HABARLAR

Gadymy mekanyň müdimi söhbetleri

Gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda mekan tutan ata-babalarymyz bu toprakda binagärlik ýadygärlikleriniň ençemesini nesillere ýadygär galdyrypdyrlar. Şol ýadygärlikleriň adynyň dünýä dolmagyna tutuş ömrüni bagyşlan alymlaryň sarpasy halkymyzda hemişe belent tutulýar. 16-njy oktýabrda Milli «Ak bugdaý» muzeýinde geçirilen «Türkmenistan — gadymy siwilizasiýalaryň ojagy» atly halkara ylmy duşuşyk hem şu topragyň şöhratly taryhyny dünýä ýaýmakda uly işleri bitiren meşhur alymlar, arheologlar, Magtymguly adyndaky halkara baýragynyň eýeleri Wadim Massonyň we Wiktor Sarianidiniň doglan günleriniň 95 ýyllygyna bagyşlandy. Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky milli müdirliginiň guramagynda geçirilen foruma türkmen we rus alymlary gatnaşdylar. Foruma sanly ulgam arkaly Italiýanyň, Çehiýa Respublikasynyň alymlary hem goşuldylar. Hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň bimöçber aladalary netijesinde ýurdumyzyň çar künjegindäki taryhy ojaklar, gymmatly ýadygärlikler yzygiderli öwrenilip, olaryň goraglylygyny üpjün etmekde Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky milli müdirligi tarapyndan netijeli işler ýerine ýetirilýär. Müdirligiň Moskwanyň N.N.Mikluho-Maklaý adyndaky E

17 Oktýabr 2024

Miras

Türkmenistana örklenen ykballar

Diýarymyzyň çar künjegindäki taryhy ýerler dünýä alymlarynyň, taryhçylarynyň üns merkezinde. Ömrüni şu topragyň taryhyny öwrenmeklige bagyşlan alymlaryň hatarynda Mihail Ýewgenýewiç Massonyň, onuň ogly Wadim Mihaýlowiç Massonyň, Wiktor Iwanowiç Sarianidiniň atlary halkymyza ýakyndan tanyşdyr. Olaryň gadymy Merwiň, Änewiň, Nusaýyň, Altyndepäniň syrlaryny dünýä ýaýmakdaky hyzmatlary uludyr. Magtymguly adyndaky halkara baýragynyň eýesi, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň agzasy W.M.Masson 1950-nji ýylda Orta Aziýa döwlet uniwersitetiniň taryh fakultetiniň arheologiýa bölümini tamamlaýar. 1962-nji ýylda «Orta Aziýanyň iň gadymy geçmişi» diýen temadan doktorlyk dissertasiýasyny goran alym dünýäniň dürli ýurtlarynda neşir edilen 32 monografiýanyň we 500-den gowrak ylmy makalanyň awtorydyr. Onuň Türkmenistanyň ýadygärliklerine bagyşlanan «Margiananyň gadymy ekerançylyk medeniýeti» (1959), «Altyndepedäki 1969-njy ýylda geçirilen gazuw-agtaryş işleri» (1970), «Jeýtun medeniýeti» (1971), «Garagum: siwilizasiýalaryň daň şapagy» (1972), «Altyndepe» (1981), «Gadymy Nusaý — Parfiýa patyşalarynyň mekany» (1985), «Merw — Margiananyň paýtagty» (1991) ýaly işleri dünýä ylmynyň öňe gitmegine uly täsirini ýetirdi. W.M.Massonyň «Bürünç eýýamynyň Orta Azi

17 Oktýabr 2024

Miras

Dünýä edebiýatynyň göwher gaşy

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 11-nji oktýabrynda paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forum geçirildi. Bu iri halkara forum beýik şahyryň döredijilik mirasyny giňden wagyz etmek, Gündogar halklarynyň dilleriniň we edebiýatlarynyň özara baglanyşygyny, söz ussadynyň milli döwletliligi ösdürmekde eýeleýän ornuny, umumadamzat gymmatlyklarynyň genji-hazynasyna goşan goşandyny öwrenmek babatda uly ähmiýete eýedir. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda dünýä halklarynyň medeniýetleriniň, adamzadyň medeni-ruhy taýdan galkynmagyna uly täsir eden hem-de aň-düşünjäniň kämilleşmeginde we baýlaşmagynda ähmiýetli hyzmatlary bitiren akyldarlaryň, şahyrlaryň ylmy hem-de edebi miraslaryny düýpli öwrenmek, bu ugurda ylmy-barlag işlerini ulgamlaýyn esasda alyp barmak, halkara ylmy jemgyýetçilik bilen hoşniýetli hyzmatdaşlyk etmek babatda giň mümkinçilikler döredilýär.

17 Oktýabr 2024

Miras

«Halypalaryň mekdebi — halkyň ruhy mirasy»

17-nji oktýabrda şeýle at bilen Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň Maddy däl medeni miras bölüminiň Ahal welaýat medeniýet müdirligi bilen bilelikde guramagynda Gökdepe etrabynyň Medeniýet öýünde Türkmenistanyň halk bagşysy Täçmämmet Suwhangulyýewiň ömri we döredijiligine bagyşlanan aýdym-sazly dabara geçirildi. Belent ruha beslenen dabarada belli  sazşynas Amanöwez Saparow, Täçmämmet Suwhangulyýewiň çowlugy Türkmenistanyň at gazanan artisti Altymyrat Pürmämmedow ussat halypanyň milli aýdym-saz sungatymyzy ösdürmäge goşan goşandy barada täsirli gürrüň berdiler. Türkmenistanyň «Türkmen owazy» teleýaýlymynyň halk saz gurallary ansamblynyň, «Türkmengaz» döwlet konserniniň halk saz gurallary ansamblynyň ezber sazandalary Täçmämmet Suwhangulyýewiň döreden «Azatlyk», «Bag içinde» hem-de «Göroglynyň at oýnadyşy», «Baba sen» ýaly halk sazlaryny ussatlyk bilen ýerine ýetirdiler. Şeýle-de dabarada kämillige gol beren bagşy-sazandalar K.Durdyýew, T.Nuryýew, H.Hojagulyýew, Ş.Hojamgulyýew dagylar mukamçy kompozitorlarymyzyň döwürdeş şahyrlarymyzyň goşgularyna döreden «Pyraga gutlag», «Dutarym», «Bagşylar» atly aýdymlar bilen dabarany bezediler. 

17 Oktýabr 2024

Miras

Kämil keşdäň kalbyň seniň

Düýn Arkadag şäheriniň Bagt köşgi toý-dabaralary merkezinde «Türkmen keşdeçilik sungaty – milli mirasymyz» atly bäsleşigiň Arkadag şäher tapgyry geçirildi. Bäsleşigi Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi Geňeşi, Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkezi, ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň Milli toparynyň Sekretariaty hem-de Telewideniýe, radiogepleşikleri we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilelikde guradylar.Türkmen keşdeçilik sungatyny wagyz etmek maksady bilen geçirilen bu bäsleşik esasy üç şerti öz içine aldy. Şeýlelikde, 1-nji orna Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynyň mugallymy Sülgünjemal Begmyradowa, 2-nji orna Sahy Jepbarow adyndaky Arkadag şäher ýörite sungat mekdebiniň 2-nji ýyl talyby Gülkamar Suhanowa, 3-nji orna Arkadag şäherindäki ýöriteleşdirilen 3-nji orta mekdebiň mugallymy Jennet Pürliýewa mynasyp boldy. Bäsleşige işjeň gatnaşanlar höweslendiriji baýraklar bilen sylaglandylar.

16 Oktýabr 2024

Miras

Körükli peçler

Geçmişde ata-babalarymyz demir işläp bejermegiň usul-tärlerinden gowy baş çykarypdyrlar. Mysal üçin, körükli peçlerde eretmesi kyn demir böleklerini eredip guýmak arkaly galyplara salyp, dürli-dürli şekilleri ýasapdyrlar. Pil, palta, kätmen ýaly iş gurallaryny, öý goşlaryny ýasamakda körükli peçler giňden ulanylypdyr. «Körük» sözi köreýji, köremek manysyndan gelip çykýar. Körükli peçlerde ody köretmek, howruny güýçlendirmek körügiň esasy ýerine ýetirýän işidir. Körügiň basgany bolsa onuň esasyny düzýär. «Basgan» sözi basmak, basyp, herekete getirmek manysyny aňladýar. Ata-babalarymyz gurluş, ýasalyş, görnüş aýratynlyklary boýunça biri-birinden tapawutlanýan bir we iki ganatly basganlary bejerip ulanypdyrlar. Olaryň aýratynlygy, iki ganatly basganlarda ganaty gezekli-gezegine herekete getirip, közi, ody yzyny üzmän, köretmeli bolýar. Bir ganatly basganlar ganatlarynyň ýekedigi sebäpli öňe herekete getirilen wagty meşige ýel sorulýar, diňe yza herekete getirilen wagty ody köräp bolýar.

16 Oktýabr 2024

Miras

Jaýdar jogap

Gadymy döwürde ýaşap geçen emeldarlaryň biriniň akyl-parasatlylygy, il-güne rehimdarlygy we suhangöýlügi barada şeýle rowaýat aýdylýar. Alabaharda günleriň bir güni emeldar ýakyn dosty bilen ymgyr çöle seýil-seýrana çykýar. Olar gürrüňe gyzyşyp, çölüň içinde azaşyp gidenlerini hem duýmaýarlar. Uzakly gün ýöräp, ahyry bir ýola çykýarlar. Emma ikisi näçe pikir etse-de, bu ýoluň nireden gelip, nirä barýandygyny bilip bilmeýärler. Bular şeýdip serimsal bolup durkalar, bir sypaýy kişi gelýär. Olar begenip:

16 Oktýabr 2024

Miras

Atym bar — ganatym bar

Ahalteke bedewi özüniň köpasyrlyk taryhy, gaýtalanmajak özboluşlylygy bilen diňe bir ýurdumyzyň däl-de, eýsem, tutuş adamzat siwilizasiýasynyň gymmatly hazynasy bolup durýar. Muny ýurdumyza «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleri» atly milli hödürnamasynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilendigi baradaky şahadatnamanyň dabaraly ýagdaýda gowşurylmagy hem doly tassyklaýar. Taryhyň şaýatlyk edişi ýaly, türkmen behişdi bedewleriniň gelip çykyşy dünýä siwilizasiýasynyň dörän wagtyna gabat gelýär. Halkymyzyň arasynda olaryň taryhynyň gadymydygyna, düşbüligine we gözelligine  dünýä içre taý ýokdugyna güwä geçýän ýazuw çeşmeleri saklanyp galypdyr.

16 Oktýabr 2024

Miras

Sözüň gudraty

Halkymyzyň süýji söze, hoş zybana goýýan sarpasy öz gözbaşyny juda irki döwürlerden alyp gaýdýar. Dilden-dile geçip gelýän «Süýji söz baldan artyk», «Söýdüren-de dil, köýdüren-de», «Ýagşy bilen sözleşseň köňül açylar», «Ýerini bilip sözleseň, dildir başyň galasy, ýerini bilmän sözleseň, dildir başyň belasy» diýen pähim-paýhaslar hem sözüň gudratlydygyny, ynsana berlen bahasyna ýetip bolmajak nygmatdygyny aýdyňlaşdyrýar. Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy «Sözläbilseň ýagşy sözle, halk ýamanyň bizarydyr» diýmek bilen, hoş sözlüligiň ynsan ogluny bezeýän gylyk-häsiýetleriň iň möhümleriniň biridigini nygtaýar. Hakykatdan-da, sözüň gudratly güýji bilen ýatlar tanşa, tanyşlar ýakyna, dostlar dogana öwrülýärler.

16 Oktýabr 2024

Miras

Biziň taryhymyz

Türkmen atly sirkiniň ussady Türkmen aýal-gyzlarynyň arasynda ilkinji çapyksuwar zenan, sirk artisti Sona Berdiýewa 38 ýaşynda aradan çykdy. Şu ýyl 94 ýaşy dolmaly artist özüniň gysga ömründe türkmen sirkiniň taryhynda görnükli yz galdyrdy.

16 Oktýabr 2024

Miras