''Demokratiýa we hukuk'' žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty
Salgysy: Aşgabat şäheri, A. Nowaýy köçe 2022 jaý 86
Telefon belgileri: 38-06-00

Žurnaly PDF görnüşinde ýükläp almak

Makalalar

Täze ýylyňyz gutly bolsun, Arkadag!

Ajap döwre beslediňiz Watany, Täze ýylyňyz gutly bolsun, Arkadag!

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Hikmetli gürrüňler

Şunuň ýaly... — Men özümi hiç haçan, şol günki ýaly şeýle utançly ýagdaýda görmändim. Bir gün bir aýal meni tutdy-da, galypda heýkel guýujynyň (ýasaýanyň) ýanyna alyp bardy we “Şunuň ýaly” diýdi. Men haýran galdym we näme bolandygyny ol heýkel ýasaýandan soradym. Ol maňa:

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Tymsallar

At bilen itiň söhbedi At bir gezek itiň göwnüne degipdir: “Sen aç-hor bolsaň, gapy-gapy aýlanyp, seňkildäp ýörsüň”. Şonuň üçin adamlar “It arrygy bolma, at arrygy bol” diýýärler. At aç- -hor bolsa-da öz eýesiniň gapysynda durýar. Düşündiňmi?

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Çäçdepe gürrüňleri

Seň diliňden çekinip — Aga Arrygyň häli-şindi köçämizden geçäýmesi bardy welin, soňky döwürde gabat gelemok-la? — diýip, goňşularynyň biri Meret Öwezden sorapdyr.

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Rowaýat

Ynsan ömri Bir gün Musa pygambere Alladan owaz gelýär: “Eý, Musa, Günüň dogýan tarapyna ýöre!”.

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Iki hekaýat

Gözüň görenine ynanmalymy?! Gadym döwürlerde uly bir şäheriň adalatly, parasatly hany bolupdyr. Ol durmuşda gabat geläýmegi mümkin bolan ýagdaýlar bilen baglanyşykly meseleleri orta atyp, köşk emeldarlaryndan ýeke-täk dogry çözgüdi tapmaklygy talap eder eken.

6 Ýanwar 2021

Edebiýat

Türkmen sährasynyň waspçysy

Bahar ýaly joşgunly, umman ýaly çuň eserleri bilen okyjylaryň aňynda, kalbynda ýaşamagy başaran türkmen poeziýasynyň ägirtleriniň biri hem Türkmenistanyň halk ýazyjysy Gurbannazar Ezizowdyr. Onuň şygryýet äleminde özboluşlylygy bilen tapawutlanýan goşgularynda türkmen sährasynyň gözelligi, baharyň waspy, güýzüň agraslygy inçelik bilen beýan edilýär. Türkmen sährasynyň aşygy Gurbannazar Ezizow ýiti zehinidir täzeçilligi bilen XX asyr türkmen edebiýatynda görnükli yz galdyrdy. Onuň şygyrlarynyň düýp özeni ýagşy niýetdir päklige, sadalyga we belent adamkärçilige ýugrulandyr. Muňa şahyryň «Söýüň çagaňyzy», «Säher turup, syl ýüzüňe çagaňy», «Oňarsaň, bar zady oňatlyga ýor», «Şadyýan Gün», «Neneň oňat», «Gyzlaryma» ýaly goşgulary mysaldyr. Şahyryň ak gar deýin arassa, säheriň howasy ýaly tämiz şygyrlarynda aýdýan pikirleriniň özboluşlylygy, tebigylygy, hiç bir şahyryňka meňzemeýänligi bilen tapawutlanýar. Ol bu owadan dünýäde päk hem baldan süýji çagalar barada şeýle diýýär:

5 Ýanwar 2021

Edebiýat

Munazara žanrynyň folklor çeşmeleri

Hormatly Prezidentimiz gözbaşy uzak asyrlaryň jümmüşine uzaýan milli edebi mirasymyzyň ylmy esasda öwrenilmegine hem-de dünýä ýaýylmagyna aýratyn ähmiýet berýär. Şonuň netijesinde häzirki döwürde nusgawy edebiýatymyzyň dürli ugurlarynyň ösüşini, çeper mirasyň taryhyny ylmy esasda öwrenmekde uly işler alnyp barylýar. Şeýle işler türkmen edebiýatynyň taryhynda uly orun tutan munazara žanry babatda hem şeýledir. Iki sany gapma-garşy predmetiň arasyndaky çekişme we jedelden ybarat bolan munazara halk döredijiliginiň köp görnüşlerinde gabat gelýär. Aslynda, türkmen bagşyçylyk sungatyndan başlap, halk döredijiliginiň şadessan, dessan, şygyr ýaly görnüşlerine çenli munazaranyň aýdyşyk, gapma-garşy pikirleriň çaknyşygy ýagdaýynda gelşini görmek bolýar. Olaryň öz ýüze çykyşlaryna laýyk aýratynlyklary saklanyp galypdyr. Iki garşylykly aňlatmalar adamzat ýaşaýşynda, tebigat we haýwanat dünýäsinde, umuman, durmuşda hemişe duş gelýär. Meselem, gije we gündiz, ak we gara, Aý we Gün, Ýer we Gök, ata we ogul, ajy we süýji.

5 Ýanwar 2021

Edebiýat

Şygryýet bossany

Täze ýylym, täze ýylym! Ýyllar ýyllardan zyýada,Eýe bolduň gözel ada,Ýetirsiň bizi myrada,Täze ýylym, täze ýylym!

5 Ýanwar 2021

Edebiýat

Ýagşylyk we ýagşy häsiýet hakynda

Halk döredijiliginiň dürler hazynasynda ynsanyň ahlagyny bezeýän ajaýyp sypatlar hakynda ençeme nakyllardyr atalar sözi, rowaýatlar bar. Olar üstünden ençeme asyrlary aşyran, her döwürde üsti ýetirilip taraşlanan hem bolsa, özünde ynsanyň ahlak gözelliklerini saklaýar. Halk döredijilik eserlerinde ýagşylyk ýaýylyp, ýamanlyk ýazgarylýar. Bu eserler asyrlaryň dowamynda kämilleşdirilipdir.

5 Ýanwar 2021

Edebiýat

Şygryýet bossany

Üzärlik Bu giňiş sähraTutuş gülzarlyk.Bu üýtgeşik ot,Seret — üzärlik.

5 Ýanwar 2021

Edebiýat

Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda

Bagt bakyp, döwlet ýoksun, il-günüm bagtyýar bolsun,Dostluk hakda söz sözläniň sözünde ygtybar bolsun,Zybanymda şirin kelam, serim bagtdan humar bolsun,Her gadamda, her tutumda ösüşler bize ýar bolsun,Älem içre parahatlyk hem dostluk berkarar bolsun,Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda! Derýalarmyz bolsun joşly, çeşme-çaýlar tereň-tereň,Goý, eçilsin berekedin, goja Zemin-ene ýerem,Çogly bolsun tämiz sähram, Garagumum-Hydyr gören,Gunçalasyn hem gül açsyn gözel Diýar – bagy Erem,Ata Watan, öňküden-de men seni eziz görerem,Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda!

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Daňlak (Hekaýa)

Men daň atmagyna howlugýan. Sagadyma-da seredemok, daşaryk gözüm düşenden, wagtyň nä çenräkdigini dessine aňlaýan. Şonda-da: «Entejig-ä wagt bar eken» diýip, düşegime geçip, ynjalyp bilemok, derrew daraklygyma basyp, açyk eýwana tarap ýelk ýasaýan. Gulagymda galypdyr: «Säher bilen üstüne Gün dogurtman ören kişä perişdeler rysky iki esse köp paýlarmyş» diýip. Ondanam-a tamakin bolman duramok weli, meniň daňlak görmekden binesip bolasym gelenok. Onuň dogjagynam guşlar buşlap ugraýarlar. Beýik jaýymyzyň onunjy gatyndan el uzatsaň ýetäýjege meňzäp duran bagzarlygyň içinden ilki meniň ýaly has howlukmajrak, soň «menem senden galmaýyn» diýýän ýaly oňa goşulyşýan, yz ýanam bazar söwdasyna eňen ýaly birden gürre göterläge-de, sazlaşyp goşulyp gidiberýän guşlaryň owazy gulaga gelip ugrar. Ömrüň täze dogup gelýän gününiň ýene bir tükeniksiz lezzetiniň el-ýüzüňe tämiz suw degirmezden owal gulagyňy guşlaryň sesine ýuwmakdygyny sizem bilýänsiňiz-le. Pah, onuň lezzeti, berýän keýpiçaglygy aňyrdandyr. Ol owaz Erem bagyndan gelýän ýaly göni gulakdan girip, on iki süňňüňi bogunma-bogun yzarlap barşyna, göni ýürege baryp ornaýar. Berdinazar şahyrda bardyr-a şeýle setirler:

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

«Dikuçar» lakamly pälwan

Adatça il içinde giňden tanalýan adamlaryň öz adyndan lakamy ýörgünli bolýan halatlary duşýar. Jumabaýyňky hem şeýle boldy. Ol gulagyna azan aýdylyp dakylan Jumabaý ady bilen däl-de, lakamy bilen meşhur boldy. «Dikuçar» pälwan diýseň, türkmen milli göreşiniň janköýerleriniň arasynda ony tanamaýan bolmaz. Ýöne Jumabaý pälwan diýseň, «Haýsy Jumabaý, hä ol dikuçar pälwanmy?!» diýerler. Onuň bu lakamy almagyna obamyzdaky toýda bolan bir waka sebäp bolupdy. «Goňşy obadaky Mürze çopan inisini öýerip, toýy uludan tutjakmyş, at çapyşygyna, göreşine uly baýraklar goýjakmyş» diýen habar oba ýaýrady. Bu habar pälwanlaryň, seýisleriň aladasyny artdyrdy. Toýuň sähedi bellenilip, oňa taýýarlyk işleri ýaýbaňlandy. «Toý obanyňky» diýen ynama uýýan oba adamlary üýşüp, ýowara çykdylar. Obanyň gaýrasyndaky boşlukda at aýlawy guraljak, göreş tutuljak ýerlerde birkemsiz taýýarlyk işleri geçirildi. Göreş tutuljak ýere ýumşak ak çäge düşeldi.

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Ylham ýaýlasy

ARKADAG AT BEREN ÝYLLAR NURANA Başymyz belentdir dünýäň alnynda,Ýagşylyk bar ruhumda, ganymda,Dost-dogana paý bar desterhanynda,Arkadag at beren ýyllar nurana.

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Danalar kitap hakynda

Her bir sahypasy misli bir aýna,Dünýäni görkezer, açan ynsana.Resul Gamzatow. * * *

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Kanagatly kişi

Ýaşulularyň aýtmaklaryna görä, Halaç etrabynyň Etbaş obasynyň bir çetinde Hudaýguly atly ezber bagban ýaşapdyr. Onuň uly bagy bar eken. Miweli daragtlar hasyl berip başlandan soň obanyň käbir ýaş-ýeleňleri gijelerine baga girip, bibaşlyga ýüz urup başlapdyrlar. Ýere garylyp depgilenilen miweleri, döwlüp ýerde ýatan şahalary görüp, bagbanyň nebsi agrapdyr. Ol obanyň kethudasynyň ýanyna baryp, her günki ýagdaýy bolşy-bolşy ýaly gürrüň beripdir, ýöne ogrynyň kimdigini bilmek islemeýändigini aýdypdyr. «Olar öz obamyzyň oglanlarydyr, soň men olary ömürlik ýadymdan çykaryp bilmän kösenerin. Şonuň üçin hem sizden bir haýyşym bar. Kime alma, erik, garaly, üzüm ýa-da başga miwe gerek bolsa ýanyma gelibersin. Men olara daýhanyň, Hudaýyň haky üçin mugtuna bererin. Ýöne gijelerine gelip, agaçlaryň şahalaryny döwmesinler. Şu habary adamlara ýetirip berseňiz!» diýip, haýyş edipdir. Obanyň kethudasynyň we ýaşulularyň kömegi bilen bu habar tizden il arasyna ýaýrapdyr. Şondan soň ogurlyk edilmändir. Uly-kiçi bagbanyň ýanyna gelip, gerek miwesini sorap mugtuna, köpräk gerek bolsa arzan bahadan satyn alyp başlapdyr.

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany

Birek-biregi ýyllaryň gelmegi bilen gutlamakdaky gymmatlygyň aňyrsyna göz ýetmez. Muny diýmek bilen men nämäni ýaňzytjak bolýan. Kesgitli ömrüň her bir pursadyna gadyr goýmagymyz gerek. Şol zerurlyga düşünmek birimize däl-de, barymyza hökmany. Toýly günleriň gujagyndan jyda düşürmesin Biribar. Türkmene düşen nazary hemişelik bolsun! Onda asudalyk, abadanlyk, imisalalyk, gözellik, reýhanlyk bar. Ömür bar, döwür bar. Şol lezzeti, eşreti eçilýän hormatly Prezidentimiziň — Gahryman Arkadagymyzyň ömri uzak, belent başy aman bolsun! Alyp barýan bimöçber işleri rowaçlyklara beslensin!

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Gar adamy (Hekaýa)

Her bir ynsanyň durmuşynda bolan wakalaryň ählisi ýadynda galyp baranok. Käbir wakalar welin, haýsy ýaşda bolandygyňa garamazdan, ömrüniň ahyryna çenli ýadyňda hemişelik galýar. Meniň hem çaga wagtym gar adamy bilen baglanyşykly bolan bir waka ömürlik ýadymda galypdyr. Fewralyň ilkinji dynç günüdi. Okuwa gitmeli däldigimi bilsem hem ir turupdyryn. Gerinjiräp äpişgäniň öňüne baryp, perdäni syranymda, gözüm gamaşyp gitdi. Gözlerimi süzgekledip seretsem, galyň düşen gardan ýaňa daşary ap-ak bolup durdy. Gyşyň başyndan bäri beýle gar ýagmandy. Şonuň üçin hem galyň eşiklerimi, aýagyma ädigimi, elime elligimi geýip, daşaryk çykdym. Ejem bolsa-da bilmedim, kakam bolsa-da, olaryň bir-ä eýýäm howlynyň ýöreläýjek ýeriniň, jaýyň düýpleriniň, mal ýataga barýan ýodajygyň garyny aýrypdyr. Men bolsa arassalanan ýerden ýöremän, göni garly ýerden ýöräp, howludan çykdym. Töweregime seretsem, öz yzlarymdan başga yz ýok. Gar şeýle bir ýagypdyr welin, seretdigimçe seredesim gelip dur.

4 Ýanwar 2021

Edebiýat

Täze ýylda

Possunym akSakgalym gar.Ýanymda-daAgtygym bar. Egnimdäki Horjunymda.Bagt baryDoly onda.

4 Ýanwar 2021

Edebiýat