Türkmenmetbugat

"Habarlar" gazeti

Esaslandyryjysy: Hojalyk hasaplaşygyndaky redaksion birleşik
Salgysy: Aşgabat şäheri, 1995-nji köçe, 66
Telefon belgileri: 22-33-29, 22-33-06
Email: habarlar@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Ýaşlar syýasatynda ýaş alymlaryň orny

Düýn mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy we hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen döredilen Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň ýanyndaky Ýaş alymlar merkeziniň döredilmeginiň dört ýyllygy mynasybetli «Garaşsyz Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatyny amala aşyrmakda ýaş alymlaryň orny» ady bilen wideoaragatnaşyk arkaly hoşallyk maslahaty geçirildi. Oňa paýtagtymyzyň we welaýatlaryň ylym-bilim edaralarynyň Ýaş alymlar geňeşleriniň ýolbaşçylary, Ylymlar akademiýasynyň halypa alymlary, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň ýolbaşçylary onlaýn görnüşde gatnaşdylar. Maslahatyň dowamynda Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň geljek bäş ýyl üçin Döwlet maksatnamasynda hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynda görkezilen wezipeleri ýerine ýetirmek boýunça Ýaş alymlar merkezi we ylym-bilim edaralarynda hereket edýän Ýaş alymlar geňeşleri tarapyndan alnyp barylmaly işler dogrusynda pikir alşyldy. Şu maksat bilen, Ýaş alymlar merkezi tarapyndan ylym we bilim edaralaryndaky Ýaş alymlar geňeşleriniň arasynda ýörite düzgünnamalar esasynda «Ýaş alym», «Ýaş alymlar geňeşleriniň arasynda programma üpjünçiligi boýunça bäsleşik», «Öňdebaryjy Ýaş alymlar geňeşi» atly bäsleşikleri guramak meýilleşdirilýär. Maslahata gatnaşyjylar ýaşlaryň ylmy ku

29 Ýanwar 2021

Ylym bagynyň bagbany

Professor Ö.Muhammetberdiýew sosiologiýanyň, demografiýanyň, politologiýanyň, filosofiýanyň, sosial psihologiýanyň meseleleri boýunça ylmy we ylmy populýar işleriň 150-den gowragynyň, ylmy monografiýalaryň ikisiniň, sözlükleriň üçüsiniň, okuw kitaplarynyň dördüsiniň awtorydyr. Öwezdurdy Muhammetberdiýew 1992-nji ýylda Russiýanyň Dolandyryş akademiýasynyň Ýöriteleşdirilen Geňeşinde «Sosiologiýa ylymlarynyň doktory» diýen alymlyk derejesini alýar. Ol bu ylmy ugurdan Türkmenistanda ilkinji doktorlyk derejesi bolan alymdyr.

29 Ýanwar 2021

Paýhas ösüşiniň görkezijisi

Heňňamyň gatlaryndaky baý taryhy agtarsaň, halkymyzyň kitaba, kitap okaýan sowatly, düşünjeli, bilimli, ylymly adamlara uly hormat goýandyklaryny görmek bolýar. Irki döwürlerde beýik türkmen şahsyýetleri pähim-parasata ýugrulan we özünde gymmatly maglumatlary jemleýän kitaplaryň ylmy ojaklary bolan kaşaň kitaphanalary gurdurypdyrlar. Gadymy Nusaýda, Köneürgençde, Amulda, Dehistanda we Merwde iri kitaphanalar bolupdyr. Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda müňýyllyklardan gözbaş alyp gaýdýan taryhy-medeni mirasymyzy aýawly saklamak, olary ylmy esasda öwrenmek hem-de dünýä ölçeglerine laýyk derejede rejelemek boýunça uly işler durmuşa geçirilýär, halkymyzyň ruhy baýlygynyň medeni ojagy bolan kitaphana ulgamynda guwandyryjy ösüşler gazanylýar. Eziz Arkadagymyzyň tagallasy bilen ýurdumyzyň welaýat merkezlerinde häzirki zaman enjamlary bilen doly üpjün edilen döwrebap kitaphanalar ulanylmaga berildi. Olarda giň mümkinçilikler döredilendir.

27 Ýanwar 2021

Kitap okamagyň usuly

Adamzadyň häzirki ösen ýokary derejesi, ilkinji nobatda, kitap bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Ynsanyň ýaşaýşynyň, çekýän zähmetiniň ähli ugurlary, jemgyýetiň geçmişi, şu güni we geljegi hakyndaky maglumatlar bu bahasyz baýlykda jemlenendir. Kitap bilimiň, ylmyň gözbaşydyr. Ondaky berilýän maglumatlar ösüp gelýän ýaş nesle ylym-bilim ummanyna ynamly aralaşmaga ýardam berýär. Kitaba şeýle iňňän üýtgeşik, dykgat bilen üns berilmegi bolsa onuň adamzadyň durmuşynda deňi-taýy bolmadyk uly ornunyň bardygyna şaýatlyk edýär. Bu gymmatly baýlyk üçin göz dikip oturan malyndan geçmäge taýýar türkmen kitaba bolan söýgüsini asyrlardan, heňňamlardan aşyryp, häzirki döwre ýetiripdir. Hormatly Prezidentimiz kitaba sarpa goýmagyň nusgalyk göreldesini görkezýär. Bu röwşen hakykat Arkadag Prezidentimiziň ajaýyp eserleri bolan «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» kitabynda, «Älem içre at gezer», «Döwlet guşy» romanlarynda giňden we örän inçelik bilen açylyp görkezilýär. Eždatlarymyzyň kitap, onuň peýdasy hakyndaky ýörelgeleri häzirki zamanda täze mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Türkmenistan döwletimizde Garaşsyzlyk ýyllarynda ylmyň we tehnikanyň iň soňky gazananlaryna daýanýan kaşaň kitaphanalaryň birnäçesi gurlup, ulanylmaga berildi. Olaryň kitap gorlarynyň üsti täze neşir edilýän kitaplar bilen baýlaşdyrylyp durulýar.

25 Ýanwar 2021

Türkmen buýanynyň melhemlik gymmaty

Hormatly Prezidentimiz ýakynda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde eden çykyşynda: «Parasatly ata-babalarymyzdan dertlere garşy netijeli ulanylan, şypa beriji dürli melhem otlar hem bize miras galdy. Häzirki lukmançylyk ylmy bolsa bu ösümlikleriň bir wagtlar ýönekeý usullarda anyklanan gymmatly häsiýetleriniň bardygyny tassyklaýar. Diňe tassyklamak hem däl, olary öwrenmek we netijeli ulanmak üçin giň mümkinçilikleri-de açýar» diýip belledi. Şol mejlisde döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda ösýän süýji buýan ösümliginiň dermanlyk häsiýetleri we ony täze dörän koronawirus ýokanjyny bejermekde ulanyp boljakdygy barada hem köp maglumatlary getirdi. Ýaşaýşyň beýleki görnüşlerinden tapawutlylykda, ösümlikler özüniň ösüp oturan ýerlerinde ähli kesellerden, zyýan ýetirijilerden, ösümligi iýýän haýwanlardan, mör-möjeklerden, beýleki ösümliklerden goranmaly, topragyň, daşky gurşawyň, ekologiýanyň zyýanly täsirlerine uýgunlaşmaly bolýar. Ösümlikleriň uýgunlaşmak mümkinçilikleri nesilden-nesle geçýän mutasiýalaryň, tebigy seçginiň we ewolýusion üýtgeşmeleriň hasabyna amala aşyrylýar. Ösümligiň bedeninde döreýän tötänleýin mutasiýalar metabolik hadysalarda täze birleşmeleriň emele gelmegine sebäp bolýar. Şeýle maddalaryň içinde kesel döredijilere, ot iýýän haýwanlara we beýleki zyýanly ösümliklere garşy zäherlisi bar bolsa, olar ösümlik tarapyndan ýörite genleriň üsti bilen nesle g

25 Ýanwar 2021

Ýagşylyga barýan ýol

Edepmi ýa bilim? Alymlaryň söhbedinde ynsan üçin edep-terbiýäniň ýa-da ylym-bilimiň haýsysynyň has möhümligi hakynda jedel gidipdir. Ýaş alymlaryň biri ähli ösüşleriň ylym-bilim arkaly gazanylýandygyny nygtasa, beýlekisi, ynsanyň ähli belent mertebelere ylym-bilim arkaly ýetip, maddy we ruhy isleglerini kanagatlandyrmaga mümkinçilikleriniň döreýändigini aýdypdyr.

21 Ýanwar 2021

Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik geçirmek hakynda DÜZGÜNNAMA

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli we parasatly baştutanlygynda ylmyň we tehnologiýalaryň ösüşine, halkymyzyň aň-bilim derejesiniň ýokarlandyrylmagyna, ylmyň, tehnikanyň we önümçiligiň bitewüliginiň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Türkmenistanyň ykdysady we durmuş ösüşi babatda dünýäniň iň ösen döwletlerine mahsus bolan sepgitlere çykmagyna gönükdirilen giň gerimli maksatnamalar we meýilnamalar düýpli ylmy esaslara daýanýar. Nebit-gaz, oba hojalyk, gurluşyk, energetika, dokma, ykdysadyýet, maliýe, bank toplumlaryna, söwda, ulag, aragatnaşyk, himiýa, medeniýet, ylym, bilim, saglygy goraýyş, sport, syýahatçylyk ulgamlaryna ylmyň we tehnologiýalaryň gazananlary ornaşdyrylýar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy we Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylyň 6-njy fewralynda çykaran «Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik geçirmek hakyndaky» Kararyna, şeýle hem şol ýylyň 13-nji noýabrynda çykaran Karary bilen tassyklanylan Türkmenistanda ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda ýurdumyzyň ýaşlarynyň ylymly, bilimli, ata Watana, halka wepaly, giň gözýetimli, maksada okgunly, zähmetsöýer we öňdebaryjy nesiller bolup ýetişmeklerini, ýaş alymlaryň täze ylmy we inženerçilik pikirlerini, senagat-innowasiý

20 Ýanwar 2021

Täze ylmy çemeleşme

Ýyladyşhanalar üçin buýan substraty önümçiligini ýola goýmak meýilleşdirilýär Mälim bolşy ýaly, 2020-nji ýylyň 25-nji dekabrynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hormatly Prezidentimiz parasatly ata-babalarymyz tarapyndan dertlere garşy netijeli ulanylan, şypa beriji dürli melhem otlaryň bize miras galandygyny nygtady. Milli Liderimiz, aýratyn-da, buýan köküniň dermanlyk häsiýetini belläp, häzirki döwürde bu ösümligiň 350-den gowrak derman serişdesiniň düzümine goşulýandygyny aýtdy. Bu babatda döwlet Baştutanymyzyň jöwher paýhasyndan dörän «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopediki kitaby gymmatly gollanmadyr.

18 Ýanwar 2021

Ylymly sütün

Täzelikleridir täsinlikleri bilen hemişe haýrana goýýan bir ulgam bar: ylym-bilim. Soňky ýyllarda bu ulgamdaky ösüşdir täzelikleriň tizligine ýetişer ýaly hem däl. Eýsem, siz ylmyň 2020-nji ýylda Ýer togalagyna bagyşlan baýlyklarynyň käbiri bilen tanyşmaga taýýarmy?! * * *

12 Ýanwar 2021

Talyplary ylmy işlere ugrukdyrmak

Türkmenistanda milli bilim ulgamyny hem-de ýokary okuw mekdep ylmyny ösdürmek we dünýä derejesine çykarmak üçin ägirt uly işler durmuşa geçirilýär. Bilim ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen, ýurdumyzda birnäçe kanunlar kabul edilip, şolaryň esasynda ençeme maksatnamalar herekete girizildi. Şolaryň hatarynda “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy” hem bar. Milli Liderimiz: “Türkmenistanyň döwlet syýasatynda biz ykdysadyýeti sanly ulgama geçirmäge uly ähmiýet berýäris” diýip, aýratyn nygtaýar. Şeýlelikde, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde bilim bermegiň netijeliligini we hilini ýokarlandyrmak maksady bilen, bilim ojaklarynyň ählisi kompýuter tehnologiýalary we multimedi enjamlary bilen üpjün edilýär. Ýurdumyzyň ylym-bilim ojaklary bilim maksatnamalaryny ýerine ýetirmäge, dünýäniň esasy ylym-bilim merkezleri bilen innowasion-tehnologik gatnaşyklary has-da işjeňleşdirmäge täze badalga aldy. Mundan başga-da, ata Watanymyzyň bilim edaralarynda daşary ýurt dillerini okatmagyň kämilleşdirilmegine aýratyn üns berilýär. Şeýle-de, ýurdumyzda her ýyl Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy bilen bilelikde ýaş alymlaryň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik yglan edilýär. Bäsleşige hödürlenilýän ylmy işler nanotehnologiýalara, himiki tehnologiýalara, täze materiallary öwrenmäge we energetika, biotehnologiýa,

12 Ýanwar 2021

Şu günki yhlas — ertirki hasyl (Tanyş boluň, ýaş alym!)

Türkmenistanly ýaş alym topragy guş dersinden taýýarlanan organomineral dökün bilen baýlaşdyrmagy teklip edýär Ýaş alym barada maglumat: Kadyr Amanow, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň Oba hojalyk önümlerini gaýtadan işlemek fakultetiniň ösümlik ýagyny öndürmek hünäriniň 4-nji ýyl talyby. Işiniň ady: «Ekologiki arassa organomineral dökünleriň netijeli we tygşytly usulda alnyşy».

11 Ýanwar 2021

Ylym dünýäsiniň çyragy

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow: «Türkmen halkynyň ençeme alymlary, şahyrlary uzak asyrlaryň dowamynda köptaraply ylmy we ajaýyp eserleri bilen türkmeniň adyny şöhratlandyrdy» diýip, halkymyzyň köpasyrlyk edebi mirasynyň baýlaşmagy üçin uly işleri bitiren şahsyýetlerimize bolan belent hormatyny beýan edýär. Şeýle meşhur şahsyýetleriň hatarynda dünýä ylmynyň taryhyna ebedi adyny ýazan Abu Reýhan Birunydyr.

10 Ýanwar 2021

Süýt barada

Ýer ýüzüniň ilatynyň her gün 1,5 million litr, ýylda bolsa 580 million litr süýt sarp edýändikleri halkara bilermenleriň geçiren barlaglary netijesinde ýüze çykaryldy. Düzümi boýunça sygyr süýdi saglyga has peýdalydyr. Onda ynsan bedenine zerur bolan aminokislotalar bilen üpjün edýän üç ýüz esse çylşyrymly belok kazein bar.

10 Ýanwar 2021

Algebranyň atasy

Maglumatlardan aýan bolşy ýaly, alym 12-den gowrak ylmy eserleri döredipdir. Muhammet ibn Musa al-Horezminiň galamyndan çykan işleriň hemmesi musulman Gündogar dininiň we ylmynyň ýörgünli dili saýylan arap dilinde ýazylypdyr. Biz şu ýazgymyzda Türkmenistanyň çäginde, esasan, VIII — IX asyrlarda ýaşap geçen, ensiklopediki ylmyň düýbüni tutan Abu Japar Muhammet ibn Musa al-Horezmi (780 — 850 ý.ý.) hem-de onuň döwürdeşleri hakynda durup geçmekçi. Muhammet ibn Musa al-Horezmi tutuş musulman Gündogarynyň iň ajaýyp, iň beýik alymlarynyň biri saýylmak bilen, takyk ylymlaryň — matematikanyň, astronomiýanyň kemala gelmegine, ösmegine ägirt uly goşant goşdy. Akyldaryň döredijiligi umumadamzat medeniýetiniň we ylmynyň taryhynda öçmejek yz galdyrdy. Dünýä ylmynyň taryhnamasynda Gündogarda IX asyryň birinji ýarymynyň «al-Horezminiň döwri» diýlip ykrar edilmegi muňa aýdyň subutnamadyr.

7 Ýanwar 2021

Kämil ylym — köpugurly ösüşlere şamçyrag

Hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyjy hem-de ýakyn ýardamy bilen çap edilen «Paýhas çeşmesi» kitabynda: «Ylym almak — iňňe bilen guýy gazmak», «Ylym — yhlas» diýen ýaly çuň manyly jümleler getirilýär. Bu paýhasly sözler ylmyň jemgyýetdäki möhüm ornundan habar berýär. Durmuşyň ykbal kesgitleýji, aýgytlaýjy meselelerini üstünlikli çözmegiň ýeke-täk ýoly ylymdyr. Şol sebäpli ylym döwletimiziň alyp barýan syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ylmy ösdürmäge, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge uly üns berilýär. Alymlaryň ylmy-barlaglary alyp barmaklary üçin ähli zerur şertler döredilýär. Bu babatda hormatly Prezidentimiz ylmyň we bilimiň her bir döwletiň ösmegi üçin egsilmez güýçdügini belleýär.

6 Ýanwar 2021

Akylyň açary

Dil — ynsan aragatnaşygynyň iň möhüm serişdesidir. Dil bilmek adamzadyň bahasyna ýetip bolmajak ruhy gymmatlygy bolup, ol adamyň sözleýiş medeniýetini ösdürýär. Ynsan geplemegiň edebini dil üsti bilen ýerine ýetirýär. Dil bolsa, ata-babalarymyzyň aýdyşy ýaly, ýüregiň we akylyň açarydyr. Türkmen dili gadymy we baý dildir. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen halkymyza peşgeş berlen «Paýhas çeşmesi» atly gymmatly kitapda dil barada örän baý many-mazmunly nakyllar bar. Olardan «Dil — ýüregiň açary», «Dil — gylyçdan ýiti», «Dil — akylyň açary», «Dil bar — düzer, dil bar — bozar», «Dil bar bal getirer, dil bar bela getirer» diýen ýaly örän manyly nakyllary mysal getirmek bolar. Bular bolsa halkymyzyň milli etomologik häsiýetlerini açyp görkezýär. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen neşir edilen «Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi» hem-de «Türkmen diliniň orfografik sözlügi» kitaplary dil baýlygyny gorap saklamakda we baýlaşdyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolup, giň okyjylar köpçüligi üçin örän ähmiýetli gollanmadyr. Dili ýerlikli ulanmak ussatlygy talap edýär. Çeper sözli adamlar elmydama uly hormata mynasyp bolup, olar il agzybirligine, abadançylygyň we asudalygyň pugtalanmagyna goşant goşupdyr. Dile çeper adamlar toý-märekäniň adamy hasaplanýar. Çeper dil arkaly halkyň milli häsiýetleri açylyp görkezilýär. Türkmen halkynyň çeper söze aýratyn sarpa goýandygyna hem-de sözleýş

4 Ýanwar 2021

Fizika boýunça nobel baýragyna mynasyp bolanlar

2020-nji ýylyň 1-nji oktýabrynda Şwesiýanyň paýtagty Stokgolmda nobatdaky Nobel hepdeligi öz işine başlady. Bu hepdelik üstümizdäki ýylda Nobel baýragyna mynasyp bolanlary äşgär etmek üçin geçirildi. Şwed himigi Alfred Nobeliň adyny göterýän Nobel baýragy dünýäde iň abraýly halkara baýrakdyr. Ol baýrak fizika, himiýa, lukmançylyk we fiziologiýa, edebiýat hem-de parahatçylyk ugurlary boýunça halkara derejede ýerine ýetirilen has ähmiýetli işler üçin berilýär.

4 Ýanwar 2021

‹
1
2
...
37
38
39
40
41
42
43
44
45