HABARLAR

Alýuloza — saglyk üçin peýdaly şeker

«Mars» kompaniýasynyň alymlar topary Kaliforniýa uniwersitetiniň hünärmenleri bilen bilelikde az kaloriýaly şekeri – alýulozany öndürmegiň oňyn çözgüdini tapdylar. Bu barada kompaniýanyň metbugat gullugy habar berýär. Alýuloza (D-psicose) adaty şeker bolan sukrozadan 10 esse az kaloriýaly tebigy şekerdir. Tebigy alýulozany injirden, kişmişden, bugdaýdan we klýon şerbetinden almak göz öňünde tutulýar. Tagamy boýunça adaty şekerden tapawutlanmaýan alýulozanyň artykmaçlygy onuň kaloriýasynyň pesdigi bilen düşündirilýär. Iýmit siňdirişde ol insuliniň derejesine örän az täsir edýär. Bu şeker süýji iýmegi halasa-da, saglygy zerarly bialaç saklanmaly bolýan adamlar üçin gowy çykalgadyr.

29 Oktýabr 2024

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Ýurdumyzda ynsan saglygy hakda edilýän aladalardan ugur alyp, saglygy goraýyş işgärleri hökmünde ildeşlerimiziň arasynda möwsümleýin keselleriň öňüni almak boýunça wagyz-nesihat işlerini yzygiderli alyp barýarys. Şu günler howanyň derejesiniň üýtgäp durmagy, ýagny howanyň gündizlerine maýyl, ir ertirlerine we agşamlaryna sowamagy netijesinde, adamlaryň bedenindäki dowamly keselleriň ýitileşmegine, şeýle-de adam bedeniniň immun ulgamyna (bedeniň kesele garşy göreş ukybyna) baglylykda dürli sowuklamanyň ýüze çykmagyna getirýär. Ýiti respirator keselini, şol sanda ýokanç keselini — sowuklamany dörediji wiruslar örän köp görnüşli bolup, olar üsgürilende, asgyrylanda ýa-da bir-biri bilen golaý durlup gürleşilende howa-damja ýoly arkaly ýokuşyp bilýär. Maşgalada, jemgyýetçilik ýerlerinde, çagalar baglarynda we mekdeplerde köpçülikleýin ulanylýan gap-gaçlaryň üsti bilen, şeýle-de jemgyýetçilik awtoulaglarynda bu kesel ýokuşyp bilýär.

29 Oktýabr 2024

Saglyk

Çagalar sagdyn össün!

Çaganyň beden we ahlak taýdan ösmeginde, jemgyýetde sazlaşykly ýaşamagynda baş wezipe onda sagdyn durmuş endiklerini terbiýelemekdir. Ene-atalar çagada şeýle endikleri körpe ýaşdan ösdürmelidirler. Çagalar üçin sagdyn durmuş ýörelgesiniň möhüm bölegi ukynyň dogry alynmagydyr. Ene-atalar çaganyň günde belli bir wagtda ýatyp, belli bir wagtda ukudan oýanmagyna gözegçilik etmelidirler. Mekdebe çenli ýaşly çagalar günde azyndan on sagat uklamalydyrlar, ýetginjekler üçin bolsa, sekiz sagat uky ýeterlikdir. Çagalykda durnukly tertip-düzgüne eýerenler ulalanlarynda-da öz wagtlaryny dogry meýilnamalaşdyrmaga has gowy çemeleşýärler, ünslerini has gowy jemlemegi başarýarlar, durmuşdaky kynçylyklardan has aňsat baş alyp çykýarlar. Şeýle hem çaganyň sagdyn ösmegi üçin dogry iýmitlenmegi zerurdyr. Çagalaryň iýmitiniň düzüminde dürli däneli ösümlikler, et we süýt önümleri, peýdaly ýaglar, möwsümleýin gök önümler we miweler bolmaly. Emma şeker, duz, süýjülik önümleriniň we gaýtadan işlenen et önümleriniň sarp edilmegi çäkli bolmalydyr. Çaganyň iýmiti dürli görnüşli bolup, onuň düzüminde köp mukdarda gök önümler we miweler, hepdede bir-iki gezek balyk hem-de nohutdyr noýba ýaly kösükli ösümlikler, şeýle-de hepdede azyndan bir gezek et bolmalydyr. Çaganyň iýmiti

29 Oktýabr 2024

Saglyk

Limon

Limonyň asyl mekany Hindistan hasaplanýar. Şonuň üçin oňa käbir ýurtlarda «hindi almasy» hem diýilýär. Häzirki wagtda dünýäde giňden ýaýran bu miwäniň saglyga juda peýdalydygyndan adamlar üç müň ýyl mundan öň hem habarly bolupdyr. Gadymy Müsürde limon şiresini sarymsak bilen garyp, gurbatlandyryjy, immuniteti güýçlendiriji, şäht açyjy içgi hökmünde içipdirler. Müsürliler limony zäherlenmäniň öňüni alyjy iýmit hökmünde peýdalanypdyrlar. Ýylan zäherinden goranmak üçin hem limon iýlipdir. Grekler limona «altyn alma» diýipdirler, ony iýen adamyň bütin ömründe kesellemeýändigine, uzak ýaşaýandygyna ynanypdyrlar. Gadymy rimliler ilkibaşda limony iýmit, dermanlyk niýeti bilen ulanman, güýeden goranmagyň serişdesi hökmünde peýdalanypdyrlar. Ýakymly ysy üçin ony geýýän geýim-eşikleriniň epininde saklapdyrlar.

29 Oktýabr 2024

Saglyk

Saglygyň gadryny bilgil...

Saglyk — adamyň baş baýlygy. Saglygyň bolmasa, bu dünýäniň hany-many puç bolup görünýär. Bu barada Magtymguly atamyz hem: «Saglygyň gadryny bilgil, // Hasta bolmasdan burun» diýip, saglygyň bahasyna ýetip bolmajak baýlykdygyny dürdäne setirlerinde bize nesihat edýär. Hut şu paýhasly jümleden görnüşi ýaly, adamyň saglygy, ilkinji nobatda, onuň özüne baglydyr. Munuň üçin bolsa, her bir adamyň sagdyn durmuş ýörelgesine eýermegi endik etmegi hökmandyr. Şunda her paslyň howa şertlerine görä geýinmek, wagtly-wagtynda beden üçin ýokumly iýmitlerden iýmek, iň esasysy bolsa, saglyk üçin peýdaly bolan ot-çöplerden taýýarlanan melhemli çaýlary, şeýle-de miwe şirelerini içmek iňňän uly ähmiýete eýedir. Şunda Milli Liderimiziň öz halkyna peşgeş eden «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitaplarynyň her bir okyjy üçin gymmatly gollanmadygy aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Ýakynda bolsa, Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň güni mynasybetli, ähli halkyna Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň akademigi, lukmançylyk ylymlarynyň doktory, professor Gurbanguly Berdimuhamedow «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly düýpli ylmy işiniň XVI jildini sowgat etdi. Bu uly peşgeş biz — saglygy goraýyş ulgamynyň işgärlerini diýseň

28 Oktýabr 2024

Saglyk

Möwsümleýin keselleriň öňüni almak

Güýz-gyş döwründe ýiti respirator ýokanç kesellerinden goranmak boýunça berjaý edilmeli düzgünler bardyr. Möwsümleýin döreýän kesellerden goranmak maksady bilen her bir adam şahsy arassaçylyk tertip-düzgünini berjaý etmelidir we bu babatda çagalara şahsy görelde bolmalydyr. Kesel dörediji wiruslaryň dürli görnüşleri bolýar we olar üýtgäp bilýär, şol sebäpli bu keselleriň öňüni almak örän möhümdir. Syrkaw adam köpçülik ýerlerine barmakdan saklanmagy zerurdyr. Onuň üçin keseliň ilkinji alamatlary ýüze çykanda lukmana ýüz tutmaly, degişli barlagdan geçmeli we diňe lukmanyň bellän derman serişdelerini ulanmaly. Gök önümler we miweler arkaly adam bedenine dürli howply mikrobedenjikler düşüp biler. Çagalar wagtlarynyň köp bölegini daşarda geçirýärler. Olara öýe gelensoň ellerini sabynlap ýuwmalydygyny ýatladyp durmalydyrys. Gök önümleri we miweleri saçaga goýmazdan öň akar suwuň aşagynda 10-15 minutlap ýuwmak maslahat berilýär. Gök önümler we miweler belli söwda nokatlaryndan satyn alynmalydyr we olaryň arassalygyna üns berilmelidir.

27 Oktýabr 2024

Saglyk

Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezinde guralan çäre

«7/24.tm»: №44 (231) 28.10.2024 2024-nji ýylyň 24-nji okt­ýabr­ynda Gahryman Ar­ka­da­gy­my­zyň hut özü­niň ak pa­tasy bilen Hal­ka­ra sa­gal­dyş-di­kel­diş mer­ke­zi­ açylyp ulanylmaga berildi. Golaýda My­rat Gar­ry­ýew adyn­da­ky Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let luk­man­çy­lyk uni­wer­si­te­ti­niň hem-de Türk­men döw­let be­den­ter­bi­ýe we sport ins­ti­tu­ty­nyň pro­fes­sor-mu­gal­lym­la­ry­dyr ta­lyp ýaş­la­ry ýur­du­myz­da­ky il­kin­ji Hal­ka­ra sa­gal­dyş-di­kel­diş mer­ke­zin­de dö­re­di­len müm­kin­çi­lik­ler bi­len ta­nyş­dy­ryl­dy. Mer­kez­de zäh­met çek­ýän hü­när­men­ler ta­lyp ýaş­la­ra tä­ze luk­man­çy­lyk dü­züm­le­rin­de dö­re­di­len müm­kin­çi­lik­ler, bu ýer­de or­naş­dy­ry­lan en­jam­la­ryň aý­ra­tyn­lyk­la­ry ba­ra­da gi­ňiş­le­ýin dü­şün­je ber­di­ler.

27 Oktýabr 2024

Saglyk

Ýoga — gadymy durmuş sungaty

«7/24.tm»: №44 (231) 28.10.2024 Hä­zir­ki za­man dur­mu­şyn­da ýo­ga uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ýo­ga Hin­dis­tan­dan bi­ze ge­len ga­dy­my ru­hy tej­ri­be­dir. Ada­myň tu­tuş bar­ly­gy­na tä­sir ed­ýän ýo­ga ah­lak ýö­rel­ge­le­ri­ni al­mak­dan, psi­hi­ka­ny we aňy do­lan­dyr­mak üçin has in­çe usul­lar­dan yba­rat­dyr.

27 Oktýabr 2024

Saglyk

Sagdyn boluň, sag boluň!

«7/24.tm»: №44 (231) 28.10.2024 Be­den­ter­bi­ýe we sport sag­dyn­lyk bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Eko­lo­gi­ýa üýt­geş­me­le­ri­niň tä­si­ri, hä­zir­ki ösen dur­muş­da daş­-tö­we­re­gi­mi­zi gur­şap al­ýan te­bi­gat­da zy­ýan­ly mik­ro­or­ga­nizm­le­riň kö­pel­me­gi adam­la­ryň sag­ly­gy­na ýa­ra­maz tä­sir ed­ýär. Şo­nuň üçin be­de­ni tap­la­mak örän wa­jyp bo­lup dur­ýar. Be­de­ni tap­la­ma­gyň öze­ni bol­sa ka­da­ly iý­mit­len­mek­den, ke­sel­le­riň öňü­ni al­ma­gyň çä­re­le­ri­ni dur­mu­şa ge­çir­mek­den, im­mu­ni­te­ti ýo­kar­lan­dyr­mak­dan hem­-de be­den­ter­bi­ýe we sport bi­len meş­gul­lan­mak­dan yba­rat­dyr.

27 Oktýabr 2024

Saglyk

Mel­hem­ler ha­zy­na­sy

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz baýramçylyklardyr şanly seneler mynasybetli ýiti zehininden dörän dürdäne eserlerini, ajaýyp kitaplaryny halkymyza peşgeş berýär. Alym Arkadagymyzyň Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň gününiň öňüsyrasynda çap edilen «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik eseriniň XVI jildi hem şeýle kitaplaryň biri hökmünde diňe bir lukmanlara däl, eýsem, ähli halkymyza ajaýyp sowgat boldy. Milli Liderimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly kitabynyň nobatdaky jildinde Gündogar lukmançylygynyň görnükli alymlarynyň, türkmen tebipleriniň nesilden-nesle geçip gelýän iň gowy tejribeleri beýan edilýär. Onda dermanlyk ösümlikleriň onlarça görnüşiniň, olaryň kökleriniň, miweleriniň, şol sanda endemik ösümlikleriň dermanlyk häsiýetleri barada giňişleýin maglumatlar berilýär.

25 Oktýabr 2024

Saglyk