. Hormatly Prezidentimiziň 10-njy maýda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde degişli Karara gol çekip, «Türkmenistanda biotehnologiýany toplumlaýyn ösdürmegiň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» tassyklamagy ýurdumyzda ösen biosenagaty emele getirmegiň ylmy esaslaryny işläp düzmek boýunça alnyp barylýan işlere täze depgin berdi. Biotehnologiýa mikroorganizmleri senagatda ulanmaga gönükdirilen innowasion ylmy-tehnologik ösüşiň wajyp ugurlarynyň biri bolmak bilen, ylmyň we önümçiligiň çalt ösýän köptaraplaýyn hem-de toplumlaýyn pudagyna öwrüldi. Biotehnologiýa senagat biotehnologiýasyny, genetik we öýjük inženeriýasyny öz içine alýar. Ol oba hojalygynda, senagatda we gündelik durmuşda ulanylýan serişdeleri almakda, önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmakda ykdysady taýdan bähbitlidir.