HABARLAR

Älem syrlaryna akyl ýetiren şahyr

Häzirki döwürde söz ussadynyň mirasyny ylmy esasda öwrenmek Magtymgulyny öwreniş ylmynyň möhüm wezipesi bolup durýar. Çünki akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllyk şanly senesine giňden taýýarlyk görlüp, bu babatda düýpli işler durmuşa geçirilýär. Beýik akyldaryň döredijiliginde mifler, asman, Ýer, Gün, Aý, ýyldyzlar bilen baglanyşykly kosmogoniki (älemiň gelip çykyşy hakyndaky taglymat) garaýyşlar uly orun tutýar. Söz ussady goşgularynda mifologik sýužete ýüzlenmek bilen, adamlara örän täsin, gizlin, syrly aňlatmalary beýan edýär. Şahyryň bu ugurda döreden şygyrlarynyň içinde «Niçe ýaşyndadyr» atly goşgusy mifologiki sýužetiň ajaýyp nusgasydyr. Elbetde, bu şygyr babatda magtymgulyşynas alymlar ylmy garaýyşlaryny beýan etdiler. Biz hem şol alymlaryň pikirlerini içgin öwrenip, bu şygyr babatda öz garaýyşlarymyzy beýan etmegi makul bildik. Şahyryň bu şygrynyň esasynda öküz, Ýer, asman, Gün diýen düşünjeler durýar. Ýer göteren sary öküz, Bilmen, niçe ýaşyndadyr.Tört müň tört ýüz aýagy bar,Hemmejesi döşündedir.

Ylym — ösüşleriň binýady

Häzirki ajaýyp döwrümizde ähli ulgamlar bilen birlikde ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynda hem guwandyryjy üstünlikler gazanylýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli ylym ulgamyny has-da ösdürmek, döwrebap mümkinçilikleri döretmek boýunça ýola goýlan işler ýaşlary ylmy üstünliklere ruhlandyrýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylymyz bolsa ylym ulgamynda ýaşlarymyzyň ylmy mümkinçilikleriniň uly geljeginiň bardygyny aýdyň beýan edýär. Ylym akylyň, paýhasyň ösüşiniň gözbaşy bolmak bilen, jemgyýetçilik ösüşini kämillik derejesine çykarýan ummasyz güýçdür. Şeýle ösüşiň binýady berk, kökleri çuň, geljegi uly bolýar. Pederlerimiz öz döwründe ylym-bilimde baý tejribe toplapdyrlar. Ylymly-bilimli, sowatly adamlary hormatlapdyrlar. Şu jähetden, batly depginler bilen ösýän durmuşymyz jemgyýetiň öňünde-de, her bir adamyň öňünde-de täze talaplary goýýar. Häzirki döwürde «Bilimli nesil — kuwwatly Watan» diýen pähime eýerýäris. Şu nukdaýnazardan talyplara berilýän bilimiň akgynly ugry ylymdyr. Ylymda gazanylýan üstünlikler bolsa türkmen jemgyýetiniň ylmy akabasynyň berk binýatly bolmagyny kepillendirýär.

Mäne babanyň döredijiligi — müňýyllyklaryň mirasy

16-17-nji ýanwarda ýurdumyzda «Abu Seýit Mäne babanyň döredijiligi — müňýyllyklaryň mirasy» ady bilen türkmen hem-de eýran alymlarynyň ylmy maslahaty geçirildi. Gündogar edebiýatynyň parlak ýyldyzlarynyň biri bolan Abu Seýit Abul Haýyr — Mäne baba Merkezi Aziýada ylym-bilimiň gülläp ösmegine uly goşant goşupdyr, ýüzlerçe şägirtleri ýetişdiripdir. Şeýle hem öz meşhur rubagylarynda şerigatyň kada-kanunlaryny, sopuçylyk tefsirlerini we olar baradaky düşünjelerini, pikir-garaýyşlaryny gysgadan gelen çuňňur manyly şöhlelendiripdir. Alymlaryň aýtmaklaryna görä, Mäne babanyň yzyna eýerýän sopudyr müritleriň kemala gelmegi bilen, onuň «Müritlik — myratlyk» diýen tarykaty döräpdir.

Ylym — döwletiň we jemgyýetiň sazlaşykly ösüşiniň şerti

2024-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda hormatly Prezidentimiziň gol çeken Buýrugyna laýyklykda, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz Watanymyzda amala aşyrylýan düýpli özgertmeleri ylmy taýdan esaslandyrmak, ýurdumyzyň ykdysadyýetine, ylym-bilim, medeniýet ulgamlaryna ylmyň gazananlaryny ornaşdyrmak, halkymyzyň taryhyny, medeniýetini, sungatyny, dilini we edebiýatyny ylmy esaslarda öwrenmek hem-de ýokary derejeli hünärmenleri, ylmy işgärleri taýýarlamak maksady bilen, 2024-nji ýylda ylmyň ugurlary boýunça aspirantura kabul ediljek aspirantlaryň hem-de alymlyk derejelerine dalaşgärlige hasaba alynjak dalaşgärleriň, şeýle-de kliniki ordinatura kabul ediljek ordinatorlaryň sany tassyklandy. Şunuň bilen bagly Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň aspirantura bölüminiň müdiri, filologiýa ylymlarynyň kandidaty Gülälek ANNANEPESOWA bilen söhbetdeş bolduk. — Gülälek Orazmyradowna, ýurdumyzda ylmy işgärleri taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada söhbedimize başlasak!

Müňýyllyklaryň röwşen ýyldyzy

16-17-nji ýanwarda ýurdumyzda geçirilen «Abu Seýit Mäne babanyň döredijiligi — müňýyllyklaryň mirasy» atly türkmen hem-de eýran alymlarynyň ylmy maslahaty netijeli häsiýete eýe boldy. Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň mejlisler jaýynda öz işine başlan maslahatda iki doganlyk halkyň ylym wekilleri orta asyr Gündogar edebiýatynda, sopuçylyk ylmynda görnükli orun eýelän Mäne babanyň ömrüne we döredijiligine, ýaşan döwründäki syýasy-jemgyýetçilik durmuşyna ýetiren täsirine degişli täze maglumatlar, ylmy işler boýunça pikir alyşdylar, tejribelerini paýlaşdylar. 17-nji ýanwarda maslahata gatnaşyjylar keramatly piriň guburynyň üstünde bina edilen kümmete zyýarat edip, orta asyr binägärlik toplumynyň gurluş aýratynlyklary bilen tanyşdylar. Kaka etrabynyň medeniýet öýünde dowam eden maslahatda çykyş edenler aryf şahyryň eserlerinde beýan edilýän gymmatly pikirleriň many-mazmuny we onuň aramgähiniň çäginde ýüze çykarylan tapyndylar bilen baglanyşykly ylmy täzelikleri halk köpçüligine ýetirdiler. Foruma gatnaşan alymlaryň käbiriniň bu babatdaky pikir-garaýyşlaryny okyjylara ýetirmegi makul bildik.

Mäne babaly hekaýatlar

Birinji hekaýat Agyzdan-agza geçip gelen rowaýata görä, ol (Mäne baba) şeýle diýen: «Gurhany Kerimi öwrenýän döwrümde bir gün kakam: «Ertir seniň bilen halypanyň ýanyna gitmeli» diýdi. Men Gurhany Kerimi öwredýän başky mugallymymyň ýanyna baryp: «Ertir meni kakam başga halypanyň ýanyna äkidýär» diýdim. Ol şonda: «Mübärek bolsun!» diýip doga etdi we: «Şu pendimi hiç wagt unutma, göz açyp-ýumasy salym Allanyň yşkynda bolmak hem Gün bolup Ýer ýüzüne nur çaýan ýalydyr» diýdi.

Gyzgynlyga ukyply ýeňilleşdirilen tamponaž kompozisiýasyny işläp düzmek

Türkmenistanyň nebitgaz pudagynyň ösüşine uly üns berýän hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda täze açylýan iri ýataklaryň uglewodorod serişdeleriniň özleşdirilişiniň depginini çaltlandyrmak üçin toplumyň işgärleriniň öňünde uly wezipeleri goýdy. Uglewodorod serişdelerini çykarmaklygy artdyrmagyň ileri tutulýan ugurlary «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasynda» öz beýanyny tapdy. Şol maksatnama laýyklykda, tebigy gorlary özleşdirmekde 2030-njy ýylda nebitiň gazylyp alnyşynyň derejesini bir ýylda 110 million tonna, gazyň çykarylyşyny bolsa ýylda 250 milliard kub metre ýetirmek göz önünde tutulýar. Bu sepgitlere ýetmek üçin nebitgaz pudagynyň önümçiligine dünýäde ylmyň iň soňky gazanan öňdebaryjy tehnologiýalaryny we tehnikalaryny ornaşdyrmak zerur bolup durýar. Şonuň bilen baglylykda, nebit we gaz guýularyny burawlamaklyga, esasan hem, olaryň sütünlerini berkitmeklige degişli ylmy-tehniki işleriň mundan beýläk-de ösdürilmegine uly üns bermeli bolýar.

Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik geçirmek hakynda DÜZGÜNNAMA

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ylmyň we tehnologiýalaryň ösüşine, halkymyzyň aň-bilim derejesiniň ýokarlandyrylmagyna, ylmyň, tehnikanyň we önümçiligiň bitewüliginiň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Türkmenistanyň ykdysady we durmuş ösüşi babatda dünýäniň iň ösen döwletlerine mahsus bolan sepgitlere çykmagyna gönükdirilen giň gerimli maksatnamalar we meýilnamalar düýpli ylmy esaslara daýanýar. Nebit-gaz, oba hojalyk, gurluşyk, energetika, dokma, ykdysadyýet, maliýe, bank toplumlaryna, söwda, ulag, aragatnaşyk, himiýa, medeniýet, ylym, bilim, saglygy goraýyş, sport, syýahatçylyk ulgamlaryna ylmyň we tehnologiýalaryň gazananlary ornaşdyrylýar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy we Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylyň 6-njy fewralynda çykaran «Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik geçirmek hakyndaky» Kararyna, şeýle hem şol ýylyň 13-nji noýabrynda çykaran 14488-nji Karary bilen tassyklanylan Türkmenistanda ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda ýurdumyzyň ýaşlarynyň ylymly, bilimli, ata Watana, halka wepaly, giň gözýetimli, maksada okgunly, zähmetsöýer we

Arzuwlardan alymlyga çenli

Manyly ömrüniň ýarym asyra golaýyny ýurdumyzyň weterinariýa gullugyna bagyş eden Türkmenistanyň Oba hojalyk ministrliginiň ýanyndaky Döwlet weterinariýa gullugynyň halkara we ylmy aragatnaşyklar bölüminiň baş hünärmeni Annanazar Bäşimow Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň bahar paslynyň ajaýyp gününde «weterinariýa ylymlarynyň doktory» diýen alymlyk derejesine eýe boldy. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň ýanyndaky Dissertasiýalar goralýan ýöriteleşdirilen ylmy geňeşde ylmy jemagatyň öňünde «Türkmenistanda dowarlaryň gan-parazitar keselleri we olara garşy göreş çäreleri» atly doktorlyk dissertasiýasyny üstünlikli goran alym, gör, nijeme gijeleri ukusyz geçirendir, ylmy kitaplary okap, dünýä tejribelerini öwrenýän, ylmy makalalary, gollanmalary ýazýan wagtynda ençeme gezek çaýyny sowadandyr... ...Heniz mekdep ýaşyna-da ýetmedik oglanjyk Aşgabady etekläp oturan Bagyr obasynda, gojaman Köpetdagyň goýnunda mal bakýarka, ykbalyna dowardarçylyk kesbi-käriniň ýazyljakdygy barada pikirem eden däldir. Ýöne şol ýyllaryň içinde ol owlak-guzujyklar bilen oýnap-ösüp, mallara halys öwrenişipdi...

Ýaşlar — ýurduň geljegi

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň her ýyly şanly wakalara, uly üstünliklere beslenip, şöhratly taryhymyzyň zerbap sahypalarynda öçmejek yz goýýar. Hormatly Prezidentimiziň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly bilen «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň sepgidinde «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly kitabyny halkymyza serpaý ýapmagy tamamlanan ýylymyzyň ýakymyny has-da artdyrmak bilen, täze ýylymyza berk ynam, beýik maksatlar bilen girişmegimize badalga berdi. Döwlet Baştutanymyzyň ýaşlaryň geljegini ýurdumyzyň röwşen ertiri we şanly ösüşleri, olaryň ukyp-başarjaňlygyny ata Watanymyzyň güýç-kuwwaty bilen baglanyşdyrmagy biziň her birimizde ruhy joşgun döredýär. Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan syzylyp çykan şadiwanlarynda ynamyň ganatlandyryjy, güýçlendiriji we ruhlandyryjy gudrata eýedigini belleýşi ýaly, hormatly Prezidentimiziň ilkinji kitabyny ýaşlara bagyşlamagynda hem çuň many-mazmun jemlenýär. Ajaýyp eseri okap başlan badyňa Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ýaşlara bildirýän ynamy, olaryň gazanýan üstünliklerine bolan buýsanjy kalbyňy gaplap alýar. Kitapda ýurdumyzyň ýaşlarynyň ýeten belent sepgitleri, gazanan üstünlikleri barada giňişleýin söz açylmagy, şeýle-de olaryň durmuşyny bezeýän ýol-ýörelgeler, asy