Änew medeniýeti: nagyşlarda saklanan syrlar

1 Fewral 2024
423

Gahryman Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, ençeme heňňamlar aşyp, özünde gymmatly maglumatlary jemlän, umumadamzat medeniýetine uly goşant goşan medeni ýadygärlikler biziň topragymyzda örän köp. Olaryň biri hem Günorta Türkmenistanyň oturymly-ekerançylygyna degişli Änew medeniýetidir.

Änewiň meşhur taryhy depeleri Aşgabadyň gündogarynda ýerleşip, olar ekerançylyk bilen meşgullanan iň gadymy ýaşaýjylardan galan ýadygärliklerdir. Bu ýadygärlikler barada ilkinji gezek 1886-njy ýylda Zakaspi oblastynyň başlygy, general A.W.Komarow söz açýar. Ol Änewiň demirgazyk depesinde ilkinji gazuw-agtaryş işlerini geçirýär. A.W.Komarowyň bu baradaky habary Sankt-Peterburgyň «Nowosti» gazetinde hem-de ýerli «Aşgabat» gazetinde çap edilipdir. Soňra bu ýadygärlikde amerikaly alym Rafael Pampelliniň ýolbaşçylygynda gazuw-barlag işleri geçirilýär. Toparyň Änewiň demirgazyk depesinde geçiren gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde, «Änew I» we «Änew II» medeni gatlaklaryň üsti açylýar. Olar «Änew medeniýeti» diýlip atlandyrylan oturymly-ekerançylyk medeniýetini emele getirýär. Geçirilen gazuw-barlag işleriniň has ajaýyp açyşlarynyň biri-de, Änewiň demirgazyk depesiniň medeni gatlaklaryndan däneli ekinleriň galyndylarynyň aýratyn däne, gabyk we kök görnüşinde tapylmagydyr. Bugdaýdygy mese-mälim bildirip duran tapyndylar ata-babalarymyzyň bu ýerde däneli ekinleri ösdürip ýetişdirendiklerini subut edýär. Bugdaýyň bu görnüşi häzir «ak bugdaý» ady bilen bellidir.

Akjagül NURGELDIÝEWA,
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynyň bölüm müdiri, taryh ylymlarynyň kandidaty.
Beýleki habarlar