HABARLAR

Ussatlyk ýoly

Golaýda welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýi bilen Türkmenistanyň Suratkeşler birleşiginiň welaýat şahamçasynyň bilelikde guramaklarynda muzeýiň sergiler zalynda tanymal nakgaş Rahmangeldi Akmämmedowyň dürli ýyllarda döreden sungat eserlerinden ybarat «Halypalyk ýoly — ussatlyk ýoly» atly wagtlaýyn sergi açyldy. Rahmangeldi Akmämmedow — türkmen nakgaşçylyk sungatynyň ösmegine saldamly goşant goşan ussat suratkeş. Muny sergidäki eserler hem subut edýär. Olar ynsany türkmen tebigatynyň gaýtalanmajak gözelligine syýahata alyp gidýär. — Türkmenistanyň Suratkeşler birleşiginiň agzasy Rahmangeldi Akmämmedowyň eserlerinde türkmeniň myhmansöýerlik däpleri, tebigatymyzyň gözel keşbi sazlaşykly suratlandyrylýar. Obada önüp-ösensoň, oba durmuşy bilen bagly eserler hem halypa nakgaşyň döredijiliginiň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Beýleki nakgaşlarda bolşy ýaly, Rahmangeldi aganyň döredijiligi hem köptaraply. Onuň döredijiliginde ýaşaýyş-durmuşymyzdaky pursatlara bagyşlap döredilen peýzaž, portret eserleri näçe diýseň bar. Men Rahmangeldi aga «Halypa» diýip ýüzlenýärin. Sebäbi ol maňa sungatyň inçe syrlaryny öwretdi. Onuň eserleri ösüp gelýän ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemekde uly ähmiýete eýedir — diýip, Türkmenistanyň sunga

19 Fewral 2021

Medeniýet

Anbar ysly atyrlar

Nämüçindir, parfýum diýlende, köpler Fransiýany göz öňüne getirýärler. Emma parfýumyň taryhyny yzarlasaň, ol Fransiýada döremändir. Parfýum latyn sözünden gelip çykyp, «per» hem «fuma», ýagny «tüsse» diýen manyny berýär. Sebäbi ilkinji parfýumy ýakyp, tüsse etmegiň üsti bilen döredipdirler. Antiki döwürde onuň ilki dörän ýeri Müsür hasaplanylýar. Şol döwürde parfýumler bedeniňi yslandyrmak, nerwleriňi rahatlandyrmak, şeýle-de ýaşaýyş otaglaryna gowy ys bermek üçin ulanylypdyr. Kleopatra hoşboý ysly ýaglary göze ilmeýän, emma özüne maýyl ediji gural hökmünde ulanypdyr. Antik döwründe parfýum, başga-da arap we Gündogar ýurtlarynda, Gresiýada, Italiýada hem ulanylypdyr. Fransiýa parfýum biraz soňrak aralaşypdyr. Orta asyrlarda, Renessans döwründe parfýum taýýarlamak işi gülläp ösüpdir. Şol wagtlar Fransiýada deriden geýim tikilýär eken. Şol deriniň ysyny aýyrmak üçin hem parfýum ulanylypdyr. Soňlugy bilen deri modadan galýar, mata geýimler moda girýär we tikinçiler hem parfýum satmak bilen meşgullanyp başlaýarlar. Şeýdip, parfýum ulanmak aristokratlaryň arasynda moda bolup, ony taýýarlamak işi aýratyn hünäre öwrülýär. Fransiýanyň Grasse şäheri parfýumyň paýtagty hökmünde belli bolýar.

19 Fewral 2021

Medeniýet

Peýdaly maslahatlar

Köpçülikde naharlanmagyň hem öz düzgünleri bardyr. Çünki nahar başynda adamyň gözellige bolan garaýşyny bilmek bolýar. Şonuň üçin köpçülikde medeniýetli naharlanmak möhüm endikleriň biridir. Geliň, köpçülik üçin niýetlenen saçak başynda naharlanmagyň düzgünleri bilen tanyş bolalyň! Naharlanmak üçin pyçagy sag eliňizde, çarşagy bolsa çep eliňizde saklamaly. Çarşagy çep eliňizde saklaýan wagtyňyzda onuň uçly tarapy aşak bolmaly, sapy bolsa, aýaňyza daýanmaly. Eger-de siz pyçak ulanylmaýan nahary iýseňiz, onda çarşagy sag eliňizde, uç tarapyny aşak bakdyryp saklasaňyz hem bolar. Pyçak saklamak üçin süýem barmagyňyz pyçagyň sapynda hem üstünde durmaly we şol bir wagtda iýmiti kesmek üçin pyçagyň üstünden basmaly. Onuň sapynyň uç tarapy bolsa sag eliňiziň aýasyna daýanmaly. Çemçäni sag eliňizde, başam we süýem barmagyňyzyň arasynda saklamalydyr.

19 Fewral 2021

Medeniýet

Arkadagly dünýä — aýdymly dünýä

Halkyň ruhy dünýäsini galkyndyrmakda hormatly Prezidentimiziň şygyr sungatynyň ylham berijilik güýji, gadyr-gymmaty çäksiz. Gözbaşyny durnagöz akabalardan alyp gaýdýan şahyranalyk, liriki duýgy-düşünjeler ruhy beýiklik bilen utgaşýar. Milli aýratynlyklary we durmuş hakykatyny ýokary çeperçilik bilen beýan edýän şygyrlar halkymyza ruhy lezzet berýär. Alym Arkadagymyzyň eserlerinde, şahyrana dünýäsinde, esasan, Magtymguly Pyragynyň döredijiligi edebi mekdep hyzmatyny ýerine ýetirýär. Akyldar şahyryň döredijilik akabasyndan gaýdýan edebi ýörelge, çeper täsirlenme gahryman Arkadagymyzyň goşgularynda giň şöhlelenmesini tapýar. Şygryýetdäki duýgy, ritm, ölçeg, başaşa kapiýa, doly kapiýa ýaly şahyrana tärler ösdürilip, alym Arkadagymyzyň goşgularyna milli öwüşgin çaýýar.

18 Fewral 2021

Medeniýet

Türkmen sungaty — ömrümiň örki

Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri, Russiýa Federasiýasynyň Sungatyň taryhy institutynyň professory, sazşynas Nailýa Nigmatowna Glazunowanyň (Abubakirowa) ady dünýäniň sazşynaslarynyň arasynda giňden bellidir. Ol dürli ýyllarda türkmen halk aýdym-saz sungatyny, halk döredijiliginiň dürli görnüşlerini toplamak hem-de ylmy taýdan öwrenmek bilen meşgullanyp, bu ugurda ençeme kitaplary, ylmy makalalary ýazdy. 2018-nji ýylda Aşgabatda geçirilen «Aýdym-saz sungatynyň gadymy çeşmeleri» atly halkara ylmy maslahata hem-de festiwala gatnaşyp, aýdym-saz sungatymyzyň geçmiş-taryhy we şu günki ösüşleri barada çykyş etdi. Biz gazetimiziň şu sanynda Nailýa Glazunowanyň makalasyny okyjylara ýetirýäris.

18 Fewral 2021

Medeniýet

«Nar agajyndan» «Balsaýada» çenli

Ýakynda hormatly Prezidentimiz paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyranda ýurdumyzda giňden tanalýan sungat ussatlary A.Garýagdyýewiň, S.Orazberdiýewiň, P.Amandurdyýewiň we beýleki bagşy-sazandalaryň, estradaçylaryň baş şäherimizi wasp edýän aýdymlary aýdandyklaryny we ol eserleriň halkymyzyň söýgüsine mynasyp bolandygyny belledi. Biz hem Türkmenistanyň halk artisti Suhanberdi Orazberdiýewiň sungat ýoly dogrusyndaky gürrüňlerini okyjylara ýetirmegi makul bildik. — Suhan aga, ak şäherimiz Aşgabady wasp edýän aýdymlaryňyz göwünleri joşduryjy heňi bilen tapawutlanýar. Olary diňläniň baş şäherimize bolan söýgüsi öňküden-de artýar.Bular barada olary ýerine ýetirýäniň özünden eşitmek hasam täsirli.

18 Fewral 2021

Medeniýet

Gül röwüşli keçeler

Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen bagtyýar zamanamyzda halkymyzyň asyrlaryň jümmüşinde döreden milli gymmatlyklarynyň naýbaşy nusgalarynyň biri bolan keçe senetçiligine aýratyn ähmiýet berilýär. Çünki älemgoşar öwüşginli ýüňler bilen güllenilýän keçeler halkymyzyň gözüniň guwanjy, milli baýlygydyr. Keçe basmak köp zähmeti talap edýän inçe senet bolup, onuň özboluşly bezeliş usullary bardyr. Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan kemal tapan «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda: «Türkmen halkynyň medeni mirasynyň naýbaşy gymmatlyklarynyň arasynda keçäniň tutýan orny has uludyr. Ylmy tassyklamalara görä, halkymyzyň senetçilik dünýäsinde keçe basmak sungaty örän irki döwürlerde ýüze çykypdyr hem-de gündelik durmuşda giňden ulanylypdyr» diýlip, jaýdar bellenilýär. Keçe basmak senedi Türkmenistanyň Demirgazyk etraplarynda giňden meşhurdyr. Sada iş usullaryny özünde jemleýän keçäniň durmuşymyzdaky ähmiýeti örän uludyr. Ol sähra şertlerinde ýaşaýan maldarlaryň ak öýüniň örtügi, düşegi hem at ýapynjasy hökmünde ulanylýar. Keçe goýnuň ýaz hem güýz ýüňlerinden taýýarlanýar. Oňa niýetlenilen ýüňi boýamak üçin meýdan ösümlikleriniň köklerinden, çöpboýadan, naryň we gök hozuň gabygyndan, üzärlikden dürli öwüşginli reňkleri

18 Fewral 2021

Medeniýet

Milli sazymyz — kalp owazymyz

Ýakynda Ýazmyrat Rejepowyň Türkmen döwlet neşirýat gullugy tarapyndan «Türkmen halk sazlary» atly okuw gollanmasy çapdan çykdy. Okuw gollanmasynda türkmen milli sazynyň ussatlary Mylly Täçmyradowyň, Pürli Saryýewiň, Çary Täçmämmedowyň, Jepbar Hansähedowyň çalan saz nusgalary nota ýazgysyna geçirilipdir. Geçen asyrda rus saz öwrenijileri W.Uspenskiý we W.Belýaýew tarapyndan birnäçe türkmen sazlary nota geçirilip, «Türkmen sazy» atly kitap çap edilýär. Onda nota geçirilen «Haraýym Döndi», «Gandu-şekerli», «Nowgül», «Ýar gara gözli», «Balsaýat» ýaly eserler şondan soňky döwürde ýazylan sazlaryň arasynda duş gelmeýär. Türkmeniň şol halk sazlarynyň bu okuw gollanmasyndaky nusgalarynyň rus sazşynaslarynyň işinden soň ilkinji gezek nota geçirilişidir.

18 Fewral 2021

Medeniýet

Mozaika — birleşen gözellik

Mozaika diýlip birmeňzeş ýa-da dürli reňkli, aňyrsy görünmeýän aýnadan, smaltadan (çüýşe) ýa-da daşdan emele getirilip, monumental (uly göwrümli) sungatyň bir görnüşi bolan şekillere ýa-da nagyşlara aýdylýar. Mozaika sungaty binagärlikde gadymyýetden bäri ulanylyp gelnipdir. Asyrlaryň dowamynda dürli halklar onuň ösmegine, özgermegine, ýerine ýetiriliş aýratynlyklaryna öz goşandyny goşupdyrlar. Şeýlelikde, wagtyň geçmegi bilen bu ajaýyp sungatyň birnäçe görnüşleri emele gelipdir. Ine, olaryň käbirleri: Aleksandr mozaikasy. Bu miladydan öňki ikinji asyrda döredilip, Aleksandr Makedonskiý bilen baglanyşykly ellinler döwrüniň mozaikasynyň şertli atlandyrylyşydyr. Bu sungat eseri häzirki wagtda Neapol şäherinde saklanylyp, ak, sary, gyzyl we goňur reňklerde ýerine ýetirilipdir.

18 Fewral 2021

Medeniýet

Zehinliler saýlandy

Golaýda Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Şekillendiriş sungaty muzeýinde çagalar çeperçilik we sungat mekdepleriniň 3-4-nji synp okuwçylarynyň arasynda surat çekmek bäsleşiginiň jemleýji tapgyry geçirildi. Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň guramagynda geçirilen bäsleşige Aşgabat şäheriniň Medeniýet müdirliginiň garamagyndaky çagalar çeperçilik we sungat mekdeplerinden saýlama tapgyrda ýeňiji bolan mekdep okuwçylary gatnaşdylar. Jemleýji tapgyrda jemi 20 okuwçy kesgitlenen wagt aralygynda reňk bilen natýurmort çekmek boýunça özara bäsleşdiler. Bäsleşigiň şertine görä, merkezde ýerleşdirilen natýurmorty ähli aýratynlyklary bilen talabalaýyk şekillendirmek üçin okuwçylara 3 sagat wagt berildi. Şeýlelikde, ýaşajyk suratkeşler öz ukyp-başarnyklaryny görkezdiler.

17 Fewral 2021

Medeniýet