HABARLAR

Şöhratly taryhymyzda meşhur alymlar

Hormatly Prezidentimiziň badalga beren Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe baý taryhymyzy, milli mirasymyzy ylmy esasda doly we dogry öwrenmäge, dikeltmäge hem-de ony dünýä ýaýmaga uly ähmiýet berilýär. Halkymyzyň geçmişi adamzat taryhy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Orta asyrlarda ýurdumyza syýahat eden ýazarlar, jahankeşdeler Nusaý, Dehistan, Köneürgenç, Amul, Abywert, Sarahs ýaly şäherler bilen bir hatarda, Merwiň hem gülläp ösendigini, sebitde ylmyň we medeniýetiň ojagy bolandygyny ýazyp beýan edipdirler.

10 Iýun 2021

Ylym

Ykbalyny ylma baglan

Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, jemgyýetimiziň ösüşiniň islendik ugry ylym, bilim bilen baglanyşyklydyr. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzda ylym ýolunda yz galdyran halypalaryň asylly işlerini mynasyp dowam etdiriji ýaş nesliň kemala gelmegi barada uly aladalar edilýär. Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň daşary ýurt dilleri fakultetiniň roman-german dilleri we edebiýaty, olary okatmagyň usulyýeti kafedrasynyň dosenti, filologiýa ylymlarynyň doktory Narbibiş Şammaýewa hem düýpli ylmy açyşlary bilen tanalýan alym. Ol 1972-nji ýylda bu ylym-bilim ojagynda mugallym bolup işläp başlady. Halkymyzyň arasynda «Bir dil bilen bir adam, köp dil bilen köp adam» diýen nakyl bar. Daşary ýurt dilini çuňňur öwrenmek biziň ösüşlerimiziň gönezligi bolup durýar.

9 Iýun 2021

Ylym

Adaty däl energiýa

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly ýöredýän syýasy strategiýasynda daşky gurşawyň goraglylygynyň hem-de howpsuzlygynyň bölünmezliginiň we bitewiliginiň nazaryýet esaslary möhüm orun eýeleýär. Häzirki wagtda Türkmenistan ekologiýa babatynda halkara-hukuk resminamalarynyň birnäçesine: şol sanda BMG-niň “Çölleşmä garşy göreş” hakyndaky konsepsiýasyna goşuldy. Konsepsiýa çölleşmek hadysasynyň öňüni almak we ony togtatmak, öri meýdanlaryny gowulandyrmak, süýşýän çägeleri berkitmek ýaly meseleleri öz içine alýar.

9 Iýun 2021

Ylym

Ylym — bagt güzeri

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzyň ylym, bilim ulgamlarynda giň gerimli işler alnyp barylýar. Häzirki wagtda sanly ulgama geçmek bilen, innowasion ösüşleriň esasynda, ýagny interaktiw, multimedia, onlaýn we beýleki elektron hyzmatlardan peýdalanmak arkaly amala aşyrylýan beýik özgertmeler öz oňyn netijesini berýär. Şeýle özgertmeleriň esasyny bolsa ylym, bilim düzýär. Bu babatda hormatly Prezidentimiz: «Ylym hem-de bilim adamzadyň bezegidir. Ähli döwürlerde beýik işler, beýik özgerişler ylmyň we bilimiň güýji bilen amala aşyrylypdyr» diýip belleýär. Munuň özi ähli ösüşleriň özeniniň ylym öwrenmek, bilim almak bilen baglydygyny aňladýar. Alymlar, şahyrlar, dana kişiler ylym öwrenmegi hemişe ündäpdirler. Hususan-da, şahyrlar öz döredijiliklerinde ýaş nesli terbiýelemekde edep-öwüt meselesine aýratyn üns beripdirler. Bu ýagdaýy geçmişde ýaşap geçen şahyrlaryň şygyrlarynda hem görmek bolýar. Akyldar şahyr Magtymguly Pyragy:

8 Iýun 2021

Ylym

Ýaş alymyň üstünligi

Uly söwda kärhanasynyň eýesi bolan bir kişi garrap, tapdan düşýär. Ol üç ogluny hem ýanyna çagyryp: — Araňyzda haýsy hem bolsa biriňiz kärhananyň başyna geçmeli, emma muňa haýsyňyzyň has laýyk boljagyňyz barada şu pursat anyk zat aýtmak kyn. Men dünýäden ötenimden soňra, miras sebäpli siziň araňyza sowuklyk düşmegini islämok. Şol sebäpli hem haýsyňyzyň kärhananyň ýolbaşçysy bolmalydygyňyz barada kesgitli netijä gelmek üçin sizi synamagy makul bildim. Häzir her biriňize on müň manat berjek. Oňa siz şeýle bir zat alyň welin, agşam geleniňizde, şu otagy boýdan-başa doldursyn. Baryň, indi bolsa, ýola düşüň! — diýýär.

7 Iýun 2021

Ylym

Ylym-bilimiň ähmiýeti

Adamzat jemgyýetiniň ösüşinde ylym we bilim uly orna eýedir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda ylym we bilim ulgamynyň ösdürilmegine we kämilleşdirilmegine uly üns berýär. Hormatly Prezidentimiz alyp barýan döwlet işi bilen utgaşyklylykda ylmy we çeper eserleriň köp sanlysyny ýazyp, ilatyň ruhy medeniýetiniň ýokarlanmagy babatda uly işleri durmuşa geçirdi. Milli Liderimiz «Bilim — bagtyýarlyk, ruhubelentlik, rowaçlyk» atly kitabynda, «Durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmegiň ýolunda» atly kitabynda, şeýle hem beýleki eserlerinde, çykyşlarynda, sözlän sözlerinde ylmyň, bilimiň jemgyýetiň ösüşindäki ähmiýetini açyp görkezýär.

6 Iýun 2021

Ylym

Gün planetalary nädip saklaýar?

Gün ulgamyndaky ähli planetalar we beýleki asman jisimleri millionlarça ýyldan bäri şol bir orbitada — hemişeki geçýän ýoly bilen aýlanýar. Asman jisimleriniň sekunt derejesinde hem ýalňyşman amala aşyrýan bu takyk hereketi alymlary köp ýyllardan bäri gyzyklandyrýar. Planetalaryň köpüsiniň dürli ululykdaky meteoridlerden, gazdyr bulutdan emele gelendigine garamazdan, şol bir orbitada aýlanmagy has hem haýran galdyryjy ýagdaýdyr. Planetalaryň ählisi Günüň daşyndan tes-tegelek aýlaw etmän, ekliptika, ýagny çalarak süýnmek görnüşinde hereket edýär. Şeýlelikde, planetalaryň Gün bilen aralygy belli wagtlarda üýtgäp durýar. Günüň emele getirýän magnit meýdany olary özünden uzaklaşdyrman, belli aralykda saklaýar. Aýlaw edýän planetalaryň orbitasy hiç haçan üýtgemeýär. Güne iň golaý ýerleşýän Merkuriden iň uzakdaky Neptuna çenli ähli planetalar bir-biriniň golaýyndan geçende ýoluny üýtgetmeýär.

31 Maý 2021

Ylym

Ylym giňişliginde ýaşlaryň orny

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri milli ylmyň hem ösdürilýän ajaýyp zamanasyna öwrüldi. Bu döwürde türkmen ylmynyň has-da kämilleşdirilmegi, ylym ulgamyna sanly serişdeleriň işjeň ornaşdyrylmagy, ylmy barlaglaryň, gözlegleriň, taslamalaryň netijeli amala aşyrylmagy, türkmen alymlarynyň halkara giňişliginde uly gyzyklanma eýe bolýan ylmy işleriniň sanynyň artmagy, hususan-da, ýaş alymlaryň täze nesliniň kemala gelmegi buýsanç bilen bellenilmäge mynasypdyr. Türkmen ýaşlarynyň netijeli ylmy işleri alyp barmaklary üçin döwlet tarapyndan uly mümkinçilikler we şertler döredilýär. Bu barada Gahryman Arkadagymyz: «Döredijilik hyjuwyndan doly zehinli ýaşlaryň ylma gelmegini üpjün etmek, Watanyny jany-teni bilen söýýän, başarnykly, giň gözýetimli ylmy işgärleriň we hünärmenleriň sanyny düýpli artdyrmak döwrümiziň öňe sürýän iň derwaýys wezipeleriniň biridir» diýip belleýär. Milli Liderimiziň ýaş alymlary goldamak, olary ylmy açyşlara höweslendirmek bilen bagly döredýän mümkinçilikleri ýurdumyzyň ylmy-tehniki we ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmakda hem möhüm ähmiýete eýedir.

30 Maý 2021

Ylym

Hyýal ylymdan güýç alanda

Ýakynda Aşgabat şäherindäki 21-nji ýöriteleşdirilen terbiýeçilik-okuw toplumynda paýtagtly mekdep okuwçylarynyň arasynda robot tehnikasy boýunça yglan edilen bäsleşigiň jemleýji tapgyry geçirildi we bäsleşigiň deslapky tapgyrynda 1-nji, 2-nji hem-de 3-nji orny eýelän okuwçylar bäsleşdiler.

29 Maý 2021

Ylym

Ylma baglanan ykbal

Myrat Haitow 150-den gowrak ylmy işleriň, monografiýalaryň, kitapçalaryň, okuw gollanmalaryň, ylmy makalalaryň awtorydyr. Onuň işleri diňe Türkmenistanda däl-de, eýsem, daşary ýurtlarda-da dürli dillerde çap edildi. Şeýle hem, ol «Rusça-türkmençe düşündirişli hukuk sözlüginiň» awtorlarynyň biridir. Myrat Haitowyň ylma tarap ilkinji ädimleri Magtymguly (ozalky M.Gorkiý) adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň taryh-hukuk fakultetiniň «Hukuk öwreniş» hünäriniň talyplygyndan başlanýar. Ol 1974-nji ýylda ady agzalan ýokary okuw mekdebini tapawutlanan diplom bilen tamamlap, şol uniwersitetiň hukuk fakultetiniň «Raýat hukugy we raýat iş ýöredişi» kafedrasynyň mugallymy bolup zähmet ýoluna gadam basýar. 1978 — 1981-nji ýyllarda Magtymguly (ozalky M.Gorkiý) adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň aspiranty bolýar we Özbegistanyň Daşkent döwlet uniwersitetinde kandidatlyk dissertasiýasyny gorap, «Ýuridiki ylymlarynyň kandidaty» diýen ylmy derejäni alýar. Ýaş alym 1984-nji ýylda Bolgariýanyň Sofiýa uniwersitetinde konstitusiýa hukugy boýunça öwreniji-hünärmen bolup, hünär derejesini ýokarlandyrýar.

20 Maý 2021

Ylym